Simon Gfeller: Drätti, Müetti u dr Chlyn. Kapitel 19
Furcht u Chlupf, Gruusen u Gfahr
Mit em Förchte het der Chlyn gäng no z’kämpfe gha, ou wo-n-er scho drüü, vier Johr i d’Schuel ggangen isch. Der Tag het’s ihm nüt gmacht, do het er hidörfe, wo-n-es gsi ischt. Aber ds nacht ischt er gäng no ke Held gsi.
Ei Obe het der Chlyn in es Nochberhuus müeße go frooge, gäb me morndrischt es Roß uberchäm z’bruuche. Es het scho douchlet, wo-n-er ggangen ischt. Ungfelligerwys het er du no lang müeßen uf e Bscheid warte; der Nochber isch nid deheime gsi, u syner Lüt hei nid gwüßt, was sie säge solli. Derwylen isch es Nacht worde, u em Chlynnen isch es himelangscht worde, wen er a ’s Heigoh däicht het. Ändtligen isch der Nochber agrückt u het ’s Roß erloubt.
«Förchtisch der öppen jetz de schier dür e Howald uuf?» het er glächlet.
«Äis nid, i darf scho aleini», het si der Chlyn ufglo.
«E jo, es ischt emel schöne Mooschyn, u wär wett der öppis tue, do gang du nume fräveli!»
U der Chlyn het ‹guet Nacht!› gseit u ischt abzöttelet. Aber er isch bi wyt u fern nid so chäche gsi, wi-n-er derglyche to het. Der Moon het ihm’s wohl agseh. Un er isch de mängisch no e schadefrohe Köbi, der Moon. Es het nen uf de Stockzänge glächeret, u blinzlet het er prezys, wi wen er wett säge:
«Büebli, Büebli, tuusige Wält abenangere wird das no öppis chönne, bis du dür dä Wald uuf bisch: Däich, e ganzi Viertelstung lang u alls dür hööhi Tanne! Weiß Gott, was ein do alls cha gscheh, gäb me wider dussen ischt!»
U bim Wätterliwille het der Chlyn exakt das müeße däiche, wo-n-er i Wald yhe cho ischt u het ungereinisch nümme härzhaft dörfen abtrappe. Wi verloren ischt er schi vorcho zwüsche dene hööhe Stämmen inne. Es ischt ihm e Tschuder dür e Rügge gfahre u ganz kurios worde. Aber was het Drätti albe gseit, wi me si söll stelle, we ein öppis well z’förchte mache? Härzhaft sy müeß me, der Chopf nid verliere, si feschte mache, zuehe dörfe, luege, was ’s syg! Eim, wo alls härzhaft dörf i ’s Oug fasse, ebchömi kener Unghüürer u gschej ihm nüt. So ischt em Chlynnen im Chopf oben es früsches Müetli erwachet u het dür e ganze Howald uuf mit em Förchtihärz gstucket, wo unger em Schileeli ufggümperlet ischt u ängschtlig töppelet het:
«Worum fländeret dert das Farnblatt so erschröckelig?»
«Worum? We doch der Nachtluft geit!»
«Aber was ggaret ou so i de Tülleren obe?»
«E was ächt? D’Escht tüe enangere ribse!»
«Aber, eh — luegt dert nid e Vagant hinger der Tanne vüre?»
«Öppis Dumms eso, der Stamme het jo ne Chropf!»
«Jä, u de unger dem Tschuppli, was glänzt dert so silberig?»
«Ach, was wird das sy! E Himbbelistock, wo d’Beerer nidertrappet hei. Mi wird die lätzi Syte vo de Blettere gseh!»
«Uh, graagget jetz dert nid e großi Schlangen uber e Wäg?»
«Jo, we’s nid numen e großi, dicki Buechewürze wär...!»
«Aber dert steckt gwünd e Drach der Chopf us em Boden uehe!»
«Söll nume, dä Drach chenne mer, e halbverfulete Stock isch es!»
«Still, still, wär mürmelet eso? Uh, we das Räuber wäri!»
«Abah, dumms Züüg, dert äne louft jo nes Grebli ahe!»
«Wi doch die Studen u Grotze so schwarz sy, grad wi we d’Frou Faschte druber wär, d’Frou Faschte, wo chunnt, we d’Lüt uschaflig flueche; d’Frou Faschte, weisch nümme, was d’Buebe vo re brichlet hei: Wo die düregang, glüej alls uuf, wärd giftig rot u vercholi, daß hingernohen alls brandschwarz syg. U hesch du nid ersch hütt gfluecht, wo d’uber d’Stägen ab gheit bischt! Uh, we sie das ghört het...!»
«Chuzemischt! Ds nacht ischt alls schwarz, we der Moon nid dra schynt, alemarsch, vorwärts!»
«Los, los, was ruuschet so im düre Loub? Jä, dä Rung isch gwüß öppis usufer. Spring, spring, so sträng de magscht!»
«Nüt do! Zuehe, luege, was ’s syg...! So, do hei mer’sch! En Igel isch es, nimmt Schritte wi ne Ma...! Gsehscht jetze: Stoh blybe, stächig aglitzere, de chunnt me dem Gschmürz uber e Stäcken y!»
So isch es ggange dür e ganze Wald uuf. Fasch z’oberischt ischt es Wägchrüz cho. ’s lingge Sytewägli het abgschwänkt gäge däm Bödeli zue, wo si vor Johre Müli-Peterli erschosse het. Chuum e Schybeschutz dervo isch es gläge. Drum isch dert der kritisch Punkt cho. Der Chlyn isch dergäge zue im starche Schritt, aber d’Zäng hein ihm schier gchlapperet.
«We jetze... we jetze... grad Müli-Peterli chäm!... Los... los... los... es chunnt gwüß eine... mi ghört d’Holzschueh ufschlo... ganz dütlig...!» Em Chlynnen isch schier ’s Hoor z’Bärg gstange u ’s Bluet gfrore, aber gsprungen ischt er nid.
Ungereinischt ertönt e Juz: Juhuhuhui!... Uh, wi het der Chlyn en erlöste Schnuuf to! Die Stimm het er gchennt, em Brueder syni isch es gsi, em Brueder, wo-n-ihm eggäge cho ischt. Jetz het alli Not es Änd gha!
«Hesch der gförchtet?» frogt ne der Brueder.
«Grad du hättisch mi bal z’förchte gmacht!»
«Jä, hesch mi de nid gchennt?»
«He, wo d’ du gjuzet hesch, wohl!»
Dernoh sy sie zsämen uber e oberischte Grot uuf...
En angere Tag isch Drätti im Howald gsi, wyt vo deheim wägg. Der Chlyn het ihm müeße Zimis bringe. Nomittag het er Drättin e verwässerete Waldwäg hälfe zwägmache. Am Obe sy sie spät fertig worde u ersch bim Mooschyn zsäme hei. Es ischt e prächtig klari Nacht gsi, fasch kener Stärnen am Himel. Der Chlyn isch vora gstofflet, Drätti hingernohe. Albeinisch hei sie öppis zsäme brichtet. So sy sie dür ne steinige Wäg uehe, wo ganz stotzig obsi gha het. Ob em Chlepfer zuehe, wo ihres eigete Land agfange het, ischt e Sytewäg abggange, schreeg uehe dür d’Sunnsyte. Plötzlig tuet der Chlyn e schröcklige Brüel, chehrt si um u fahrt Drättin a ’s Hosebei. Er het ganz zitteret u si gha, was er möge het.
«Was hescht jetze?» seit Drätti u weiß nid, was hungs jetz das sy soll.
«Lue dert... lue dert, der schwarz Ma, wo-n-is z’todschlo wott!»
Drätti luegt uuf, fahrt ou bal zsäme, u dernoh fot er a lache.
«Eh du Gööl, was de bischt! Es ischt jo nüt weder der Schatte vom wilde Chirschboum, wo Üser hütt gstumpet hei u wei ummache!»
U richtig! Wo der Chlyn z’grächtem gluegt het, isch’ ihm ou ufgwachet. Aber das het Drätti müeße zuegä: Der Schatte glych uf e Tupf eme schüzlige Ma, wo ne grüüslige Chnüttel ufzoge heig u ein mit well abstrecke.
«Gsehscht jetze! We d’ di nid a-m-mer hättisch chönne ha, so wärisch gsprunge u hätt der nachär ke Möntsch chönnen usrede, es syg es Gspäischt am Wäg gstange u heig di welle z’todschlo. Jetz hescht erläbt, wi d’Unghüüregschichten etstöh, hingernohe wott de albe niemmer e Förchti sy u macht us ere n-jedere Luus es Kamel. Un es düecht mi, du söttisch de gly großen u gschyde gnue sy, für settigs z’chopfe!»
U der Chlyn het’s gchopfet. Er het si toll gschämt, u das isch gäng e gueti Erziehig. Vo denn a het er vo Unghüürere nüt meh welle wüsse u nümme dra ggloubt...
Aber es git ou im würklige Läben erschröckeligi Bigäbeheite: sogar näbenusse, wo me meint, es sött alls im Fride zuegoh, erläbt me derige.
Ei Hustage hei im Bachhowald müeße Grotze gsetzt wärde. Es ischt e größeri Blütti gsi az’pflanze, u die ganzi Waldgüetli-Mannschaft ischt usgrückt, das go bsorge. Mitts ime Nomittag sy sie fertig worde u hei wider hei welle.
Uf der Weschtsyte vom Wald het’s Fluehsätz, wo fasch sänkrächt abfalle, nid grad hööhi, aber immerhin settigi, wo me druberuus chönnt z’Tod falle. Ungerdüre füehrt es Wägli dür ne Gras- u Lischegang, u dennzemol isch der ober Rand vo der Flueh mit Beeristuden u Stangeholz uberwachse gsi. Zwee jünger Bürschtle hei dert welle Bohnestange houe, u grad wo Waldgüetlersch düre welle hei, sy sie ganz vertatteret cho us de Grotzen usez’schieße.
Was los syg, was sie heigi?
Öppis Schuderhafts... es lig en Erschossnen ob der Flueh zuehe!
Was es für eine syg?
Jä, ganz en Unbikannte! Was sie jetz sölli mache?
Er tät alls lo lige, exakt wi-n-es syg, u sofort em Landjeger Bscheid mache, seit ne Drätti, das müeß uf all Fäl amtlig ungersuecht wärde.
Dernoh sy allizsäme go luege. Es ischt e schüzligen Ablick gsi. Ganz uf em Fluehrand ussen isch der Lychnam gläge. Näben ihm zuehen e roschtige Revolver. Offesichtlig het si der Verstorbnig sälber umbrunge. Aber worum grad uf em Rand vo der Flueh usse? Het er grächnet, er fall uf e Schutz uber d’Flueh uus u we Lüt ungerdüre gangi, finge sie ne de? Oder het er däicht, wen er schi schlächt sött träffe, verhälf ihm de emel der Sturz ganz sicher zum Tod? Ischt ihm ’s Läbe so fürchterlig verleidet gsi, daß er um jede Prys het welle stärbe?
Syg’s, wi’s well, uf all Fäl het er schi verrächnet gha. Heftiger u mächtiger weder der Todeswillen ischt im letschten Ougeblick der Sälbschterhaltungstriib ufgflammet: i allem Falle het er schi obsi dräjt u ischt em Sturz usgwiche. Dert ischt aber wungersälten öpper zuehe cho, u drum isch es wuchelang ggange, bis me ne funge het. U drum het er ou so uber alli Maße gruusig usgseh. ’s Gsicht isch ganz schwarzgrüen gfladeret gsi u teelwys zerfätzet. Wind u Wätter sy druber ggange, u d’Füchs hei ne scho agfrässe gha. Eis Bei hei sie us em Grißhoserohr usegnagt u der Fueß mänge Schritt wyt verschleipft. Er isch no ime guetbschlagne, robuschte Arbeiterschueh inne gsteckt. D’Hose sy bleikt u verwäsche gsi u paar Ölfarbefläcke druffe.
Lenger het der Chlyn nümme chönne luege. Es ischt en Ekel uber ihn cho, daß er bal hätt müeßen obenabgä. No e Stung nachär ischt ihm der Spöifer im Muul zsämeglüffe, daß er i eim furt het müeßen usspöie. U no mängs Johr speter het si das widerholt, wen ihm das schüzlig zuegrichtete Sälbschtmürdergsicht wider vorcho ischt.
Bis dohi het der Chlyn uber e Tod no weni nohedäicht gha. Zwar isch syr zwölf Johr eltere Schweschter einischt es chlys Meiteli gstorbe. Das arme Huscheli het Darmgiechti gha u z’zytewys gschroue, daß es alli grüüsli erbarmet het. Wo-n-es gstorben isch, hei Müetti u d’Schweschter erschröckeli plääret, u der Chlyn het nen ou ghulfe u ischt i ’s Rütholz ahe go horne. Aber die alte Froue, wo cho sy, hei gseit: Mi söll nid chlage, we eis sövel jung chönn stärbe. Em Meiteli syg es wohl ggange, der lieb Gott heig’s hei greicht. Mi söll nume luege, wi fridlig u uschuldig es tüej schlummere. Es gsej jo unger syne Blüemline sälber uus wi ne schöni wyßi Paradysbluemme.
Das allszsämen ischt ou truurig gsi: aber i der Truur innen ischt öppis Mildts, Schöns u Tröschtligs zum Vorschyn cho. Sie het kener Wunge gschlage, wo niemeh hei chönne heile, u der Chlyn het das graad ume vergässe gha.
Der Tod vom Sälbschtmürder hingägen ischt öppis unerhört Häßligs u Abschreckets gsi u het em Chlynnen innerlig so vil ggä z’verwärche, daß er no lang nid druber ewägg cho ischt. I der Zytig het er speter gläse, dä unglücklig Möntsch syg e dütsche Malergsell gsi. Aber was nen i Tod tribe heig, het ihm niemmer chönne säge u niemmer erklärt, wi ne Möntsch uberhout so wyt cho chönn, Hang a ihn sälber z’lege. Ou sys eigete Läben isch nid luter Guetsach gsi u het ihm lang nid all Wünsch erfüllt: aber daß me’s chönn furtwärfe wi ne fuulen Öpfel, ischt ihm unbigryfflig vorcho.
Angfährt es Johr speter het der Chlyn müeßen erfahre, daß der Tod ou scho junge Lüten uber d’Achsle ggugget. Er isch dennzemol afe z’Ungerwysig ggange. Du het es si ei Tag zuetreit, daß ’s Mannevolch alls isch vo Huus gsi, teel mit Waar uf e Märit u die angere süsch nid do. Der Chlyn enzig het em Wybervolch ghulfe goume. Du chunnt Bricht vom Holzplatzg uehe, d’Burdlefer Fuehrme sygi do u welli Trämel füehre. Aber es heig ’s letschtmol, wo sie use gfahre sygi, im Staatsströßli nide es Brüggli glo, daß me nümme mit eme gladne Wage druber darf. Es söll sofort öpper cho u das Brüggli wider i Stand setze.
Jetz was afo? Müetti seit em Chlynne:
«Jä, jetz muesch du i d’Sätz! Gang trumme öppe zwee vo dene Holzere zsäme, wo im Winter hälfe der Schlag mache, es wärde wohl nid all z’Märit sy. U de näht Wärchzüüg mit ech, u luegit, wi dr’sch machit, i weiß do nid Bscheid.»
Guet, der Chlyn ischt abghaset in es Nochberhuus u het dert zwee ufggablet, wo hei chönne cho hälfe. Es isch der Chrischte gsi, wo vor Zyten albe mit ihm i d’Schuel ggangen ischt, u sy Brueder, u der Chlyn het gwüßt, daß er schi uf die cha verlo.
So bhäng wi mügli sy sie dür e Wald ab go luege, was do z’mache syg. D’Brüggsätz sy no ganz guet gsi, es het nüt gmanglet weder neu Brüggbäum u früschi Blegi. Chrischtes Brueder isch bim Brüggli blibe u het abdeckt, u Chrischte u der Chlyn sy go Holz ummache, für das Schadhafte chönne z’ersetze.
Wo sie Ruschtig gnue hei zwäg gha, sy sie d’Fuehrme go um enes Roß frooge, für sche zuehe z’schleipfe. Der Obercharrer isch der Ougeblick nid grad do gsi, u die angere gä nen es Vorroß un es Chötteli derzue. Chrischte het dä Pygger gfüehrt u zuehe gstellt, u der Chlyn het der Bitz Holz aglitscht u mit em Chötteli welle dür e Wöögliring schlüüffe. Im sälben Ougeblick luegt das Lumpetier schääl hingere u windet uus, was es zieh ma. We der Chlyn nid tifig wär zrugg gfahre, hätt ihm dä unerchannt Streich der Chopf z’lybermänts vertromet. Chuum e Hangs breit het es gfählt, daß es nen erreckt hätt, u em Chlynne sys Zyferblatt isch mit Mööslidräck uberpflaschteret gsi, der Nasen äbe. Er het dervo wäggstrichen u abgchrauet, bis er afen öppis gseh het u ischt i ’s noohe Grebli go abwäsche. Derwyle het Chrischte däm nütnutzige Goul e ghörigi Portion Wanz verabfolget, u dernoh sy sie früsch druuflos. Es isch ne groote, az’lege u afe bis zum Holzplatzg z’fahre.
Dert het du Chrischte der Chropf gläärt u de Fuehrmen es Kapitel abegläse, was das gmacht syg, ein e settige Schleger unger d’Finger z’lo, ohni emol es Wörteli z’säge, was mit ihm syg. U der Obercharrer het ou gfluecht, was das für ne Chalberei gsi syg. Wenn är wär do gsi, er wär de nid z’fuul gsi, es angersch abz’spanne.
Dernoh het er dä Cholderi an e brave vertrouete Chlobe vertuuschet, wo me ohni Gfahr mit ihm het chönne gallige. Paar Stung speter isch der Schaden ume gheilet gsi, u d’Fuehrme hei mit ihrne hööhe Trämelfuedere unghinderet taluus chönne. Der Chlyn het nid weni druffe gha, daß es dene Burschten u ihm grooten isch, die Sach i der Ornig z’diechsle. Er het si gfreut, wen er scho het müeße säge, es syg ihm nooch gstange u hätt ganz bös chönnen usecho. Wi nooch, het er nen aber deheime vorläufig no nid gseit, sie hätte si nume z’fasch druber ufgregt.