Mongolen

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dä Artikel behandlet d Ethnii vo de Mongole; für d Staatsbürger vo dr Mongolei, lueg doo

Mit em Begriff Mongole (altmongolisch: Mongɣul; mongolisch Монгол/Mongol) bezäichnet mä verschiideni ethnischi Grubbierige. Im ängere Sinn si d Mongole Völkergrubbe, wo vo de zentralasiatische mongolische Stämm im 13. Joorhundert abstamme. Im witere Sinn chönne au Völker wie d Dongxiang und anderi drzuezelt wärde.[1]

Vo wo dr Naame chunnt[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Naame „Mongɣol“ isch zerst für meereri chliineri Volkstämm uf em Gebiet vo dr hütige Mongolei – im Gebiet vom Onon – brucht worde; under em Dschingis Khan im 13. Joorhundert isch s d Bezäichnig für alli monglolische Volksstämm under em Groosskhan worde.

Hütigi mongolischi Ethnie[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Die mäiste Lüt vo mongolischer Abstammig läbe hüte in dr Volksrepublik China (Inneri Mongolei) – was au e Hufe Lüt wo in dr Mongolei laabe, nid wüsse.[2] Denn chömme d Mongolei, Russland und non e baar anderi zentralasiatischi Staate.

Mongolischi Chinder mit iirer Mueter.

Mä cha die verschiidene mongolische Grubbe dr Sprooch nooch z. B. grob in West- und Ostmongole iidäile. Zu de Westmongole ghööre z. B. d Kalmücke (v. a. z Russland) und d Oirate (Ööld, Torghut, Khoshut, Bayaad usw., v. a. im Weste vo dr Mongolei und in dr VR China), zu de Ostmongole z. B. d Burjate (v. a. z Russland), Chalcha (v. a. in dr Mongolei) und d Tümed, Chahar, Ordos usw. (v. a. in dr Innere Mongolei).

D Kalmücke lääbe as äinzigs mongolischs Volk in ere autonome Region in Öiropa. Anderi Völker, wo wit verströit si und mongolischi Sprooche schwätze wie z. B. d Bonan, Dongxiang, Monguor und Daur in dr Volksrepublik China, wärde nid zu de Mongole im ängere Sinn zelt. Au d Sprooch vo de Moghol in Afghanistan isch e mongolischi Sprooch.

Mongolei[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Bevölkerig vo dr Mongolei bestoot zu 85 % us Mongole, das si öbbe 2,4 Millione Lüt (Stand 2007).[3]

China[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Bim Zensus im Joor 2010 het mä z China 5'981'840 Mongole zelt. Im Joor 2000 si si eso uf die Autonome Gebiet und Browinze verdäilt gsi:

Näben em Autonome Gebiet Inneri Mongolei uf dr Browinzeebeni git es z China no anderi mongolischi autonomi Verwaltigsgliidrige. Uf dr Bezirkseebeni:

  • Autonome Bezirk Haixi vo de Mongole und Tibeter,
  • Mongolische Autonome Bezirk Bayingolin,
  • Mongolische Autonome Bezirk Bortala.

Uf dr Kräiseeben si s:

Usserdäm git s no anderi Völker, wo mongolischi Sprooche schwätze, und zwar d Daur, Tu, Dongxiang, Bonan und e Däil vo de Yugur. Si ghööre offiziell aber nit zur Nazionalidäät vo de Mongole, sondern si as äigeständigi Nazionalidääte anerkennt.

Fuessnoote[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. Michael Weiers, Geschichte der Mongolen, Stuttgart 2004, S. 13
  2. Uradyn Erden Bulag: Nationalism and Hybridity in Mongolia. Oxford University Press, 1998, S. 183f.
  3. „Монгол улсын ястангуудын тоо, байршилд гарч буй өөрчлөлтуудийн асуудалд“ М. Баянтөр, Г. Нямдаваа, З. Баярмаа pp. 57-70 Archivlink (Memento vom 27. März 2009 im Internet Archive)

Weblingg[ändere | Quälltäxt bearbeite]