Simon Gfeller: Ämmegrund. Kapitel 8
Schärhüüfli im Garte
«Du Galgefluech!» Der Stöcklijokeb het mit der «Burezytig» noh re Flöügen usgwäiht, wo gmeint het, sie chönn uf der ganze wyte Wält nienen abstelle weder mitts uf sym Nasebeeri.
Nämlig: Der Jokeb ischt i der hingere Stuben uf em Ruehbett gläge, het ’s Pfyfli im Mulegge gha u amene süeße Mittagschlöfli ume gmacht. D’Augsdechel syn ihm schwär worde, der Chopf isch scho ganz voll Dusel gsi, u mängisch het’s fei es Rüngli gsuumt, gäb wider es Rauchwülchli gäge der Dili uehegschwummen ischt u si dert am schönen aschtfreie Täfel verzogen u verlore het. Jokeb wär im beschte Zug gsi, i ’s sälige Traumland uberez’göndele, we nid allbott so nes uverschants Fäckevehli uf syr Nasen umegvagiert wär u neu ertöübt hätt. Settigs Gsindel het halt vor nüt Respäkt, nid emol vor eim, wo ne uszahlte Hof, es früsch agstrichnigs Stöckli u ne glybete Zeisrodel het. Fräch spaziere sie uf allem ume, was i der Hingerstube steit un a der Wang hanget: Uf dene prächtige nußbaumige Möble, uf dene fyne breitgspitzleten Umhäng, uf Jokebs Photographie, wo-n-er als flotte Dragunerwachtmeischter hinger em Glas steit, uf syne Ehrediplome vo der Viehpremierig u vo der Alpgnosseschaft, uf em usgstopfeten Urhahn, churz, uber alls schleipfe sie ihrer ungwäschne Füeßli, wie we sie ’s göttligischt Rächt derzue hätti. Aber ’s schönscht Plätzli i der ganze Hingerstuben isch doch der füecht-rötelig Fläcken uf Jokebs Nase, emel für seie, u gäng zieht es se ume derthi zrugg. Drum soll me si nid verwungere, we dä arm ploget Möntsch i ’s Schweeren yhe cho ischt; i traue, es wurd no mängen uhirsche, wen er sövel Schlof hätt u sövel guet derwyl z’schlofe u doch nid chönnt a d’Ruehw cho. Item, ändtlig isch es Jokebe doch grote, trotz aller Flöügebosheit. D’Burezytig het afoh helten u ischt a Boden ahegrütscht, ’s chalte Pfyfli zwüsche Hemmli u Gilet blybe hange, u Jokeb het afoh schnüüßelen u zieh, süüferli u aständig, wie-n-es si für eine schickt, wo i rotbruune Plüschpantofflen uf eme bluemmete Ruehbett lyt u sys Heu lengschten am Schärme het.
Nome Rüngli isch d’Zwüschetür ufggange u d’Stöcklibüüri yhecho. Annelisi isch süscht e guetmeinigi Frau gsi, u d’Lüt hei’s gärn gha. Aber hütt isch nid guet Wätter gsi bi-n-ihm, es het nid der Sunndigchopf uffe gha. Zwüsche de Brauen ischt e töüfi Chrinnen aheglüffe, u drygluegt het es, wie wen es wett Surchabiswasser plääre. Es mueß ihm ganz es bös’s Güegi agfloge sy. Wo-n-es der Ma bitrachtet het, isch d’Chrinne ehnder no töüfer worde u der Blick mißvergnüegter u findsäliger. Eh weder nid ischt är der Sünder gsi. U doch het der Jokeb so fridlig pfüüselet, wie wen er d’Grächtigkeit sälber wär u nid e gufechnopfgroße Fläcken uf sym Gwüsse hätt. Un er het de nid öppe Tubakäschen uf em Chüssi verstreut gha oder d’Pantofflen uf em bluemmeten Azug obe, gwünd nid. Das hätt fryli Annelisin au gmacht z’balge, aber sövli yheggange wär es ihm doch nid. Der Stich mueß töüfer tröffe ha. Es het emel niene rächt Wyti funge u ischt allbott wider i der Hingerstuben umegfiegget. Mi het wohl gseh, daß es der Jokeb am liebschte tät ab em Ruehbett aheschryße u a nen Arbit muschtere. Eine, wo no sövel vollbräy u buschber usgseht, wo no sövel Hoor uf em Chopf u settigi früschroti Bäckli het, möcht doch no schaffe. Aber, was het e Stöcklibuur für angschtligi Wärch, wo me ne chönnt derhinger reise? Syner Matte sy gheuet, syner Achere g’ärnet, syner Roß gstriglet u syner Chüe putzt. Was wott me, we niene ne Gartestäcke chieret, we am ganze Zuun kes Scheieli fählt, we ’s letschte Schytli Holz gspalten u byget isch, was wott me, we alls zwägbädelet un usgfigüürt isch bis i ’s hingerischten Eggeli yhe? Do fingt me nid emol es gäbigs Fürwort für einen ab em Ruehbett z’spränge, we me scho uber ihn hässigen ischt. U ohni Fürwort isch de nid gäng chouscher, eine wie der Jokeb us ein Mittagschlöfli z’lüpfe. Annelisi het e wyßi Hoorfäcke hingersch Ohr gstrichen u gsüüfzget... So eine cha de au e Muggichopf mache, erger weder sibe Tag Rägewätter u cha’s ein wider ytrybe, we me ne z’fasch trappet. Churz, Annelisi isch doch nid chächs gnue gsi für z’tue, was es so schröckli gärn to hätt, u unverrichteter Sach abzoge.
Aber mängisch chunnt ein Hülf vo re Syte, wo me se gar nid erwartet hätt. Annelisi het numen i Garten use bruucht, dert het du sys Verdrußwässerli es Abzuggrebli funge. Mit ärschtige Schritten isch es ume gäg der Stube zuecho. Dä Rung het es d’Zwüschetüre ufgstoße ohni Süüferlimache. Gstrackt u gstabelig isch es vor em Ruehbett blybe stoh: «Du muescht ufcho!» seit’s mit ere herte, brüchige Stimm.
«Was isch?» muderet Jokeb u lüpft syner schwären Augsdechlen es Gymmeli.
«Ufcho müeßischt!» No rüüher het’s tönt.
Jetz göh Jokebs Augsdechle ganz uuf. «Was syg, frogen i!» U de räß het er gfrogt.
«Häb numen uuf, u de uf der Stell! Es ischt e Schär im Garte.»
«So, u wäge däm Gschys chunnsch du mi cho wecke!»
«Du hesch derwyl ufz’cho u ne cho z’foh!»
«Das wird däich nid brönne dermit. Cha men ein nid es Viertelstüngli erüeje loh; settigs isch doch au e cheiben Iträssiertheit!»
«Wen er mitts im Leuemüülibett innen isch! Do wird me chönne warte, bis er alls i Grundboden ahe vernüderet het. Die schönschte Dunkelrote schlampen allizsäme u wird nid lang goh, ischt er i de Salvie äne.»
«Mira doch, so syg er, i wott jetz no chly schlofe.»
«Do wirsch du jetz welle schlofe, un i cha mi de schäme, we mer der ganz Summer es Gstrupf hei im Garte.»
«So mach doch em Muuser Bscheid, er söll ne cho foh!»
«Das wär mer afen e schändtligi Sach, we du das nid sälber zwägbrungischt. Es sy doch no meh weder es Dotze Falle, wo nume desumelige.»
«Das sy Muusefalle. Die cha me nid richten im mürbe Gartehärd inne, wo ein d’Höhler alli zsämegheie.»
«So richt e Falle mit Stäcken u Drohtlätsche, wie ’s albe der Muuser macht!»
«I weiß nid, wie me se richtet. I ha nid für Muuser gstudiert.»
«Nu, so paß ihm mit der Haue u loch ne vüre!»
«Emel no säuft, das wurd es schöns Gsperz u Ghürsch gäh im Leuemüülibett inne!»
«Jä nu, du chaischt eifach cho luege, was z’mache syg, i wott’s eso ha.»
«Un i wott jetz no chly Mittag ha, dä Schär wird emel nid der ganz Garte z’ungerschobe gheie derwyle.»
«Mira wärisch nächti minger lang i der ‹Sunne› blybe hocke u hättisch der minger lang vo der Sunnewirti lo i d’Naselöcher uehegüggele, du hättisch de nid Ursach, am heiterhäle Tag uf em Ruehbett z’fulänze, we all anger Lüt a der Arbit sy!»
«Jäsoo.. ischt umen e ‹Sunne›-Feischternis im Land... jäsoo, ahaa, wäri mer jetz also uf em Chärne! Ke Wunger, het’s Bättlersuppe ggäh zmittag u sy d’Brotwürschtli nid uf e Tisch cho! Ke Wunger, isch der Schwarz sövel lueme gsi u im ganze Chuchischaft kes Brösmeli Süeßes derzue. Jetz wird’s mer glanz.»
«O, we men afe Härdöpfelbitzli, Salat u Späck het, düecht mi, sött es ’s sauft tue für uf em Ruehbett umez’plegere. Mi cha däich nid alls ungereinisch vüregäh, u we öpper Fröndersch chunnt, isch me si de au froh, öppis chönnen ufz’stelle.»
«U ischt au froh, we me der Ma drässiere cha, wil er der Sunnewirti so guet gfallt.»
«Stürm jetz nümmen u chumm!»
«Stürm jetz nümmen u gang! Cho tuen i de, we’s mer nohen isch. Z’ersch wott i no nes Rüejigs näh. Vilicht ertraumt mer de no öppis Schöns vo der Sunnewirti, wie nätt daß sie gstrählt heig, u wie fründtlig sie mit ein chönn brichte.»
«Mira, so blyb lige, du Zwänggring!» Bums, d’Türen i ’s Schloß!
Der Jokeb lächlet. Er reckt wider uf d’Zytig; mit Schlofen isch fryli uus. Wär wett no chönne schlofe, we me ne däwäg aranzt u ne settige feiße, brandschwarze Schär im Gärtli nuelet! Nid emol em Buresekretär sys Evangelium cha me mit der rächten Andacht gnieße, u nes Autounglück, wo me si druber chönnt eryfere, steit de nid all Tag i der Zytig. Drum nimmt der Jokeb d’Zueflucht wider zum Pfyfli, das hilft wytuus am Beschten i settigne Bigäbeheite. D’Häng unger em Chopf, d’Füeß uberenangeregleit, blost er Wülchli um Wülchli gäg der Dili uehe. Mit Ufstoh ischt er gar nit schützig; Annelisi mueß nid meine. We me si däwäg ließ lo kumidiere, müeßt men uf der Stell der ganz Tag unger der Geisle laufe wie ne Poschtguli oder am Stangli zsringetum wie nes Göpelroß. Mit em Wybervolch manglet es si halt Chopf z’ha, sie tüe hellisch gärn ubermarche; mit ihrem Rächt sy sie no lang nid zfride; sie wei ’s Vorrächt ha u regiere. Dertdüren isch der Jokeb guet ungerwise gsi.
Wo ’s Pfyfli ischt uus gsi, het er ufgha, der Strouhuet ufgleit u isch gäg em Garte zuetrappet. Dert het’s du wörtlich strüber usgseh, weder daß er erwartet het. Dä Schär het e hagels Gschicht agreiset gha, die ganzi Rabatten em Gartehag noh dehinedewägg vernüderet. Aber das hätt no nid vil z’säge gha, wen er nid ’s blüejige Leuemüülibett däwäg hätt verherget. Ganz Hüüfe Härd het er dür e Buchs uus gwurschtet, u die schönschte Stöckli hei gheltet u gschlampet, wil sie sy ungerhöhlt gsi. Do het würklig öppis müeße goh; aber Jokeb het gseh, daß er i syne Plüschpantöffeline nid zschlag chunnt u isch go d’Holzböden alege. Dernoh het er agfange d’ Hohler zsämetrappe, für druufz’cho, wo dä Kärli öppe möcht im Revier sy. Numen im Leuemüülibett innen isch nid vil gsi z’mache, wenn er nid die schönschte Stöckli het welle verderbe. Vilicht, het Jokeb däicht, wär dä Schwarzpeter am ringschten usez’bugsiere, we me mit Bschütti uf ihn zdorf gieng. Er isch go der Gohn u ’s Chäschtli vüreschryße u het ganz Göhn voll i die Löcher ahegloh. Wo-n-er mit em zwöüte Chäschtli voll i Garte chunnt, gseht er, daß si der Schär i d’Rabatten uberegflüchtet u dert e länge Schluf zoge het. «Gäll, dir han i Füeß gmacht,» lachet Jokeb, «un jetz will i luege, gäb i das Bettli nid chönn frischte.» Er reicht en Arvel Flachsstäckli u steckt se-n-ums Bettli ume, eis ganz am angeren a. Dernoh ischt er em Hohl nohgfahre u het’s mit der Hang g’öffnet, aber vom Schär ke Schwanz gmerkt, weiß der Gugger, wo si dä het chönne verschlüüfe. Fryli, so gnau het der Jokeb au nid alls chönnen ungersueche, wen er nid die schöne Stüdeli het welle verguege. Er het alls schön veräbnet u si ufs Warte verleit. Zähe Minute, e Viertelstung isch’ ggange, du het der Härd näb eme Summerphloxstock süüferli afoh hübele. Jokeb zuehen im Schwick u mit allne Zächnen i Härd, aber oheie, ganz vergäbe, der Schär isch dür e Boden ab u ertrunne. Jetz geit der Jokeb go nes alts Bajonett vüresueche u stellt e Stuehl i ’s Gartewägli, daß er höcklige chönn luuße. U het rächt gha, die erschte zwänzg Minute het der Schär nid muggs gmacht. Es isch heiß gsi, u Jokeb isch durschtig worden u i Chäller go nes Möschtli näh. Wo-n-er umen i Garte cho isch, het der Schär e längi Fuhre zoge gha, mitts i die dickschte Stöckli yhe, u Jokeb het sy Giduldsprob chönne vorafoh. Es ischt ihm kumod cho, het er sys Pfyfli bi-n-ihm gha. «Un i goh nid dervo, bis i dä Sakermänt erwütscht ha», seit er zue-n-ihm sälber u macht eis y. Wo-n-er öppe halbahen isch gsi dermit, föh richtig i de Stöcklinen inne paar Härdchörndli a rüdele. Jokeb süüferli zuehe u steckt sys Bajonett gängineim ahe, wie wen er d’Gägefüeßler uf der angere Syte vo der Wält wett i d’Färschere gusle, aber es isch kes Tröpfli Bluet dranne gsi — so näb eme Schär isch halt au no vil Platzg. Jetz het Jokeb gseh, daß es chuum gang, ohni paar Pflanze z’opfere und isch go d’Haue reiche.
Wo-n-er wider am Luußen isch, chunnt Annelisi ärschtig uber Tarässe z’laufen u seit: «’s Herr Pfarersch chöme dür e Fäldwäg y, sie wei gwüß zu üs.»
«So welle sie,» brummlet Jokeb, «jetz chan i nid dervo.»
«Du wirsch doch nid welle der Tubel ussetze, daß sie’s no merke. Chaisch de nachhär gäng wider hinger e Schär!»
«Chan i. Jetz mueß i eifach luege, was do z’mache syg, das ischt e Notsach. Dorfe du nume Pfarersch aleini, i gaume de derwyle der Schär. Weiß Gott, was dä süscht i der Zyt alls Sturms areiset. Mir wei de nid der ganz Summer es Gstrupf im Garte ha, daß me si vor allne Lüte mueß schäme.»
«Die wärden öppis däiche...»
«Jo, die wurdi öppis däiche, wen i gieng go ufs Ruehbett hocke u der ganz Garte ließ kaput goh.»
«Abah, chum jetze!»
«Jetz chan i eifach nid dervo, süscht isch my ganzi Arbit für nüt gsi. I wott de nid no einisch vorafoh.»
«O, du bisch doch e...», was, het Annelisi nümme gseit, es isch mit rotem Chopf dervo glüffe.
«I loh mer ke Nasering yhemache u mi drannen umefüehre, hütt u morn no nid, Anneliseli», het der Jokeb triumphiert u nid e Wank to zum Goh.
Vor der Hustür ischt es Grüeßen u Brichte losggangs u het si gäge der Stube zuezoge. Annelisi het gar grüüsli derglyche to, wie wärt ihm dä Bsuech chömm, het se-n-i d’Stube gfüehrt u gluegt z’versuumme, wie-n-es chönnen u möge het.
Gäb der Jokeb nid umewäg syg?
Wohl, er wär nid wyt, aber es dörf ne wäger fasch nid säge, was er mach, sie täti fasch de lache. Er luußi amene Schär im Garten usse u dörf bi Lyb u Stärbe nid dervo, süsch chönnt er ihm ertrünne, u de müeßt der Jokeb morn wider fascht e Tag versuumme, gäb er ne hätt. Annelisi het nid gnue chönne säge, was dä Schär für nes uflätigs Gchööz agreiset heig u wie guet es syg, daß Jokeb sövel Giduld mög ha, für ihm z’passe. Un es dörf ne wäger schier nid dervo spränge, sövel Müeih wie-n-er afe mit gha heig, es gäb’s de nes angerschmol scho, daß sie mit ihm chönni brichte. Es chönn jo probiere un ihm rüefe; aber es wüß bistimmt nid, gäb er de chömm. Er syg i re Töübi inn uber dä Schär, es heig ke Gattig. Dermit het’s der Flügel ufto u mit syr sanftischte Stimm i Garten use grüeft: «Jakob, chönntischt ächt nid doch es Augeblickeli dervo, emel au cho grüeße?»
Aber Jokeb het mit der Hang gwunke, sie sölli si züpfe, grad jetz rüehr er schi wider. U der Herr Pfarer het au abgwehrt: Das äbe syg grad schön vom Jakob, daß er schi nid löü stören i sym Wärch. U brichtet heige sie ersch geschter zsäme, wo der Jakob a d’Alpkumission welle heig i «Stärne».
«So,» macht Annelisi, «vo däm het er mer nid emol öppis gseit, un i ha doch gmeint, sie heigi d’Kumission alben i der ‹Sunne›.»
«Jä, scho nes Zytli nümme», seit der Herr Pfarer u foht a der Jokeb rüehmme, wie me ne dürhar chönn zuehestelle, wie-n-er allem wüß e gueti Gattig z’gäh u wie-n-es schön syg, daß er schi nid scho vo allem well zruggzieh. Teel, we sie im Stöckli sygi, welli de nüt meh tue fürsch allgimeine Wohl u meini, die angere chönni sälber luege, wie sie zschlag chömi. Aber der Jakob, das syg no eine, wo ’s Marg i mitts heig. U d’Frau Pfarer het au a däm Trom zoge: Wie der Jakob en ufgheiterete Möntsch syg, nie gsei me dä ne suuri Mine mache, sie glaub emel, dä chönnt me gar nid taube mache. Richtig heig er au ke Grund derzue, we eine däwäg im Glück inn hocki... Jo u ne settigi liebi Frau heig, wo für alls luegi, isch der Pfarer ygfalle, do syg es scho no öppe derby z’sy, schöner weder sie zwöü heig’s doch niemmer uf der ganze Wält... Annelisi het e kuriosi Mine gmacht derzue, u we Jokeb chly d’Ohre gspitzt het, ischt ihm au nid alls eggange, der Flügel isch nid ganz zue gsi. Un es het eso usgizeichnet paßt u isch Pfarersch de zgrächtem Ärscht gsi. Natürlig het si Annelisi mit kem Wort verrote — Bure häichen ihri dräckigi Wösch nid a d’Stroß — aber heimligs het es däicht: «Wart er nume, dä milions verböüschtig Drücki, das will i-n-ihm ytrybe! Ein im Glaube loh, we scho hinger u vor nüt drannen ischt, u Freud ha, we men i Gusel chunnt! Jetz uberchunnt er äxpräß vo de Brotwürschtline nüt, we sie scho brägleti im Chuchischaft inne sy. Die uberchömen jetz Pfarersch!»
U isch richtig wie ne Schwick glüffe, em Mägedli go bifähle, es soll Gaffee abschütte. Pfarersch hei mögen abwehre, wie sie welle hei, Annelisi het nid nohggäh, bis sie hinger em Zvieritisch ghocket sy.
Derwyle het Jokeb gluußet u gluußet u chuum es Glid verrüehrt. Er het der Schär imene chlynne Blätzli inne gha u zsringetum alls fescht zsämetrappet. Es ischt ordli troche gsi, u der Schär het nid nidsi druus chönne, wie-n-er welle hätt. Drum het er schi mutzstill gha, meh weder e Halbstung lang. Jokeb ischt afe so gnietige gsi, er hätt möge dervolaufe. Pfarersch wäri jetz furt gsi, er het se ghöre Adie-mache, u hellisch gärn hätt er es Schlückli Moscht oder Wy gha, aber es ischt ihm niemmer cho anerbiete. Ändtlig het der Schär wider es Müpfli to. Dä Rung isch Jokeb nümme drygschosse, er het ne schön lo derdüruuf cho, u dä Rung het der Stich troffe. Jokeb het dä Sünder vüregchrauet, nen uf d’Tarässen yhegworfe, der Schweiß abtröchnet u isch gäge der Stube zue.
Dert isch no der Räschte vom Zvieri uf em Tisch gstange, aber ’s Fleischblättli isch läär gsi...
Glydruuf ischt Annelisi au yhecho. «Du chaischt au Gaffee näh, wen er der nid z’chalten isch. Mira, hättisch di zuehegmacht u nid tublet, d’Brotwürschtli sy jetz ggässe», seit es schadefroh.
«Jä, das het nüt z’säge. I mueß no i ’s Dorf, dert uberchumen i de schon es Brotwürschtli, wen i will. I der ‹Sunne› hei sie gäng die beschte, u d’Sunnewirti bräglet mer gärn eis.»
«Meinsch, du chönnnisch mer wider öppis agäh? Dir syt jo geschter gar nid i der ‹Sunne› gsi. Der Herr Pfarer het mer’sch doch sälber gseit, u dä wird mi chuum agloge ha.»
«Es handlet si jetz nümme um geschter, es handlet si um hütt. Uf die hüttigi ‹Sunne›-Feischternis uehe ghört abselut no chly ‹Sunne›, do chaisch Gift druuf näh. We du meinsch, du müeßisch gäng no a-m-mer drässieren u regischtere, will i scho luege Schades yz’cho. Wartit de nume nid uf mi mit em Znacht.» Dermit ischt er i anger Schueh gschloffe, het der Huet ufgleit u isch dervopfyferlet.
Annelisi het nüt meh gseit, ischt am Pfäischter gstange u het es Tröpfli Augewasser verdrückt...
...Jo jo, die Schäre, die Schäre! Kes Gärtli isch sicher vor ne, weder i der Stadt no uf em Land! Im blüejigschte Bett inne müeße sie ihri Hüüfli ufgstoße ha, die wättigs Nüderine...!