Heraklit

Dr Heraklit vo Efesos (altgriech. Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος, Herákleitos ho Ephésios, latin. Heraclitus Ephesius; * um 520 v. d. Z.; † um 460 v. d. Z.) isch e vorsokratische Filosoof us em ionische Efesos gsi.

Dr Heraklit het d Ornig vo dr Wält ganz andersch aagluegt as alli andere und wäge dam het er die oberflechligi Woornäämig vo dr Realidäät und d Lääbesart vo de mäiste Lüt kritisiert. D Theme, wo immer wider vorchömme bin em, si dr Begriff vom Logos, wo die vernumftgmäässi Wältornig und iiri Erkenntnis und Erklärig bezäichnet und wo uf e Hufe Wiise cha interpretiert wärde und dr natürligi Brozäss vom Wärde und Wandel, wo nie ufhöört. Spööter het mä für dä Wandel die populäri Churzformle panta rhei („Alles fliesst“) brucht. Dr Heraklit het sich au mit em Verheltnis vo Geegesätz usenandergsetzt, wie öbbe vo Daag und Nacht, Wachsii und Schloofe etc. Er het die Geegesätz as en Äinhäit aagluegt, wo voll vo Spannig isch.

Vom Heraklit sim Wärk si nume Zitat in Teggst vo spöötere Autore überliiferet. Die Zitat bestöön vilmol nume us eme äinzige Satz und enthalte e Hufe Aforisme, Paradox und Wortspiil. Die stilistische Äigehäite, die fragmentarischi Überliiferig und dr Umstand, ass bin e baar Fragmänt strittig isch, öb si ächt si, mache s schweer si Filosofii genau z erfasse. Mä het dorum scho immer brobiert sini These z interpretiere und das het mäistens zu Kontrowärse gfüert. Sini Bootschafte cha mä nume schweer entschlüssle, und doorum het men em scho in dr Antike „dr Dunkli“ (ὁ Σκοτεινός, ho Skoteinós) gsäit.

Über sis Lääbe und drüber, wie si Wärk ufbaut gsi isch, wäiss mä weenig, wil sich d Forschig nume uf Informazioone cha stütze, wo vo Autore stamme, wo zum Däil seer lang noch iim gläbt häi und wo mä über iiri Glaubwürdigkäit cha händle.

Usgoobe und Übersetzige

Hermann Diels, Walther Kranz (Hrsg.): Die Fragmente der Vorsokratiker. Band 1, Hildesheim 2004 ISBN 3-615-12201-1 (griechische Originalteggst zum Däil uf Dütsch übersetzt)
Laura Gemelli Marciano (Hrsg.): Die Vorsokratiker. Band 1, Artemis & Winkler, Düsseldorf 2007, ISBN 978-3-7608-1735-4, S. 284–369 (Kwelle und Fragmänt mit ere dütsche Übersetzig, Erkläärige und en Iifüerig)
Charles H. Kahn (Hrsg.): The Art and Thought of Heraclitus. An edition of the fragments with translation and commentary, Cambridge 1981, ISBN 0-521-28645-X
Jaap Mansfeld (Hrsg.): Die Vorsokratiker, Band 1, Stuttgart 1987, ISBN 3-15-007965-9, S. 231–283 (griechische Originalteggst und uf Dütsch übersetzt)
Serge Mouraviev (Hrsg.): Heraclitea. Édition critique complète des témoignages sur la vie et l'œuvre d’Héraclite d’Éphèse et des vestiges de son livre et de sa pensée. Sankt Augustin ab 1999 (20 Bänd bisjetz si 10 Bänd erschiine)
Bruno Snell (Hrsg.): Heraklit: Fragmente. 14. Auflage, Artemis & Winkler, Düsseldorf 2007, ISBN 978-3-538-03506-5 (griechische Originalteggst und uf Dütsch übersetzt)

Litratuur

Dieter Bremer, Roman Dilcher: Heraklit. In: Hellmut Flashar u. a. (Hrsg.): Frühgriechische Philosophie (= Grundriss der Geschichte der Philosophie. Die Philosophie der Antike, Band 1), Halbband 2, Schwabe, Basel 2013, ISBN 978-3-7965-2598-8, S. 601–656
Miroslav Marcovich: Herakleitos. In: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (RE). Supplementband X, Stuttgart 1965, Sp. 246–320.
Serge Mouraviev: Héraclite d'Éphèse. In: Richard Goulet (Hrsg.): Dictionnaire des philosophes antiques, Bd. 3, CNRS Éditions, Paris 2000, ISBN 2-271-05748-5, S. 573–617

Weblingg

Fragmänt

Commons: Heraklit – Sammlig vo Multimediadateie

Heraklit im dütschsprochige Wikisource
Heraclitus im dütschsprochige Wikisource
Fragmente im dütschsprochige Wikisource

Hermann Diels: Herakleitos von Ephesos, griechisch und dütsch, Berlin 1901
Egon Gottwein: Teggstuswaal
Günter Wohlfahrt: Artikel "Heraklit" im UTB-Online-Wörterbuch Philosophie
William Harris: Heraclitus: The Complete Fragments (PDF; 154 kB), griechisch und änglisch, Middlebury College 1994
Randy Hoyt: The Fragments of Heraclitus, griechisch und änglisch, 2002
Samuel Béreau: 139 Fragments, griechisch und änglisch 1912
Fragmente (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/hiphi.ubbcluj.ro (griechisch, änglisch und franzöösisch; PDF-Datei, 213 kB)

Kwelle

Diogenes Laertios: Leben und Meinungen berühmter Philosophen, Heraklit (= IX 1–17) (änglisch)

Litratuur

Daniel W. Graham: Yytrag in dr Stanford Encyclopedia of Philosophy (änglisch, mit Literaturaagabe)
Daniel W. Graham: Yytrag in dr Internet Encyclopedia of Philosophy (änglisch mit Literaturaagabe)

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Heraklit“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.