Tichu

Tichu (uf Bärndütsch mängysch o Tychu) isch es Chaartespiu wo uursprünglech z Bärn isch entwicklet worde. Es wird normalerwyys z viert gspiut, es git aber o Wariante wo z dritt, z acht oder y angere Kombynatyone chöy gspiut wärde. Di klassyschy Wersyon mit vier Spiler isch auerdings mit Abstang am beliebtyschte. Ds Deck ungerscheidet sech grundsätzlech nume liecht vome Pokerdeck. D Chaarte wärde im Tichu y vier Farbe ungerteut - rot, blau, schwarz u grüen. Der Wärt vo de Chaarte geit vo zwöy bis Ass. Zudäm git's aber no vier Spezyaucharte: der Drache, der Föönyggs, der Hung u ds Mah-Jong (me seit dere Chaarte o der Nagu oder ds Eis). Uf di gnauy Bedütyg vo de Speziaucharte wird wyter unger no ygange.

D Spiuregle für vier Persone (Standartwariante)

Chaarte usteile u di höchy Kunscht vom Schupfe

Zersch müesse di vier Spiler y zwöy Tyyms yteut wärde. Iz wärde d Chaarte guet gmischlet u y d Mitty vom Tisch gleit. Am Chlapf nache ziet iz ei Spiler nachem angere je ei Chaarte, bis der Stapu furt isch. Ds Zyu vom Spiu isches, di eigete Chaarte us erschts los z wärde u derby müglechscht viu Pünkt z erzyle. Aber achtung! Me spiut im Tyym u muess geng o ufe Partner Rücksicht nää. Bevor das ds Spiu aber würklech cha losgaa, wird iz no gschupft. Bim Schupfe muess jede Spiler de Gägner und sym Partner e Chaarte gäh. Das macht me aber verdeckt, so dass niemer gseet, wely Chaarte das me verschupft het. Ersch wenn me säuber di besagte drü Chaarte het verschupft, darf me luege, was eim säuber gschupft isch worde.

Iz geit ds Spiu ersch richtyg los! Dä wo ds Mah-Jong uf der Hang het darf aafa. Är_si het iz verschidnygy Möglechkeite:

E Einzucharte spile: Us der Hang vom Spiler mitem Mah-Jong leit dä e einzelny Chaarte ufe Tisch. Es muess nid ds Mah-Jong sy (so wird's aber meischtens gspiut, wüu's di töyfschty Chaarte im Spiu isch, u me se süsch unger Umstände nume no schwär los wird). Jedy wytery Chaarte wo ize gspiut wird, muess höcher sy aus di vorhärygy Chaarte - glych höch geit nid.
E Straass uslege: E Straass beschteit us mindyschtens füf unfenandervougende Chaarte, wo aber nid di glychy Farb müesse ha, das wär de e Straassebombe. Uf e Straass cha wider nume e Straass gleit wärde. Jedy wytery Straass muess glych läng sy wy di erschty, muess aber bire höchere Chaarte aafaa.
Es Päärly lege: Es Päärly sy zwöy Chaarte mit glychem Wärt. Uf nes Päärly dörfe wider nume Päärly mit höcherem Wärt gleit wärde.
E Päärlystraass häregheie: E Päärlystraass (me seit o Fougepäärly) sy mindyschtens zwöy ufenandervougendy Päärli. Für di wytere Chaarte gäute di glyche Regle wy bire normale Straass.
Es Tripu usspile: Es Tripu sy drü Chaarte mit glychem Wärt. Für di wytere Chaarte gäute d Regle vor Einzucharte. Wichtyg: Es git keny Tripustraass!! Das isch e berüemte Aafängerfääler.
Es Fulhaus (Fullhouse) spile: Es Fulhaus besteit us eme Päärly u eme Tripu. D Wärte vo Päärly u Tripu sy hie unabhänyg vonenang. Ds nächschte gspiute Fulhaus muess es höchers Tripu ha aus das vorhär - ds Päärly spiut ke Roue. Ds Fulhaus 999-22 isch auso höcher aus ds Fulhaus 444-AA.

Der nächscht Spiler wo ar Reie isch darf iz entweder öpys höchers lege, oder passe. Bym Passe wird das entweder klar verbau gseit, oder me cha auternatyf o zwöy Mau ufe Tisch chlopfe, das isch chly kuuler. Wär passt darf, wenn'er z nächschte Mau ar Reie isch glych wider spile. Auso z. B.: Spiler A leit ds Mah-Jong. Spiler B es drü. Spiler C passt. Spiler D leit es viery. Iz isch Spiler A wider dranne u leit es sächsy. Spiler B spiut is e Daame. Iz darf Spiler C, obwoou dass'er vory het passt, wider spile u aus Byspiu es Ass lege. So wird solang gspiut, bis niemer me über di oberschty Chaarte wott spile. Dä wo die Chaarte het gleit darf der Stich iz zu sich nää u vo voor usspile. Är_Si darf iz wider entscheide ob'er e Einzucharte, es Päärli oder was o immer wott spile. Auy angere Spiler müesse sech däm aapasse, si müesse auso sozsäge Lei haute.

D Spezyaucharte

Ds Mah-Jong isch di töyfschty Einzucharte. Dä Spiler wo's uf der Hang het, het d Eer d Rundy z eröffne. Zudäm het dä Spiler e Chaartewunsch frei. Im Klarteggscht heisst das: Sobaud ds Mah-Jong usgpiut wird, darf sech dä Spiler e Chaarte wünsche. Die Chaarte muess so gly aus müglech vome Spiler erfüut wärde. Leit auso Spiler A ds Mah-Jong u wünscht sech es zäni muess der Spiler B sys zäni spile, o wenn'er sech so di ganzy schöny Straass verrupft. ds Mah-Jong darf o aus 1 y ne Straass yboue wärde oder mitem Föönyggs zume Päärli erwyteret wärde.
Der Drache isch di höchschty Einzucharte u darf o nume aus söttegy gspiut wärde. Me darf auso der Drache nid lege, we Päärly gspiut wärde. Är toppt jedy angery Einzucharte u bringt o am meischte Pünkt. Der Stich wo mit iim gmacht wird, muess auerdings ane Gägner verschänkt wärde - ke Angscht, die Pünkt chasch spöter wider heibringe. Är zeut +25 Punkt ir Wärtyg.
Der Föönyggs (Phönix) cha us Einzuchaarte oder o aus Tschouker gspiut wärde. Wenn'er aus einzelny Chaarte gspiut wird, isch'er es haubs höcher aus di letschty Chaarte. Ufere Daam isch'er auso daam-ehaub wärt u cha so vome Könyg gschlage wärde. Us Tschouker cha me der Föönyggs y ne Straass, es Päärly et cetera yboue, we eim e Chaarte fääut oder me d Straass haut eifach no chly lenger wott (oder muess) mache. Är zeut -25 Punkt ir Wärtyg.
Der Hung darfsch nume usspile we de darfsch usgaa. We de iin spiusch darf statt dir dy Partner us (we dä scho fertyg sött sy, wird ds Aaspiu y Spiurichtyg wytergää, bis sech öper fingt, wo no Chaarte uf de Häng het, o we das du säuber bisch).

D Bombene

E Bombe isch di höchschty Chaartekombynation im ganze Tichu u darf immer gspiut wärde, egau ob de ar Reie bisch oder nid. E Bombe isch entweder es Quartett (vier zwöy, vier Daame et cetera) oder aber e Straass us eire Farb wo o mindyschens füf Chaarte läng muess sy. We öpper auso syygessicher u arrogant sy Stich wott heitue chasch no schnäu dys Bömbely drygheie u der Stich ghört dir. Bombe chame aber o überbombe, das passiert aber rächt säute. D Regle sy da so, dass d Quartettbombe je grösser desto stercher sy (e 4-Bombe isch auso schlechter aus e Könygs-Bombe) und d Straassebombe sy no besser aus d Quartettbombe. Bi de Straassebombe ungerenang sy di lengere und/oder di höchere stercher.

Tichu!

We de dyny Chaarte auy hesch ufgnoo u dir sicher bisch, dass aus erschte wirsch fertygmache, de chasch es Tichu aasäge. Dass heisst, du wettysch drum, dass du die Rundy wirsch gwinne - gwettet wird um hundert Pünkt. We de d Wett machsch bechöme du u dy Partner hundert Pünkt, we's nid schaffsch wärde nech di hundert Pünkt abzoge. Ds Tichu muesch aasäge, befor dyny erschty Chaarte leisch. Wenn dass der richtyg Zytpunkt zum Aasäge isch, muesch säuber usefinge.

När git's no ds groosse Tichu. O das isch e Wett, hie geit's aber um zwöyhundert Pünkt u es muess aagseit wärde, befor dass me di nüünty Chaarte ufnimmt. Am Chuchytisch seit me das eher säute a - ussert me isch e Drufgänger oder het ke angery Chance mee z gwinne.

Ds Ändy vom Spiu u d Wärtyg vo de Chaarte

Fertyg isch e Rundy denn, wenn nume no ei Spiler Chaarte uf de Häng het oder e Doppusyyg isch erzyut worde. Iz geit's eso:

D Wärtyg vo de Chaarte

D Handchaarte vom Verlüürer gö a ds gägnerische Tyym.
D Stiche vom Verlüürer gö a Gwinner - auso chöy'si im Tyym blybe oder zum Gägner wandere (gseesch, scho hesch dy Drache wider bi dir!).
Iz wärde d Pünkt y de Tyyms wy fougt zeut:

5 gäbe füf Pünkt.
10 gäbe zää Pünkt.
Könyge gäbe o zää Pünkt.
Dr Drache bringt +25 Pünkt
U dr Föönyggs no -25 Pünkt.

Doppusyyg

Es Tyym cha o e sogenannte Doppusyyg mache. Das isch denn der Fau wenn d Tyympartner der erscht u der zwöyt Platz belege. Y däm Fau wärde d Pünkt gar nüm zeut u es git zwöyhundert Pünkt für ds Syygertyym. We dir die no nid gnue sy, chasch se mit eme (groosse) Tichu ufbessere - d Tichus wärde nämlech o no derzuezeut. Es Byspiu: 200 Pünkt (gr. Tichu) + 200 Pünkt (Doppusyyg) = 400 Pünkt gmacht u gschrybe.

Ds ganze Blatt git insgesamt genau hundert Pünkt. So cha me nachem Zeue no luege, ob niemer het bschisse. Normalerwyys wird uf tuusyg Pünkt gspiut. Ds Tyym wo auso zersch tuusyg Pünkt ufem Konto het (oder e süsch veryybarty Gränze het überschritte oder erreicht) het ds Spiu gwunne.

No es paar Tipps zum Schluss

Schupfe

Bim Schupfe macht's hüüfyg Sinn, am Mitspiler wenn müglech der Drache z schupfe - es isch ächt schön, we me weiss dass'er im eigete Tyym isch. Aber o angery Sache chöy gschupft wärde! We'me am Mitspiler e guety Chaarte schupft heisst das äue eher, dass ds eigete Blatt nid so cheibe guet isch. Wird auerdings e eher töyfy Chaarte schupft weiss dä, dass me es guets Blatt het u vielch sogar es Tichu wott aasäge. Wär am Mitspiler der Hung schupft seit: «Myny Hang isch geil aber ii ha ke höchy Chaarte zum y ds Spiu cho. Heeeelp!»

Dä Gägner verschupfsch am beschte es chlyses Päärly. Auso z. B. jedem es zwöy. So weisch sicher, dass kene vo beidne e Quartettbombe us zwöy wird ha. Yygspiuty Tyyms hei o oft Merksprüchly wy rächts grad, linggs ungrad, o das minimiert d Chance uf ne Bombe bi de Gägner.

Wääred em Spiu

Assbombe wärde ir Regu nie aus söttegy brucht. Vo vier Böck hesch viu mee.
We de am Mitspiler über ne höchy Chaarte geisch machsch di verdammy schnäu unbeliebt biniim.
Spiu der Hung nid ufe letscht Drücker, süsch hesch am Schluss plötzlech nume no dä uf der Hang u de isch d Rundy für di glüffe.
Dy eiget Drache chasch überbombe u de muesch ne nid verschänke u d Pünkt sy scho deheim.
Bis muetyg mitem Aasäge vo Tichus. We de füf aaseisch u dervo nume drü machsch hesch geng no mee dervo aus we de garkes hesch aagseit.

Weblink

Commons: Tichu – Sammlig vo Multimediadateie

Di offyzyeuy Syte vor Fatamorgana