Text:Rudolf von Tavel/Ring i der Chetti/Kapitel 16
Und wider isch der Schnee halbschuehhöch uf de Decher vo der Stadt Bärn gläge. Vom bleichblaue Himmel het d’Sunnen i den Yschzapfe-Franse gflimmeret, und wär syni Hand nid het chönnen i Pelz verstecke, het blaui Finger übercho. Nüt descht minder sy vil gwunderigi Lüt under de Loubeböge vo der Junkeregaß umenandere träppelet, für z’luege, was im Ringoltinge-Huus y und uus geit. Es isch nid ds gröschte, aber ds rychschte gsi a der Junkeregaß, und me het sech Wunder erzellt, wi schön es dert drinne sygi. Früecher isch es albe läbig zuegange, wo dem Herr Thüring syni sächs Töchtere no alli daheim gsi sy. Jitz sy vieren uswärts verhüratet gsi und zwo im Chloschter z’Inderlache versorget — nid zur Freud vom Herr Adrian. Der Herr Thüring isch öppis gsi, wo me sünsch z’Bärn nid isch: E Dichter. Vor Jahre scho het er es Buech usegä: «Die Histori oder geschicht von der schönen und edlen Melusina.» Es isch az’näh, er heig’s dusse, z’Landshuet, i sym schöne, troumsälige Wasserschloß, gschribe. Und wi me’s eso het z’Bärn, wenn einen es paar Värse gmacht het, so meint me, er sygi sünsch für nüt z’bruuche, und wi meh daß er sech der Poeterei ergit, descht minder gilt er. Und wenn er einisch gstorben isch und Lüt vo uswärts öppis z’rüehme hei von ihm, so mache si z’Bärn rundi Ougen und säge: Es wird öppe nid sy! Ja, warum de hütt das Gständ vor em Ringoltinge-Huus? Dä Morgen isch uf em Rathuus der Bund mit dem Herzog vo Savoyen erneueret worde. Für e Herzog isch sy Statthalter i der Waadt cho, der Graf vo Greyerz. Und für d’Stadt Bärn het mit anderne zsäme der Herr Adrian vo Buebebärg gschwore. Da wär’s doch uf der Hand gläge, daß der Graf im Buebebärg-Huus agchehrt hätti! D’Frou Jeanne het druuf zellt und nüt dranne begriffe, wo’s der Herr Adrian, ohni Mux z’mache, het la gscheh, daß der Ringoltinge, «dä Sturm», ihm di Ehr vorewäg schnappet. Di verdammti Guetmüetigkeit! het si scho dänkt, aber du list si i den Ouge vo ihrem Ma, daß öppis anders derhinder steckt. Si weiß o scho, daß Frägle nüt abtreit, daß me settigs mueß abwarte, bis es us em volle Chratte vo sälber obenab trohlet. Dä Momänt isch aber no nid cho gsi, wo me, ohni ds Muul z’verzieh, a das Feschtmahl zu ds Ringoltinges übere müesse het, i di Herrlechkeit vo Guld und Silber, Syden und Samet, wo eim scho di gwobene Göttergschichten a de Wänd der Ate näme. — Item. Wart nume! — Villicht het der Herr Adrian i de schönen Ouge vo syr Frou o öppis gläse. Er isch emel uf der Huet blibe, für nere ne Wink z’gä, wenn si öppen öppis sötti wellen arichte. Blind hätt er müesse sy, für nid z’wüsse, mit welliger Yfersucht si druuf uus isch, daß men ihrem Ma di schuldigi Ehr atüej. Si het sit es paar Tagen e verdächtige Glanz i den Ouge. Er isch ufgange, bald nadäm me verno het, der Graf vo Greyerz chömi, und hütt isch si worde wi ds lybhaft Fieber und het derzue ds Rede vergässe. So isch si schön — gfährlech schön — und es Rätsel, wo niemer z’löse weiß. A mene Hof hei settigi Frouen öppis z’säge. Daß d’Frou Jeanne vo ihrne Meitschijahre här mit dem Graf vo Greyerz guet Fründ isch, het der Junker Adrian wohl gwüßt; aber es wär ihm nid z’Sinn cho, daß si sech chönnti i Chopf tue, zu sym Vorteil di Fründschaft usz’nutze. Und doch isch d’Rächnung eifach gsi. D’Rittersporre hei häre müesse! Warum se-n-am Heilige Grab ga sueche, wenn me se-n-am Hof z’Chambéry chönnti ha und villicht no meh derzue? Und wenn er’s ihre z’verdanke hätti..., das gäb nere Gwicht, da müeßti sech de d’Frou Änneli wohl oder übel pfüpfe! Das isch es, was us den Ouge vo der Frou Jeanne lället, was nere hilft, wi ne Chünigin am Tisch vom Herr Thüring vo Ringoltinge z’sitze. Der Platz näbem Graf het si zwar der Schultheißi vo Scharnachthal und der Frou vo Ringoltinge müesse la und sech dryfinde, daß der Graf där Sibethaleren und där Luzärnere schön tuet. Aber wart nume, i erwütsche di de scho no!
Im Afang isch es rächt still zuegange. Es isch ja männiglich zfride gsi, daß ds Bündnis mit dem Savoyer glücklech under Dach cho isch; aber d’Houptsach vo der gräfliche Mission isch no i der Luft ghanget. Der Graf hätti nämlech no söllen usehääggle, was d’Bärner und d’Eidsgenosse wyters im Sinn heige. Me het am savoyische Hof nid bsunders wohl gläbt a de fründlechen Abmachunge zwüsche den Eidsgenossen und dem Herzog Galeazzo vo Mailand. Und de hätti men o gärn erfahre, wär ougeblicklech z’Bärn meh im Laich sygi, ob der Franzos oder der Burgunder. Aber da hei si alli schuderhaft afa ässen und ds Muul nümme gfunde zum Rede, sogar der Schultheiß und di beide Diesbach nid, wo doch erscht färn mit dem Prinz vo Savoye ga Montargis, a französische Hof, greiset sy und gfunde hei, me sötti öppe z’Chambéry afange wüsse, wi der Has loufi. Der Gaschtgäber seit o nüt, aber er het sys Glas uuf, blinzlet dem Graf zue und läärt’s im Vertroue druuf, daß e Graf vo Greyerz und Marschall vo Savoye errate heigi, was das für ne famose Bordeaux sygi. Der Graf blinzlet und lachet, wi wenn er der Witz verstande hätti. Da het der Herr Adrian sys Glas mit dem glyche Wy gäge d’Heiteri und seit zum Herr vo Ringoltinge: «E famose Burgunder! Wo hesch du dä här?» Jitz isch Glägeheit zum Uflachen und Dürenanderebrüele.
«Loset mer jitz dä!» seit der Herr Thüring. «Z’Dijon bschuelet und nimmt dä Wy da für Burgunder!»
«Äbe drum», antwortet der Spiezer und chüschtet e Schluck.
Di andere machen ihm’s nache, luegen enand a, schlücke wider und troue sech nid rächt, öppis z’säge. Si dänke, so unmüglech wär’s nid, daß der Poet vo Landshuet Burgunder für Bordeaux gchouft hätti, und der Buebebärg chönnti’s wüsse.
Der Graf lat se reden und lache, und wo’s e chly stillet, tüpft er zum zwöitemal a, für dütlechere Bscheid z’übercho. Me isch jitz am Fisch, und da mueß men uf d’Grät achte. Jitz wär’s villicht guet gsi, es wäri chly meh glärmet worde, me hätti de o nid ghört, was der Herr Adrian i syr Gradane-Manier meh so für sich sälber seit: «Zletscht und am Änd isch es glych, mit wäm me sech verbündet — wenn me meint, me chönni’s nid alleini mache — d’Houptsach isch, daß me sech de o uf di Verbündete cha verla!»
Uf das hi fa si erscht rächt afa Grät sueche. Der Herr Niklaus vo Scharnachthal nume, als Schultheiß, seit lut und dütlech: «Mir hein is gottlob vo da nache nid z’chlage; üsi Verbündete wüsse, daß uf üs z’zellen isch und hei Gägerächt.»
Der Frou Jeanne louft’s heiß und chalt dür alli Glider. Si gspürt völlig, wi sech — Stimmung gägen ihre Ma dräjt. No hoffet si, nach em Ässe gäb’s Glägeheit, wider yz’ränke. — Ja, nach em Ässe! — Das Ässe fahrt bi Cherzeliecht furt, gäb was der Wächter uf em Münschterturm a d’Glogge schlat. Me steit nid emal uuf, wo’s fertig isch. Me rückt nume chly vom Tisch ab, und es wird läbiger gredt, trunke, glärmet und glachet. Der Graf tuet allne Froue chehrium schön; aber vo sech zuechemache by-n-ihm isch kei Red. Es wäri nid erscht no nötig, daß der Graf, d’Nase höch i der Luft, über e Tisch ewäg der Junker vo Spiez bhört über d’Herrschaft Mannebärg. — Was geit das dä a? — D’Frou Jeanne gseht, wi di andere Herre zuelosen und enand zueblinzle. Si erwartet nüt anders, als daß ihre Ma ufbrächi; aber nei, er ghört zu de Letschte, wo lüpfe. Si macht sech druuf gfasset, daß er daheim anere wüetige Töubi Luft machi. Statt däm lachet er sorglos wi ne Chriegschnächt, wo sech us allem nüt macht, lat sech bald druuf in e Schlaf falle wi na mene halbtägige Ritt im Bysluft und het ekeis Ohr für ihri Schluchzer.
Ds morndrisch geit es still zue by ne. Ihri Wort wäre z’zelle. Aber uf eismal isch es fertig mit dem A-sech-Ha vo der Frou Jeanne. Es trybt se, ihrem Ma um e Hals z’falle... und doch... Si steit en Ougeblick uschlüssig, luegt ne mit Ougen a, er weiß nid, isch das Achlag, isch es Zorn, Verdruß oder was, jedefalls e großi Härzesnot.
«Was isch?»
«I cha das nid ertrage, wi si mit dir umgange. Und daß du dir’s lasch la gfalle!»
Da lachet er erzwungen uuf: «Pah, us däm mueß me sech nüt mache! — Wart nume, bis my Zyt chunnt!»
Er steit würklech da wi eine, wo syr Sach sicher isch. D’Frou Jeanne hingäge fallt uf ne Trog, lähnt sech sytligen a d’Wand und briegget, daß es se dür und dür erschütteret. Aber o das schynt gar nid an ihn z’rüehre, und das tuet nere-n-erscht rächt weh. I ha scho mängisch gmerkt, daß er kei Ahnung dervo het, wi gärn i ne ha; jitz weiß i’s. — O di Bärner-Stöck! Und är isch der hertischt und stumpfscht vo allne. So dänkt si. Es dunkt se, si chönn’s nid überstah, es müessi se totchrank mache.
Erscht, wo si ganz vo Chreft isch, probiert er, ihrem Verdruß e chly neecher z’cho, und fragt, was si de eigetlech heigi. Müehsam chöme si i ds Gspräch. Was das sygi mit däm Mannebärg, wott si wüsse. Da lachet er wider. «En uralti Gschicht. My Vatter und dem Graf vo Greyerz sy Vatter hei einisch Händel gha um Mannebärg, und als Herre z’Mannebärg sy mir Buebebärge Vasalle vo de Grafe vo Greyerz — so uf em Papier — und i wäri verpflichtet, mi by-n-ihm z’stelle, so mängisch er’s begährt; aber i ha’s nie gmacht und mache’s nie, so lang i läbe.»
«Wenn i das gwüßt hätti!»
«Was de?»
Dadruuf isch kei Antwort cho; aber bi längem het si’s doch nid chönne für sich bhalte, daß si dür ihri alti Fründschaft mit dem Graf vo Greyerz, dür en Yfluß vo ihrem Vatter und ihrem Brueder, dem Junker heigi welle zum Ritter verhälfe.
Das sygi lieb von ere-n-und guet gmeint gsi, seit er, und nimmt e zärtleche Ton a, sowyt das bi ihm müglech isch. «Aber das hätt i dir chönnen erspare, wenn i gwüßt hätti, was du vorhesch. Vo däm cha ja nie d’Red sy, daß i mir z’Chambéry d’Sporre reiche! I bringe se vom Heilige Grab hei oder gar nid. Und das het sy bsundere Grund. I cha der’s jitz no nid säge. I ha dert öppis guetz’mache.»
«Und de ds Gäld?»
«Han i.»
«So? Wohär jitz undereinisch?»
«D’Muetter het mer derzue verhulfe. Mit ihrer Erloubnis han i Wartefels der Stadt Solothurn verchouft. Es isch mer sowiso z’wyt ewäg gsi.»
Da isch es wider: D’Muetter! Und geng wider d’Muetter! Us däm, was si de Buebebärgen ybracht het, wird di Wallfahrt zalt.
Warum uf das hi bi der Frou Jeanne der Jammer erscht rächt usbricht, begryft der Herr Adrian einschtwyle nid. Verläge luegt er nere nache, wo si use geit, i d’Schlafstube, sech uf ds Bett wirft und sech windet vor Erger und Härzweh. Er meint, es mach nere Chummer wäge der Fahrt i ds Globte Land. Das rüehrt ne. Er geit, strycht nere-n-über d’Haar und git nere nes Müntschi druuf.
Du zieht er d’Türe zue und geit uf ds Rathuus.
Es isch Sitzung gsi vom Tägleche Rat. Da isch der Herr vo Spiez a sym gwanete Platz gsässe, aber nid bi der Sach gsi. Di andere Ratsherre hei’s möge merke, hei gmeint, er heigi no a der geschtrige Demüetigung z’chöue, und i sech yne glachet.
Dem Junker Adrian isch mit nere fascht uheimelige Klarheit vor Ouge cho, was sy Hürat mit sech bracht heigi, und meh als je het er sech müesse frage, warum er nid trotz allem dem Vreneli Halter treu blibe sygi. Und der Schluß isch geng wider gsi, das müessi mit nere Bueßfahrt a ds Heilige Grab abta sy. Dert allei chönn er der Strich drunder zieh. Anders find er ds Trom nümme, als ganze Ma sy Wäg z’mache. Erscht, wenn Gott ne gsund wider hei füehri, wüß er de, daß er ume der Chopf dörfi ufha und graduus luege.