Simon Gfeller: Ämmegrund. Kapitel 7
Schachelüt
'... Und klagen wir nicht den Herrn an, wenn wir die kleinen unschuldigen Kinder leiden sehen. Niemand wird wissen, warum sie leiden; aber die göttliche Gerechtigkeit läßt uns ahnen, daß sie Verbrechen sühnen, die begangen sind, bevor sie zur Welt kamen...
- (Aus Strindbergs Inferno)
Der Schweler-Jogg ischt am Ämmetäntsch usse ghöcklet, het d’Ellbogen uf d’Chnöü gstellt u yfrig gmuulhärpflet. Annegha het er nüt weder syner bessere Fürlibarchethose u nes ghüslets Cotonehemmli. Destwäge het’s nen aber glych nid gfrore; es isch nämlig ame schönen Augschtsunndinomittag gsi u ne Hitz, daß ’s Schachehüttli, wo ne Steiwurf wyter änen im Mätteli gstangen isch, syner alte, graue Schingle ganz struuben ufgstellt het. U de isch der Jogg vo Natur uus wermer agleit gsi weder mängen angere: Röteligs Bart- u Hoorgstrüpp ischt ihm schier am ganze Lyb ume gwachse, drohtigi Ruschtig, daß es fascht e Blächschäri gmanglet hätt, für ne z’schäre. Au syne groben Arme u stämmige Beine het dä Uberzug aber nid schlächt paßt; der Jogg ischt e Bel gsi, mi hätt wyt chönne laufe, bis men ihm e Gspane gfunge hätt.
Zwöü schneewyßi Gitzeli sy um ihn umeghaseliert, dene het er so flyßig usgmacht. Die zwöürejigi Knittlingere isch vo eim Schnauzzopfe zum angere gschosse wie nes Wäberschiffli. Vo wytem hätt me chönne meine, er schläcki e hangsbreiti, schimmerigi Forällen ab. De Gitzeline het’s gfalle. Zwüsche verzütterete Lüsärne- u Steichleestöcke hei sie chönnen usgürte, so hert es se gfreut het. U sie hei ihri Freiheit wacker usgnutzet, ggümperlet u z’äbene Füeße tatzet u d’Füdeli ufgschlängget u ’s Manndli gmacht gägenangere, gar hagelis luschtig. Aber alls ume Jogg ume, gäng het es se zue-n-ihm zruggzoge. Sie syn ihm uber d’Bei uberegstabet, hei an ihm zigglet u gnüderet, ihm am Hoor gschnüfelet u syn ihm am Arm umegstriche, bis er ne mit de Fingerbeerine vor der Nase gchlepft het, daß sie vor Chlupf es Gümpli to hei, wyt näbenuus. Er het Freud gha a syne Gitzeline, u wen er bi-n-ne het chönnen am Täntsch usse hocke oder mit nen i de Studen umevagiere, isch es sy schönschte Sunndi gsi.
Derwylen ischt Änni, sy Frau, der Ämme nohträppelet gsi. Jetz isch schi us em Schachegstrüpp usecho u het zwe läng, dür Tannescht nohezoge. Wo sie mit gäg em Jogg zueträtschet isch, het er chly der Tschupp ufgha u glachet:
«Hoho, treit d’Chropftüüble wider einisch Nischti?»
Er isch gwöhnlia nid schlächt ufgleit gsi, wen er Ännin «Chropftüüble» titeliert het. U ihre het das au nid Bläschwinte zoge, sie het gäng öppe Münz im Gäldseckel gha.
«U der Pintevogel sunnet wider einisch sy rote Schnabel!» het sie-n-ihm useggäh. ’s ischt alliwyl so cho: So gwüß daß seie d’Chropftüüble pickt het, so gwüß ischt ihm der Pintevogel agflüderet. Nu, uberschlage het’s nen au nid dervo, er het nume chly ’s Muul verzoge, u Änni het syner Escht näbe ’s Wägli gleit u ischt au zue-n-ihm a ’s Bord ghöcklet. Gseit het langgäng kes meh öppis zum angere. Bis ’s Mutschli em Jogg uf d’Schoß gstangen isch. Du nimmt er’sch uf d’Armen u pfünglet’s:
«Es het scho fei e chly trüeit u gschwäret.»
«Cha däich säuft, dä Milchlärbsch! Derfür mueß de üserein der Gaffee schwarze sürfle», yferet Änni.
«Ho, mi gseht der emel no ke Mangel a», lachet Jogg. Er het wider einisch Freud gha, d’Frau i d’Schwüng z’bringe u mit der Fuuscht unger sym Chini zeigt, wie groß Ännis Chropf syg. «Du hescht jo mysecht e Lämpen u zwöü Chini, wie ne Späcksytebüüri, wo linggs im Chuchischaft Chüechli u Eiertätsch u rächts Hammen u Brotis het u all Tag uf de vollen Ankehäfe cha zybschuehne, wen es se freut. Am Änd uberchunnsch de no zgrächtem d’Büttelisucht, we das so zuefahrt mit der.»
«O föpple du nume,» wehrt äs si, «d’Gleselisucht isch de no es Brösmeli gfährliger. U we mer e Mugge do chunnt cho abstelle» — es het mit em Finger a ’s Nasebeeri tüpft — «verbrönnt sie emel de d’Füeßli nid wie bi dir!»
«We me halt der ganz Tag cha am chüehle Schatte sitze wie ne Herefrau und die wyße Händ i d’Schoß lege», güselet Jogg stadtdütsch...
«So myseel!» polet Änni los, «du gischt ihm wider. Üserein cha am Schatte sitze und die wyße Händ i d’Schoß lege: E settige plogete Hung wie men isch! We d’numen einischt e Tag lang für mi müeßtisch husaschte u holzen u chöhle u juflen u jaschte, ’s Muulhärpfle vergieng der de, gäb’s Mittag wär. Du uberchämisch der erscht Tag Labohre!»
«Emel wen i de no die ganz Zyt mit öppere sött chlapperen u tampe derzue u de nume schwarze Gaffee uberchäm u nie kes Mütschli oder Züpfli i der Tischtrucke fung — mhm, jo — i glaube sälber, trüeje tät i de minger weder du, d’Angscht zehrti z’fascht a-m-mer.»
«Güsele du nume, du Hagels Alte! I weiß, gäb i z’chlage ha oder nid. Albe han i gmeint, we de Kärel einischt e Frau heig, lueg die de zue-n-ihm. Jetz geit d’Jule die ganz Wuche go ärne, un i chan ihm wider d’Hemmli wäsche u d’Socke umemache u ne der lieb läng Tag ihre Bueb gaumen u zaagge, bis mer der Rüggen abenangere gheit!»
«He, we Kärel a der Gränze hinger isch, mueß däich öpper anger go verdiene!»
«Jo, u mueß si wider niemmer eggälte weder ig! I wett, der Schindter nähm dä ewig Milidärdienschtl»
«Was woscht, anger müeßen au dra glaube», seit Jogg, gihnet, zieht e vermüschtete Sigarrestumpen us em Hosesack u schoppet ne zwüsche d’Zähng — er het d’Gwahnhit gha, em Esel albeinischt es Baretli Dürsch yhez’gäh. Derzue het er mit den Augsdechle zwickt, daß me gmerkt het, es chömm de umen es Müpfli:
«Jemerisch, du muesch mer de no die länge Wasserstifel öle, i wott se de morn mit mer näh. D’Brunneröhre het dä Mittag gschwitzt, gar uflätig, es macht a angerem Wätter ume.»
Das het ygschlage, wie isch das Änni ufgfahre!
«Jo bim Donner! Hättsch das nid vormittag chönne säge! Mueß i jetz no mitts im Sunndinomittag go d’Schuehsalbitrucke vüreschryße! Es het doch myseel afe ke Gattig!»
Jogg het vermöükt glächlet. «E, vilicht gäb es ’s am Obe zum Znachtchochen au no. Worum bischt au hütt sövel pumpelrurigi? Wärischt öppe gärn mit em Rüedel u mit der Julen i d’Langelen a d’Sichlete? Hättsch ne gseit, sie solli der chly Hammeschnitten u Schlüüfchüechli heichrome, vilicht wär es grote!»
«Fux du nume! Üserein, wo nie zume Glas Wy u Bitzli Fleisch chunnt, wär es gwüß nid z’verarge, we ein der Gluscht plogeti. Wen i au all Zahltag chönnt go i d’Pinte hocke, ...!»
«Jo so, we d’numen au so ne Zahltag hättisch wie mir, es möcht’s de scho verlyde!»
«He, du Sturm, so zahl mi derfür, daß i-n-ech allne mueß d’Hushaltig schleipfe u bidele u bädele hingefer u vorfer! De han i au eine, u ne zähefach verdienete!»
«Die Selbe hesch mer scho hundertmol uf e Zügel gstriche — giengisch du go luege, was der Fritzli macht, ghörsch ne nid gränne?»
«Giengisch du einisch, du bisch so guet der Großatt, wie-n-i d’Großmuetter!»
«Chunnt mi nid a. I loh my Teel brüele.»
«Jo, u rünnen au, nid einisch giengisch ne go tröchne!»
«I wott der doch nid go drypfuschen u di taube mache! Das hättisch du vil z’ungärn!»
«Jo, du donnigs Alte! Z’gradglychlige bischt u z’händscheläderige u meinsch de gäng no, was das Großes syg. U ischt e settigi leidi Sach, der Frau nie es Tritteli abnäh! Mi sött ihm es Gitzifäll alege, em Chlynne, du friegischt ihm de meh dernoh!»
Dermit ischt Änni ufgstange, het syner Tannescht unger en Arm gnoh u isch gäg em Hüsli ubere gnobelet. Jogg het ihm nohgluegt un uf de Stockzähnge glachet. Dernoh het er d’Holzböde zue-n-ihm zoge, isch drygschloffe u dürsch Schachewägli y: «Gybi Gybi Gybi, chömit, wei no chly go d’Füeß schwaderen u turne!» Muggeli u Mutschli sy cho z’satze, Jogg ischt afo dechle u sie gäng uuf u nohe bis a d’Ämme zuehe. Dert het Jogg e Flug gnoh uber ne Wasserstrangen ubere ufs Ämmegrien use, un jetz sy die guete Tierli i d’Chrott cho. Gärn nohe welle hätte sie, hei nid ubere dörfe u nid gwüßt, was afoh. Jogg het ne bilängerschi nötliger gchöttet u ne Schelmefreud gha anne. Sie sy em Schachebord noh uehen u ahe ggümperlet, hei ubereghalset, zäberlet u gmeggelet gar jämmerlig, u Jogg het ne gspottet u der Hals voll glachet: «Förchtigringe, Förchtigringe, nüt isch mit ech!» Aber zletscht het er d’Holzschueh verschlängget, isch dürsch Wasser gwatet u het eis ums angeren ubereglüpft. Richtig, Fuge het er gäng no müeßen ustribe ha u se nid öppen ufs Trochene gstellt, es-n-jedersch het chly müeße tauft sy. Wohl, die hei d’Füeßli glüpft u gmacht, daß sie drus cho sy! Nachär het er syner Füeß au gschwaderet u ne Wasser agspreißet. I wär ihm afe nümme gäng nohtäselet, wen i wär Gitzi gsi. Aber de het er nen ume gchräzlet u gchrättelet, bis sie sy zfride gsi, u so isch das Spil wyterggangen e ganzi Lengi, gäb er mit ne gäg em Stelleli zue ischt u se-n-yto het.
Jetz was afoh, für der Räschte Sunndi z’verbruuche? Er isch no chly ums Huus umegchniepet, het bim Seppechbaum paar uberheiti Erlestämmli i Sänkel gstellt, der Bäse gnoh u ne Hüehnnerlig ab der Gadestäge gwüscht, der Chatzetrog mit der gsuurete Röschti unger e Brunnenablauf gstellt u mit em Stumpbäsen uspurgiert u schließlig sogar der tannig Brunnetrog usgwäsche, was ke Hoffert gsi ischt, es het si grüenne Schlym agsetzt gha. Derzue het er albeinisch der Schigg uf die angeri Syte gnoh u ne Gilberech lo flüge. Jä, der Gläcketischt ischt er nid gsi, der Jogg, ohni Schigge hätt er’sch nid usghalte, u nes Dämpfli het er au hie u do einisch glade: Er müeß e chly go der Sinn ändere, het er albe z’Wort gha. Weder nid, daß es unerchannt vil vorcho syg, öppe vo Oschtermundige bis uf Pfingschte het er de au ohni Dampf möge gfahre. U der Strübscht ischt er de no lang nid gsi: Gäb er zum Tisch oder i ’s Bett isch, het er wenigschtes unger der Brunneröhre ghörig d’Gosche gschwäicht. Mängisch het er der Schigg a ’s Stallwängli uehegschlage: Fürobezeiche! Sprützeputzen u Tagwärch ufmache, het er däm gseit. Dere Ehrezeichen u Pfläschterli oder Möhn u Gmöl dervo sy verschideni am Wängli gchläbt. Daß me ’s Holz der längewäg spaltet, ischt i der ganze Wält der Bruuch; aber dernäbe trybt’s halt en jederen uf sy eigeti Gattig.
Affäng. Gäb Jogg gäge der Stube zue isch, het er no z’ersch d’Sprütze putzt. Uf der Husschwellen ischt Änni ghocket u der Fritzi bi-n-ihm. Sie hei zsämen am Laufen umebuechstabiert. Aber wyter weder zum U u zum M isch der Chlyn i der Regel no nid cho, u de het d’Großmuetter öppe no zwe O-ne bygstüüret. Jogg het au chly zuegluegt u gspetteret, dernoh seit er:
«Gi-m-mer der Bueb, u gang reich es Bitzli Chäs uehe u nes Gleseli Agmachte, wei au no chly Sichlete ha.»
Die Alti — ihre Name hätt sie allwäg lengschte vergässe gha, wen er nid am Trögli wär ufgmacht gsi, wo sie vor Johre vom Götti het ubercho — die Alti isch nid derwider gsi u dür d’Chällerstägen abgnepft. Jogg het derwyle mit em Fritzi täderet, u glydruuf isch die Bröntssichlete losggange, weder nid, daß si öpper drann uberlüpft hätt. Änni ischt ume besser z’gäggels worde, bloß het es gschmält, d’Müüs heigin ihm der Chäsräschten agrafflet, u Jogg soll go d’Falle richte. U i Bohneblätz müeß er de o no, der Luft heig e Stangeten umgwäiht.
«U dermit isch de hoffetlig Schluß,» seit Jogg e halbe Ton süürer, «süsch heißt es de: Isakle, läb wohl!»
«Du hesch wohl derwyl, deheimen au öppis az’rüehre! I cha au nid Sunndi ha u nid vo Huus u mit kem frönde Möntsch es Wörtli brichte», chäderet Änni.
«We d’afe mit mir chaischt äke, roschtet der dy Chlappermühli nid y! Süsch gang de i Schachen use u blos dyner Wysheiten i nes Müüsehohl hingere!»
Mit däm Trumpf ischt er ab de Schine, go d’Falle richte u d’Bohnestange i d’Gredi reisen u aschwiere u het si nüt meh drum gchümmeret, was Änni z’chirme heig.
Es het halt mängischt e ruuhe Luft gwäiht dür e Schachen ab. Nid nume d’Bohnestange het er uberschosse; i der Chuchi u Stube het me ne au möge gspüre: Türe sy zuegfloge, Schyter a d’Wäng uehegumpet, Stabällen uf e Chopf gstange, u derzue het’s de gschärmeilet vo höhen u töüfe hässige Stimme, wie we ’s Wüetisheer im Hüsli umerumoreti. Jogg u d’Ämme hei’s angfährt glych gha: We sie abcho sy, hei si nid usöd gnue chönnen usgschire, u zwüschenyhe hätte sie kem Ching öppis zleid to. Ännin het öppe die meischt Zyt irged amen Ort es Bibeli bisse, daß es us em Chrauen u Raue nid gschwing usecho ischt. Aber dickisch hei die Schachelüt au der besser Zymme gha, u ne Zytlang ihres Läbesfädeli ordlig ufs Chlungeli glyret, bis de wider eim der Träll drycho ischt u alls verhürschet het. ’s ischt im Schachen au wie an angeren Orte: Es git Zyten u Unzyte, Chrut u Uchrut, u wachst alls uf em glyche Schölleli, uschuldigi Mattegismeli, Schlüsseli u Wydebüüßeli znöchscht näbe Neßle, Chratzdischle u Heggedörne. U cha au vorcho, daß e giftige Zylang sys rotblüejige Gutterbürschtli dürsch Gstrüüch usstreckt u ne widerligi Süeßi i der Luft verbreitet. Item, mir wärde de no gseh.
Sälbe Sunndizobe isch Jogg nid us sym gwanete Plamp cho. Er het no ne Rung mit eme Nochber gstürmt, wo ne Schwelinäjer isch cho etlehnne, druuf syner Geiße gmulhe u bsorget, sy Härdöpfelröschti im Friden ahedrückt u d’Täsche packt für morndrisch.
Änni het no einischt es Chifeli oder zwöü usböhndlet, weder bösi Absicht ischt au keni derby gsi. Chly Chiflen u Chälze isch teelne Wyberen ihres Guetmeine, es isch nen angebore wie de Säue ’s Nüele. Änni het halt d’Idee gha, mi schetz ihns zweni u gseih nid, was es alls mach.
Nom Znacht isch es wider mit em Fritzi uf der Husschwelle ghöcklet u het gschmält, jetz chönnte si de die Sichletelüt afe zuehemache, es düech’s, die heigi emel afe lang gnue chönne frässen u suufe, sie bruuchti nüt no z’chilte. U ändtlig het es afe d’Jule möge zuehegluege u sofort chly mit ere zsämegriffe.
«Worum chunnt Rüedel nid au grad?»
«O dä isch no i der Pinte zuehe.»
«So. Da’ischt au e nötigi Sach, we me der ganz Nomittag glötet u ghobuletet het. Hättsch ne nid chönne mit der näh?»
«Das wird mi vil agoh, was dä macht!»
«So chumm nimm jetz afe der Bueb, i ha der ne lang müeße gaume u nüt vom Sunndi gha.»
Aber dä Läcker het gar nüt zur Muetter bigährt, het brüelet u d’Ärmli wider no der Großmuetter usgstreckt, un jetz isch gsi, wie we dere ne Pfyfolter uf der Hang abgstellt hätt: «Gäll, gäll, Großmüetti ischt ihm de no gäng am liebschte! Gäll, gäll, er weiß wohl, wär ne gaumet u ’s am beschte mit ihm meint!» Ohni Widerwort het sie nen uf d’Schoß gnoh u ke Schwäri an ihm gspürt. Derfür hätt du d’Jule söllen Uskunft gäh, was a der Sichlete glüffe syg u was sie alls Guets gha heigi. Aber dä verböüschtig Chratte het nid vüre welle mit der Sproch. Numen uf den Eschten umetanzet isch schi: «Uh, luschtig ggangen isch es, allwäg, u ggässe hei mer, es isch gäng alls anangere ghanget, u vil Lüt sy do gsi!»
Aber was luschtig ggange syg, was me ggässe heig u wär alls do gsi syg, hätt sie um kes Lieb verrate. Nume gäng fuusdings glächlet het sie, dä donschtigs Haagge. Änni ischt afe so hässigs gsi uber sche, es hätt se möge bim Grännihoor näh.
«O, so bhäb du nume dy Minggis für di», het es pücktelet.
«He, z’ersch wott i emel afen öppis go abzieh, es ischt e Hitz, mi verlydet’s niene», tuet d’Jule verminggmänggele u strycht si mit eme spöttische Lächlen um ihres breite Fröschelimuul uber d’Stägen i ihres Gaden uehe.
E Chehr dernoh isch Rüedel, der jünger Suhn, au agrückt. Er ischt ordli agraukte gsi u het lüter gredt, weder daß wär nötig gsi.
«Worum bisch nid au grad mit der Jule cho?» het ne d’Muetter agranzt. «Heiter sövel weni z’treichen ubercho, daß d’hesch müeße go nohebessere!»
«I bi drum zum Öttel cho. U wo mer bim Pintli düre welle hei, sy sie hinger ihn grote, er söll cho d’Bueßbank zeige. Für ne halbe Liter het er nid welle, aber für ne ganzen ischt er du ggange. U kumediante chan er de wie ne Tuusigscheib. Näbe d’Bank ahegchnöüet ischt er, het gchieret u d’Auge verdräiht, wie nes Hüehntschi, we’s Wasser suuft u gchychet: ‹O Heer, du weisch, wie-n-ig e Kärli bi!› ’s het alls grediusebrüelet vor Lache!»
«Jo, settigs machit-er albe, we der d’Gringe voll heit, do wird de alls veranteret. Es chönnt ech de au no einisch vorsch Spöttle nohe goh. I wett doch nüt mit dem Öttel z’tüe ha, du lehrsch nume Schlächts von ihm.» Es ischt Ännin zgrächtem Ärscht gsi, dertdüre het es si no graad es Gwüsse gmacht. U Rüedel ischt ihm lieb gsi u het’s mängisch duuret. Nämlig, er het ordli starch ghimpet, wil er isch chrüzlahme gsi. Vor Johre, wo-n-er no ne Bueb isch gsi, het er einischt em Vater Zimis brungen uf e Schweliplatzg. Dert sy schwäri Schwelihölzer am Bördli gläge, u wie geit’s du? Niemmer het si uf dä Büebel g’achtet u daß er uber d’Hölzer lauft. Die föh a trohle, un är chunnt drunger; wüescht het’s ne gwuschet u tryschaagget. Vo denn a ischt er niemeh ganz gsünge gsi, het müeße himpe un ischt im Wachstum zruggblibe. Kärel, der Julen ihre Ma, ischt e Chopf größer worde u stercher u unerchennter au. Aber we eine der Muetter öppis abgnoh het, isch es der Gstruppiertnig gsi u nid der Gsung. Drum het er au no am erschte bi der Muetter Ghör funge, we’s ne düecht het, es uberscheih ihm, er müeß dürhar hingerabnäh, u das het’s nen allbott düecht.
Ungerwylen isch der Obe vorgrückt u Änni go der Fritzi i ’s Bett tue. Jogg het scho d’Lischematratzen am Rügge gha, er isch bizyten i d’Streui u bizyte wider druus. Rüedel het no am Stumpe gsugget, e Schluck Wasser trauche u ischt ums Hüsli umeträtschet, es het ihm si no nid welle schicke, ungere. Wo-n-er zur Hustür vüre chunnt, steit d’Jule z’ungerischt uf der Gadestäge, ohni Strümpf u numen im Gloschli.
«Was das hinecht für ne meineidigi Hitz isch, i ha gwüß gwüß no chly müeße go erchuehle!»
«Du gspürsch däich der Wyß», helkt se Rüedel.
«Es wäri de anger, wo meh Ursach hätti, ne z’gspüre», git sie ume.
«Meinsch de», lachet er. «Do wär me wohl dumm, we me nid nähm, wen er afe nüt choschtet», u hocket z’ungerischt uf ene Stägetritt.
«O, i ha’s emel nid ubertribe; meh weder vier-föüf Glas han i nid gha. Er chunnt mir de albe no grad i Chopf uehe!»
«Ke Wunger hesch sövel rot Backe u luegsch sövel schynnig dry!»
«U de du? Meinsch, mi gseih der nüt a?»
«Mira, u wenn doch! Mi mueß näh, we me derzue chunnt! ’s isch numen einisch Sichleten im Johr u üserein au e Freud z’gönne!»
Dernoh het es Rüngli kes nüt meh gseit. D’Jule het i d’Stroß use gluegt u nid gwahret, daß Rüedel seie visidiert. Ungereinisch foht er wider a, aber nume halblut:
«Du, Jule, du hescht eigetlig dys Härdöpfelchrümmli cheibemäßig toll ungerstellt! Stürzle, wie Ankechübeli!»
«Däm hesch du däich weni dernoh z’froge», macht sie chly spöttisch u git ihm mit em Fueß es Stüpfli i d’ Syte. Aber nid, daß sie wär taube worde. Es gmeints Lächlen ischt ere-n-um die rote Muultrümeli tanzet, u d’Auge hei au nöüis gmanöveret. Rüedelen isch’ luschtig vorcho, wie die Augsdecheli zuegchlappet u wider ufggange sy — wie bimene Tüübeli.
«Heh do, schieß mi nid no ab der Stägen ahe», lachet er u grümschelet ere mit der Hang a der Wade.
«Seh do, hör uuf!» reklamiert sie u git ihm no einischt e Stupf — aber dännen isch schi nid. Rüedel isch fryli ufgstange; aber das Tschänzle u Schärebänzle het nid ufghört. Jules Auge sy Rüedele no jetz, wo’s vernachtet het, vorcho, so gälbbruun u süeßchläbig wie Melasse, un er isch dranne blybe hange, wie ne Flöügen am Lympapir. Er wär derfür gsi, no i d’Ämmeglungge go nes Bad z’näh, u wo das nid het welle grote, hätt er mit Gwalt es Müntschi welle. «Soll de üserein arme Hung nie z’Gnade cho?» het er gchüschelet u bilängerschi stercher gschnuppet.
Aber plötzlig steit d’Muetter unger der Chuchitür u seit räß:
«Jetz machit ech de afen ungere, i wott bschließe!»
Die Zwöü sy usenangere gfahre, d’Jule uber die usseri, Rüedel dür d’Chuchi hingere uber die inneri Gadestägen uuf, beedi i ihrer Chammeren uehe. Änni het der Rigel gstoße, u angähnds isch’ im Hüsli still worde...
Es ma ne Stung—angerhalbi speter gsi sy, isch der Jogg us em erschte Schlof ufgschosse u het afoh Flüech abzeere.
Änni fahrt au schlofsturm uuf: «Was isch, was isch?»
«Hesch nid gmerkt, das Saupack do obe! I glaub, der Tüüfel söll’s näh, i well mit em Wurfseel zue-n-nen uehe.»
«Nei, der Gottswille nid, Fritzi brüeleti graduse, u gscheh isch gscheh! Gang de am Morge hinger sche.»
«Jo, we mi d’Töübi nid vorhär töt. Tuusige Donnerwätter! We’s Kärel i d’Nasen uberchunnt, schloht er Rüedele muusdräcktod!»
«E, so mueß men ihm’s nid säge!»
«Ja, du bisch die, wo cha schwyge!»
Dernoh het langgäng kes meh öppis gseit, nume het Änni der Jogg ghört uf de Zähnge chrose. Du foht es wider a:
«Sie het ne zökt. Nächti isch schi au halbblutti uf em Stägesatz gstange u het ihrer grobe Bei vüregloh. U ’s Gmälch ischt ere schier zum Gstältli usplätteret!»
«Un är isch kes Hoor besser, wen er scho himpet! Was treit’s do ab, Dräck vo eir Wang abz’chraue u a die angeri z’schloh! Aber warte sie nume bis am Morge; i will ne de d’Fugen ustrybe!» ...
Mit Schlofe het’s der Jogg sälbi Nacht nid ubertribe. Destwägen ischt er aber doch zum Ufstoh der erscht gsi. Wie ne taube Hurnuß ischt er im Hüsli umegfahre. Wo Änni het gchochet gha, het’s mit em Ellstäcken a der Dili obe topplet: «Zmorgenässe!» Aber denen i de Gaden obe het’s nid pressiert für uuf. Die Alte sy afe zueheghocket zur Röschti u hei ggässe. We Jogg i ’s Gaffeechacheli gfahren isch, het der Löffel allimol uf em Rand töppelet wie nes Schmidtehämmerli; er ischt uber die Maße gguslete gsi. Änni het wohl gseh, daß es Hagelwätter u nen Aschutz chunnt, es het si züpft u gschwige. Wo sie mit em Zmorge sy fertig gsi, het Jogg no einisch topplet, daß schier d’Dililaden ufgumpet sy:
«Weit-er ächt us em Gaden ahe, oder mueß i im Fall uehecho?» Jetz het’s grückt. Z’erscht isch d’Julen ahecho, verstöbereti u mit eme Chutz, wie we sie dür ne Dornhag gschloffe wär. Dernoh Rüedel, mißfärbige, schlumpelige u het nid gwüßt, wo hiluege; es mueß ihm nüt Guets ertraumt sy, wo-n-er der Alt het ghöre chnode u tonachse. Dä het nüt derglyche to, kes Wort gseit zue-n-ne. Numen i den Auge het’s ihm gwätterleichet... Er ischt use. Mi het ne ghören uber d’Gadestägen ufgoh u schwär abtrappe. Druuf het’s im Gaden oben afoh rumplen u schare. U mit schwäre Tritten ischt er wider obenahe cho u het gschnuppet, wie wen er Trämel ufglade hätt. Rüedel u d’Jule hei nid dörfe vorufluegen u ganz gschlotteret. Sie hei gspürt: Jetz chlepft’s! Un es het gchlepft!
«So, Rüedel, i ha der Chleiderschaft vor d’Zwüschetüre gstoße! U dert blybt er i Zuekunft! Nimm di bim Stärnsdonner in acht u tue ne no einisch dänne! De flügsch mit zerschlagne Chnoche zum Schachehüsli uus für tuschur! Kärele chennscht, er het der ’sch Mässer afen einischt yhegloh! Der Doppel nimmt er ab der Wang u macht di chalte, wen er derhinger chunnt, was du für ne schlächte Blitzg bisch! Hesch mi verstange?!...»
«U du, Wybervölchli» — er het d’Jule bim Arm gfasset, gschüttlet u zsämegha, daß si all Finger unger em Ermel blau abzeichnet hei — «du, Wybervölchli! Daß das nid no einisch vorchunnt! Süsch nimen i es vierfachts Seel u schmiere di uus, bis der ’sch Fleisch vom Lyb gheit. I will der de d’Hitz ustrybe! Die Sauerei tolen i nid i mym Hüsli inne! Bigryfsch, was i säge wott!...» No e tolli Schüttlete, dernoh loht er sche fahre...
«U du, Alti, dir han i au es Wörtli z’säge. Du weisch, was für nes Wub azettet isch, we nid alli d’Lafere halte chöü. Drum säge der guet dütsch: Das wird de gschlückt! Loh e Düt zum Muul uus, de hesch de nid Gring gnue! Oder drücke der de dy Chropf i d’Luftröhren yhe, daß ds Schnuppe vergissisch für tuschur! Bigryfsch, was i säge wott!
So, jetz wüßt-er allizsäme, was es für nes Zeiche glüte het! Heit ech nume nach warmer Spys, süsch, nähm’s der Tüüfel, geit’s de no zähemol strüber weder hütt!»...
Das isch’ letschte Wort gsi — zwo Minute speter ischt Jogg uf em Velo uber e Täntschwäg ufgfahre.
* * *
Vil Wasser isch dür d’Ämmen abglüffe, sit Jogg so unerchannt het ustonachset gha. Der Merzen isch scho yhe gsi, aber der Winter no nid vo de Grife gsprängt. E hässigi Byse het der Schneestaub dür e Schachen ab grönndlet, die ofere Sunnsyteblätzli gwyßget u de vürwitzige Gresline d’Nase früscherdings ungeredrückt. D’Jule het d’Chelti au gspürt. Sie ischt im Schopf hinger gstange, wie nes gmuusets Huehn u het der Wasserchessel ungergstellt gha. Der Luft het ere-n-ihrer bruune Hoorfäcke uber die bläuelige Backe vüre gwäiht; schier vergütterlet isch schi, het der Äcken yzoge u d’Häng unger d’Schöübe gsteckt. Unger em Seppechbaum usse hei zwo Amslen umene fulen Öpfel zangget, u dür e Schachen ab ischt Yon um Yon Schnee gfahre, süscht isch nid vil gsi z’gseh. D’Jule het tschuderet, si umgchehrt, der Chessel welle go näh u mit yhe. Aber vor em Brunne zuehen ischt alls ei Gletscher gsi, u wie sie zuehetrappet u ne bi der Anthäbi afasset, nimmt es se-n-ungeruse u schloht se näb e Brunnetrog ahe. Der Chessel het sie uberschrisse, u die ganzi Schwetti ischt uber sche-n-ab pletscht. Unerchannt het es se gleit, daß sie het e Brüel usgloh u de nid nume vor Chlupf. Uuf isch schi no gradeinischt; aber sie het gwehberet u si am Brunnetrog müeßen ufzieh. Dernoh het sie gluegt ab em Ysch z’cho, het verhah u isch chrummi gäge der Stube zue u dert zwöüfachti am Ofezopfe gchläbt. Wo se-n-Änni gseh het, isch es hert erchlüpft u zwäggschosse... sie isch höch i der Hoffnig gsi.
«Was donnigs hescht jetz ggablet?» frogt es.
«He, umgschlage het’s mi uf em Ysch», schnüpft sie.
«E du Babi... un eso zwäg! I ha jo gseit, mi sött Sang streue, mira hätt’sch es gmacht oder sörger gha!»
D’Jule het verbisse u nüt druuf gseit.
«Jä, tuet’s der weh?»
Ke Antwort, numen Augewasser.
«Was hesch de? Wo tuet’s der weh? Red doch, lue, das chönnt Gschichte gäh!»
Ke Antwort, weder daß es d’Jule het afoh schütte.
«Du muesch go ablige! Un jetz mach mer nümme der Chopf... es chönnt der vorsch Töübbele nohegoh u chönntisch no uber mi froh wärde! Jetz geisch mer ungere u hesch di still!»
Gredt het d’Jule gäng no nüt; aber sie ischt ufgstange u het gfolget. Wo Änni gseht, daß sie schweibet, seit es: «Wart, i will mit der cho», u füehrt se bim Arm i d’Chammeren uehe. Nomene Rüngli isch es uberahe cho i de Chrütere nusche u Tee abschütte. Derzue het’s uber e Täntsch uus gluegt, gäb gäng no kes Mannevolch heichömm, u müeße der Fritzi gschweigge: «Muescht e Liebe sy! Lue, Muetti het hert hert Bebee!» U für ihns sälber brichtet: ‹Wen jetz das ungereinisch soll losgoh un ig aleini deheim! Chrottezüüg das!› Dernoh mit em Bueb uf em Arm u Teechrüegli i der Hang stägenuuf i aller Angscht.
Ungerwylen isch’ Nacht worde u Rüedel heicho. Sobal ne d’Muetter erlickt het, isch schi ne cho aranze: «So, chunnt doch afen eine vo dene Stopfine. I ha gglaubt, dir sygit i der Pinten ebhanget. Du muescht i ’s Dorf, go d’Hebamme reiche. D’Julen ischt umtütschlet u de unerchannt. Jetz wott’s Stücki gäh. Nume sofort i d’Sätz u pressiert!»
«Jä, u de Znacht? I bi drum hungerig!»
«So sygischt! I ha nüt gchochet, wie wett i ha chönne! Chaisch de näh; we d’umechunnscht. Oder hau afen e Bitz Brot ab! I ha au no nüt gha!»
«Das isch mer jetz nöüe so zwüschedüre... es isch doch nid my Sach...!» «So, bisch sicher? Sie wird’s emel nid im Gaffeewasser ufgläse ha! Aleh, abglüffe u kes Wort meh gstürmt, süsch will der de säge, wie alt u wie tüür!»
Uf das hi isch Rüedel chlynne worde u het für guet erfunge abz’topple. Chly speter ischt Jogg au aglangt. Er het scho gwüßt, was ob isch, Rüedel het neu ungerwägs troffen u bschuelet.
«So, hinecht heißt’s, sälber Znacht choche! Gang nume grad druflos!» het ihm Änni ufgmässe u het’s guet düecht, chönne z’meischteriere. Jogg het nid vil gseit u isch willig druflos, het Gaffee agrichtet, Späckröschti uberto u d’Öpfelschnitzli gwärmt. Nom Znacht het er müeße Chingemeitli sy u der Fritzi versuumme. Er het ihm us Hoseförmline u Zündhölzlistümpe Zwirbeli gmacht u luschtig i Gang brunge, ne loh mit der Sackuhr u Tubakpfyfe gäggele, ne sälber i ’s Bettli to u buttelet, churz, syner Großättipflichte ufrächt u redli erfüllt.
Gäg de Zächne het Rüedel d’Frau Hirt brunge, no öppis Znacht gnoh, u dernoh isch’ Mannevolch ungere. Us em Schlofe het’s fryli nid der Huufe ggäh, die ganz Nacht isch Gfiegg u Uruehw gsi, u settigi alti Hüsli sy gar ringhörig.
No Mitternacht ischt Änni cho Gaffee mache, u am Morge het es em Mannevolch verchündtet, es syg de es chlys Meiteli agstange, aber ganz es chlys, herjeh, nume so nes Hämpfeli, es syg halt no vil z’früechs. Rüedel soll de hütt deheime blybe, daß men öppere hätt zum Schicke, we’s öppis Unguets sött gäh. U de chönn äs nid gäng sälber zum Fritzi luege u well de nid wider en Angscht usstoh wie geschter. Wen es öppis mög ergäh, chönn er jo zwüschyhe holze oder Wedele mache; aber umewäg sy müeß er, daß me nen ebsieih, we’s söll a ne Notchnopf cho, angersch tuet es ’s nid. Mit der Jule stang es äbe nüt vürigs guet, u ’s Chingeli gfall ere-n-ersch rächt nüt u chönn no uf beed Wäg goh mit ihm, d’Frau Hirt heig au gseit, es wärd e Kunscht sy, das vürz’bringe. Sie, d’Frau Hirt, müeß de ume goh, es syg im Dorf inn au e Frau hinger em Umhang. «U du, Jogg, geihsch es de im Vorbygang üser Annemarei go z’wüsse tue u froge, gäb sie au e Nacht chäm cho wache, daß i einischt us de Chleidere cha. U zum Ziviler wirscht au müeße, wil Kärel nid do isch!»
’s Mannevolch het si denen Astaltigen ungerzogen ohni z’mudere, i settige Zyte geit ’s Regimänt uf d’Wybersyten uber, u Änni hätt si das nid lo etwütsche, es het gar hellisch gärn chly komandiert u wär mängisch minger rumpelsurig worde, wen ihm das Freudeli meh blüeit hätt.
Im Vormittag, wo Jogg u d’Frau Hirt sy ab der Gaß gsi, het es Rüedelen i d’Wösch gnoh:
«Das ischt e schöne Chlupf gsi! Däich, es het im Äcken e rote Fläcke, prezys dert, wo du dys Amol hescht! Jetz weiß me, wäm es isch, das git nüt meh z’stürme. Fasch schlächt worde isch mer, wo-n-is gseh ha. Do cha me’s welle heimligs ha u ufs Muul hocke, Kärel chunnt doch druuf. U was es de absetzt, weiß e ke Möntsch. Wen es doch hätt chönne stärbe, es wär ihm so wohl ggangen u üs au! U wär no alls so gäbig ygrichtet gsi: Kärel glydruuf heicho, wo de bi re gsi bischt, un jetz, wo-n-es z’früeh uf d’Wält chunnt, au wider im Dienscht! Aber es soll nid sy, settigs mueß a Tag! Lue de, er merkt’s, wen es nid no gfelligerwys cha stärbe.»
Rüedel isch dogstange wie ne Tägelstock u het nüt gwüßt z’säge.
«Vor der Hebamme ha di afen usegloge. Wo sie der Fläcke gseh het u gfrogt, was das soll sy, ha re-n-aggäh, das chömm gwüß vo dennzemol nohe, wo-n-is der Alt heig d’Chöpf zsämegschlage. Im Herbscht isch es gsi. Mir hei zsäme gstriglet gha, d’Julen un ig. I ha em Fritzi es Brätschli ggäh, u du het sie mer wellen uf d’Hube styge u ne Mauggere mache. Du wirden i emel giechtigi u schlängge re-n-a: Vo re settige löüh mer de nid vorschrybe, was i z’tüe heig u ha re ’s Gmerk no dütliger ggäh, was sie für eini syg. Bim Husegge nide hei mer däwäg zsäme gchanzlet. Du mueß es ’s bim Cheib preiche, daß der Alt grad uber e Brunnemischt vürechunnt u das ghört. Keni von is het ne gwahret. Schießt er um en Egge, fahrt is mit synen unerchannte Chloopen i d’Äcke u schloht is d’Chöpf zsäme, daß mer beede hei Nase gha, wie zsämetätschti Öpfelchüechli unger i der Blatte. U het is abrüelet wie ne Stier: ‹Was han ech gseit? I will nech chäderen u tschädere, dir donnersch Agertsche!› Un is d’Nasen anangeren umegribe, dä Uflot! Hälf mer Gott, wie sy mir Zwo erchlüpft, es het weder Art no Gattig gha... Hingernohe bin i jetz no bal froh gsi uber das Müschterli. Es isch mer no grad z’rächter Zyt dür e Chopf gschosse, daß i re mit ha chönne der Gwungerchratte fülle.»
«Jä, chönnt es de nid würklig vo däm sy?» brösmet Rüedel vüre.
«Jo, pfyf i ’s Chrut! Lue de einisch sälber, du hörsch de froge. Leg mer es Halstuech um oder zieh der Hemmlischragen uehe, we d’Hirti do isch, daß sie dy roti Fläre nid gseht, süscht isch de mys Lüge für d’Chatz gsi. Seie cha me vilicht no tschööple, aber Kärele nid, du weischt so, wie-n-er alben yfersüchtelet, wen er gsoffe het!»
«U sie, d’Jule, was seit sie?»
«E was seit sie? Nid vil seit sie. Lengschte gwüßt heig sie’s. U syg ere nie gsi wie bim Erschte. Es heig se gäng düecht, es syg öppis nid i der Ornig u heig ere schwär gmacht. Un i will ere glaube. Sie isch mängisch gnue näbenume go jürme. I ha se ne Rung für liederliger agluegt, weder daß sie im Grund ischt. U bös ggangen isch es, sie het mi trotz allem erbarmet. Taube gmacht het sie mi jo au mängischt; aber zletscht cha men albe nüschti nid angersch. Dir söttit alben au müeße derby sy, dir Mannevölcher, es wär ech gsüng!»
«I ha däich gnue ghört», macht Rüedel u dräiht si näbenume.
Änni het wider afoh mache u albeinischt en Ach usgloh: Was müeße mer ächt no alls erläbe! U mit Mache, Jammere, Balgen u Zwäghälfen isch der Tag ume.
Am Oben isch es no einisch hinger Rüedele grote. «Mir müeße der Ofe heize, so hert me cha, u ’s Ofeloch uftue, daß d’Wermi uehe geit, es wird z’chalt dobe. U du chaisch dy Wulldechi gäh. Deck mira Chleider ufs Bett, bis d’s magscht erlyde. I mueß se-n-eifach ha. Sobal me cha, müeße mer sche-n-i d’Wohnstuben ahenäh, d’Pfäischter vermache dobe gar schlächt.»
«Die chaisch mira säuft ha», erlaubt Rüedel u isch sche go reiche. Sälben Obe, wo der Leich guet gsi isch, het Änni au em Jogg gseit, wie u wenn. Dä ischt üfbrönnt: «Himel heilig, wie isch das e verfluechti Gschicht, i chönnt Rüedele no jetzen abschloh! Do cha me welle go dranne reise; nüt isch me Meischter! Es eländs Fläckeli gheit ein alls uber e Huufe! ’s Wasser frißt düre, wo-n-äs will.» Uf e Tisch gchnodet het er u Flüech lo chrisme, we Laub a de Schachestude gsi wär, es hätt’s gchrüüselet.
Änni het ihm abbroche: «E, i wett nid so go schweere. Vilicht wärde mer ihm no los. D’Hebamme het au der Chopf gschüttlet, wo sie’s gwäsche het. Es isch gruusam es leids Gschöpfli.»
«Jo, glaub du! Das gieng is vil z’guet. Die wo me gärn gäb, chöü nid stärbe, we me se scho uber ne Flueh uus wurf!»
Wyter isch nüt meh brichtet worde, u Neuigkeite het’s i den erschte acht Tage kener große ggäh. Änni het ungermitts chly gfutteret u gruchset, wie-n-es bös heig mit Stägenuuf u -ablaufe u Winglewäsche, weder a das isch me si gwanet gsi. U äs het si besser chönne dry schicke, wil es het chönne vorharpfe u nid nume het müeße anger mache.
D’Jule isch langsam ume zwäggraagget, u ’s Mannevolch het wider uf e Verdienscht chönne. Am Obe, we Jogg heicho isch, het er gwöhnlia gfrogt: «Es wird no ke Änderig ggäh ha?» Änni het wohl bigriffe, was er gärn ghörti.
«Handtlig tuet es u sirelet vil, dernäben isch’, wie’s isch.»
De het Jogg d’Braue zsämezoge, der Wätterhuet uf en Ofe hingere gschosse u lang kes Wort meh gseit. Paar Tag speter het er du nümme bruuche z’froge. Rüedel u Änni hei der Julen ihres Bett sant em Chindschorb i d’Wohnstuben ahezüglet. Ei Rung, wo Änni mit em Chlynne gmacht het, ischt Jogg au zuehe u het das uschuldige Gschöpfli mit feischteren Auge gmässe u gwoge. Aber wo-n-es d’Äugli ufgschlage u nen agluegt het, isch’ em Jogg kurios worde, er het müeße näbenume ha, u Änni het’s wider ordli zuedeckt: «Es duuret mi de nüschti no. Was chan es derfür, daß es sövel uwärt chunnt, das arme Tröpfli!»
«Jo scho,» macht Jogg, «we’s nume das verfluechte Zeiche nid hätt! Das bringt is no alli i ’s Unglück!»
«Jä, was vermah-n-es si dessi? Es isch gwünd au strängs für ihns, daß mer ihm der Tod wünsche. U mir versündigen is an ihm, gränzelos tüe mer is versündige!»
«Mira wohl, Herrgottstärnemilione!» Jogg het d’Türe zuegschlage u isch zu de Gitzine hingere.
O dä Jogg! Wen i an ihn däiche, chunnt mer wider z’Sinn, wie-n-i einischt em Chäser zuegluegt ha, wo-n-er Anke ghalbpfünglet het.
«Du machscht jetz au e Lärme!» het d’Frau mit ihm gschmält.
«He,» wehrt er schi, «we mer der Anke sövel linge wird u däwäg chläbt! Wie linger daß er wird, wie herter mueß i mit em Model chlopfe!»
Sider han i no meh weder einen atroffe, wo het müeße mit em Model chlopfe, wen ihm der Anke het welle z’linge wärde.
U mi darf nid vergässe: Chinderauge hei e stilli, heiligi Chraft, e Chraft, wo us eren angere Wält stammet, weder daß der Schachen isch. Chinderauge sy Pfäischterli, wo me derdür i nen angeri Wält ubere gseht, i ne stilli, stummi, unergründtligi, unändtligi Wält, wo me plötzlig alle Boden unger de Füeße verlore het u nid weiß, wie me si dergäge soll wehre. Mit der hienohige Wält ischt Jogg scho fertig worde. Wen er mit em Griffsparen ungere chönne het, mit de Füüschten apacke, mit den Achsle lüpfe, de het’s grückt. Aber es git Sache, wo me mit ker Winge lüpft, wo me mit Chraften u Fuuschten u Dryschloh nüt abbringt...
Eitönig sy d’Tage wyter gschliche u het si nüt g’änderet weder ’sch Wätter. E Plütterlig Schnee isch gfalle, fascht e Schueh töüf. Chuum ischt er do gsi, het’s dry grägnet u Flotsch ggäh, daß all Bech höch aglüffe sy. D’Ämmen ischt agschosse, schier zum Ubergheie. Sie ischt ubersch Ysch ewäggcho, a teelnen Orten i de Studen umegfahre u het brüelet wie nes wilds Tier. D’Schweler hei ihri Arbit müeßen ystelle u deheime blybe, meh weder vierzähe Tag lang. I de Bärgen obe sy Hüüfen alte Schnee gläge; dä ischt jetz dünn worde u het nohegspise. Z’tüe hei Jogg u Rüedel deheime jo scho gha, u albeinisch sy sie uf em Ofen umebäret; aber we ’s Chlynnen im Chorb rächt het afoh sirelen u ziemmere, ischt Jogg gradeinischt ufgstange u het der Dewang gnoh. Isch es rüejig gsi un är aleini i der Stube, het er’sch mängisch lang bitrachtet, d’Äugli syn ihm es Rätsel gsi. Ei Tag sy sie au Ännin ufgfalle, un äs het de d’Sach nid chönne für ihns bhalte wie Jogg. «Chumm lue emel au, wie-n-es merkwürdigi Äugli het», seit es zue-n-ihm, wo sie aleini sy dinne gsi. «I ha doch afe mängs gseh; aber nid eis het söttigi Äugli gha. Gsehsch, wie-n-es ein aluegt, so sträng u ärnschthaft... däicht es ächt öppis... was däicht es ächt au?... U was däichti’s ächt, wen es alls wüßt?»
«Ach, Gstürm», macht Jogg ulydig u dräiht si dänne.
«Weisch drum, mi seit albe, Ching, wo settigi Äugli heigi, sygi z’guet für d’Wält, sie wachsi nid uuf», chlefelet Änni wyter.
«Jetz schwyg mer!» fahrt Jogg uhirschen uuf.
«Hesch sche de no nie bitrachtet, es isch doch öppis Eigets dermit!»
«We me se-n-i allnen Eggen inne gseht...»
Zuefelig isch d’Stubestür nid ganz zue gsi u d’Julen i der Chuchi. Nomene Rüngli chunnt sie yhe, hocket uf en Ofetritt u briegget.
«Was hesch, fählt der öppis?»
Bilängerschi herter het sie briegget. «Stärbe sött... es... i weiß ’s wohl!» Zstößewys isch es usecho.
«O, emel großi Freud chöü mer nid ha an ihm», seit Änni imene herte Ton.
«So sägit mir wüescht; aber wünschit ihm nid gäng der Tod a!»
«Do cha me go säge,» schnallet Änni, «wärit dir gschyder gsi!»
«Jo, ein settig donner Sache go areise», fluecht Jogg u stricht si use. Was hätt d’Jule no dörfe säge? Nüt, gschnüpft het sie e Halbstung lang. Nume Rüedele het sie’s dörfe chlage. Dernoh isch dä au hässige worde u het afoh ufbigähre: «Was weit-er hingernohe go balge, we’s doch nüt abtreit! I mache mi jetz de furt, uf Amerika!»
«E jo, das wett i,» git ihm Änni ume, «das wär gäbig für di. U de d’Jule? Halb z’todschloh tuet er sche, wen er derhinger chunnt, u ’s Chingeli wird au öppis z’erwarte ha. U mir Alte chöü de zueluegen u derby sy u hälfen usfrässe!»
Uf das hi het Rüedel d’Pfyfe wider yzoge; aber er isch mit suuren Augen umeglüffe, es het ne heilos gwurmet...
Wider sy paar verdrüssig Tage düregsücheret, du wird ’s Chingli chrank. Es het afoh sträng schnüppele u allbott gsirelet u si gha u d’Beinli uehezogen u mit de Hängline gfischperet oder a de Bäckline verstellt. Änni het em Jogg mängisch blickt, aber dä ischt usgwiche u het näbenume gluegt. D’Jule het das Blicken au gwahret, ’s Chingli uf en Arm gnoh, umetreit u gschweigget:
«Arms du! Bebeeli besseret de gly, du chaisch de öppe stärbe. Will’s Gott, chaisch de öppe stärbe. Bisch de niemmere meh am Wäg!»
Das het der Jogg glüpft vom Ofetritt. Er het d’Bysenäbel ahegloh, ischt use u het ’s Biel i ’s Holztütschi gschmätteret, daß d’Schyter a Dachrand ueheggumpet sy. Änni ischt au nid i glimpfige Schuehne glüffe; Erger, Furcht u ’s böse Gwüsse hei hinger sym Schlutti wunderlig zsäme gchrieget. Es isch go Kamilletee abschütte u het derzue gschlückt, was het wellen uberlaufe. Aber sy Kamilletee het nüt agschlage, ’s Chingeli isch chrenker u chrenker worde. Es het e grüüsli bösi Nacht gha. Änni u d’Jule sy ufblibe u hei gwachet. Sie hei längstück nid gwüßt, was afoh. ’s Chingli het gschrauen u gschraue, sie hei’s möge ha, wie sie welle hei. ’s Mannevolch het au fasch nüt chönne schlofe; Jogg het ’s Stubezytli all Stunge ghöre halbiere. Am Morgen ischt er zytli ufgstange u het zu Ännin gseit: «Gi-m-mer es früsches Hemmli vüre, i gange zum Dokter. Däm Züüg wott i nid no ei Nacht zuelose.»
«Was wett men angersch!» het Änni gsüüfzget un ihm d’Sunndigchleider zwäggleit. Im Vormittag isch ’s Chlynne rüejiger gsi, u z’Mittag ischt Jogg mit eme Gütterli voll Dokterzüüg agrückt. Nomittag isch der Dokter sälber cho. Ungersuecht het er lang, aber weni gseit, weder mi soll mit dene Mittle zuefahre. Gägen Obe het’s wider afoh böse, u i der Nacht isch es ganz schlimm worde. Rüedel het nümme Wyti gha. Furtgmacht het er schi, i d’Pinte go kneipe u ’s Eländ aheschwäiche. Ersch no Mitternacht ischt er schweibig uber die hinger Gadestägen uuf. Er het’s zwägbrunge, z’schlofe bis wyt i Vormittag yhe, aber nid, daß ’s ihm dernoh wär bas gsi. Wo-n-er ’sch Gaffeechrüegli us em Ofehohl gnoh het, isch ’s Wybervolch verhürschets i der Stuben umegschlampet. We eini vom Chindschorb dännen ischt, isch die anger zuehe. Jogg het vorusse Stöck vertromet u si weni zeigt i der Stube. Der Tag het nid ume welle u het nid ume welle. Gägen Obe het ’s Chlynnen umen e grüüsligi Stör gha. Wo sie isch vür gsi, sy alli Vieri näb em Bettli gstange u hei das arme Kreatürli mit nassen Augen agluegt. Ach Gott, wie isch es dogläge! So chlyn... so wyß... so zerbrächlig u eländ! ’s Gsichtli het scho ganz greisehaft usgseh, u ne stränge Zug het es gha u ne stille Jammer i den Äugline: «Worum mueß i do sy? U worum mueß i so gruusam lyde?» Alli Vieri hei die stummi Chlag i den Äugline gläse. U jedem von ne het ’s Härz die glychi Antwort gchlopfet: I bi d’schuld... i bi d’schuld! «We men au öppis dran chönnt reise!» het Jogg gstöhnet u d’Füüscht gmacht. Ungereinisch tuet d’Julen e Schrei: «D’Ewigkeit luegt ihm us den Äugline! Gseht-er’sch nid?» u foht a lut usebriegge, es het se ganz gschüttet. Änni het d’Schöübe vor e Chopf gschlagen u au afoh horne, u Rüedel isch verschmeiete dernäbe gstange. Es ischt e wahren Ufruehr gsi, aber ke Änderig yträtte...
Ändtlig isch me rüejiger worde u het abgrote, Rüedel söll der Doktor reiche. Aber dä het e Notfall gha u gseit, es träg nüt ab, wen er chömm, er heig’s jo gnau ungersuecht, früschi Mittel well er ihm gäh, meh chönn er eso nid hälfe.
Die früsche Mittel hei au nid wellen aschloh, gäng vo Zyt zu Zyt ischt e neui Stör cho u eini schröckliger weder die anger. ’s Chingeli isch zwüsche Tod u Läbe ghanget, ’s het ein nume wunger gnoh, daß no sövel Läbeschraft i däm Jammerbildli inne gsteckt isch. Zum Verzwyflen isch es gsi, Morge worde, Mittag worde, Obe worde u ke Änderig. Wider isch die ganz Hushaltig i der Stube gsi u hei nid gwüßt, was afoh. Jogg het no einisch welle der Dokter lo cho. Aber Änni het gseit:
«Was weit-er mit em Dokter, er cha jo nid hälfe! Mir hein is versündiget am Chingli; üs zur Strof mueß es lyde. Drum chan es nid läben u nid stärbe, bis mer allizsämen i d’Stuben usechnöüe u bäte, der lieb Gott soll üs strofe, wie mer’sch verdienet hei.»
Jetz ischt Jogg wider einisch füürige worde u losbroche:
«U ahechnöüe tuen i nid, we mer scho allizsämen arm Tüüfle sy! Wen i mi versündiget ha, guet, so soll er mi strofe. Er soll mi wuschen u uber e Boden usschloh, mynetwäge! Aber er soll ändtligen ufhöre, das arme Gschöpfli ploge u soll uf ene Syten umemache, uf weli daß er will. O, es düecht mi so ne leidi Sach, es Chlys däwäg quele!»
«Schwzyg, schwyg, du muesch nid eso!» jammeret Änni, «mir müeßen is ungerzieh!»
«Wen i mi doch will häregäh: Do bin i, mach mit mer, was d’witt, i will zuehe ha! Tuen i mi de nid ungerzieh? Mueß i de no chnöüen u hüüchle?»
«Das meinen i nid. Nume nid trotzen u usehöüsche, süsch darf i nümme warte!»
«I bi, wie-n-i bi, u ha mi nid sälber gmacht!»
Änni het e länge Süüfzger usgloh:
«Göht dir i ’s Bett, dir chöüt jo nüt hälfe, dir machit ein numen Angscht.»
«Dir möüt däich de au nid gäng», brummlet Jogg.
«E mir wächslen ab, eis cha albe chly ablige. Göht dir nume, es isch mer vil lieber.»
Ändtlige het si ’s Mannevolch näbenumegmacht. Änni het ’s Bätbuech vüregnoh u albeinisch drinne gläse. ’s Chlynne het no ne Zytlang bös gha, dernoh isch’ rüejiger worde, u gäge Morge het es der letscht Otezug to u ischt etschlofe.
Wo Jogg ischt ufcho, het er’sch lang bitrachtet:
«Wie z’todgschlage gseht es uus, wie z’todgschlage! He nu, jetz het’s Ruehw.»
Zum Vergraben isch Kärel i Urlaub cho. Gstrackte ischt er näb em Grab gstange mit sym rotaglüffne, brutale Gsicht u het nid chönne bigryfe, worum alli so grüüsli plääret hei u sogar der Vater abgwüscht het. Nid daß er öppis gseit hätt; aber mi het ihm’s dür sy nideri Stirnen y agseh, was er däicht het «Worum do go nötli tue... es ischt ihm emel wohl ggange, we’s doch nid het chönne gsung sy.»
«Es het drum so erschröckli bös düre müeße un is grüüsli, grüüsli erbarmet», schnüpft d’Muetter.
U dernoh sy sie i d’Chilche. Aber gäb dermit d’Gschicht würklig fertig isch, chan i wäger nid wüsse.