Wenkerboge vu Gunzwiller
Dr Wenkerboge vu Gunzwiller isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d' Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.
Hiwiis zuem Boge un zuem Ord
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gunzwiller lit uf de Wàsserscheid zwìsche Sààr und Zorn ìn dr Vogese un het domols zuem Kreis Saarburg im Underélsaß ghärt.
- De Ord lit im Gebiet vum Niideràlemànnische un isch e Gränzort zuem Rhinfränkische.
- Die vierzig Sätz sin dozémol in Gunzwiller vum Lérer üssgfillt worre. Léhrer war de Anton Klein vun Eckartswiller, Kreis Zàwere.
- As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Gunzuwillr“ angeh.
- D' Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Gunzwiller het d' Nummere 36371 griägt.
- D' geografisch Lag vu Gunzwiller isch in dere Karde iitrage.
Wenkersätz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Em Wendr fleja de druckene Blätter en dr Luft härum.
- 's herd glich uf züa schneja, derno word d' Wätter besser.
- Thua Kohla en d Ofa, daß d' Melch bāl an ze kocha fangt.
- Dr göde alt Mann esch met d Pfard durch 's Is gabrocha un ens kalt Wasser g'falla.
- Er esch vèr veer odr schs Wucha g'storwa.
- 's Fir war ze stark, Kucha sén jo unta ganz schwarz gebrennt.
- Er eßt d'Eier emmer ohna Salz un Pfeffer.
- D'Fiaß dhun mer sehr weha, ich glaub, ich hab se durchgelofa.
- Ech ben bi d'r Frau gewän un hab'sr xat, un se het xat, se well's au ehrer Tochter soia.
- Ech well's au nemmi weder thue.
- Ech schlag dech glich met d'm Kochleffel um d'Ohra, dü Aff.
- Wo gehst d'hin, sollamar met d'r gehn?
- Es sen schlächti Zita.
- Min léwes Kend, blie do unta stehn, de besa Gäns bißa di tut.
- D' hesch hit am maiste g'lernt, un besch artig gewehn, d'derfsch frejer nach Hüs gehn als d' Andara.
- De bisch noch net groß genüa, um a Flasch Win üszetrinka, de musch zerscht noch wachsa un greßer wara.
- Geh, seï so gut un sa dinnra Schwestar, se sollt de Kleider fer eari Mutter ferti näja un met d'Berscht reinmacha.
- Hättsch de na gekennt! da wär's anders kummen, un es thät besser met em stehn.
- Wer het mer mina Korb met Fleisch g'stohla.
- Er macht so, als hätta se ehn zum dreschen b'stellt, se han's awer selbst gethun.
- Wem het'r de nei G'schecht erzählt.
- Mer muß lüt schreja, sonscht versteht r uns net.
- Mer sen mead un han Durscht
- Als mer geschtra Owa zeruck kummen sen, do hen d'Andera schun ze Bett gelaga un han fescht g'schlofa.
- Dr Schnee esch de Nacht bi uns leja geblewa, awer hit Morja escher g'schmolza.
- Henter unserem Hüs stehen dre-i scheni Äpfelbämla met rota Äpfalla.
- Kennener net noch a n'Auableck uf uns warta, da gehen mer au met.
- Ehr derfa net solche Kendereia triwa.
- Unsere Berja sen net sehr huch, de ejara sen vel heher.
- Wevel Pfund Wurscht un wevel Brèt wellenar han.
- Ech verstehe Ech net, ehr massa a besala lütter sprächa.
- Han ner kenn Steckala wissi Seif fer mech uf minem Tesch g'funda.
- Sin Bruder well sech zwei neji Hiser en unserem Garta böja.
- Das Wort kummt vom Herza.
- Des war recht von Ehna.
- Was setza doa fer Vegala owa uf dem Mirala.
- De Büra han fenef Ochsa un nien Keji un zwelaf Schäfälä vor's Dorf gebrocht g'het, de wella sa verkaufa.
- D'Lit sen hit alli drüßa uf'm Feld un mäja.
- Geh nur, der brüne Hund thut dr nix.
- Ech ben met de Lit do henta ewar d'Wiesa ens Korn g'fahra.
(Das „a“ klingt in der Mitte der Wörter dumpf, am Ende aber hell.)
Werder im Wenkerboge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- heiß, näe, blöi, gröi, haua, Hand, Hanef, Helm, Flachs, er wachst, Bäse, Pflüme, Breef, Hof, jung, krumm
- Sunnta, Menta, Diensta auch Zischti, Mettwuch, Dunnersta, Frita, Samsta.
- elf, fuchzehn, sächzehn, fuchzig