Beweegig

D Kräisbeweegig vom ene Satellit um d Ärde, v isch dr Gschwindikäitswektor, a dr Beschlöinigungswektor.

As Beweegig im füsikalische Sinn verstoot mä wenn s Objekt, wo mä beobachdet, si Ort im Lauf vo dr Zit änderet.

Die bäide Fachgebiet vo dr Füsik, wo sich als Beweegigsleere mit dr Beweegig befasse, sin:

• d Kinematik as d Leer wo d Beweegig beschribt
• d Dünamik (in dr Technische Mechanik: d Kinetik) as d Leer wo d Ursache vo dr Beweegig undersuecht

Beweegig und Baan

Dr Gsamthäit vo allne Ort, wo sich e punktförmigs Objekt im Lauf von ere Beweegig befindet, säit mä Baankurve oder Trajektorii. Baankurve si immer ununterbroche (d. h. im mathematische Sinn stetig) und, wenn d Beweegig an käim Punkt vo dr Baankurve aaghalte het, au glatt (d. h. im mathematische Sinn differenzierbar). Wenn für jede Zitpunkt $t$ dr Ort ${\vec {r}}$ bekannt isch, bezäichnet mä d Funkzion ${\vec {r}}(t)$ as Wääg-Zit-Gsetz vo dr Beweegig.

D Relatiwidäät vo dr Beweegig

D Beschriibig vo dr Beweegig vpm ene Beobachdigsobjekt hängt vom Beobachter ab. Wenn zum Bischbil e Fuessgänger uf e Passaschier im ene Auti luegt, gseets für en us, wie wenn er sich wurd beweege, wääred dr Schofföör dänggt, ass er näben em wurd sitze ooni sich z beweege. En anders Bischbil: Us dr Sicht vo dr Sunne bewegt sich dä, wo die Linie schribt, mit ere hooche Gschwindigkäit uf ere Baan, wo fast kräisförmig isch, um d Sonne und er bewegt sich gliichzitig, au seer schnäll, kräisförmig um d Aggse vo dr Ärde. Us dr Sicht vo öbberem, wo mit em am Disch sitzt, bewegt er sich aber nid.

Gschwindigkäit und Beschlöinigung

Lueg au d Ardikel über d Gschwindikäit und über d Beschlöinigung aa

E Tangänteäihäitswektor und e Normaleäihäitswektor bin ere Ruumkurve.

D Gschwindikäit isch s Verheltnis vo dr Lengi vom ene chliine Stück vo dr Baankurve, wo wenigstens in dr Aanööcherig graad isch, zu dr Zit, wo s Objekt brucht, zum über das Stückli Wääg drüüberzchoo. Je chliiner das Stückli Wääg isch, undo genauer cha mä für dä Ort und dä Zitpunkt d Momentangschwindikäit aagee. D Gschwindigkäit het e Richdig, wo dr Richdig vo dr Beweegig an däm Zitpunkt entspricht. D Gschwindigkäit isch e Wektor, wo am däm Punkt tangenzial zur Baankurve lit.

Im Lauf vo dr Beweegig cha sich d Gschwindigkäit ändere, in iirer Gröössi wie in iirer Richdig. In dr Umgangssprooch säit mä däm je noch dä Umständ Beschlöinigung, Brämse oder Abbiege, in dr Füsik und dr Technik immer nume Beschlöinigung. D Beschlöinigung isch definiert as s Verheltnis vo dr Änderig vom Gschwindigkeitswektor zu dr Zit, wo die Änderig brucht. Bin ere Tangenzialbeschlöinigung änderet sich nume d Gröössi vo dr Gschwindigkäit, bin ere Normalbeschlöinigung nume d Richdig. Im allgemäine Fall bechunnt mä us dr Wektorsumme vo dr Tangenzialbeschlöinigung und dr Normalbeschlöinigung dr Beschlöinigungswektor.

Mathematisch gsee isch s Wääg-Zit-Gsetz vom ene punktförmige Objekt, also dr Ortsvektor ${\vec {r}}(t)$, e stetigi Funkzion vo dr Zit. Wenn si a cha differenziert wärde, denn isch die ersti Abläitig dr Gschwindigkeitswektor, die zwäiti Abläitig dr Beschlöinigungswektor.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bewegung_(Physik)“ vu de.wikipedia.org. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.