William Labov

Dr William Labov (* 4. Dezämber 1927 z Rutherford, New Jersey; † 17. Dezämber 2024) isch e US-amerikanische Sproochwisseschaftler gsii, wu vor allem zue Sproochwandel un Sproochvariazioon gfoorscht het.

Lääben un Wäärch

Dr Labov isch e Schueler vum Linguischt un Jiddischt Uriel Weinreich gsii, wu si intänsiiv mit Dialäktology un Sproochkuntakt bscheftigt ghaa het. In de 1960er Joor het dr Labov d Grundlaag fir di empiirisch Foorschig zue sproochlige Veränderige glait. Sy Untersuechigsbiet sin d Dialäkt vu Philadelphia un New York gsii. Är het vor allem soziolinguischtisch gfoorscht. Dr William Labov isch bis zue syre Emeritierig 2015 Brofässer fir Linguischtik an dr University of Pennsylvania gsii.

Dr William Labov isch anne 1927 z Rutherford (New Jersey), ere chlaine Stadt usserrhalb vu New York uf d Wält chuu. Im Joor 1939 isch er uf Fort Lee (New Jersey) zooge, wun er zum eerschte Mool gmeerkt het, ass Lyt di nämlige Weerter verschiide uusspräche. Um die Zyt het dr Labov dr Film Pygmalion aagluegt, wu dr Hauptdaarsteller e jeede Lut ufgschriibe het, wu us em Muul vu syre Geegespiileri chuu isch. D Hauptroll vum Henry Higgins het dr Henry Sweet zum Voorbild ghaa, dr grooß änglisch Foneloog, wu vum Labov bewunderet wooren isch. Vun iim het wer e baar Chäntniss iber d Prinzipie vu dr Veränderig vu dr Sprooch ibernuu un het si i e modäärni Versioon umgwandlet. Noch em College het dr Labov zeerscht e Zyt lang in ere Fiirma gschafft, wun er sy Wisse iber d Chemy us em, Stuudium yybrocht het.

Wun er 1961 d Induschtry wider verloo het, isch er retuur gange an d Uniwersiteet go zue dr änglische Sprooch foorsche.

Anne 1963 het dr Labov zue dr Sprooch uf dr chlaine Inlse Martha’s Vineyard in dr Neechi vu Cape Cod gfoorscht. Deert het dr Labov e bsunderi Uussprooch vu dr Weerter „right“, „ice“ un „sight“ fescthgstellt, wu dr Vokaal in dr Mitti vum Muul uusgsproche wiird. Die Uffelligkait isch bi junge Lyt steerker uusbreegt gsii; si isch vu Mänsch zue Mänsch unhterschiidli gsii, je noch em Bruef, wu si uf d Insle gläbt hän un was fir e Migrazioonhintergrund si ghaa hän. Zum Byschpel het er e Unterschiid zwische de Noofaare vu de amerikaanische Uuryywooner un Portugiese gfunde.

In syre Chaufhuusstuudie, wun er anne 1966 duuregfiert het, het er dr Zämehang zwische soziaale un sproochlige Breegig im New Yorker Chaufhuusmilieu ufzaigt. Um des Zyt het s in dr Stadt zwoo Aarte gee, s /r/ noch eme Vokaal uuszspräche, as stumm r ersetzt dur Vokaaldeenig, wie in [ka:] (car „Auto“) oder gspannt, wie in [kaʴ]. Mit sym Experimänt het Labov welle uusefinde, wie verschiideni soziaali Schiichte s /r/ artikuliere. Är het sy Studänte in drei Chaufhyyser gschickt mit eme unterschiidlige Status: S Saks (doodmool dr hegscht Status), s Macy’s (doodmool mittlere Status) un s Chaufhuus S. Klein (doodmool dr niiderscht Status). D Studänte hän Verchaiferne no ebis grfot, wu im vierte Stock gsii isch. Wänn z. B. d Spiilzyygabdailig im vierte Stock gsii isch, hän si gfrogt,: „Excuse me, where are the toys?“ („Entschuldigung, wu het s Spiilzyyg?“). D Antwoort isch „Fourth floor“ („Vierte Stock“) gsii. Wie wänn si s nit räächt verstande heebem hän d Studänte nomol noogfrogt un hän di nämlig Antwoort iiberchuu, desmool aber dytliger. Dr Labov het doodermit fir sy Stuudie e /r/ im Wortinnere bi fourth ghaa, am Wortänd in floor un alli zwai aimool eender ooni Aachtig artikuliert un aimoll dytliger. No dr Uuswäärtig vu dr insgsamt 264 Antwoorte het dr Labov feschtgstellt, ass d Uussprooch je no soziaaler Schiicht variiert het. S gspannt /r/ isch in dr Chaufhyyser mit eme heechere Status mee gsproche woore. Alli Schiichte hän s gspannt /r/ am Wortänd mee artikuliert wie im Wortinnere un vor allem d Verchaiferne vum mittlere Chaufhuus hän s /r/ bi dr zwoote Antwoort bsundersch dytli uusgsproche, des het dr Labov „Hyperkorräktuur“ gnännt.

Anne 1968 het dr Labov e Brojäkt aagfange go uusefinde, eb dr Dialäkt, wu unter afroamerikaanische Juugedlige z Harlem gschwätzt wiird, ebis z due het mit Mängel im Unterriichte vum Lääse in de Schuele. Zäme mit wysse un afroamerikaanische Kolleege het dr Labov e detaillierti Stuudie iber alli soziaale Gruppe z Harlem gmacht hän. S Ergeebnis het zaigt, ass es grooßi Unterschiid zwische afroamerikaanische un wysse Muschter im Schwätze git. Dr Labov het doodriiber e Buech gschriibe, wun er d Haimetsprooch vu dr Afroamerikaaner as abselut gaignet fir loogisch Dänke un Lääse din verdaidigt het.

In de Joor 1970 un 1987 het dr Labov e Guggenheim-Stipändium iiberchuu. Ab 1976 isch er Mitgliid vu dr American Academy of Arts and Sciences un ab 1993 Mitgliid vu dr National Academy of Sciences. Iim isch fir 2013 d Benjamin Franklin Medal in Kognizioonswisseschafte zuegsproche woore.

Im Dezämber 2024 isch er im Alter vu 97 Joor gstoorbe.

Uusglääseni Wäärch

• The Social Stratification of English in New York City. Center for Applied Linguistics, Washington D.C. 1966, 485 S. ISBN 0-521-52805-4
• zäme mit P. Cohen, C. Robins un J. Lewis: A Study of the Non-Standard English of Negro and Puerto Rican Speakers in New York City. Cooperative Research Report 3288, vol. 1 and 2, Philadelphia: U.S. Regional Survey, Linguistics Laboratory, University of Pennsylvania 1968
• The Study of Nonstandard English. 1969
• Language in the Inner City: Studies in Black English Vernacular. 1972
• Sociolinguistic Patterns. 1972
• What is a Linguistic Fact? Peter de Ridder Press, Lisse 1975, ISBN 90-316-0075-X.
• Sprache im sozialen Kontext. Beschreibung und Erklärung struktureller und sozialer Bedeutung von Sprachvariation, herausgegeben von Norbert Dittmar und Bert-Olaf Rieck. Band 1: Scriptor, Kronberg/Taunus 1976, ISBN 3-589-20022-7; Band 2, 1978, ISBN 3-589-20576-8.
• Principles of Linguistic Change. Volume 1: Internal Factors. Blackwell, Oxfort UK & Cambridge USA 1994, ISBN 0-631-17913-5, Volume 2: Social Factors. 2001, Volume 3: Cognitive and Cultural factors. 2010
• mit dr Sharon Ash un em Charles Boberg: The Atlas of North American English. 2006

Weblink

• Literatur vu un iber William Labov im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
• William Labov: How I got into linguistics, and what I got out of it, University of Pennsylvania, 6. Mai 2011

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „William_Labov“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.