Verbriäderungsbuech

Verbriäderungsbiächer sin Biächer gsii, wu sich Mench vu verschiidene Gleschter iidrage lo hän un sich verpflichtet hän, sich gegesittig mit Gebätt z unterstitze. Bin ere sone Verbriäderung hän also Mench vum Gloschter X Nammelischte ins Gloschter Y gschickt, wu ins dertig Verbriäderungsbuech iidrage wore sin un umkehrt. Diä Biächer sin uf dr Altär gläge un diä Iidragene sin ins Gebätt iigschlosse wore.

So isch zum Biispiil vum 9. bis ins 11. Johrhundert s Verbriäderungsbuech vu Sanggalle (Liber confraternitatum Sancti Galli) gfiährt wore. Diä meischte vu däne ca. 9000 Persone, wu do iidrage sin, sin im 9. Johrhundert drii kumme. Dur des Buech het mer e gnaüi Ibersicht iber d Beziähunge vum Gloschter: Ungfähr d Helfti vu dr Nammelischte im Sangallemer Verbriäderungsbuech sin üs em alemannische Oberrhiingebiät, ungfähr glichviil üs dr nechere Umgäbig vu Sanggalle (Bodesee, Rätiä usw.) un üs wittere Entfernunge (bis Niiderlande, Frankrich un Italiä).

Zerscht sin im St. Gallemer Buech numme Geischtligi verzeichnet, aber im 11. Johrhundert taüche aü Laie uf - Pilger, wu zum Gallusfäscht uf Sangalle kumme sin; noch em Franz Beyerle sin eso Iiträg aü no im 12. un 13. Johrhundert zue z ordne. Des sin zum Deil Lit üs winzige Ortschafte, aü Fraüe - so üs etlige Ortschafte vum Kaiserstuehl un sinere badische un elsässische Umgäbung. Diä hän sälber drheim ke Verbriäderungsbuech gha un hän so ke glaübhafti Gebättszuesag fir d Sanggallemer kenne mache. S isch aznämme, ass diä wäge däm as Gegeleischtung fir dr Iidrag vu ihrenem Namme im Sangallemer Verbriäderungsbuech hän miäße zahle (e Opfer leischte).

Jedes Gloschter wurd e Verbriäderungsbuech gha ha, aber s sin numme ganz wennig erhalte bliibe: Näben em Sanggallemer des vu Durham (Ängland), Remiremont (Lothringe), Brescia (Oberitaliä) un im ditsche Sprochgebiät säll vu dr Reichenau, vu Pfäfers un vu Salzburg (St. Peter).

D Verbriäderungsbiächer sin zwar latiinisch gfiährt, do heißts also zum Biispiil as Iberschrift: «Nomina eorum qui nobis commissi sunt de Strazburg.» Das heisst: «d Nämme vu däne, wun is vu Stroßburg gschickt wore sin.» Aber d Nämme sälber sin Altalemannisch bzw. Althochditsch usw. un stelle e wichtigi Quälle fir d jewiilig alt Sproch dar.

Ähnligi Buechtype wiä s Liber confraternitatum (Berbriäderungsbuech) mit Nammelischte sin d Libri vitae (d Läbensbiächer mit Lischte vu Mench, wu no am Läbe gsii sin) un d Libri memoriales (Memorialbiächer mit Lischte vu verstorbene Mench).

Literatür

Libri Confraternitatum Sancti Galli Augiensis Fabariensis. Rüsgä vum Paulus Piper. Berolini 1894 - in dr Reihe Monumenta Germaniae Historica – e Abschrift vum Verbriäderungsbuech vu St. Galle mit Kommentar.
Franz Beyerle: Die Fratres de Friburch im St. Galler Verbrüderungsbuch. In: Schau-ins-Land, rüsgä vum Breisgau-Verein Schau-ins-Land, Freiburg im Breisgau 1954.
Stefan Sonderegger: Althochdeutsch in St. Gallen. St. Gallen u. Sigmaringen 1970.