Ysèbaa-Wasserkran

È Wasserkran diènt dè Vosorgig vo Dampfloks mit großem Wassermengè. Sell isch für dè Dampf bruucht worrè, wellè d Energy zum Faarè liferè duèt un d Lok wôrend dè Faart uss èm Chämmi uusstpßè duèt. Deshalb hèt mo dè Wasservorrõt von èrè Dampflokomotyv immer widder ergänzè wüèsè. Dè normale Wasserkran isch uss gusseisernè, senkrächt frei stehende Röörli mit èm Uusleger, wellè bi Normalschpuraalaagè mindeschtens 2,85 m übber s Gleis sitlich uusgschwenkt wörrè hèt könnè.

Gschichtlichi Entwicklung

Wasserkran vo dè Württèbärgischè Staatsbaanè

I dè Früèzit vo dè Ysèbaan sin d Wasserkrän oft a dè Wasserschtationshüüser odder am Kollèbunker dirèkt a dè Wand befeschtigèt worr!. Bi spôterè Baanhofsumbautè hèt mo d Wandwasserkrän durch freischtehendi Wasserkrän ersetzt.

Jeddi Baangsellschaft im 19. Johrhundert hèt iri eigeni Konschtruktion, so dass es rächt unterschidlichi Bauartè gää hèt. Wasserkrän mit starrè (nur um ein Uffhängepunkt drèèbarè) Uusleger erforderè, dass d Dampflokomotyv zimli exakt unter dè Uuslauf vom Wasserkran haaltet, wa nèn langsamè Brèmsvorgang voruussetzt (d Fähigkeit vom Lokfüürer, bsundere mit schwèrè Züüg zimli exakt für s Wasseruffnèè aahaltè z könnè, isch è uusgschprochè hoches Qualidätskriterium vo irer Faarkunscht gsi). Wasserkran-Uusleger mit zuèsätzlichèm Glenk (preußisch) odder mit voschièbbarer Wasserwannè (bayrisch) hèm ermöglicht, dè Uuslauf vom Wasserkran in gwissè Gränzè übber dè Ylauf-Öffnig vom Wasserkaschtè nit ganz exakt aaghaltener Dampflokomotyvè odder Tender z bewegè, wa Rangyrzit ygschpart hèt. I dè Höchi variabli Wasserkranuusleger hèn s Befüllè vo zimli unterschydlich hochè Wasserkäschtè bsundere bi chlynè Tenderlokomotyvè erlaubt un sin dõher mengmòl bi Schmalschpurbaanè aazdrèffè. Diè DR hèt ab 1924 diè preußischè Konschtruktionè von èm normalè un èm Glenkwasserkran als Einheitsbauartè ygsetzt.

D Durchlaufmengi von èm Wasserkran hèt uff wènniger bedütendè Wasserschtationè 1-2 m³/min betrait, isch abber per Erlass ab öppè 1900 uff 5 m³/min erhöht worrè. Bi Wasserkrään für Lokomotyvè mit Schlepptender vor Schnellzüüg, wo am Baanschteig schnell mit Wasser befüllt wörrè hèn müèsè, hèt mò dè Wasserdurchlauf uff 10 m³/min. feschtgsetzt, so dass in nu 3 Minutè dè Tender gfüllt wörrè hèt könnè.

D Wasservosorgig vo Dampflokomotyvè

Mit Hilf vo Wasserbhälter a dè Haaldè odder èm Wasserturm isch diè bruuchti Wassermengi un dè erforderliche Wasserdrugg sichergschtellt worrè. In mengè Fäll sin zwei odder drei Wassertürm vo meerèrè Generationè an eim Ort gschtandè. Glegèntlich sin au Windbumpè ygsetzt worrè. Wasservorsorgigsaanlaagè hèn s z Dütschland öppè alli 25 bis 30 km gää, im Mittelgebirge bi bsunders stygungsreichè Streggè au in kürzerè Abschtänd. Meischtens hèn sich d Wasserkrän i dè Baanhööf am Baanschteigendi zwûschè dè Gleis a dennè Stellè befundè, a wellènè d Lokomotyvè ghaaltè hèn.

I dè Lokschtationè odder Baanbetrièbswärch(Bw) sin d Wasserkrään i dè Regèl a dè Entschlackungsaalaag gschtandè, mengmòl au am Bw-Uusfaargleis. In aaltè Rundschuppè, au Rotundè odder Heizhuusdom benamst, hèt mò am Aafang vo dè Ysèbaanzit chlyni Wasserkrään am Lokschuppèy- un -uusfaargleis uffgschtellt. Dô hèt sich au dè Schlackègruèb befundè. Spôter sin d Wasserkrääne in Lokschuppè oft durch Schluuchsischteem ersetzt worrè.

Im strengè Winter hèt mò d Wasserkräön vor Froscht schütztè müèsè, mò hèt si mit Hamöf umwicklèt odder d Süülè un Uusleger mittels offener Staalkörb, wo mit Kollè odder Koks befüèret worrè sin.

Durch Zuèsatz vo Soda odder Chalchmilch zum Kessèlschpysewasser isch dè Kessèlschteibildig vorbeugt worrè.

Hüt git s nu no wènnigi Wasserkrään. Si dièned in èrschter Linniè musealè Zwèck. Dè Wasservorrõt vo Dampfloks uff Sonderfaartè wörd dõher oft mittels Füèrweerschlüüch ergänzt, wodurrè d Befüllzitè dütlich länger sin als mit èm Wasserkran.

Weblinggs

Commons: Wasserkran – Sammlig vo Multimediadateie

Bekanntmachung, betreffend die Signalordnung für die Eisenbahnen Deutschlands, Signale an Wasserkrahnen (1892) im dütschsprochige Wikisource

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Wasserkran_(Eisenbahn)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.