Text:Rudolf von Tavel/Gueti Gschpane/Kapitel 9

IX.

Wo der Himmel wider blauer worden isch und men am offene Fänschter het chönne sy Arbeit mache, het ds Veronika Sterr hie und da der Junker vo Rörswyl gseh der Stalden uuf ryte, und de het ihm jedesmal sys Härz e chly läbiger gschlage. Es het de albe druuf g’achtet, öb es Huefschlag ghöri und isch nöue gwöhnlech nid wyt vom Fänschter gsi, wenn der Herr von Römerstall uf em Heiwäg wider d’Wändschatzgaß ab cho isch. So hei si mänge fründleche Grueß ustuuschet, und ds Veronika het sy hälli Freud gha a dene Fänschterpromenade. Si hei’s gwöhnlech gwüßt yz’richte, daß si keini gwunderige Züge gha hei. Wenn aber scho glägetlech öpper gseh het, wohi der Junker syni Grüeß schickt, so het das dem Veronika nume verwändt wohlta; es het scho gmerkt, wi d’Lüt ne bewunderet hei. I der ganze Stadt und wyt drum ume het me niemer gwüßt, wo so schön im Sattel gsässen isch, so gueti Roß und uf sych sälber so famosi Gattig gha het wi der Chlous von Römerstall. Numen eis het’s dem Veronika nid rächt chönne: Es isch grad gsi, wi wenn der Junker uf sym Roß agwachse wär und nümme wüßti, wie’s astelle, für öppen einisch i ds Huus ufe z’cho. Da het es de mängisch am Abe, wenn’s fyschter worden isch und niemer meh ihns i syne Gedanke gstört het, däm afa nachestuune. Undereinisch isch ihm de i Sinn cho, daß äs ja eigetlech en eifachi Burgerstochter sygi und daß der Junker vo Rörswyl a jedem Finger ne gueti Partie ha chönnti. Und ganz hübscheli, hübscheli het ihm de ne Stimm i sym Härz gseit, es loufi eine dür di wyti Wält, wo villicht doch ehnder für ihns gmacht wäri. Das heiligen Andänke, wo-n-es dert hinden i der Stube von ihm gha het, het frylech weniger i d’Ouge gä als der Ufzug vom Junker, und doch isch es grad eso gsi, wi wenn dert öppis drinne steckti, wo chönnti lose, luegen und rede, so öppis Eigets, Läbigs.

Dusse, z’Rörswyl, hei o zwöi Paar Ouge nam Junker Chlous usgluegt, uf nen Art no sähnsüchtiger als die vo der Meischterstochter im Chlapperlöubli, und däne Blicke sy schwäri Süüfzer nache gfloge. Der alt Herr von Römerstall und sy Frou hei sech o so ihri eigete Gedanke gmacht, wil ihre Suhn je länger descht meh syner Wääge gangen isch und sech nümme het welle la brichte. Si hei sech scho sit Jahren ihri Plän gmacht gha und ihrem Suhn meh als gnue gä z’verstah, uf däm und däm Schloß oder Landsitz wäri eini, wo gar tuusigs guet ga Rörswyl würdi passe, und si wette gärn dises und das tue, wenn er mit sech ließ la rede. Aber der Junker het sech gstellt wi ne Türlistock und vo allem däm nüt welle wüsse. Sitdäm er dem Herr vom Stein i d’Finger cho isch, het me hinden und vorne nüt meh mit ihm chönnen afa. Er het vo nüt anderem meh welle wüssen als vo Fäldzüg und Abetüür. Het men ihm’s wellen usreden und gseit, es sygi doch o nid z’begryffe, mängen andere würd sech d’Finger schläcke, wenn er z’Rörswyl chönnti wirtschafte, so het er g’antwortet, er welli nid daheim versuure, ds Läbe sygi de no läng gnue, er wüßti nid, warum jitz grad är niene hi sötti cho. Der Vatter het ihm da nid liecht chönne widerrede, isch är doch i junge Jahre sälber uszoge bis i ds Globte Land, und was er vo dert mit hei bracht het, isch der Stolz und d’Freud vo sym ganze Läbe gsi. Was het er da dem Suhn welle vor syne ritterlechen Ambitione sy? Het er zrück dänkt a di eigeti Juged, so het er sech gseit: Nei, i will doch wahrhaftig lieber, er gang sech e chly ga d’Hörner abstoße, als daß er daheim um ds Huus ume hocki und e halbe Mischtjoggeli wärdi. Aber frylech, mit däm allem sy den Elteren ihri Sorge nid abgno gsi, und vom Ougeblick ewäg, wo si gwüßt hei, daß der Chlous mit dem Herr vom Stein trotz allem Wärbverbott nach Frankrych welli usrücke, hei si schier mit jedem Tag d’Wält e chly düschterer agluegt und ihm geng wider vo neuem zuegredt, er söll doch rächt nid gah, es dunk se, es sygi dasmal ekei gfreuten Uszug. D’Regierig heig’s verbotte, und eigetlech finden alli vernünftige Lüt, es sygi jitze gnue, i der Lombardei unde lige scho gnue Bärner begrabe; me wüßti nid, was es für nes Verdienscht wäri, nere no meh dra z’gä. Aber vo däm allem het der Junker Chlous nüt welle ghöre, und ds Elterepaar het wohl gseh, daß es ihm mit öppis anderem het müeße cho. Und so het men i syr Verlägeheit uf ds Veronika Sterr griffe. Nid daß öppe d’Eltere Römerstall bsunderbar wohl gläbt hätten a der Ussicht, daß ihre Suhn so ne Meischterstochter hürati, aber me het dänkt, d’Houptsach sygi, daß me dem Junker öppis chönni under d’Nase stryche, wo ne machi z’Bärn z’blybe. Was de wyter druus sölli wärde, chönni me de geng no luege. Sobald Vatter und Muetter i däm Punkt eis worde sy, het d’Frou von Römerstall agfangen um d’Stude schla: «Aber los, my Liebe, wenn i di wär, so gieng i jitze nid z’wyt vo Bärn furt, du weisch nid, wär underdessen alles i ds Chlapperlöubli chunnt! Es chönnti de no mängen andere finde, dem Meischter Sterr sy Tochter gäb e gfreuti Frou.»

Da het se der Junker Claudius gspässig agluegt und dänkt: aha, jitz wär si-n-Ech chummlech! «O Muetter», het er gseit, «dä Chummer überlöjt Dir nume mir, i will scho derfür sorge, daß si mer nid etwütscht. Dä Glasschlyffer, wo nere-n-um e Chittel umestrycht, schüüchen i nid, dä wird sech wohl in acht näh, und sött er sech doch einisch z’nach zueche la, so will i ne de heischicke, daß er vergißt, d’Stägetritten am Chlapperlöubli z’zelle.» Uf das hi het d’Muetter dänkt, wenn si nume nüt gseit hätti; jitze heig si-n-ihm d’Nase druuf gstoßen und glych nid usgrichtet, was si gärn hätti welle.

Der Junker Chlous hingägen isch etschlosse gsi, ds einte z’tue und vom andere nid z’la, und er het sech’s unbsinnet zuetrouet, daß er das chönni. Er het wohl gwüßt, daß, wenn er jitze ds Veronika giengi ga höische, der Meischter Sterr ihm de würdi säge: «Ja, wenn Dr z’Bärn blybet!» Und drum het er einschtwyle nüt anders welle, als uf irged en Art dem Veronika d’Händ binde. Und damit emel ja d’Sach nid e längere Stil überchömi, als ihm rächt gsi isch, so het er der letscht müglech Momänt usgläse, für sech sys Vorhabe sicher z’stelle.

Am glyche Tag erscht, wo-n-er sech mit dem Herr vom Stein uf e Wäg gmacht het ga Losane, uf e Sammelplatz, isch er i ds Chlapperlöubli cho. Daß er syni Elteren i Chummer und Träne z’Rörswyl zrück gla het, hätt ihm ds schärfschten Oug nid agseh. Er isch e Möntsch gsi, wo nume vüretsi het chönne luege. Schicklecherwys het er dem Meischter Sterr nahgfragt, und dä isch wi ne wohldressierte Pudel uf d’Komedi ygange, wo der Junker scho lang mit ihm ufgfüehrt het. Er het ihm gseit: «Aha, Dir weit cho luege, was Eui Schybe macht!» Di Schyben isch ja scho lang fertig gsi; aber der Junker het geng wider irged e Vorwand gha, se no bim Meischter la z’lige. Bis jitze het er geng gseit, er möchti no dises oder das dranne la ändere, aber er well sech z’erscht no bsinne. Hütt het er einisch öppis anders vorgä: er well se no la lige bis er ume chömi. Er möchti vo der heiligen Anna gäge d’Stiftung vo so nere schöne Schybe dä Fäldzug o no grad ymärte. Der Meischter het hälluuf glachet ob der Idee. Und wil er ja wohl gwüßt, daß der Junker nid nume für di glesigi Anna chunnt, so het er’s nid so ärnscht gno. Ob’s ihm de würklech ärnscht sygi mit däm Fäldzug, het er ne gfragt. Und wo der Junker g’antwortet het, allwäg syg’s ihm ärnscht, in ere halbe Stund ryte si zum Tor uus, da het der Meischter gwüßt, was er z’tüe het. Er het sy Gascht i d’Stuben übere gfüehrt, wo Muetter und Tochter ungeduldig uf ne gwartet hei. Und chuum sy si dert gsi, so het d’Muetter Sterr Mittel und Wäg gfunde, der Meischter mit sech wider use z’zieh. Hätti nid der Bueb, wo underdesse dem Junker sy Choli uf der Gaß het sölle ha, zeter und mordio afa brüele, wil ds Roß zablet het und bi mene Haar mit ihm der Stalden ab greiset wäri, so hätti vermuetlech der Herr vom Stein no lang uf e Junker chönne warte. Aber ds Ufschla vo de Huefen uf der Bsetzi het der Junker Chlous us syr Abschidsvisiten ufgschüücht, und er het sech wohl oder übel müeße losryße. Derfür het der Bueb, wo-n-ihm ds Roß gha het, statt mene Chrüzer e Stupf i ds Hinderen übercho.

Sobald me di schwäre Tritte vom Junker het ghört dür e Gang uus gah, hei sech Vatter und Muetter wider zueche gla, und di ganzi Familie het i der Louben usse von ihm Abschid gno. Der Choli isch zwar, sobald er der Rüter wider im Sattel gspürt het, wi ne Hurnuß z’ringsetum gfahre, daß d’Chilchhöfli-Bueben uf alli Syten use dervo gstobe sy, aber nüt-descht-minder het der Herr Claudius von Römerstall ’s no zwägbracht, es paarmal fründlech i d’Louben ufe z’winke, bevor er i der Grächtigkeitsgaß verschwunden isch.

Dem Veronika isch no jitzen ei Bluetwällen um di anderi über ds Gsicht gloffe, wo der Vatter probiert het, us ihm usez’bringe, was es mit dem Junker heigi gha z’brichte. «Vreneli, Vreneli», het der Meischter gseit, «du hesch e Schatz vorusen und e Schatz hindenuse. Lueg de, daß de nid zwüsche Stuehl und Bank a Bode sitzisch!» Ds Veronika het wohl gmerkt, daß der Vatter mit dem Schatz hindenuse der Renat meint und daß er offebar errate het, wär das choschtbare Buech für ihns gschribe heigi. Gschwind het es der Finger uf syni Läfzge gleit und mit den Ouge dem Vatter gwunke, d’Muetter bruuchi de nüt dervo z’wüsse. D’Muetter hingäge, wo geng i der Meinung gläbt het, si merki meh als ander Lüt, het dä Chehr nid begriffe, wi ds Veronika zwüschem Junker vo Rörswyl und dem papierige Schatz, wo-n-ihm der Herr Manuel gstiftet het, sötti abe trohle. «I wüßti nid», het si ihre Ma agräßet, «was der Schatz hindenuse däm voruse wetti z’leid tue. Der Herr von Römerstall isch öppen e fromme Ma, sünsch würd er dänk wohl nid so chöschtlechi Schybe stifte.» Und derzue het si dänkt: Da hesch dy Tätsch.

Underdessen isch der Renatus Urghend dür ds Fryburgbiet gwanderet, het da und dert i mene Chloschter oder sünsch bi geischtleche Herre mit syr Chunscht sech d’Wägzehrung verdienet und derby fascht Tag und Nacht drüber nachedänkt, warum es ihm daheim eso lätz gange sygi. Im tiefschte Grund vo sym Härz het er gfunde, er sygi doch eigetlech e brave Ma, heigi weder Tod-, no anderi grobi Sünden uf em Gwüssen und wüssi nid, mit was er das Ungfell verdienet heigi, emel gwüß nid mit dem Flyß, wo-n-er a d’Schybe vom Herr von Römerstall gwändet heig. Meh heigi doch wahrhaftig niemer von ihm chönne begähre. Ei Tag het er sech gfragt, öb es ächt würklech e grächte Gott im Himmel gäbi, wo der Tuged ihre Lohn gäbi, und der ander Tag, wenn er öppe grad dernah us nere Chilche cho isch, isch er de wider under em Ydruck gsi, wi wenig Guets är bis jitz im Läbe ta heigi, und hätti ohni sech z’bsinne di schwärschte Bueßüebungen uf sech gno. Um di vile Kruzifix, wo-n-er am Wäg gfunde het, isch er i mene Bogen umegschliche, wi wenn er förchteti, der gchrüziget Heiland chönnti abe cho und ne z’Red stelle. So isch es i sym Chopf uuf und nider gange mit Verdruß und Vorwürfe gäge sich sälber. Numen eis Schöns isch nie von ihm gwiche, und das isch der Gedanken a ds Veronika Sterr gsi. Aber wi wohl ihm das ta het, so isch es halt doch geng wider der Afang gsi vo neuer Truurigkeit. Er isch uf syr Wanderschaft mängem luschtige Meitschi begägnet, wo nid minder als d’Meischterstochter im Chlapperlöubli Freud gha het a sym schöne blunde Chruslechopf und syne heiterblauen Ouge, und mängs dervo het sech grüslech wenig Müej gä, das z’verstecke. Aber wenn der Meischter Manuel gmeint het, der Renatus vergässi de ob de schöne Meitscheni sy erschte Schatz, so het er sech wüescht trumpiert. Der Renat het nume keis z’grächtem agluegt und isch ändlech uf de Bärgen ob Vivis aglanget, ohni daß er uf anderi Gedanke wäri cho gsi. Dert oben isch ihm du d’Wält doch e chly anders vorcho, wo-n-er zum erschtemal i sym Läbe der Gänfersee zu syne Füeße gseh het. Es isch gägen Abe gange, und das große stille Wasser isch dagläge wi flüssigs Ysen und so wyt und groß, daß me ds anderen Änd vom See gar nid gseh het. Dert isch alles i mene mächtigen Ufbou vo Dunschtwulke verschwunde, wo di roti Abedsunnen i allne mügleche Farbe dürbroche het. Lang, lang isch er dert uf em Müürli gsässen und het däm wunderbare Spil zuegluegt. Da zum erschtemal, het’s ne dunkt, tüej er jitz e Blick i di wyti Wält. Dert hinder däm glüejige Dusem het für ihn ds Unbekannte, Uheimeligen agfange. De het’s ne de wider azoge, und es het ne gluschtet, juscht grad dert yne z’wanderen und i däm Dusem sälber z’verschwinde. Da chäm er de Lüt us den Ougen und würdi de villicht lehre vergäße, was hinder ihm glägen isch.

Ob sym Stuunen und Sinnen isch ds Füür i de Wulken erlösche, und der See isch bleigrau worde. Und mit däm Erlösche het d’Wyti o ufghört der Renat azieh. Er het ganz guet gspürt, daß es ihm mit däm welle-vergässe doch nid ärnscht gsi isch. Einschtwylen isch es ihm no nes Bedürfnis gsi, sech mit syne Gedanke wyter z’plage; ja, er het ganz guet gspürt, daß ihm öppis fählti, wenn er jitzen uf irged en Art vo sym Härzleid erlöst würdi. So isch er mitsamt syr Lascht der Bärg ab gwanderet, dem Zil zue, wo-n-er sech het gsteckt gha. Dert inne, wo sech d’Bärge vorenand gschobe hei, wi wenn si wette verhüete, daß öpper us däm Paradies vom Schwyzerland use chöm, dert inne, i dene Felseklüfte het ds Chloschter vo St-Maurice müeße sy. Di nächschti Nacht isch er z’Vivis blibe, und am andere Tag het er syni müede Glider under em gaschtleche Dach vo den Augustiner vo St-Maurice chönnen usstrecke. No sälte het ihm e Chilche so ne fyrlechen Ydruck gmacht wi die da mit ihrer gheimnisvolle Fyschternis, wo d’Liechter nume wi Stärnli drinne gflimmeret hei und me nume bösdings Gwölb und Süüle het mögen underscheide, und wenn si de gar i der gheimnisvolle Dämmerung gsunge hei, so het’s ne dunkt, er heig i sym Läbe no nüt so Heiligs und Schöns ghört und gseh. Sobald der Abt erfahre gha het, daß e gschickte Maler i de Muure vom Chloschter sygi, het der Renatus weder über Längizyti no über ufründlechi Behandlung chönne chlage. Me het ihm allerhand Arbeit zuegschobe, und er het bald gspürt, daß men ihm’s nid würdi schwär mache, i d’Mönchschutte z’schlüüffe. Scho het er mit eint und anderem vo dene Patres dervo gredt und het sech z’nacht, wenn er so rächt mit sich sälber allei gsi isch, überleit, öb er ächt nid hie sys Zil und sy Heimet für alli Zyt gfunde heigi. Aber gäb wi-n-er am Tag vor der Muetter Gottes gchnöilet und mit Andacht ihres Bild i sech ufgno het, so gwüß daß er z’nacht es Oug zueta het, so isch di heiligi Anna vom Chlapperlöubli vor ihm ufgstigen und het ne der Jungfrou Maria us den Arme grisse. I der erschte Zyt het er sech nid vil druus gmacht; er isch ja gwanet gsi, daß er syni Gedanke nid chönni los mache vom Veronika Sterr. Aber, wo-n-er sech du meh und meh mit dem Plan abgä het, hie z’blybe, isch es ihm gsi, wi wenn er sech jitz erscht rächt nümme chönnti los mache vo syr alte Liebi. Er het möge chnöile vor welem Altar daß er het welle, so isch i jedes vo syne Gebätt öppis yne grunne, wo dem Veronika gulte het. Und wenn ihm de gar i Sinn cho isch, daß sy Widersacher, der Junker vo Rörswyl, änet de Bärge, i der Lombardei sygi, de het’s ne de ume packt, daß er gmeint het, er müeßi grad i eim Sprung zur Chilchen uus und wider gäge Bärn zue. Es wär ja ds eifachschten und ds natürlechschte gsi. Aber jitz isch der Renatus Urghend scho nümme meh ganz Meischter über sich sälber gsi. Wenn sy Fründ, der Herr Berchtold Haller, i sys Härz hätti chönnen yne luege, so hätt er ne gwüß bim Chrage packt, ne toll gschüttlet und ne-n-abrüelet: «Urghend! Drückt di ds Doggeli? Uuf, uuf, erwach!» Aber jitzen isch wyt und breit ekei Haller umewäg gsi und o kei Manuel. Und so het der Renatus Hülf gsuecht bi menen Augustiner-Pater, wo sy dütschi Sprach verstande het, und dä het ne mit synen Ouge dürboret und ne sälig prise, daß er würdig befunde sygi, settigi Afächtunge müeßen über sech la z’ergah. Me gseji, daß es dem Tüüfel heiß drum z’tüe sygi, ne vo sym löbleche Vorsatz abz’bringe. Vo denn ewäg sy du d’Mönchen erscht rächt hinder ne graten und hei ne mit Bueß- und Andachtsüebungen afa dressiere, daß dä guet Renat sälber bald gloubt hätti, es müeßi us ihm en apartige Heilige gä. Aber gäb wi-n-är sälber und syni geischtleche Peiniger der Glasmaler us em Chlapperlöubli plaget und mißhandlet hei, ds Veronika Sterr isch nid us sym Härz gwiche. Er het nüt anders dänkt, als er müeßi sech mit syr Liebi am Fueß vo de höche Flüeh vo Vérossaz la begrabe.

Es wäri wohl o derzue cho, wenn nid ei Tag e Gascht i ds Chloschter cho wäri, wo der Renatus scho i den erschte Tage vo syr Lehrzyt bim Meischter Sterr ganz es bsunders Zuetroue zue-n-ihm het gfasset gha. Es isch der Herr Thüring Rust gsi, der Abt vo Trueb, wo ne Wallfahrt ga Rom het aträtte gha. Fascht het der Renat sy Freud nid möge gmeischtere, wo-n-er dä hochwürdig Herr im Refektorium etdeckt het. Dert het er frylech ne nid dörfe ga grüeße, wi sys Härz ne tribe hätti. Aber er het ne nid us den Ouge gla, und einisch, wo-n-er dür e Chloschtergarte gangen isch, für i d’Eisidelei ufe z’styge, isch ihm der Renatus nache gschliche. Der Abt het juscht vo mene Fluehabsatz uus di schöni Ussicht gluegt, da het sech der Maler zueche gmacht, isch vor ihn häre gchnöilet und het mit Ehrerbietung na syr Hand griffe. Der Abt het ne verwunderet agluegt und nid rächt gwüßt, wo ne hiwyse. Aber der Renat het ne nid lang im Ungwüsse gla. Eifältig und mit nassen Ouge het er der Abt gfragt, öb er sech nid a ihn bsinni, er heig ihm z’Bärn i der Wärchstatt vom Meischter Sterr dörfen e Schybe zeige, und si heige zsäme no dervo gredt, wi wenig mängisch d’Härzesverfassung vo de Stifter mit däm zsäme stimmt, was uf ihrne Schybe gmalet sygi. «Ach ja», het der Abt g’antwortet, «wohl, wohl, i bsinne mi dadra. Aber wi chunnsch du dahäre?» Und jitz het der Renat d’Erloubnis ghöische, dem Abt dörfe sys Härz z’lääre. Der Abt het sym Begleiter gheiße warten und het der Renat mit sech i di chlyni Wallfahrtskapälle yne gno. Dert het du der Maler ihm sys Leid gchlagt, wi nes Chind sym Vatter avertrouet, was ihns drückt. Der Herr Thüring het es strängs und fyrlechs Gsicht gmacht, und doch het us syne Worten öppis use tönt wi nes heiters Glöggli, wo irged a menen Ort im versteckte glütet wird.

«My liebe Fründ», het der Abt gseit, «i merke scho, wo di der Schueh drückt, me cha nid z’zwöinen i ds Chloschter, sünsch isch es mit Rueh und Friden erscht rächt uus. I weiß dir öppis Bessers. Du bisch e gschickte Maler und gsehsch meh als ander Lüt, chumm du mit mir über d’Bärgen i di heiligi Stadt. Vergissisch de dert nid, was de vergässe möchtisch, so isch es de geng no Zyt, sech anders z’bsinne, und verloren isch nüt.»

Dem Renat isch es gsi, wi wenn ihm e Zäntnerlascht ab den Achsle fieli, und mit nere wahre Verehrung het er syni Läfzgen uf di mageri Hand vo sym hochwürdige Bychtiger drückt. Es het ne dunkt, er sygi uf ei Chlapf en andere Möntsch worde, wo-n-er mit dem Abt wider i ds Chloschter aben isch. Mit Luscht und Yfer het er ghulfe bi de Zuerüschtunge für d’Reis über e Sankt Bärnhards-Bärg, und wo-n-er sech a mene herrleche Morge gägen Änds Aprillen uf e Rügge vo mene große Muulesel gschwunge het, isch er sech läbesfreudiger und stolzer vorcho als der chriegsluschtigscht Ritter.

D’Jahrzyt isch hie e chly wyter vorgrückt gsi als im Bärnerland, und di Pilger hei sech na de paar erschte Wägstunde scho i Gedanken ygläbt gha, das gangi jitz eso wyters bis yne, i ds wältsch Land. No wo si um e Burghubel vo La Batiaz ume gritte sy und ds Stedtli Martinach vor sech gha hei, het se z’ringsetum der herrlechscht Früehlig aglachet. Aber chuum hei si dert, wo d’Dranse-n-i gäjem Bogen us ihrer änge Schlucht use chunnt cho z’schieße, der Rank gäge Mittag yne gno, gäge Sembrancher zue, isch nen uf eismal e suure Luft etgäge cho, und wi wyter daß si vorgrückt sy, descht meh het es se dunkt, es gangi wider dem Winter etgäge. Z’Orsières hei si im Säßhuus vo den Augustiner-Chorherre Nachtquartier gmacht, und vo dert ewäg isch es du sträng bärguuf gange. So groß, wild und wytlöufig het sech keine vo dene Manne das Bärgland vorgstellt gha. Und wo si du gar obehär Bourg St-Pierre i Schnee grate sy und me mängisch vo de sunnige Bärgsyte här d’Louene het ghört donnere, isch es ne z’blätzewys rächt uheimelig worde. Mit jeder Stund isch ds Tal änger und einsamer worde, und i de letschte Schluchte vor em Mont mort, wo men o i aller Gottswält niene nüt meh gseh het als Schnee und schwarzi Flüeh und me sech ganz der findige Nase vo de Muultier het müeßen überla, da het sech der Renatus gseit, es gseji ehnder uus, wi wenn men i d’Underwält chäm als i das vilgrüehmte Paradis vo der Lombardei. Dem Abt syni Begleiter, zwe Mönchen und es paar Chnächte, sy dür e Schnee gstampfet, wi wenn si d’Sprach verlore hätte. Eint und andere — und o der Renatus — het sech im stille gfragt, ob si ächt nid der Wäg verlore heigen und was us ne würdi, wenn si hie müeßten ynachte. Der blau Aprille-Himmel isch verschwunde gsi, und über di wilde Grät sy schwäri Näbelwulke gschnaagget, und nume hie und da isch e grälle Sunnestrahl düre broche, wi für d’Wildnis vo der Landschaft no dütlecher z’zeige. Was di ganzi Karawane bi Muet und Vertroue bhalte het, das isch dem Herr Thüring sy Zueversicht und Begeischterung gsi, sys heiße Begähre, ändlech einisch i di ewigi Stadt z’cho. Rom — Rom — Rom! Das het uf der ganze Reis us synen Ouge glüüchtet und isch ihm bständig uf der Zunge gläge. Und nah-ti-nah het sech sy Begeischterung für das Zil o uf e Renatus übertreit. Und das het sys guete gha, vowägen uf der letschte Strecki, wo si sech müehsälig dür di gruusigi Tüele vo der Combe des Morts ufe gwunde hei, ohni di gringschti Spur vo möntschlechem Läbe z’gseh, und niemer e Begriff dervo gha het, wi wyt me no sygi vom Hospiz, da het es würklech es großes Zil und e Gloube bruucht, für se bi guetem Muet z’bhalte. Wär nie sälber öppis eso erläbt het, cha sech nid vorstelle, was das für üsi Pilger gsi isch, wo si ändlech zu ihrne Höupten e Hund hei ghöre bälle. E Halbstund speter het ne ds Glöggli vom Chloschter e fründleche Grueß botte, und, wi us mene schwäre Troum erlöst, hei si under em höche Gwölb vom Husgang der Schnee vo de Füeße gstampfet. Dankbar hei si i der Chilchen ihri Andacht verrichtet, no bevor d’Chorherre ne der Tisch deckt hei. Da, hinder dene dicke Muure, am heimelige Kaminfüür, het me sech jitze chönne dem Stuunen überla über di Einsamkeit und Wildnis. Nid gnue hei sech üsi Pilger chönne verwunderen über d’Ufopferung vo dene Mönche, wo da de Reisende z’lieb emel drei Viertel vom Jahr im strängschte Winter läbe, währeddäm dunde, i de Täler, Früehlig, Summer und Herbscht ihri Herrlechkeit für alli Möntschen usbreite.

Wo si am andere Morgen ufbroche sy und di erschte Blicken übere ta hei i das wyte sunnige Tal zu ihrne Füeßen und uf di herrleche Gletscherbärge, wo z’ringsetum i der Morgesunne glüüchtet hei, da het es se-n-allizsäme dunkt, so müeß es ungfähr sy, wenn men us em Grab erwachi und der Himmel offe gseji. Der Abt het i Gedanke scho d’Türm vo der heilige Stadt vor sech gseh und dänkt, wenn er nume chönnti flüge, statt müehsälig uf sym Muultier di vile Zigzag abe müeße z’ryte. I ihrer Freud hei di beide Mönchen afa Psalme singe, und der Renat het ne ghulfe, so guet er’s chönne het. Mängs Gloria in excelsis hei si zum blaue Himmel ufe gschickt. Es het se dunkt, si sötten us dene silberige Gräten und Bärgspitze d’Schaare vo den Ängel gseh, wi si ne zuelosen und vor Freud fäckle derzue. Sit langer Zyt isch der Renat nie meh eso hälluuf gsi wi a däm Morge, und jitze sy würklech, ohni daß er sech Rächeschaft drüber gä hätti, syni Gedanken einisch früsch und heiter voruus gfloge, statt geng a de truurigen Erläbnisse blybe z’hange.

Ds Hospiz isch no nid wyt hinder ne gläge, so gseh si ne länge, verzatterete Zug vo Rüter, Chriegsvolk und Laschttier dür ds Tal uuf cho, Graben y, Graben uus über Felserüggen und Schneeblätze. Zu sälber Zyt isch me settigne Züge gwöhnlech nid mit liechtem Härz begägnet. Wär het chönne wüsse, was si im Schild füehre und wi men a ne vorby wärdi cho? Men isch der Geischtlechkeit scho nümme mit dem glyche Reschpäkt begägnet wi no vor wenige Jahre. Bi mene Rank vo der Straß hei si hinder mene mächtige Felsblock Halt gmacht, und währeddäm d’Chnächte näbem Felse düren usgluegt hei, het der Herr Thüring mit den andere Begleiter berate, ob si ächt nid besser täte wider umz’chehren und im Hoschpiz das Chriegsvolk z’erwarte. Aber der Abt het’s greut, sy Zyt müeße z’verlüüren und wider der Bärg uuf z’graagge. Eine het gmeint, me chönnt sech näbenussen in ere Hole ga verstecke, bis si vorby syge, und en andere het d’Frag ufgworfe, ob es ächt nid Eidgenosse syge, wo da chöme, de hätti me se ja nid z’schüüche. Aber däm Ratgäber sy alli anderen über ds Muul gfahre, si wüßte nid, wohär di Eidgenosse wette cho, si syge ja erscht vor churzer Zyt yne.

Offebar hei d’Muultier dä Chriegsrat längwylig gfunde, vowägen undereinisch het sech der längohrig Rönner vom Herr Thüring mitsamt sym hochwürdige Rüter a Bode gleit und sech afa tröhle. Zum Glück isch es im höche Schnee gscheh, so daß der Abt drunder vüre cho isch, ohni Schade z’lyde. Wil ihm das aber i sym Läbe no nie passiert isch, het ihm das Manöver doch e gwüssen Ydruck gmacht; er het a Bileam müeße dänken und gseit, es wäri allwäg scho gschyder, si würden umchehre. Underdesse hei syni Gfährten am Muultier umegstüpft und -grissen und brüelet, bis es wider uf de Beine gsi isch. Di großi Schwirigkeit isch jitz nume no gsi, wider uf das Tier ufe z’cho. Der Abt isch uf ne Stei ufe gogeret, für besser druuf z’cho, und di andere hei probiert, ihm ds Muultier zueche z’stoße; aber jedesmal, wenn der hochwürdig Herr sy lingge Fueß het wellen i Bügel stecke, so isch ds Tier entweder vüretsi oder hindertsi gange, und meh als einisch het der Herr Thüring ds Glychgwicht verloren und müeßen i Schnee abe gumpe, für nid öppe no Chopf vora dry z’pürzle. So hei si under Lachen und Schimpfen ihri Zyt verlore, bis men undereinisch d’Stimme vo de Chriegslüt und ds Chlefele vo ihrne Waffe scho i der Nächi ghört het. Jitz isch me rätig worde, me well sech lieber ga verstecke, i ds Hospiz ufe mög me doch nümme gcho. So gleitig wi müglech sy si vom Soumwäg ab in e Hole gange, wo me se nid so liecht het chönne gseh.

D’Stimme sy nächer und nächer cho, und bald het me ds Ufstoße vo Stäcken und Spießen im Schnee und ds Schnuufe vo de Laschttier chönnen unterscheide. Üsi Pilger hei sech natürlech müüslistill gha und d’Ohre gspitzt. Wo di erschte Lüt vo däm Zug i di nächschti Nächi chöme, luege sech der Abt und syni Gfährte mit der gröschte Verwunderung a. No het keine dörfen e Lut vo sech gä, da seit der Abt sälber, und i sym Gsicht het sech großi Erliechterung usdrückt: «Bärndütsch!» Jitz het sech der Renat nid mögen ebha. Er schnaagget das Hübeli uuf, wo se vom Soumwäg trennt het, güggelet übere, und was gseht er: Lüt, wo-n-er z’Bärn alli Tag atroffe het, alli Bott es bekannts Gsicht drunder. Und wenn si scho nid vil gredt hei — si hei ihre Schnuuf sünsch bruucht — so het me ne doch agmerkt, daß si bi guetem Luun gsi sy. Alles das Fueßvolk het dem Renatus nüt gha z’bedüte; aber was uf Rosse derhär cho isch, het er mit syne Blicke verfolget, wi wenn er sälber uf Roub uus gieng. Under allne zsäme het er numen eine gsuecht, wo ne-n-interessiert het, und er het nid emal lang uf ne müeße warte. Der erscht bekannt Rüter isch der Herr Albrächt vom Stein gsi, und wenigi Schritt hinder ihm här isch uf sym schwäre schwarze Roß der Junker Claudius von Römerstall der Bärg uuf cho z’stampfe. Heiß und chalt isch es dem Renat über e Rügge gloffe, und er het für e Momänt alli Gedanke verlore. No mängs bekannts Gsicht isch an ihm vorby gange, mänge dervo hätt er under anderen Umstände mit irged mene Gspaßwort grüeßt; aber jitze het er keine dervo z’grächtem agluegt. Wi Schätte sy si alli an ihm vorby gange, währeddäm syni Gedanke scho wider zrückgfloge sy ga Bärn. Wohl het er no nid gwüßt, wi-n-er das dem Abt vo Trueb söll säge; aber er het gspürt, daß er’s nid chönnti über sech bringe, di Lüt gseh hei z’marschieren und sälber der Wäg ga Rom wyter z’verfolge. Wo di letschte vo däm ändlose Gänslimarsch vorby gsi sy, isch der Renat mit ganz verstörtem Blick zu syne Reisgfährte zrückgangen und het dem Herr Thüring gseit, er chönni nid wyter mit ihm cho, er hielti’s nid uus. Er müeß eifach hei. Der Abt het probiert, ihm das usz’rede. Z’erscht het er’s mit Gspaß probiert, und wo-n-er gmerkt het, daß der Renat gar nid Meischter isch über sich sälber, het er en andere Ton agschlagen und ihm vorgha, das sygi nüt gmacht von ihm, se jitz grad im Stich z’la, wo si de verwilderete Nachzügler begägnen und chreftigi Arme nötig hätte. Das het aber o nüt mögen abbringe. Es syg ihm leid, het der Renat gseit, und öppe will’s Gott wärd nen underwägs nüt eso begägne, si heige ja o nid vo Afang a uf ihn grächnet gha. Jitz het der Abt no einisch agsetzt und der Renat gfragt, ob er sech de o gar nüt us der Glägeheit, ga Rom z’cho, machi? Hundert anderi würde sech d’Finger schläcke bis a d’Ellbögen ufe, wenn si mit mene geischtleche Herr di Reis chönnten undernäh. Das het alles nüt abtreit. Dem Renat sys Härz het hei wellen und het sech nümme la bändige. «So louf halt», het ihm der Abt gseit, «und wenn’s dr de chrumm geit, so dänk de a mi. Villicht dänksch de: hätt ig ihm nume gfolget!»

So sy si usenandere cho. Der Abt isch mit syne Lüten und mit mene lääre Muultier i di sunnige Täler abe, währed der Renat uf synen eigete Füeße hinder den eidgenössische Chriegschnächte wider der Bärg uuf gangen isch. Es paarmal no isch er blybe stah und het dem chlyne Trüppeli vo dene Rom-Pilger nachegluegt. Halb het’s ne zoge, umz’chehre — söll i ächt, söll i nid? Erscht jitz het er gmerkt, daß er sech eigetlech uf di Rom-Reis het gfreut gha wi nes Chind, und es het ne-n-afa duure, daß er di ganzi Herrlechkeit sölli la fahre. Aber sobald syni Blicke nume d’Gäged vom Hospiz gstreift und d’Fueßspure vo däm Chriegsvolk gfunde hei, so het’s für ihn nume no eis Zil gä: hei! Langsam isch er der Bärg uuf gstige bis zum schwarze See, wo d’Yschblöck drinn umegschwumme sy, und dert het er gwartet, bis sech di letschte Nachzügler bim Hospiz zsämegfunden und mit dem ganze Huuffe hinder em Huus glageret hei. Du het er sech wider ufgmacht, i der Meinung, er chönni sech vor em Hospiz düre schlyche, ohni daß sech öpper synere-n-achti. Aber wo-n-er schön zwüschem See und der Bärgwand innen isch, chöme vo hinde no ihrere zwee. Eine dervo het ne gschouet und fragt ne, öb är nid o vo Bärn sygi und wi-n-är da ufe chömi, öppe so gar Schöns gäb’s da oben emel nüt z’gseh. He, uf der Wanderschaft syg er, het er ne g’antwortet, öb si öppe meine, es dörfe nume Chronefrässer i ds wältsch Land übere? Di beide sy uf e Gspaß ygangen und hei ne gfragt: «Söi mer di öppen eis ga dünkle da i där Glungge?» Hinder em Chloschter hei si afa juheien und singe. Si hei alli gar grüslech übersüünig gschine. Vorne, am Husegge, isch wahrhaftig der Joscht Lägeli fräch und breitspurig dagstanden und het sy Schaffiser-Schnabel i d’Luft use gstreckt, wi wenn er ds Wätter chönnti schmöcke. Er isch Rottmeischter gsi und het uf di zwee Nachzügler gwartet, wo mit dem Renat cho sy. Er het dä wohl umegkennt, aber sech nid derfür gha, ne z’grüeße. «Was bringet dir da für eine?» het er syni Manne gfragt. Dä Übermuet het der Renat guslet, und er isch syne Begleiter mit der Antwort z’vorcho. «Isch das öppe ds Wirtshuus zum rote Zingge da, daß du so am Egge steisch?»

«Gäll, wenn d’ne hättisch, dä Zingge», het der Lägeli umegä, «de hättisch nid emal bruucht bis da ufe z’loufe, für is cho usz’spioniere! Si wärde di dänk öppen o vo Bärn uus nachegschickt ha wi der Bütschelbach und der Wyßhan? Aber die chöme nid es zwöits Mal, der Ritter vom Stein het ne z’Losane Bscheid gä, daß ne der Gwunder vergangen isch.»

Bös sy di Redesarte nid gmeint gsi. Zu sälber Zyt het me z’Bärn ruuch mitenandere gredt. Me het aber o öppis möge verlyden und sech villicht nume descht besser verstande. So het der Renat ’s ganz guet chönne wage, no chly sy Gwundernase z’fuettere. Und gwöhnlech hei die, wo us mene Chrieg umecho sy, mit Erzelle nid gwartet, bis me se gfragt het.

«Wi isch’s ech gange da inne? Heit dr öppis usgrichtet?» het der Glasmaler gfragt. Und du het der Lägeli losgä: «Öppe schier hei mer usgrichtet, mer sy nume nie derzue cho, der Spieß z’bruuche. Dem Cheiser syner sy glüffe, we me se nume z’grächtem agluegt het. Si hei gmeint, Mailand syg ne sicher; aber wo mir cho sy, hei si zsämepackt u sy furt gsi, me het nid gwüßt wie. Dä Chehr het der Stein z’säges alles alleini brittlet. Dä weiß mit de Lüte z’rede, und si wüsse, warum si-n-ihm nahgäbe. Jitz het er aber o sy Sach übercho. Lue dert di Muulesle! Da gsehsch, was dä alles hei fergget; si wärde de z’Bärn Ouge mache, wenn er uspackt.»

«He nu», het der Renat g’antwortet, «dasmal isch’s ech nid bös gange. Dir heit ja nid en einzige Gwirsete by-n-ech. U jitz, wo weit dr jitz hi?»

«He ga Bärn, wohi süsch!»

«Wo düre?»

«Das weiß i nid. I weiß nid, wo si wei abmuschtere.»

Für einschtwyle het der Renat gnue gwüßt. D’Houptsach isch ihm gsi, no vor em Junker Claudius ga Bärn z’cho. Ohni sech wyter mit dene Lüte z’versuume, isch er, dasmal seelenallei, der Bärg ab und het pressiert, für im Tal Quartier z’finde, bevor ds Chriegsvolk alles überschwemmt het. Uf em ganze Wäg vom Hospiz bis abe ga Bourg St-Pierre het er kei einzige Möntsch atroffe. Jeden andere hätti sech i där furchtbaren Einsamkeit, wo en einzige Fähltritt gnue wär, für eine dem gruusamschte Tod usz’lifere, gförchtet. Aber der Renatus Urghend het weder linggs no rächts gluegt und isch gloffe, was ne d’Bei hei möge trage, ohni a die z’dänke, wo i där Einsamkeit eländ umcho sy. Glöiet und gschlafe het er nid meh als grad absolut het müeße sy. Nid emal dunden im Tal vo Martinach, wo-n-es ihm undereinisch vorcho isch, wi wenn er us mene verbannete Land i ds Paradies chäm, het er sech meh Zyt gönnt. Im herrlechschte Sunneschyn hei d’Böum blüeit, und d’Matte sy über und über voll Früehligsblueme gsi. Aber das alles het dem Renat jitz nüt meh gseit. Und im Rhonetal, wo d’Böum alli vom Seeluft gäge Mittag helte, wi wenn si o wetten über d’Bärgen i ds wältsche Land übere flieh, isch är der ander Wäg obenyne gloffe, daß me hätti chönne meine, er well’s dene Böum z’Trotz tue. Aber z’letscht möge di flinggischte Bei amene Härz voll Liebi nid nache. Und wo der Renat wider vor em Chloschter vo St-Maurice gstanden isch, het er wohl oder übel na syr dreitägige Jagd dert müeßen Obdach suechen und z’grächtem verschnuufe. Er isch so müed und erlächnet gsi, daß d’Mönche gmeint hei, er well der Geischt ufgä. Jitz het du dä, wo ne ds vorder Mal hie eso het i d’Hüple gno gha, ne gmacht z’erzelle, warum er scho wider da sygi und was er vor heigi. Es isch ihm grate, der Renat wider uf syni früechere Sorgen und Plän zrück z’bringen und ne mit wärweise so lang z’versuume, bis me glücklech d’Halparte, Spießen und Harnische vo der Heeresmacht scho hienache het gseh glitzere. Jitz het’s ne-n-aber nümme bha, und er het der nächscht Ougeblick, wo grad niemer um ihn ume gsi isch, profitiert, für z’flieh. Ohni lang z’luege, öb si-n-ihm scho uf de Färsere syge, isch er über d’Rhonen und gägen Äle zue gloffe. Vo dert isch er i d’Bärgen ufe, gägen Ösch und Saanen und du dür ds Sibetal ab. Es het dennzumal no keini Poschtstraße gä, und so isch es cho, daß er sech da und dert e chly verloffe het. Derfür isch er de descht ärschtiger gloffe, für di verloreni Zyt wider yz’bringe. Erscht, wo-n-er der blau Spiegel vom Thunersee vor sech gseh het, het’s ihm afa wohle; da het er sech gseit, jitz sygi’s gwunne, und isch ändlech mit guetem Muet und größerer Rueh dür di schöni Bluescht uus gwanderet. Aber, was isch das? Zwüsche Bluemistei und Wattewyl ghört er undereinisch läbige Huefschlag hinder sech, und wi-n-er umeluegt, so chömen es paar Rüter im scharfe Trab derhär und an ihm vorby, z’mitts under ne der Junker Claudius von Römerstall. Si sy an ihm vorby gsi wi der Bysluft, aber doch grad langsam gnue, für daß der Renat di übermüetige Blicke vom Junker het chönnen uffa. Da isch er dervo gstoben uf sym große schwarze Tier, wo ne-n-über jedes Hindernis wäg treit het. Und wo der Renat se-n-us den Ouge verlore het, entdeckt er erscht no ne großi Fläre Schuum, wo vo ds Junkers Roß uf sy Ermel gflogen isch. Also für das het er sech d’Seel schier us em Lyb grönnt! Da dermit frylech het er nid grächnet gha, daß de di große Herren ihrer Mannschaft wyt z’voruus ryte, für z’Bärn unde ga vorz’sorge für d’Abmuschterig. Im erschte Verdruß isch er näbem Wäg i ds Gras glägen und het nid rächt gwüßt, was er jitze söll. Ändlech aber het er sech gseit, der Junker heigi doch vermuetlech z’erscht no anders z’tüe als grad wider im Chlapperlöubli ga yz’chehre. Und so het er sech e neue Ruck gä und isch wyter gwanderet; aber der Wäg vo hie bis ga Bärn isch ihm länger vorcho als di ganzi Reis vom Sankt Bärnhards-Bärg bis ga Bluemistei.