Text:Rudolf von Tavel/Ring i der Chetti/Kapitel 19
E trüebe Tag isch es gsi und für d’Jahreszyt scho rächt früsch, wo der Ritter Adrian vo Buebebärg zwüschem Strättliger-Hubel und dem See gäge heizue gritten isch. D’Bärge hei usgseh wi wenn me se währed der Abwäseheit vom Herr mit graue Tüecher überzoge hätti, damit ne weder d’Sunne no ds Wätter öppis chönne tue. Alles grau und tschuderig. Und der Rägen isch eim i chalte Bechli vom Äcke bis i d’Schueh abe grunne. So rächt Wätter zum Heicho, an es heimeligs Sprätzelfüür. Me het o underwägs niemer atroffe, vo Thun bis a Burggrabe vo Spiez kei Chatz.
Da fahrt’s wi ne Wätterchlupf dür ds ganze Schloß. Der Turmwart git i ds Horn, wi wenn er der ganz Näbelmantel ab em Niese müeßti wägblase. Es bruucht niemer z’frage: «Was git’s? — Wär chunnt?» Me erratet’s. Wo nes Loch i der Muuren isch, luegt es Gsicht use. Und du Türeschletze, Loufe, Rüefe! Alli Stägen ab chunnt’s. D’Hünd bälle. D’Chettene rassle. Ds Falltor lat sy holzige Chifel aben und lachet, wi nume so nes möntschehungerigs Tor cha lache. Di ganzi schwarzi Gurgle steit volle Lüt. Di nasse Roß dampfen und blasen us de heiße Schnurren i Jubel, wo ds Gwölb füllt.
Der Ritter isch da!
Das het der Frou Jeanne alles Bluet heiß i ds Härz gjagt, so daß si ne Momänt, beidi Händ uf der Bruscht, het müesse still stah. Der Ritter isch da — my Ritter isch da! — Aber du het es se nümme bha. Si weiß nid, wi si abe cho isch, undereinisch isch si dunde gstande, im Hof, no bevor d’Fallbrügg abe gla worden isch. D’Lüt sy an ere vorby gstürmt, dem Tor zue. Da het si plötzlech, wi i mene Troum, di grauen Ougsstärne vo der Frou Änneli näbe sech gseh, und dermit isch nere dür e Chopf gschosse: der Philipp! Wo isch der Philipp? — Si geit i d’Torgaß vüre, wo si juscht d’Chettene löse. Alles isch da binenandere. Der jung Adrian und ds Eveli. — Aber kei Philipp. — Gott! — Si springt zrück, rüeft: «Philipp! — Wo isch der Junker Philipp? — Suechet ne!» Wäm befihlt si’s? — Lüte, wo keini Ohre hei! Si verschwindet im Schloß, i der Fyschteri vo der Stage.
So isch es du cho, daß, wo der Ritter, di beide Chinder a sech ghänkt, i mene Trubel vo Lüte d’Torgaß uuf chunnt, sy Muetter allei dasteit, grau, schmal und vornähm, di großi, zwöihörnigi Huben uf em Alabaschterchopf. Der Herr Adrian macht ds Chnöi vor nere-n-und drückt nere d’Lippen uf di gschydi, sicheri Hand. Und du leit si-n-ihm d’Armen um e Hals und antwortet mit müetterleche Müntscheni.
«Wo isch ds Jeanne?»
D’Frou Änneli dütet i ds Huus. «Weiß nit. Grad der Augeblick ischt si no da gwese. I gloub, si sucht de Philipp.»
Si lat der Ritter vora gah.
Dobe, im breite Gang mit de Waffen und Hirschgweih, steit d’Frou Jeanne, a d’Kante von ere Fänschternische glähnt, und briegget. — I ihrnen Ohre tönt das herte «nit emal das!», wo si vor Monete het z’ghören übercho. Dem Philipp sy Chammere het si läär gfunde.
Jitz chunnt dem Ritter sy schwäre Tritt d’Stägen uuf, und undereinisch steit er da mit gääl verbrönntem Gsicht, mächtig, und mit Blicke, wo gwanet sy, über alles ewäg z’gah. Und wo-n-er d’Armen usspreitet, flügt si-n-ihm a d’Bruscht. O — ihri herrlechen Arme wider um e Hals z’gspüre! Si schluchzet. — Vor Freud? — Vor Leid? — Si sälber chönnti’s nid säge. Der Ritter drückt se-n-a sech und isch lieb mit nere, stürmisch lieb, schier ruuch vor Liebi. Aber wo das Briegge nid wott nahla, fragt er: «Was isch? — Was hesch?»
Si zieht ne mit sech i d’Stube. «Der Philipp», fat si a...
«Was isch mit däm? — Wo isch er?»
«He äbe weiß i’s nid.» Und du isch nah-ti-nah di ganzi Bycht cho vo der liebe Not, wo si mit dem Eltischte heigi gha usz’stah, und wi si drob mit der Muetter Änneli i ds Ungreis cho sygi.
Also furt isch er, der Bueb, niemer weiß, wo-n-er steckt! Us der Chrankestube furt, scho zum drittemal. Hm. Dem Ritter syni Gedanke flieh zrück, i schöni, sunnigi Jahr, wo... äbe, wo’s agfange het, juscht das, wo ne du z’gueter Letscht a ds Heilige Grab tribe het. Wi isch es doch dennzumal gsi, wo der alt Ritter heicho isch vo der Farnsburg? — Es chunnt doch alles ume! Ds glych Bluet wott glychi Erläbnis. Nes paar Atezüg lang gange dem Herr Adrian syni Blicken i ds Lääre. Und du, wi wenn er sech zsämenähm, für wider i hüttige Tag ynez’cho, fragt er mit mene versteckte Lache: «Isch öppe wider e Bär uf der Gornere?»
D’Frou Jeanne weiß nid, was er mit däm wott; aber er lat nere nid Zyt zum Frage. «Er wird sech de scho wider zueche la», seit der Herr Adrian. Ergere wott er sech nid, jitz jedefalls nid. Es isch nid der Momänt derzue. Mit hälle Blicke muschteret er sy Frou. Si isch e chly schmäler worden im Gsicht, aber er gönnt nere der Triumph, daß si mit ihrer Schönheit geng no Meischter wird über ihn.
Daß hinecht für nes apartigs Nachtässe gsorget worden isch, cha me sech dänke. Heimeliger als je vorhär het dem Herr Adrian ds Cherzeliecht uf e Tisch, uf sys subere Gschirr und Tischzüüg und uf di währschaft guete Sachen abe gschine. Es isch alles zueche gsässe. Nume dem Philipp sy Platz isch läär bliben und dä vom — Dorothea. Wohl het der Vatter scho vor nere Stund na syr Eltischte gfragt, aber im Dürenand vo der erschte Freud, wo men uf all Syte het müesse losen und Bscheid gä, het er’s nid g’achtet, daß ihm niemer z’grächtem g’antwortet het. Jitz hingäge fallt dä läär Platz uuf. Di luschtigi Tochter fählt ihm. «Wo blybt ds Theterli?» fragt er. Und jitz glaaret’s i den Ouge vo der Fron Jeanne, vor freudiger Spannung. Jitz mueß si’s säge! triumphiert di jungi Frou. Mit chuehlsicherem Blick git d’Frou Änneli Uskunft: «I hab sie nach Fraubrunne gschickt. — I will der dann sage, warum.»
Der Herr Adrian luegt uuf, wirft d’Haar i Äcke. Er luegt uf d’Frou Änneli und versteit deren ihre Blick uf d’Schwigertochter. Ganz im verschleikte streift der Ritter mit syne verwundereten Ouge sy Frou. Und du sueche si alli d’Grät a ihrne Thunersee-Fisch, der Herr Adrian redt nüt meh, gar nüt, wo-n-er doch so vil z’erzelle hätti und d’Chinder di unmüglechschte Frage stelle. Sogar ihne fallt uuf, wi heiter d’Muetter dryluegt; aber si meine, es sygi, wil der Vatter wider da isch.
Währeddäm men abruumt und d’Frou Jeanne Ornig macht, geit der Ritter mit syr Muetter übere, i ihri Stube. Si merkt, daß er toub isch; aber si isch ihrer Sach so sicher, daß si gar nüt derglyche tuet. I dürre Worte brichtet si, was gangen isch. Ohni über d’Schwigertochter es böses Wort la z’falle, erzellt si, wi nötig es worde sygi, daß si, d’Muetter, zur Sach luegi. Wi guet d’Chinder ghüetet syge, wenn si einisch nid sälber Schiltwach standi, gsej me ja jitz. «Und du weißt, i bin nimmer jung. Das Mädele het den Kuckuck im Leib. Eine Gottverlobte kann mer nid rumstreiche lasse wie’n Hirschkalb. Da hab ich mir gsagt...»
«Gottverlobt?» underbricht se der Herr Adrian. «Wär seit das?»
«Das hast doch du selber gsagt, damals, wie die Jakobe zu sterbe kam!»
«Wenn si am Läbe blibe wär, ja. Aber Gott het mer di Frou gno. I bin ihm das Chind nümme schuldig.»
«Jesus Maria! — Wie du redst, Adrian! Und kommst grad vom Heilige Grab!»
«Juscht drum.»
«Adrian, Adrian! Seine Kinder ist man doch immer Gott schuldig.»
«He ja, aber nid dem Chloschter!»
«Ja, wie willst denn...?»
«Da löjt mi sorge, Muetter! Aber das Meitschi wott i ume. Morn gangen i’s ga reiche.»
«Überleg’s nochmals, Adrian! Du mußt nämlich noch was wisse: ’s wär emal einer da, en feiner Herr, ein Mülinen von Kastele, der wär eins zwei so verschosse in das Kind, daß i gmeint hab, er nehm’s gleich mit. Im Sattel hat er’s scho ghabt, und i gloub, das Mädele wär am liebschte grad ohne adjees z’sage, mit ihm abgritte.»
Da lachet der Herr Adrian us vollem Hals. «So», seit er, «dä? — Nu, das wär mer de nid der letscht. Vor däm jedefalls bruucht me das Meitschi nid z’Froubrunne ga z’verstecke. I ha hie Chrääze gnue, und wenn’s mir passet, z’säge: Vögeli, flüg uus! so tuen ig ihm halt uuf. Gott gstole han i’s mit däm nid. Aber i bin Ech einewäg dankbar, Muetter. Dir heit’s guet gmeint.»
Bald druuf seit der Ritter syr Muetter guet Nacht und geit zur Stuben uus. Im Gang begägnet ihm mit nere Latärnen i der Hand der Hänsli Hofmeischter. Da lat sech vor ihm uf nes Chnöi nider.
«Hahaha, du alte Nütnutz, bisch du o no da? Du chunnsch mir grad rächt mit dyr Latärne. Wo hesch der Philipp?» Der Narr macht es Gsicht wi us de Wulke gfalle.
«Gang suech ne! Lach mer ne vüren us sym Versteck! — Channsch no lache?»
Da zieht der Hänsli sys Fröschemuul i d’Breiti und wott losgä; aber der Ritter leit sech der Finger uf d’Lippe. «Nid, nid hie inne! — Also, schaff mer ne häre! Du kennsch Wäg und Stäg. Du hesch mi o gfunde. Bsinnsch di no, ds sälbmal, wo du mir bisch cho säge, der Vatter sygi heicho?»
Da blinzlet der Hänsli lischtig, macht e Grännen und verschwindet im Schlund vo der Schnäggestäge.
Uf der Schwelle vo ihrer Stube findt der Herr Adrian sy Frou. Ihri Blicke frage: Und jitz, was het si gseit? Isch no es guets Fätzli a mer blibe? Lut seit si nume: «Und?»
«Chumm du jitz!» antwortet der Ritter und stoßt se hübscheli i d’Stube zrück. «Hinecht wei mer is der Luun nid la verderbe. Morn wott i de wider i Sattel — ga Froubrunne!»
I der nidere Stube vom Vatter Joneli z’Äschi obe brönnt es schüüchs Lämpli. Es ma chuum so vil Heiteri verbreite, daß men uf em Ofetritt hinde — er isch e chly warm vo der Chuchi här — zwo möntschlechi Gstalte cha underscheide. Wi zwöi verflogeni Vögeli, wo uf em glychen Ascht z’Sädel gange sy, sitze dert der Junker Philipp vo Buebebürg und sy Halbschwöschter Dorothea. Si rede nid vil mitenand. Der glych Trotz drückt se-n-i däm fyschteren Eggen äng anenand. Si sy nid zfride mit dem Wältlouf. I der Chuchi usse fuehrwärchet d’Muetter Joneli um d’Füürstatt umen und weiß nid rächt, was si jitz no söll übertue. Si het dene Chinder gchüechlet. Si hei stübis und rübis alles ufgässe, und jitz sinnet si, was si ne sünsch no chönnti uftische, wi wenn ere mit Chochen und Braten us der Verlägeheit z’hälfe wär. Der Landsvenner hocket uf em Schytstock, stuunet i d’Gluet und seit vo Zyt zu Zyt: «Eh, um ds Gotts Wille, was wii mer o vürneeh?»
Antwort überchunnt er keini. Me ghört nüt als hie und da ds Sprätzlen i der Gluet.
Da... «Herr Jeses, Marei un alli Heelige!» D’Muetter Joneli isch ganz gstabeti vor Chlupf.
«Da hii mer’s! Jetz cheme si, so wahr i läbe», seit der Landsvenner und springt vor d’Türe, währed dinne, i der Stube, di zwöi vom underen uf en oberen Ofetritt schnaaggen und sech, mit de Chöpf a der Dili, no tiefer i Eggen yne drücke.
Was isch gscheh? — Es Lache het me ghört, vom Dörfli här, das Lache, wo ds nacht alli Lüt no tiefer under ds Dachbett jagt.
Der Vatter Joneli gseht es Latärneliecht cho z’tanze. — Richtig, grad uf ds Vennerhuus zue chunnt er, der Narr.
No nes paar Minute, du isch er da. «Isch es wahr», fragt der Hänsli, «isch er bi dir?»
«Beedi», antwortet der Vatter Joneli.
«Was, beidi?»
«He ja, ds Miitschi o, ds Theterli.»
«Du wirsch mer öppis wellen agä, du!»
«Chumm lue!»
Dem Vatter Joneli pressiert’s aber nid mit dem Ynela vom Hänsli. Zerscht mueß er ihm da vorusse no brichte, was gangen isch.
Wo dä Namittag der Junker Philipp am Äschi-Bort umegstrichen isch, hei d’Lüt ihrnen Ouge nid trouet. Aber si hei sech nid lang bsunne. Gschwind sy si ihri Meitscheni i de Hüser ga verstecke. «Bhüet is emel o!» hei di einte glachet. «Was wetti o dä mit mene Meitschi afa! Er isch ja no nid troche hinder den Ohre!» — Scho rächt, hei d’Müetter g’antwortet, mit dem Schloß welle si de nid Gschichte ha. So öppis faj a mit enand-gseh. Ihre Verdacht isch lächerlech gsi. Der Philipp het frylech elter und ryffer usgseh als er gsi isch; aber er het eigetlech sälber nid rächt gwüßt, was er wott. Numen use, zur Stuben uus! Rägen oder Sunneschyn, das isch ihm grad glych gsi. Und du isch er halt umenandere gstriche. Warum grad dert use? Ja, wär das wüßti! Villicht — villicht het er es Meitschi i der Nase gha. Warum müeßti da grad öppis Args derby sy? — Item, a de Hüser vo Äschi het der Junker nüt Läbigs gseh als e gschwätzige Dachtrouf. Aber wil sünsch niemer umewäg gsi isch, het me descht ehnder ihn gseh. Und so isch es cho, daß ne ds Theterli erlickt het. «Rüefet ne-n-yne!» het’s befole. Was het me da anders welle, als der Junker z’schärme näh?
«Was machsch du da?» het er, wi us de Wulke gfalle, gfragt.
«Ja gäll! — De Nunne drusgloffe bin i. Dert blyben i nid. Aber jitz weiß i nid wyters.»
«I o nid.»
«Hei wott i nid.»
«I o nid.»
«Was wei mer mache?»
En Ougeblick luege si enanderen a. Si lache so eigets; aber undereinisch schlat’s bim Theterli in es schröcklechs Brieggen um. Es chlammeret sech a sy Brueder und schluchzet: «Gäll, gäll, nid hei — so lang der Vatter furt isch!»
Ja, so isch es dä Namittag gange. Ds Dorothea isch schon es paar Tag da gsi im Versteck bim Vatter Joneli, und dä und sy Frou sy fascht ds hindervür worden us Verlägeheit. Me sött’s ga säge, het der Landsvenner gfunde, aber d’Frou het so nes Beduure gha mit däm Chind, daß si’s nid über sech bracht het, ’s z’verrate. So in es Chloschter z’müesse! So jung scho! Nei, das hätti si o nid begährt. — Wenn numen um Gotts Wille der Herr bald ume heichäm, het der Joneli gmeint, mit ihm wäri de scho z’rede; aber das chönni ja no lang gah! Wo du volländs der Bueb o no derzue cho isch und di beide mit dem ganze Trotz vo adeliger Juged erklärt hei, si wyche nid vo däm Dach, gäb daß der Vatter hei sygi, da het men erscht rächt nümme gwüßt, was mache.
«He nu», antwortet der Narr uf e Bricht vom Landsvenner, «wenn’s a däm lyt — der Ritter isch im Schloß unde. Hütt isch er cho, und är schickt mi, der Suhn ga sueche. — Er wird luege, wenn ig ihm grad beidi bringe!»
E wahri Todesangscht luegt dene beide Drusgstellten us den Ouge, wo ne der Hänsli mit der Latärnen i ds Gsicht zündlet. Aber, wo-n-er seit: «Der Herr Vatter schickt mi», geit i ihrnen Ouge di großi Verwunderung uuf. Ds Dorothea het es blinds Vertrouen i ds Vatters Härzesgüeti, der Junker hingäge gratet i neui Not. Er weiß, was Drusloufen i ds Vatters Ouge gilt. Mir wird’s schlächt gah. Aber villicht, wenn er gseht, daß i’s us Ritterpflicht für ds Theterli uf mi nime...?
So sy si du halt vom Ofen abe grütscht und zur unsäglechen Erliechterung vom Ehepaar Joneli mit dem Narr der Bärg ab gwanderet, dem Schloß zue.
Am andere Morge sy si i Gägewart vo der Muetter und vo der Frou Änneli als reumüetigi Sünder mit gfaltete Hände vor e Vatter häregchnöilet. Ds Theterli het Ouge gmacht — Ouge, ja, da isch alles gschmulze dervor, nume nid d’Entrüschtung vo der Großmuetter. Der Philipp het sech tief abe bückt, so daß men ihm uf sy schmalen Äcke gseh het.
Zum Etsetze vo dene Froue packt der Herr Adrian sy Bueb bi de Haaren und zieht mit mene Stäcke höch uuf; aber d’Frou und d’Muetter fallen ihm i Arm: «Nid, nid!» chüschele si-n-ihm zue, «vergiß nid, daß er chrank isch!»
Da wirft der Ritter sy Stäcke wäg. — «Uuf!» befihlt er ruuch, bsinnt sech en Ougeblick und geit mißmuetig use.
Di andere standen alli wi verschmätteret da, bis ds Theterli sech der Großmuetter um e Hals wirft und jammeret: «Aber gället, i mueß nümme zu de Nunne?»
«Nei», seit si troche, «du mußt nit!»
Der Philipp isch i sy Chammere gange — steiunglücklech. — Wenn er mi nume verhoue hätti, seit er sech geng und geng wider. Aber jitz bin ig ihm nüt meh. E Chrankne, wo zu nüt guet isch! Es fählt nid vil, er lief dem Ritter nache: «Houet mi, Vatter, houet mi! I wott nid chrank sy!» — Aber das cha me ja nid. — O Gott, i wott, i wott nid e Chrüppel sy!