Rapport Grégoire
Dr Rapport Grégoire isch e sproochpolitische Pricht vo anne 1794 a französisch Nazionalkonvänt.
Es isch es Schrybe vom Abbé Grégoire, wo äigentlich Henri Grégoire ghäisse und vo 1750 bis 1831 gläbt het. Dr Grégoire isch e wichtige Maa vo dr kulturelle Modärnisierig vom revoluzionierte Frankrych gsi. Er isch e vilsytig bildete Intellektuelle und e Filantroop gsi, und er het sich öppen au für Demokraty vo dr Schwiiz inträssiert. Das Dokumänt, wo s jetz do drum goot, isch am 4. Juni 1794 em Nazionalkonvänt vorgläit worde. Es verzellt, was dr Grégoire vom Zuestand vo de Sproochen im Land usegfunde het und was syner Mäinig noo jetz z tue sig.
Um was es ggangen isch, gseet men am ganze Titel; dä häisst Rapport sur la nécessité et les moyens d’anéantir les patois et d’universaliser l’usage de la langue française.
Dr Abbé Grégoire isch nach dr französische Revoluzioon dr Mäinig gsi, die standardisierti französischi Sprooch i dr Aart vo dr Langue d’oïl, so wie me se z Paris schwätzt, sig im ganze modärne Frankrych als äinzegi offizielli Umgangssprooch durezsetze. Es sig doch d Sprooch vo dr Revoluzioon und vo dr modärne Fräihäit. Alli andere regionaale oder soziale Sproochforme, d Minderhäitesproochen und Dialäkt – me het ne abschetzig Patois gsäit – sige für d Zuekumft vom Land schädlech und müesste unbedingt «vernichtet» wärde.
Zum syni Ygaab an Nazionalkonvänt z begründe, het dr Grégoire sit em joor 1790 e reglrächti soziolinguistischi Umfroog gmacht über d Sproochverhältnis i de französische Departemänt. Was bi dere politisch, nid sproochwüsseschaftlich konzipierten Enquête usecho isch, isch für d Zäntralischte z Paris schyter gsi. Numen öppen äine vo füüf Franzoose chönni s guete Französisch richtig, stoot im Pricht. Me het gmerkt, Frankrych het öppe dryssg verschideni grossi Sproochvariante und eerscht no vil vrschideni Spezialsprooche bi gwüssne Bevölkerigsgruppe; d Sproochforscher säge dämm hüt Sozioläkt.
Dr Abbé Grégoire het syni Idee so formuliert: «On peut uniformer le langage d’une grande nation… Cette entreprise qui ne fut pleinement exécutée chez aucun peuple, est digne du peuple français, qui centralise toutes les branches de l’organisation sociale et qui doit être jaloux de consacrer au plus tôt, dans une République une et indivisible, l’usage unique et invariable de la langue de la liberté.»
Und vo dr würkliche Sproochelandschaft säit er: «Ainsi, la France en est encore, pour le langage, à la Tour de Babel, tandis que, pour la liberté, [elle est] à l’avant-garde des nations.»
Lueg au
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Michel de Certeau, Dominique Julia, Jacques Revel: Une politique de la langue. La Révolution française et les patois, l’enquête Grégoire. Paris 1975. ISBN 2-07-029323-8
- Michèle Perret: La langue de la liberté, éloge de l’abbé Grégoire. In: Du côté des langues romanes, mélanges en l’honneur de Juhani Härmä. Helsinki 2009, S. 221–232.