El Greco

Dr El Greco. Büste z Fodele, Kreta

„D Verkündigung“, 1575

„Dr Pius V.“, um 1600

Dr El Greco (schbanisch el ‚dr‘, italienisch Greco ‚Griech‘; * um 1541 uf Kreta in Candia (hüte Iraklio) oder z Fodele; † 7. April 1614 z Toledo; äigentlig Domínikos Theotokópoulos, noigriech. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος) isch e Mooler, Bildhauer und Archidekt vo griechischer Häärkumft gsi und dr Hauptmäister vom schbanische Manierismus bezieigswiis vo dr usklingende Rönessãs.

Lääbe

Dr El Greco het z Kreta, wo denn dr Republik Venedig ghöört het, as Ikonemooler gschafft, bevor er uf Italie usgwanderet isch. Er isch e Verdräter vo dr Kretische Schuel gsi und in sim Wärk gseet mä d Dradizioone vo dr büzantinische Mooltechnik wie au Nöierige vo dr Rönessãs. Vo öbbe 1565 aa het er im Ateliee vom Tizian z Venedig gschafft und isch under em Iifluss vom Jacopo Bassano und vom Tintorettos gstande. 1570 isch er uf Rom und spööter uf Schbanie. 1577 isch er z Madrid gsi und denn z Toledo, won er e groossi Wärkstatt ghaa und für e schbanisch Hoofaadel gmoolt het. Zu sine Fründ z Toledo het dr Humanist Antonio Covarrubias y Leyva ghöört. Für d Chlosterchille dörte vo de Zisterzienserinne vo S. Domingo de Silos (el Antiguo) het er äins vo sine letschte und bedütendste Bilder gmoolt: d Aabätig vo de Hirte. Spööter isch er in dere Chille begraabe worde. Im Bode vo dr Chille het s e chliises Loch, wo mä si Sarkophag in dr Gruft cha gsee.

Wärk

Z Rom het er vor allem Bordret gmoolt und isch under em Iifluss vo de Wärk vom Florentiner Bildhauer, Mooler, Archidekt und Dichder Michelangelo gstande. Dr El Greco het aber im Stiil vom Michelangelo, wo dört vorgherrscht het, nit welle folge, und dorum isch er us Rom wider furt. Z Schbanie het er nid numme Ufdraagsarbäite für d Chille gmacht und Bordret gmoolt, er isch au e Zitlang no dr Hoofmooler vom Philipp II. gsi. In dr Zit vo 1580 bis 1584 isch si Altargmäld mit em Ditel „S Martürium vom häilige Maurizius und vo dr thebaische Legioon“. Däm Bild si Stiil het e Skandaal usglööst. Wie dr Greco religiöösi Themene interbretiert het und d Figuure überlang und in grelle Farbe gmoolt het, das het im Gschmack vo dr Zit und vo sine Ufdraaggääber nid entsproche. Vo denn aa het er käini Ufdreeg vom Köönigshoof me überchoo. Druf het er sini Hauptwärk gmoolt, wo ganz im Sinn vo dr Geegereformazioon gsi si. Zu de bekannte Wärk zele dr Blick uf Toledo und S fümfte Siigel vo dr Apokalüpse.

Dr Schriftsteller Stefan Andres het in siner Novälle „El Greco malt den Großinquisitor“, wo 1936 erschiine isch, d Bedingige vo dr Kunst in ere Diktatuur anhand vom Bordret vom Kardinalinquisitor Fernando Niño de Guevara beschriibe, wo dr Greco um 1600 gmoolt het.

Liddratuur

• David Davies, John Huxtable Elliott: El Greco. National Gallery Company, London 2003, ISBN 1-85709-933-8. 
• Irma Emmrich: El Greco. Koehler & Amelang, Leipzig 1988, ISBN 3-7338-0043-5. 
• Michael Scholz-Hänsel: El Greco 1541–1614. Taschen, Köln 2004, ISBN 3-8228-3170-0. 

Weblingg

 Commons: El Greco – Sammlig vo Multimediadateie

• Übersicht vo Kwelle bi artcyclopedia.com (änglisch)
• Wärch vo El Greco bi Zeno.org
• Web Gallery of Art
• Offizielli Website für dr Turismus in Schbanie: Museum El Greco z Madrid (dütsch)
• Biografische Schbiilfilm über s Lääbe vom El Greco

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „El_Greco“ vu de Dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.