Text:Rudolf von Tavel/Unspunne/Kapitel 12

XII.

Sibe Ringe hei di alte Tanne vom Grauholz agsetzt gha, sitdäm si, mit de Bärner Soldaten i Reih und Glid, französischi Chuglen ufgfangen und ihri fyschteren Escht über Verwundeti und Toti gspreitet hei.

«Lue da di Narbe — und da — und da!» seit der Houpme Wagner zum Maler Chünig. Und dä antwortet: «Die da blüetet sogar no, ds lutere Guld. So luter blüetet nid jedes Möntschehärz.»

Si trappe langsam dem Waldbort nah, ganz schwygsam, wie no vieli anderi Lüt. Jede dänkt a di böse Stunde, wo-n-er hie verläbt het. Der Chlous Chünig luegt über Land. Dert äne, wyt hinder em Wald, am Fueß vom Jura, het er sy Batterie kommandiert. Der Xandi Wagner gseht sech näbem Hämi stah. Dert isch es gsi. Der Platz vom Bivouacfüür isch überwachse. Da isch der Schultheiß gsässe und hie grediübere der General. Dert zwüsche dene beide Tannen isch es gsi, wo-n-er mer undereinisch d’Hand gä het, der Hämi, i bi no schier erchlüpft. «I überla der’s», het er gseit, und wo-n-ig ihm i d’Ouge luege, wil i’s schier nid ha chönne begryffe, macht er: «He ja, ds Rächt mueß der Liebi wyche.» I ghöre ne no. — Ja ja, du bisch e lutere Möntsch gsi, Hämi. Und wie du’s gseit hesch, so isch es cho, emel für mi. Aber gäll, das gisch doch o zue: verdiene han i’s no müesse, suur verdiene. — Wenn’s jitz nume für ds Ganzen o so chäm! Ds Rächt het müesse wyche — dem Unrächt. Aber villicht chunnt doch de zletscht no d’Liebi obenuuf. Und, wär weiß, Bärn isch z’grächtem wieder Bärn, no gäb di Tanne da der Achs verfalle.

«Si chöme», seit öpper vor em Wald usse. Und jitz sy undereinisch e ganze Huuffe Lüt da, me weiß gar nid wohär. Wie us em Bode gwachse. Mänge, mänge, wo vor sibe Jahre derby gsi isch, und Wyber und Chinder. Der Straß nah stande si i länge Zylete z’beidne Syte. Richtig, dert äne chöme si us em Wald, dert, wo z’sälbisch di Flüchtige sy cho z’loufe, juscht wo’s losgangen isch. E Huuffe Roß und Ryter chöme derhär, ganz langsam, voruus Schümmle, aber sünsch alles schwarz. Jitz chöme si a d’Heiteri use. Es flatteret schwarz wie Fäcke. Und z’ringsetum isch alles so heiter. D’Matte guldig gääl vo Söublueme, und über ds Grauholz stryche schneewyßi Wulke.

Da sy si. Alles nimmt der Huet ab. Es fählt nid viel, si chneulete der Straß nah a Bode. Sächs Schümmel, mit große schwarze Tüecher deckt, zieh der Wage, wo der Schultheiß Steiger heibringt. Sächs Jahr isch er i frömdem Bode gläge. Es dunkt ein, er müeß di schwäri schwarzi Dechi zrüggschla und sys Grauholz aluege, der Platz, wo-n-er so gärn druffe gstorbe wär für sys Vatterland.

E längi Cavalcade chunnt hinder em Lychewage här und es ändloses Volk, vo Burdlef, us em Ämmetal, vo Froubrunnen und vo Wangen ufe.

Si halte, und z’beidne Syte vo der Straß marschiere si uuf, e mächtigi Gmeind verfyschteret di gääli Matte. D’Tannen am Waldsoum schwänken ihri fyschtere Fahnen im Früehligsluft, und dür di Tuuseti vo Zwisle, wo sech recke, für über di vorderen yne z’luege, geit’s bis hindenusen und bis uf e Bärg ufe: «Still! Der Schultheiß, der Schultheiß!» Es ruuschet und ruuschet, und mängisch dunkt’s ein, me ghöri Manne dür ds Underholz bräche, Chölben ufschla, Gwehr und Sebel chlefele, Reder im Grien bärze. Schieße si eigetlech a menen Ort?

Still! Es redt eine. Der Amtsstatthaller Tillier. Im Name vo der Regierung bringt er dem Tote di erschte Grüeß. Der Luft verwäjt syni Wort.

Jitz redt en andere, der Staatsrat Freuderych. Dä isch ne ga reichen a der Gränze.

Und jitz gange si wyter. Wettige Zug! Es wott nid höre. Sowyt men im Straßeboge zwüsche de Tannewänd vüretsi und hindertsi ma gseh, ei Möntschestrom.

Der Xandi Wagner und der Chlous Chünig gange mit. Si hei viel z’rede mitenand. Morn na der Lycht trifft me sech bim Schultheiß vo Mülinen im Stift.

Bi der Papiermühli wartet wieder e Deputation us der Stadt. Wo si uf der Höchi vom Altebärg achöme, fa alli Gloggen a lüte. Ah, wie das tönt! Der Luft wäjt’s uf alli Syte. Mängisch ghört me’s nume no ganz schwach, und de chunnt’s plötzlech wieder wie Kanonedonner vom Münschterturm här. Am Stalde bis zur Undertorbrügg steit’s Chopf a Chopf, wie verschüttete Rueß i der Gaß.

D’Aare grüeßt nen o, der brävscht Bärner. Währeddäm di sächs Schümmel im Möntschestrom ihri schwarzi Lascht langsam dür ds Tor und über di alti Brügg ynezieh, wirft si Schuumchränz vo Gletscherwasser a de Pfyler ufen und ruuschet herrlech i ds Gloggeglüt, vo Bärgluft und Treui.

Ds morndrisch am Namittag sy du e stattlechi Schar Herren im Stift binenand gsässe, alti und jungi, aber alli ds Härz voll Wermi für ds alte Bärn und alli no ganz überno vo der Totefyr im Münschter, bsunders vom Mozart-Requiem, wo me hie zum erschtemal ghört het. Da sy gsi der Xandi und der Sigmund Wagner, der Maler Chünig, der jung Hans Ruedi Wyß und der ander Poet, der Hälfer Chuehn, und no mänge, wo het welle hälfe bim Hirtefescht, vowäge jitz het’s gulte. ’s isch wieder Ornig gsi im Land, me het sech wieder afa verstah und sech afa bsinne, daß es no öppis anders git als der Chummer um Gäld und Brot und Chleider. Und o der Fritz Gatschet isch derby gsi mit sym Troum vo neren eidgenössischen Armee.

«Loset, Manne, liebi Bärner», seit der Herr vo Müline, «mer standen alli no under em tiefen Ydruck vo der Ehrepflicht, wo mer vori erfüllt hei. Und mir hei wieder einisch gspürt, was vo üsnen Altvorderen und bsunders vo mene Ma usgeit, wie dä, wo mer jitz dem Heimatbode zrügg gä hei. Es isch nid nötig, z’säge, was mir dene schuldig sy, wo ihres Läbe härgä hei für üsi Unabhängigkeit und Freiheit. Aber jitz heißt es vorwärts mache. D’Schaffesluscht und Läbesfreud chunnt nid us de Grüfte, die chunnt oben abe, vo de Bärgen abe. Mer wei jitz Liecht machen und dem Volk zeige, daß Grund gnue da isch, sech z’freue, daß es es Land het, wo’s wärt isch, sech derfür z’wehre, und daß es imstand isch, sech z’wehre, ohni frömdi Hülf und frömdi Regänte. D’Schwyz isch es Glück für d’Wält, aber nume so lang si äbe d’Schwyz blybt. Sobald si den andere Länder glych wird, isch si nümme, was si sy söll. D’Schwyz i ihrer Freiheit isch e Gottesoffebarung, und wenn men ere d’Freiheit nimmt, so isch es Wunderwärk gschändtet. Drum wei mir a d’Arbeit und im Ougschte z’Unspunnen obe ds Volk la i Spiegel luege. Da müesset dir, Chünschtler und Poete, vora. Wär hilft?»

Er het ne d’Händ dargstreckt, und alli sy ufgsprungen und hein ihm mit glänzigen Ouge zuegseit, er chönni uf se zelle.

* * *

Us de Chleck vo der Schüürewand im Ortbüehl het der Garbestock guldig vüreblinzlet. Hindenuse het der Yäs vom mächtige Heustock under em Vorschärme duftet, voruse dür d’Zuglöcher d’Brotfrucht. Ds Strougfräs, wo no di vorigi Wuche vo der Yfahrt bis uf en Acher use der Wäg gsoumet het, isch suber ufgrächet gsi, so daß der Hof schier wie gsunntiget usgseh het. Di beide brave Brüünle hei vor der Bschüsi usse mit de länge Wädle di suber gstriglete Flanke pöitscht und d’Chöpf ufgworfe. Si sy vor nes großes Rytwägeli gspannet gsi, und der Verdingbueb het se ghüetet.

Der Chlöusi und ds Änneli und ds Lisebeth — potz tuusigsapperlot! — hei, wie us em Druckli, under der Chuchitüre gwartet. Schöneri Buremeitschi het me de nid bald gseh. Schwäbelhüetli hei ne di übermüetigen Ouge verschattet; aber der guet Luun isch nid gsi z’verstecke, so wenig wie ihri Rosen- und Resedameie. Sogar der Chlöusi het es Meieli uf em Huet gha.

«Aber, was isch jitz o das, daß ds Herre nid chöme? ’s wird öppe de no müesse sy, daß si z’Thun inne mit dem Schiff ohni üs abfahre, de hei mer de der Hoselupf und ds Füürwärch gseh!» wäffelet ds Lisebeth.

Ja, wenn si gwüßt hätte! I der Äßstube steit der Herr Houpmen am Fänschter und trummlet mit de Finger der Bärnermarsch a de Schybe. Vor nere Stund isch er abe cho, reisfertig, mit mene schöne breitrandige Filzhuet uf em Chopf und elegante Stulpestifel. Er het gmeint, er bruuchi nume d’Türen ufz’tue, so chömi d’Frou Houpmänni wie uf ungeduldige Fäcken ihm cho der Arm yhänke. Statt däm isch si im Wärchtigrock uf em Ruehbett gsässen und het ihres Fadechörbli erläse, ohni numen ufz’luege.

«Wenn wottsch du di de zwägmache?» het er gseit. Und wo si mit runden Ouge fragt: «Für was zwägmache?» het er nume so ne Schnuuf dür d’Nasen usblaset, wie nes Roß, wo me hinderebindet.

Sit nere Wuche het me vo nüt anderem meh gredt gha als vo Unspunnen und vo der Reis, und der Herr Houpme het so i syne Pläne gläbt, daß er gar nid druuf g’achtet het, was d’Frou derzue seit. Es isch zwar gwöhnlech öppis i der Luft, wenn d’Froue schwygsam sy. Aber me bringt se-n-am ehndischte wieder zum Rede, wenn me nüt druuf achtet. Es isch wahr, är sälber het vo allem gredt, vo Roß und Wage, Schiff und Füürwärk, vo Fahnen und Ehregschänk, vo de Lüt, wo chöme, vom Wätter und vo der Musik. Aber daß er o hätti sölle frage: «Was hesch im Sinn az’lege? Freusch di?» und so wyters, das äben isch ihm nid z’Sinn cho. Drum isch d’Frou Madeleine uf di kuriosi Idee verfalle, Unspunne gang se nüt a. Dublet het si nid. Nid einisch het si ds Muul verzoge, nid einisch widerredt. Aber der Vor-Ruusch vom Fescht het si näbe sech vorbygla und sech i Vorsatz verbisse, si welli de derfür sorge, daß o die zu ihrer Freud chöme, wo nid ga Unspunne chönne. Für das het si sech heimlech erwermt; si het nume bis jitz nid der Muet gfunde, ’s ihrem Ma z’säge.

Aber dä Blascht dür d’Nase het se gweckt wie ne Hornstoß vom Uristier. Es het gar kei Tägscht bruucht derzue. Und trotzdäm!

«Ach», het si gseit, «lue, i ha dänkt, i löj di la gah. Du hesch jitz alles en train ta, und i wott Dir nüt i Wäg lege; aber für mi isch es gschyder, i blybi hie, i ha ja hie gnue z’tüe...»

E zwöite Schnuuf und es wortloses Armeschlängge het se-n-underbroche.

«Du findsch ja doch, i sygi en Egoischt. Du hesch mer’s meh als einisch gseit. Und da han i halt dänkt, i well jitz einisch probiere, den anderen öppis z’sy.»

«So? Den andere? Wäm? — Und dermit verderbsch mir di ganzi Freud — und nid nume mir.» Mit däm het er sy schöne neue Huet i nen Egge gworfen und e Schritt zur Türe ta.

Da isch si ufgstanden und het halb vor sech abe, halb zum Fänschter uus gluegt und d’Mulegge verzoge, me het nid gwüßt, was es druus wott gä.

«I wott keini marottes, weder frommi, no übersüünigi. Dy Platz isch bi mir, und wenn i finde, du sygisch nötig bi der Sach, so weiß i warum. — Dys guete Härz in allen Ehre, aber du hesch wahrschynlech z’Unspunnen a myr Syte no wichtigeri Ufgaben als hie.»

So het si ihre Ma no nie ghört rede, und wenn’s scho nid ganz na ihrem Sinn gsi isch, so het’s nere-n-uf ne Wäg doch gfalle. Si isch zue-n-ihm cho, het ihm der Huet ufgha und isch ihm sogar mit der Hand über d’Backe gfahre.

«Bis lieb, i chume ja.»

Dermit isch si use. Und der Herr Houpme isch nid rächt drüber cho, het er’s gwunnen oder verlore. Drum het er afa trummle. Zwüschenynen isch er mit dem Papa ga rede, i Hof ga luege, ob i der Ornig agspannet sygi und de wieder cho warte. Gärn wär er überufe ga popple, aber er het sech ebha.

Ändlech geit d’Türen uuf, und d’Frou Houpmänni steit da, wie-n-er se no nie gseh het, äben i däm Chleid, wo-n-er dernah hätti sölle frage. Es isch scho lang im Huus gsi, fix und fertig; aber der Herr Houpme het geng nume vo Chüejerbueben und Alphornbläser gredt. Er isch halt überhoupt nid gwanet gsi, a syr Frou umez’stüpfe, si söll sech de i der Ornig alege. Es prächtigs wyßes Costüme mit wyrote Strichen isch es gsi, glatt und läng, ds Corsage mit Puffermeli breit usgschnitte. Me het di ganzi herrlichi Figur chönne chüschte, wie bi keier früechere Mode, ’s isch eim schier gar chly uf en Ate cho. Und de dä Chopf! Uf di guldige Chrusle het si en Art Turban vom glyche Stoff wie der Rock ufcoiffiert. Näbe dra isch mit neren Agraffe voll Rubinen e wyße Colonel vo Reiherfäderen ufpflanzet gsi. Ussert där Agraffen und de Pärlen i den Ohre het si keini bijoux aghänkt gha. Di breiti émeraude Escharpe het si i däm Ougeblick mit ihrnen Alabaschterarme so hinder em Äcken usgspannet, daß di ganzi Herrlechkeit us däm grüene Hindergrund vüregsprungen isch.

Dem Xandi sy Ungeduld isch verfloge gsi. Es het ne greut, dermit di wunderbari Erschynung us em Türrahmen i halbfyschtere Gang z’verschüüche, und gäb es du het müesse sy, het er d’Türe zum Cabinet ufta und übere grüeft: «Papa, chömet lueget!»

Di chalte blauen Öugli hei us ihrem läderige Gsicht gluegt, wie wenn si dür ne vorzytige Schranz i di äneri Wält gsäche.

«Lue de, daß der se niemer nimmt!» seit er und zu sich sälber brümelet er: «Dir chönnet mer lang, aber das isch halt no de la vielle souche.»

Jitz het’s halt du doch müesse sy, und me het sech vom Papa Wagner verabschidet. Im Hof usse hei si enandere nid übel gmuschteret, die vom Lächehuus und die vom Stock. Ds Eisi het i sym Runzlegsicht Ouge gmacht wie beinigi Chnöpf i mene Polschterchüssi. Der Herr Houpme und sy Frou sy uf e vordere Sitz. Si hei guet Platz gha. Aber uf em hindere Sitz het der Chlöusi syni Chüejerarme müesse dem Änneli und dem Lisebeth um ds Gstältli lege. Z’beidne Syten isch es über ds Wägeli uus gschwallet und das nid nume lääre Chittelstoff.

«Jitz aber hü! Bhüet ech Gott alli mitenand, hienachen und dertnache.»

Wo si uf der Stäffisburgstraß gäge Thun zue gfahre sy, hei si uf der Sunnsyte vo der Ortbüehlschüüren eine gseh am Bort sitze mit menen agfangene Steichratten uf de Chneu und näbe sech e Bund Wyden i mene Züber. Hinder ihm isch ds Eisi gstanden und het mit der Hand d’Ougen überschattet. Der Xandi merkt, daß sy Frou sträng dert übere luegt. Da chlepft er mit der Geisle. Und für sech wägem Ruck z’etschuldige, wo si alli übercho hei, seit er: «Mer müesse mache, daß es rückt.»

A der Bächimatt isch en allmänds Bock a der Ländti gläge, scho halb voll. Chüejer, Buremeitschi, Stadtherren und Dame, Musikanten und Schifflüt, alles mit Proviantchörbleni, Wattseckleni und Guttere bewaffnet. Das het es Luege gä, wo d’Frou Houpmänni Wagner z’mitts derdür cho isch!

«Wohl Mähl, die tuet jitz äini dür. Uf dere stübt’s de nid wie uf äire dert, wenn öppe der Stockhorner sött gah», het me ghört säge. «Äini» isch d’Frou Maréchale gsi, wo vornen im Schiff, vo vielne Herren umwädlet, gsässen isch und mit ihrer Escharpe gfäcklet het, wie ne Reigel am Fischtrog.

Das isch du a nes Komplimäntieren und Scharwänzle gange, bis alles isch gsädlet gsi, wolle! Aber ändlech het’s gheißen abstoße. Bis über d’Schadau hei d’Ruederchnächte müesse schaffe. Aber einisch im offene See, het me du nes großes Sägel ufzoge, und d’Musikante hei afa stryche, d’Säligkeit isch eim nume so über en Äcken ufgramslet. Uf em Thunersee a mene heitere Summertag! Was weit der meh? Me schwümmt i der glückleche Bläui.

Z’Oberhofen isch es anders Schiff voll Chüejer und Singsang cho z’gluntschen und z’Gunten es dritts. Sy si i eim mit mene Lied fertig worde, so het’s im anderen agfange. Hie het eine gjodlet, dert einen es Hornsolo blaset. Und de het e Baßgygen afa rure, daß e Tschuder über ds Wasser gfahren isch.

Vor em Guntebach usse het der See mit tuused Silberfunke gflimmeret. Da zeigt der Herr vo Müline druuf, git dem Mundi Dittliger e Box und seit: «Der Haselmuus ihre Brutschleier!»

Der Xandi het’s begriffen und seit: «Ah, bravo!» Der Mundi hingäge, wo no geng chly nes böses Gwüsse gha het, dänkt a ne Huetdrucken und schießt uuf. Si hei ne vatterländisch usglachet. D’Frou Madeleine hingäge, wo’s o ghört het, dänkt: «Wartet nume, euch will i der Schleier vo der Haselmuus no zeige.»

Jitz gseht men im Oberhofener Schiff e längi schwarzi Gstalt ufstah, und bald druuf chunnt’s vo nere chreftige Mannsstimm über ds Wasser:

«Juheh! Der Mutz isch wieder da...»

Der Räschte het me nid guet verstande, numen am Schluß vo jedem Värs het ds ganz Schiff brüelet: «Mutz! Mutz! Mutz!» Und de hei si im Thuner Bock g’antwortet: «Trutz! Trutz! Trutz!»

Änet dem Nachtstall het me ds Merliger Schiff in Sicht übercho, wo um nes paar Schybeschütz voruus gsi isch, und us em glitzerige Spiegelbild vom Niese, wo d’Wälleli i luschtigem Spil geng der Spitz drab griffe hei, het e stattleche Bock voll Frutiger und Sibetaler Mannschaft e Schuumschnouz vor sech här gstoße.

Im obere Teil vom See het der Schönwätterluft nid so rächt zueche möge, so daß es du chly langsamer ab Fläck gangen isch. Aber ändlech, i der lötige Namittagssunnen, isch nah-ti-nah di ganzi Flotte bim Neuhuus ygloffe! I allne Farbe het es gramslet, und bald isch en ändlosi Caravane vo Lüt und Roß und Wägen i nere Stoubwulke gägen Undersee zue gwanderet. Vor em Hotel am Höchiwäg — es isch ds einzige gsi dert änet der Aare — isch im Schatte vo de mächtige Nußböum scho allerlei Volk binenandere gsi. Der Herr Sigmund Wagner und der Maler Chünig sy mit dem Amtsstatthalter dene Herre vo der Regierung etgägecho und hei alli Händ voll z’tüe gha. Me hätti schier sölle chönne häxe, für alles das Volk under Dach z’bringe. Vorewäg het me d’Froue versorget. Ds Mannevolk het me sälber la sueche, und mängem vo dene Mannen isch d’Ougschtewermi z’guet cho. Uf Heuböde, Löubleni und Gadeni het me sech es Plätzli gsuecht und dänkt, wenn me numen am Schärme sygi, wenn’s öppe sött es Wätter gä!

Mit Spazieren und Umehöckle het me sech bis zum Abe d’Zyt vertribe. D’Frou Houpmänni Wagner het sech nid über Längizyti gha z’chlage. Alti und jungi Herre hei nere gluegt ab den Ougen abz’läse, mit was si nere chönnte gsellig sy. Aber di Haselnüß, wo so luschtig i d’Oberländer Herrlechkeit usegluegt hei, sy schwygsam blibe vor allem däm dienschtwillige Volk. Höfleche Bscheid het jeden übercho, aber meh nid. Derfür isch es de Chinder vo Inderlache descht besser gangen und de Burelüt, wenn si mit nere-n-i ds Gspräch cho sy. Was vo Frömde sech zuechegla het, isch meh oder minder under sich blibe. D’Frou de Chateauvieux frylech het allerhand alti Bekanntschaften us der vornähme Wält umegfunden und ne mit ihrer schöne junge Fründin vom Ortbüehl d’honneurs gmacht.

Nam z’Aben isch men um ds Hotel ume gsässen und het uf d’Fyschteri und ds Füürwärk gwartet. Da het z’mitts i nere große Gsellscheft d’Madame de Staël ihri Zänd und ihren esprit zeigt. Si und d’Frou Madeleine hei nid viel mitenand gwüßt az’fa. Scho besser isch es grate mit der Madame Lebrun. «Tüet mer der tuusig Gotts wille die chly goume», het der Herr Chünig zur Frou Wagner gseit, «si hanget mer geng a de Chuttefäcke für allerhand, und i ha jitz gwüß nid der Zyt.» Es isch nid schwär gsi, se z’goume. Di Frou isch hälluuf und ds Gäggels gsi ob allem, was si um sech ume gseh het. Ihres Charme het d’Herre huuffeswys azoge, und da hei de di beide Froue sech amüsiert, z’luege, wie si zwüsche der Blunden und der Dunkle wärweiße.

Ändlech isch es fyschter gnue gsi, und du isch es uf der große Matten am Höchiwäg losgange mit füürige Reder, Raqueten und Schlange, mit Cherzen und Bouquets vo allne Farbe. ’s het gsprätzlet und gchlepft und gchnatteret, pfuuset, gchroset, gspöit und gchrachet, wie nen ertrunneni Höll. Aber ds Schönschte vo allem zsämen isch doch nachhär der Ougschthimmel mit syne Stärnschnuppe, der bleich Schimmer vo de Firnfälder und ds Ruusche vom viele Wasser i de schwarze Bärge gsi.

Am andere Morge het’s hinder de Nußböume scho gjuzet und gsunge, gäb’s de frömde Herrschaften im Hotel lieb gsi isch. Us Angscht, si chönnten öppis versuume, hei si wohl oder übel müesse lüpfe, und das het ne du no zu mene Vorfescht verhulfe. Di wenigschte no hei der Tag i de Bärge gseh erwache. Ganz andächtig hei si zuegluegt, wie ds Sunneliecht vo Grat zu Grat gangen isch und i blaue Talschatten abegrüeft het: «Gället, dir Schlafchappe, wenn dir hie obe wäret!» Und wie für se z’strafe, sy bald druuf d’Näbelwulke cho z’schnaaggen und hei der rosig Morgeschyn wieder glösche: «Da heit der für eui Füüli.»

Taget het’s aber doch, und du isch es läbig worden am Höchiwäg. Zwüsche de Burelüt und Senne sy Schwyzermannen i gschlitzte Landschnächttrachte zum Vorschyn cho, roti, wyßi, blaui, gääli. Fahne hei afa flattere. Da und dert het einen uf nere Trummle ds Chalbfäll probiert. E Trumpete het glänzt. Geng meh und geng meh Lüt hei sech zuechegla. Zwilch und Halblyn het Wäg und Börter gfüllt. Di gääle Schybe vo de Schwäbelhüetli und breiti schwarzi Filzhüet sy druff umegschwumme und viel viel Blueme. Di zsämegsparti Freud isch nümme z’bha. Fünkli chunnt zu Fünkli, Flamme zu Flamme. Es brichtet und gunscheret und lachet und surret, und albeneinisch schränzt e Juzer dür e Feschtdusem, bis du undereinisch e Hornstoß Zeichnung i das Dürenand bringt.

Es Kommando und Musik löse der Strom. E Bluemegarte wanderet zwüsche de Böum gäge d’Wagnereschlucht. Voruus wie Strüüß vo Fingerhuet, Ysehuet, Ritterspörli di Schwyzermanne. Hellebarden und Schwärter blitze derzwüsche. Wie nes Regimänt Ankebälli chöme d’Schwäbelhüetli derhär und du en usgschüttete Huuffe Strouröseli: d’Chüejerchäppli uf breite zwilchigen Achsle. Zylete vo bruunen Arme. Wie d’Füehlhörner vo mene Riesegueg stande d’Alphörner i d’Luft. Und über alles usgsäjt Rosen und Aschter. Di gsunntigete Herrelüt wandere mit. Frömdi, Fürschte, Baronen und anderi Lüt, wo’s hei, loufe zwüsche Muetteni i der Spitzehuben und wyßhaarige Buremanne hindenache, alles mit der glyche Freud i den Ouge. Wie lang, wie lang het me doch nüt Settigs meh gseh!

Es trappet und chlefelet und redt und lachet dür e Wald. Und jitz tuet sech der Platz uuf, e wyti grüeni Mulde. Grediübere troumet im fyschtere Wald di graui Burgruine. Linggs dervo gseht me tief yne, i d’Flüeh vom Luterbrunnetal. Mächtigi schwarzi Tannewälder recke sech a de Wänd, für z’luege, was da derhär chunnt. Di oberschte Tanne möge sech strecke, wie si wei, si chönne sech der Näbel nid us den Escht strähle. Linggs tuet es sech uuf i di wüeligi Riesehoschtet vom Bödeli. Hie und da lüüchtet zwüsche de Böum es Schüümli vo der Lütschene, wo sälber lärmet wie ne Feschtzug. Das gäb e schöne Vorwurf zu nere Red, dänkt der Herr Oberamtme vo Inderlache, das Trybe vo dene Wasser. Das Zwänge, Drücke, Pressiere, Rumple, Donneren und Gieschen im änge Schlund vom Luterbrunnetal. Und wenn si um en Egge chöme bi Gsteig und der blau Strich vom Brienzersee ob de Böum gseh und di großi sunnigi Wyti, so sy si uf eismal zfride. ’s isch Platz gnue i der Schwyz, heißt’s a jedem Uferblock, nume nid ufbegährt!

Aber jitz isch nümme Zyt, Rede z’studiere. Si stande scho drei Glider höch um e Kampfplatz ume, und ds Bort — schön rund wie ne halbierti Heimbärgchachle — isch bsetzt, e wahri Bluemestäge. Und was für Blueme! Buebe, jitz gilt’s! Gseht er se nid, di roten und blaue Gstältli, di sydige Schöube, di Schwäbelhüetli, di Spitzehuben und Meie! Di rosige Gsichter, di Müntschibacke! Und derzwüsche tubwyßi Bärt vo Trätteni, wo wei cho luege, ob dir no Saft i de Chnoche heiget. Es gramslet i allne Farbe. So het no kei Garte blüeit, gschwyge den es Grasbort im Ougschte. Und jitz git’s e Schranz ob em Bellehöchscht, e heiterblaue, und e glahrige Liechtschwall geit über Wald und Fäld und Möntsche. E Wälle vo Gwaschel fahrt de Börter nah. Aber plötzlech schwygt’s. — Still! Loset! Im Buechewald under der Burg singe si. E herrleche Chor. Me mueß richtig scho chly lose. Di Chilchen isch halt wohl groß. Aber me wird nume descht andächtiger. Es isch grad, wie wenn das Lüftli, wo um d’Ruine strycht und i de heitergrüene Boumtüller wädelet, würdi vo alte Zyte singe.

Eigetlech wär’s gar nid nötig, i große Rede z’säge, für was me zsämecho sygi. Alles, was da steit und hocket, gspürt’s eso guet und läbt scho ganz drinn i der gmeinsame warme subere Freud. Aber der Oberamtme — er dänkt scho lang nümmen a d’Lütschene — weiß ihm so guet der Träf z’gä. Grad juscht, was si alli im Härz hei, ohni’s chönne z’säge, das weiß er i schöne Worte z’modle. Jitz chunnt’s einisch vüre, daß me’s viel besser zsäme cha, als men alli di böse Jahr düre gmeint het, wo bald e jede vor luter Angscht, er chönnti z’churz cho, dem andere het afa z’leid wärche. Warum sötti men o enandere nid troue, wo me doch us em glyche Bode gwachsen isch, höch und nider, Stadtburger und Bure?

Es isch nid z’säge, wie wohl es eim tuet, wenn me so ohni alli Hinderheltigi us em glyche Chacheli cha luteri Freud trinke. Frylech, der eint nüggelet nume dranne, der ander sürflet wie nen Ablauf; aber es isch ja gnue da, und allne chunnt der glych Glanz i d’Ouge.

Für d’Ohren und ds Gmüet hätti me jitz afange gha, aber jitz hei d’Ouge no meh welle, die sy nie z’erfuettere. He nu, si sy uf ihri Rächnung cho.

Zerscht sy d’Steistößer i große Kreis cho. Potz, wettigi Möcke het me ne da grüschtet gha! Dreizäntnerigi. Es het ein dunkt, es sött ne d’Büüch verspränge, wenn si se glüpft hei. Mängem gruuset’s. Aber warum lache si dert am Bort? O, der Trätti vo der Breitlouene het zu syne Nachbare gseit: «Das ischt nüt. Das sy numa Giischjäsli. Da han i ander Bitzen glüpft, wa-n-i junge gsi bin.»

Du isch du d’Houptsach cho, ds Schwinge. Da het’s de albe ds Bort uuf und z’ringsetum um e Kreis gchachlet vor Freud, wenn’s eine gleit het, daß es fascht so dumpf tätscht het wie vori bi de dreizäntnerige Steine. Wie herter si porzet, wie rüücher si enandere gheit hei, descht glänziger sy d’Ougen am Bort worde. D’Meitscheni hei enandere vor Spannung i di bruune, runden Arme gchlemmt. Wo der Chlöusi sy Gang mit eim ab em Battebärg ta het, sy ds Lisebeth und ds Änneli schier inenandere gschloffe vor Angscht. Aber Chlöusi het sy Ma gstellt und der ander uf e Rügge tröhlt. Anere frömde Dame het me müesse zum Brunne hälfen und kölnisch Wasser under di bleichi Nase ha. Da het der Sigmund Wagner am Comité-Tisch gseit: «So rächt! Wenn’s nume ganzi Caraffe Schmöckwasser bruuchti, i zahlti’s us mym Sack.»

D’Madame Lebrun und der Herr Chünig hei in ihri Büecher zeichnet, was gisch, was hesch, vor luter Ufregung niene nache möge, sibenezwänzg Figuren agfangen und keini chönne fertig mache. Es alts Muetti, so eis, wo öppis uf gschickte Finger gha het, het ne lang zuegluegt und du tiefsinnig gseit, das sygi o ne Chunscht, so öppis chönnen ufz’schrybe, daß me’s nachhär erchenni.

I der obere Hole gäge d’Wagnere hei si uf Schybe gschosse. Es het zwar z’sälbisch no nid so hässig gchlepft wie hüttzutag, aber si hei du einewäg bald müesse höre, vowäge jitz sy überunde no d’Alphornbläser und d’Jodler dra cho, o ne Chunscht, aber dennzumale no nid e verchünschtleti.

Bhüet is, me hätti no lang gluegt und glost, und mänge, wo der Chürzer zoge het, hätti gärn no nes zwöitsmal probiert, aber me het einisch müessen abbräche. Si hei’s gar nid g’achtet gha, wie wyt äne d’Sunne scho über em Saxetetal gstanden isch. Und de het halt wäger na den Ougen o der Mage sy Anteil welle ha. Für was wäre sünsch dert äne di Zält ufgschlage gsi?

Währeddäm me no ne famosen Eierufläset arrangiert het, wo brav het gä z’lache, hei d’Prysrichter under sich usgmacht, wär en Uszeichnung verdienet heigi, und du sy alli, wo mitgmacht hei, vor der Tribünen uf drü Glider ufgstellt worde. Der Oberamtme het d’Siger ufgrüeft, und d’Frou Houpmänni Wagner het ne d’Prysen usteilt, schöni guldigi und silberigi Dänkmünzen a rotschwarze Bänder, Chüejergürt i de Bärnerfarbe, Gläcktäschen und gravierti Stutzer, wo d’Regierung gstiftet het.

Dernah het sech alles glageret zu Spys und Trank, di einten under de Zält, di anderen under de Böum. I de Zält hei si Rede ghalten und Gsundheiten usbracht, und de Börter nah het’s afa singen und johle. Keim Möntsche wäri’s z’Sinn cho, daß da je eis dem anderen öppis hätti möge z’leid tue. Di Vürnähme hei de Gringe ds Wort gönnt und mit ne glachet und brichtet, und di Gringe hei de Höcheren ihre Reschpäkt gönnt. Sogar de Frömden isch ds Härz ufgangen ob der Freud, wo da vo de Bärgen aben ihri wyte Fäcken über alles Volk gspreitet het.

Es het gsurret und gsumset und gsunge, wie ne Hoschtet i der Bluescht.

Uf eismal rüeft me: «Eh, lueget, lueget, wie schön!» Da fat’s erscht rächt afa gramsle. Es sammlet sech uf allne Chnübeli zu Schare, und us de Zält louft alles vo de Tische wäg uf d’Matten use. Was isch, was git’s? — D’Jungfrou! — Lueget, d’Jungfrou! — Ja, ds Gwülk isch usenandgangen und z’beidne Syte de fyschtere Wald- und Fluehbärge nah dervo gstriche, und da isch si gstande, grad us em blaue Himmel abe mit ihrem heilige Sunneglanz uf der wyßrosige Stirne. Ne Zytlang isch es ganz still worde, so daß me ds Wasser i de Gründe het ghört ruusche. ’s isch eim gsi, me dörf nid rede. Derfür het’s du a menen Ort uf mene Hubel afa singe, und anderi sy ygfalle. Und mängs isch verstuunet, überchunnt ds luter Ougewasser und weiß nid warum.

Der Glanz vom Bärg isch über em Land bliben und het sech gspieglet i allnen Ouge. Under d’Zält het niemer meh möge. Me isch under em freie Himmel bliben und het der große Freud gläbt, bis di länge Schätten a die gmahnet hei, wo me daheime gla het. Nah-ti-nah isch d’Feschtgmeind usenandgange, für hei ga z’erzelle, was men erläbt heigi.

Der Großteil vo dene, wo am Morge vo Inderlachen usgrückt sy, isch wieder mitenand gwanderet, dasmal gäge Matte zue, wil me dem Gletscherliecht nid het welle der Rügge chehre.

«Wo blybt der Xandi Wagner?» fragt eine vo dene, wo im Schwarm mit der Frou Madeleine gange sy. «Er isch a menen Ort blybe stah», het’s gheiße. «Er het en alte Bekannten umegfunde.»

Ja, es isch ihm vom Feschtplatz ewäg eine nachegloffe, ehnder chly e strube, und der Xandi het sech geng gfragt, wo-n-er ächt dä scho gseh heigi. Und er het’s no nid usebracht gha, so fragt ne dä: «Syd Dir nid am füfte Merzen Anno achtenüünzgi a der Änglischbärgegg im Wald über Nacht gsi?»

«He wohl. Bisch du öppen eine vo dene drei Scharfschütze, wo mit is im Wald gläge sy?»

«Prezys. U luegit da. Die han ig Euch di sälbi Nacht us em Sack gstole. Dir heit’s nid g’achtet, Dir heit Ech geng numen um di schöni Frou gmüeit, wo hütt z’Unspunnen obe by-n-Ech gstanden isch. Es wird wohl öppen Eui sy?»

Dermit het dä Ma dem Xandi sy verloreni Uhr i d’Hand drückt. Und no bevor er en Antwort weiß, fahrt der Scharfschütz furt: «Es het mi jitz afe lang plaget, un i ha däicht, i nähm se hütt emel mit, we’s öppe sy sötti, daß ig Ech ume gsuch. — Si geit richtig nümme. ’s isch allwäg öppis Verheit’s dranne, un i ha’s niemerem dörfe zeige. Weder Dir chöit se de däich wohl ume mache z’gah.»

«Es isch no allerhand verheit gsi», meint der Herr Sigmund, wo-n-ihm der Xandi erzellt, wie-n-er wieder zu syr Uhr cho isch, «aber jitz han i gueti Hoffnung, me chönni nah-ti-nah alles wieder mache z’gah.»

Uf der große Matte zwüsche de Nußböum am Höchiwäg isch e Brügi bouet gsi zum Tanze, und da isch du no bis i Morgen ynen e luschtigi Gsellscheft under de Papierlatärne binenand gsi. So öppis het me no nid erläbt gha. Schwyzer und Frömdi, Damen und Chüejer, Buremeitscheni und Stadtherre hei uf de glyche Brätter ihri Polka und Ländler ghopset. Z’Mitternacht hei emel der Mundi Dittliger und der Fritz Gatschet no einisch der Madame de Chateauvieux zuegluegt, wie si mit mene glimpfige französischen Emigrant vom alte régime ne pas de deux gmacht het, nadäm me di zwöi grad churz vorhär under mene Nußboum het ghöre säge, d’Wält sygi übereggs cho, aber es heigi no sys Charme, sech dermit abz’finde.

Der Herr Chünig isch um di fête ume gfahre, wie ne Gueg um d’Lampe. Vor Malerglück ganz im Yäs, het er gar nid gwüßt, wo asetze, für das Bouquet vo Liechter und Farben i sys Gedächtnis yne z’fixiere. «Das git es Transparent, es Transparent, wie me no keis gseh het!» Aber es isch eifach z’viel gsi. Wyter und wyter ewäg het er müesse, und zletscht isch er mit sech rätig worde, am schönschte syg’s vo ganz wytem, wo me nume no ne farbige Liechtschyn im Loub vo de Böume gseh het.

Öpper anders isch aber da gsi, wo ds Fescht o vo wytem agluegt het und doch z’mitts drinne bliben isch, sogar uf der Tanzbrügi: D’Frou Madeleine. Und ds Merkwürdigschte drannen isch gsi, daß alli Lüt se zum Arüehre nach gha hei und doch nie a se zueche cho sy. Si het o nes paarmal tanzet, mit ihrem Ma, mit dem Herr Schultheiß vo Mülinen und einisch mit dem Herr Sigmund Wagner. Si het ekei Ahnung dervo gha, wie mängs Paar fieberheißi Ouge da us der Fyschteri use jede vo ihrne Schritte verfolget, sünsch wär es se gwüß nid acho, z’mitts im Abe der Schwingerchünig zu mene Ländler z’füehre. Das het du öppis chönne, wo dä grobschlächtig Ris im Chüejerchuttli mit syr Tatze d’Hand vo der Frou Houpmänni über e Chopf zoge het. Er het schier müesse grüpele, für sech drunder dürez’winde. D’Lüt, wo chrisdick um e Tanzboden umegstande sy, hei sech nümme gwüßt z’tue, so luschtig isch ne das vorcho. Aber der Chüejer isch o warm worde, sobald er d’Schüüchi het überwunde gha, und undereinisch fat er vor Tanzfreud afa stampfe wie nes Roß und lat e Juzer flüge. Da macht ihm d’Frou Houpmänni ne révérence à recul und e Pirouette und no ei révérence. Uf settigs het der Chüejer nid Bscheid gwüßt. Er blybt halt stah und stampfet und juzet, und wo-n-er sy Tänzere niene meh gseht, gumpet er i dreine Sätze z’mitts i d’Gaffer abe, daß si mit Göißen usenandstübe.

Jitz hei sech di junge Herre zuechegmacht. Mänge het sech gschwore, er reisi nid ab vo Inderlachen, oder er heigi di Frou Houpmänni zum Tanz gfüehrt. Aber keim einzigen isch das Glück worde. Bis zum früeche Morge het me d’Frou Madeleine fründlech und luschtig gseh d’honneurs mache, aber zum Tanze het keine meh ihren Arm gfunde.

Wo di Letschte vom Platz gange sy, hätti nid eis öppis anders gwüßt z’sägen als: es isch schön gsi. Und es isch nüt gange, wo me sech drob hätti müesse schäme. Und drum het ds morndrisch no niemer gnue gha. Ds Landvolk isch wie vom Ärdbode verschwunde gsi. Was aber vo wyter här cho isch, het jitz Usflüg verabredet und i d’Bärgen ufe welle, ga Grindelwald, Luterbrunnen oder a Brienzersee. Ds Herr Wagners vom Ortbüehl hätte Figgen und Mühli gha. Jedi Partei hätti se mitgno. Der Herr Houpme het gseit, ihm syg’s glych, d’Frou söll säge, mit wäm si well gah. Är sälber müeß no hie blybe, jitz gäb’s de no z’rächnen und allerhand i d’Ornig z’tue. D’Madame de Chateauvieux het es Soumtier bstellt, für mit nere Gsellscheft ga Luterbrunne z’reisen und isch hinder d’Frou Madeleine grate, si söll mitcho.

Aber undereinisch het me d’Frou Wagner niene meh gwüßt, und ihre Ma het der Gsellscheft gseit, me söll nid uf se warte. So het me du am Namittag d’Frou Maréchale uf mene Muulesel a der tête vo nere läbesluschtige Caravane im Talschlund vo Luterbrunne gseh verschwinde.

Bald druuf steit e Wage parat zur Fahrt zum Neuhuus, a See abe. Vor der Hoteltüre hei es paar Herren uf e Herr vo Müline gwartet und mit der Frou Houpmänni Wagner brichtet. Jitz chunnt der Herr Schultheiß mit ihrem Ma.

«Mir heige ds Vergnüegen, i Euer Gsellscheft z’reise, Frou Wagner?» seit der Herr vo Müline. «Het’s Ech nid gluschtet, no nen Abstächer z’mache?»

«Am Gluscht fählt’s mer nid, Herr Schultheiß, aber es warte no anderi uf ihres Unspunne.»

Der Herr vo Müline wirft e verwunderete Blick uf di jungi Frou: «Uf ihres Unspunne?»

«Ja», fahrt si furt, mit mene Schelm i den Ouge, «heit Dir der Schleier vo der Haselmuus no nid gfunde?»

Dermit git si ihrem Mandli nes Müntschi, springt i Wagen und heißt di Herre Platz näh.

Jitz hei si du alli öppis gha z’dänke, der Xandi Wagner und die, wo mit syr Frou dervo gfahre sy. Aber errate het’s nume der Herr Schultheiß. Är einzig het gseh, wär der Haselmuus i der Chilche z’Sigriswyl e Schleier übergworfe het, und was für eine. Und nächti het är, wo doch mängi Wältdame gkennt het, nume geng müesse stuunen über ds Wäse vo der Frou Madeleine, wie si mit allem Volk i der Freud ufgangen und derby doch so ganz Dame bliben isch und wie si dermit alles in Egi bhalte het. Gseh het ne niemer, ihre Schleier, aber gspürt hei nen alli.

Am andere Tag chunnt der Houpme Wagner gägen Abe hei. Er isch zfride gsi mit allem, nid am wenigschte mit syr Frou und het sech uf se gfreut. Si isch aber nid a der Hustüre gsi, nid im Huus, nid im Garte. Er het se müesse ga sueche. Bim Eichli obe het er se gfunde. Da isch si — der Chindswage näbe sech — bim blinde Chrischte gsässen und het probiert, däm der Umhang ewäg z’zieh vo der Freud, wo men o mit erlöschenen Ouge gseh cha.

«Chumm nume!» rüeft si ihrem Ma zue. Und wo-n-er by nere steit und nere ganz hübscheli nes Müntschi git, zupft si nen am Ohr, dütet uf e Chrischten und seit: «Ja ja, dir mit euem Unspunne, mit euer Freud, wo allem Volk widerfahre söll!»

Der Xandi git dem Chrischte d’Hand und luegt sy Frou a, wie wenn er se wetti frage: Wo hesch du das här? Si merkt’s und antwortet ihm mit mene luschtige Blick us de heiterbruune Stärne: «I sibe Jahre lehrt men öppis.»