Lozärner Fasnacht
| Dialäkt: Lozärntütsch |
D Lozärner Fasnacht isch de grööscht Aalass e de Schtadt Lozärn und de Zentralschwyz, wo all Johr stattfendt. Si esch noch de Basler Fasnacht und vor de Bärner Fasnacht die zweitgrööscht Fasnachtsveraaschtaltig vo de Schwyz.
Tagwach, Urknall und Fötzälirääge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Fasnacht foht am Schmotzige Donnschtig, em Donnschtig vor em Güdismäntig, aa. Met de Tagwach am Morge am föifi foht s Volchsfäscht e dr Altstadt aa. Es Boot mit em Brüeder Fritschi und synere Fritschifamilie fahrt uf em Vierwaldstättersee z Lozärn am Schwyzerhofquai y. De Brüeder Fritschi esch s imaginär Oberhoupt vo de grööschte und elteschte Zonft vo Lozärn, de Zonft zu Safran, wo um 1400 gründet worden esch. Dr «Urknall», e rüüdig luuti Detonation, get de Guuggemusege und allne Fasnächtler s Signal zom Schreye ond Umecheibe.
De Fritschivater als Zouftmeister zu Safran empfoht de Brüeder Fritschi und gleitet ihne zom Fritschebronne uf em Chappuplatz. Begleitet wärded sie vo de Ehregescht, de Fritschifamilie (d Fritschene, die Frou vom Brüeder Fritschi, met em Narr, em Bajazzo, de Chendsmagd und de Puure) ond ou vo Harschthornblöser ond e paar Guuggene. Uf em Chappelplatz träffed sich denn die tuusige Fasnächtler, wo scho am Morge uf de Beine send, zom «Fötzälirääge» , wo us Millione vo Papierschnipsu beschtoht. D Papierschnipsu wärded us alte Telifonbüecher gmacht und sie sind i Seck mit je eim Explosivkörper abgfüllt. Die Seck, wo am Vortag hööch über em Chappelplatz aaprocht worde send, wärded zur Explosion proocht, sebald d Fritschifamilie bim Fritschibrunne ytroffen esch. D «Fötzäli» rägned denn uf d Mönschemängi abe. Nochhär foht s traditionelle Orangenusrüehre rond om de Fritschibrunne aa. En Bsuecherrekord hets be de Tagwach 2017 mit 18'000 Teilnämere ggäh.[1]
D Omzüüg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Am Nomittag vom Schmotzige Donnschtig fendt dr eerscht vo de beede groossen Omzüüg schtatt, wo vom Lozärner Fasnachtskomitee (LFK) organisiert wärded. Uf dr Omzugsschtrecki vo de Hofchele über d Seebrugg bis i d Nöischtadt presentiered sech d Zönft ond Gsellschafte vo de Schtadt Lozärn, Guuggemusige ond wyteri Gruppierige met Wäge, wo chlyni Bühnene droffe hend. So wärded aktuelli Ereignis us de Politik und Gsellschaft persifliert. Eisder hüüffiger gets aber ou Phantasie-Sujets drunder. Bi dene schtoht vor allem die handwärchlech Kunscht bim Bou vom Wage ond de Maske («Grende») im Vordergrund. E Groppe, wo fürs Intrigiere bekannt esch, send d Chrienser met em Bärnerwyb, em Wöschwyb oder em Techuböögg.
Rond vierzg offizielli, bim LFK registrierte, ond öppe nomol sövl inoffizielli Nummere wärded a de Lozärner Fasnachtsomzüüg zeiget.
De zweit wechteg Tag esch de Güdismäntig, wo s Glych esch we de tüütsch Rosenmontag. Güdis chonnt vo Güdel ond bedüütet Magesack, Buuch oder Wanscht. Dodemit isch gmeint, dass me sech am Güdismäntig und -zyschtig nomol de Buuch gfüllt, vor ab em Äschlimettwoch d Faschtezyt aafoht.[2][3] De Tag werd von ere zweite Zonft treit, de Wey-Zonft. D Wey-Tagwach fendt am sächsi schtatt. Urknall und «Fötzelirääge» gets am Mäntig nümme, aber es wyters Orangenusrüehre bim Chappelplatz. Am Nomittag fendt dr Omzug schtatt, wo bis uf ei Wage, de Wage vo de Wey-Zonft aschtell vo de Zonft zu Safran, glych wie de am Schmotzige Donnschtig esch.
E wytere Höhepunkt vo de Fasnacht esch de «Monschtercorso» drufaben am Güdisziischtigobe. Bi dem nächtliche Omzug louffed alli Lozärner Guuggenmusige, wo sech im Dachverband vo de «Vereinigte» vo Lozärn zämegeschlosse hend, über d Seebrugg ond dur d Altstadt, em Zentrum vo de Schtroossefasnacht. D Reihefolg vo de verschidne Guuggenmusige esch traditionell schtrukturiert, denn die eltere Musige döffed wyter vore lauffe. Zeerscht die, wo im ene Jubiläumsjohr stönd, denn alli em Alter noo. Deby wärded keini odr nur ganz chlyni Wääge mitgfüehrt. Gröösseri hätted i de änge Altschtadtgasse kä Platz. S Monschter esch es einzigs wild-rhythmischs Dröhne vo de Bloos- und Schlagenschtrumänt, ond rondome tanzed e fröhlichi Mönschemängi. D Fasnacht hört met em Aafang vo de Faschtezyt, em Äschlimettwoch, also am Morge noch em Monschtercorso uuf.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Karl Lüönd: Trommeln, Träume, Traditionen. Die Luzerner Fasnacht in Wort und Bild. Harlekin, Luzern 1972
- Silvio Panizza (Hrsg.): Faszination Lozärner Fasnacht, 3 Bände. Verlag Lozärner Fasnachtsfüerer, ISBN 3-9521102-0-5
- Band 1: Die Guggenmusigen, Luzern 1988
- Band 2: Geschichte, Zünfte, Umzug, Fasnachtsbälle, Luzern 1989
- Band 3: Brauchtum – Fasnachtskunst, Luzern 1996
- Margrit Thüler (Red.): Feste im Alpenraum. Migros-Presse, Zürich 1997, ISBN 3-9521210-0-2, Seite 84–91
- Emanuel Ammon (Hrsg.): Luzerner Fasnacht, Eine Zeitreise durch zwei Generationen (Bildband). Aura, Luzern 2005, ISBN 3-033-00508-X
- Emanuel Ammon (Hrsg.): JoDu-Fäscht: Luzerner Fasnacht 2008 (Bildband). Aura, Luzern 2008, ISBN 978-3-9523375-0-9
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Lozärner Fasnacht – Sammlig vo MultimediadateieEinzelnochwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Urknall und Fötzeliregen: Die Tagwache läutet die Luzerner Fasnacht ein (Memento vom 26. Februar 2017 im Internet Archive), Lozärner Zitig, 23. Februar 2017, abgrüefft am 25. Februar 2017.
- ↑ SRF: Tagesschau vom 11. Februar 2002: Güdismäntig, abgrüefft am 11. Februar 2013.
- ↑ Güdisdienstag. Wörterbuch Deutsch, archiviert vom Original am 1. Februar 2015; abgruefen am 31. Januar 2015.
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Luzerner_Fasnacht“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |