Aargauer Chloschterstriit

s Chloschter Wettige, wo mit allne andre Aargauer Chlöschter am 13. Jänner 1841 durne Bschluss vom Grosse Root ufghobe worde-n-isch.

De Aargauer Chloschterstriit isch en Usenandersetzig zwüsche de staatliche Behörde und de katholische Chile im Kanton Aargau gsi, wo ane 1841 sin Höhepunkt het gha. Dä Komflikt het Spannige übere Kanton use zer folg gha.

wie s derzue cho isch

Im Kanton Aargau, wo im 1803 gründt worde-n-isch, sind reformiirti Gebiet (de früheri Bärner Aargau) und katholischi Gebiet (s Freiamt, d Grafschaft Bade und s Fricktal) in eim Hoheitsgebiet vereinigt worde. Vo Aafang aa hets zwüsche dene Bevölkerigsgruppe Spannige gäh. Beidi Konfessione hei öppe de gliich Bevölkerigsaateil gha – mit eme liichten Übergwicht vo de Reformiirte – und so isch me im junge Kanton uf en Uusgliich vo de Interesse aagwise gsi. Us dem Grund het d Verfassig vo 1831 d Parität zwüsche de Katholike und de Reformiirte feschtgschribe gha. In dere Verfassig isch aber au feschtgläit gsi, dass si innerhalb vo zää Johr muess revidiirt wärde.

Di Verfassigsrevision het zu immer wie meh Spannige gfüürt. Di konservative Katholike hei d Parität unbedingt welle biibhalte und für Chile- und Schuelfroge de Grossi Root welle nach Konfessione tränne.

Di Reformiirte hei sich mit liberale und radikale Katholike zämegschlosse und sind so zäme gäge di katholischi Chile vorgange.

Im 1835 het de Grossi Root bschlosse, d Chlöschter im Kanton unter staatlichi Verwaltig z stelle. Von de Regiirig sind e chli vorher d Chloschterschuele ufghobe worde und d Chlöschter hei keini Novize me dörfen ufnäh. De erschti Entwurf für e noii Verfassig isch im Joor 1840 abglehnt worde, vo beidne Siite.

s Johr 1841

Nach de Ablehnig vom erschte Verfassigsentwurf het de Grossi Root bschlosse, de Grundsatz vo de Parität ufzgäh. De noii Verfassigsentwurf isch im Volk vorgläit worde und am 5. Jänner 1841 hei 58 Prozänt vo de Schtimmende d Verfassig aagnoh. Wil si Angscht vor Unrue hei gha, het d Regiirig es paar konservativi Katholike präventiv laa verhafte. Di Verhaftige hei dezu gführt, dass d Katholike erscht rächt rebeliirt hei. Im Freiamt isch de Landschturm ufgschtellt worde, isch aber in de Nöchi vo Villmerge militärisch gschlage worde.

D Situation het sich witer zugschpitzt, wo de Augustin Keller, e Katholik aber au e scharfe Kritiker vo de römisch-katholische Chile, am 13. Jänner im Grosse Rot d Ufhäbig vo allne Aargauer Chlöschter verlangt het. De Aatrag hät e groossi Mehrheit gfunde und so het der Staat acht Aargauer Chlöschter ufghobe. D Nonne hend acht Täg Ziit übecho, um d Chlöschter z verlah, d Mönch numme 48 Stund um usem Kanton furtzgah. De Chloschterbsitz isch vom Staat yzoge worde.

D Tagsatzig vo de Eidgnosseschaft het sich gstützt uf de Artikel 12 vo de Bundesverfassig vo 1815 de Bschluss vo de Chloschterufhäbig für ungültig erklärt. D Bundesverfassig het nämlich de Fortbeschtand vo de Chlöschter garantiirt.

s Ändi vom Chloschterstriit

Nach vile witere Verhandlige und Usenandersetzige het de Grossi Root vom Aargau en Kompromiss bschlosse: D Mannechlöschter, do drunter au d Chlöschter Muri und Wettige, selle pschlosse bliibe, d Chile het aber di vier Frauechlöschter (u. a. Fahr und Hermetschwil) wider dörfe uftue. D Tagsatzig het in erer Sitzig vom 31. Augschte 1843 bschlosse, dass au us eidgnössischer Sicht de Chloschterstriit dodermit z Änd sigi.

D Spannige zwüsche de Konfessione sind aber witer gange und hei denn viir Johr spöter im Sonderbundschrieg ihre Höhepunkt erreicht.

Literatur

Othmar Pfyl: Aargauer Chloschterstriit. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.