Text:Rudolf von Tavel/Der Houpme Lombach/Kapitel 9

IX.

Der Ruedi Landorfer nimmt e Pischtole-n-i Sack. Der Luron lat sys Härzblatt schieße, und der Lombach geit i ds Garn. Wichtigi Briefe.

Währed der ganze Zyt, wo sech der Ludi z'Ittige mit syr Juged und mit syne Widersacher a Lyb und Seel umebalget het, isch es dem Houpme Lombach wohl gsi, wie dem Vogel im Hanfsame. Es het ihm niene-n-öpper dry gredt, und er het sech chönne-n-usläbe, ganz na syr Härzesluscht. Es bsunders Verdienscht da dranne hei unzwyfelhaft di beide Tante Hackbrätt gha. Sobald si di gröbschte Folge vo ihrem Fäldzug uf e Löuferplatz überschtande gha hei, sy si mit allem Raffinement, desse-n-e chittigi, alti Jumpfere fähig isch, uf ihres Brüederli los und hei-n-ihm der Ringge-n-azoge, daß es nümme schön isch gsi. Er het z'zytewys ganz ärnschti Hüratsgedanke-n-erwoge. Da-n-er aber kei Garantie derfür gfunde het, daß de nid zum Ringge no-n-e Muulchratte chömi, het er di Hüratsplän nume-n-als Vogelschüüchi useghänkt. Aber schier no böser als dem Luron isch es dem Blanche ergange. Me het d'Ereignis vom Schtäcklichrieg nid so gschwind chönne vergässe-n-und alles agwändet, für z'verhüete, daß ds Blanche wyteri avances machi. Dem Houpme Lombach isch das natürlech no so rächt gsi. Er isch syne militärische Pflichte-n-und Liebhabereie nachegange-n-und het zwüsche-n-yne der schöne Frou Landorfer der Hof gmacht, ohni sech viel derby z'dänke. Es isch ihm gar nid i Sinn cho, daß z'letscht und am Änd o hie ds Tröpfli chönnti es Loch dür e Schtei bohre. Was i anderer Lüt Härz vor sech gange-n-isch, het dem Houpme Lombach nid gschwind Chummer gmacht. »Da chäm me wyt, wenn me no ander Lüte-n-ihri Skruple wetti ga goume«, het er glägetlech gseit. So het er aber o nid g'merkt, was sech i ander Lüte Härz im Schtille grüschtet het, und wenn ihm öppe-n-e wohlgsinnete Fründ d'Nase het probiert druuf z'schtooße, so het er nüt welle gloube. »Ja, dä wohl oder die wohl!« het's gheisse, und er isch wyter i ds Läbe-n-yne gschtürmt, wie-n-e-Jeger dür ds Gschtrüpp. Was nid nahgit, chlepft me halt ab. –

Der Ruedi Landorfer het sit nere gwüsse Zyt ds Gfüehl gha, mit syr Frou syg öppis nid, wie-n-es sötti. Derglyche ta het er aber nüt, vowäge-n-er het i sy Frou es Vertroue gha, das sech nid liecht het la erschüttere, und de het er doch ender zu dene Lüte ghört, die so lang, wie nume müglech, d'Hand vor d'Ouge hei, wenn öppis im Azug isch, wo-n-es unagnähms Ygryfe forderet. D'Frou Elisabeth isch schtiller worde-n-und het viel meh gschtuunet als früecher. Und wenn me se gfragt het, was si sinni, so het si geng nume so mit dem üßerschte Rand vo de Läfzge Bscheid gä; me het's völlig chönne gryfe, daß ds Härz nid derby isch. Zwüsche-n-yne, i schtille Schtunde, het's ganz ungwahneti Zärtlechkeitsusbrüch gä, die dem Ruedi schier uheimelig vorcho sy.

Einisch – si sy im Schpätherbscht a mene-n-Abe lang uf der Terrasse-n-überem Peristyle gsässe-n-und hei nid juscht viel gredt z'säme – gseht der Ruedi, daß sy Frou rötlechi Ougelieder het und daß die Ouge sech fülle, und plötzlech löst sech e großi Träne-n-ab, und bald druuf faht si afah schluchze.

»Was hesch jitz?« fragt er, ohni e-n-Antwort z'übercho.

Da rückt er necher zueche: »Säg mer, was hesch?«

Wieder het si keis Wort füre bracht, aber plötzlech umarmet si ne mit nere Lydeschaft, die dem Ruedi no ganz frömd gsi isch. Und si het ne nümme welle losla. Alli syni Versueche, wyter z'frage, het si-n-ihm mit Müntscheni abgschnitte. Er het aber o nid wyter insischtiert. Errate het er ja sünscht, wo's fählt, und er het der fescht Etschluß gfasset, der Gschicht es Änd z'mache. Daß me mit dem Houpme Lombach meh als nume dütlech müeß rede, het niemer besser gwüßt, als der Ruedi Landorfer, wo mit ihm ufgwachse-n-isch. Am andere Morge, scho bi Zyte, isch er zum Fründ Lombach gange-n-und, ohni längi Schnäggetänz ufz'füehre, mit sym Verdruß usegrückt.

»I ha bis jitz no nie Grund gha, a der Ufrichtigkeit vo dyr Fründschaft z'zwyfle«, het er agfange, und derby het er sym Fründ i d'Ouge gluegt, daß er het chönne merke, öb's ihm um ds Gschpasse syg oder nid. Aber einewäg probiert der Lombach, der Handel i ds Lächerleche-n-abz'leite-n-und seit: »Herrjere, wie fyrlech!«

»Ja, es isch mer ärnscht,« fahrt der Ruedi furt, »und daß di niemer drüber bruucht z'brichte, was me-n-a mene Fründ schuldig isch, weiß i o.«

»Hoffetlech.«

»Aber jitz wott i einisch wüsse, was du der eigetlech e so dänksch, wenn du myr Frou der Hof machsch, und was überhoupt zwüsche-n-euch beidne vor sech gange-n-isch.«

»He nüt, glatt nüt. Mer gseh enandere gärn und hei gueti Fründschaft, das isch alles.«

»Guet, i will's anäh. Aber, weisch, du machsch mer se-n-unglücklech.«

»Wieso?«

»Das wei mer nid erläse, wieso. Du wirsch der das so guet chönne-n-erkläre, wie-n-i.«

»Ja und de? I cha doch gwüß nüt derfür.«

»Nüt derfür? Wohl äbe channsch. I verlange jitz eis für alli mal vo der, daß de se i Rueh lajisch. Es isch mer leid gnue, daß i däwäg mueß cho; aber du wirsch sälber begryfe, daß das nümme so cha wyter gah.«

»Ah, du verbietisch mer also ds Hus?«

»Ja, und ds ganze Guet.« –

»Lasch de Verbot ufnagle?«

»Du channsch es jitz näh, wie de witt. Entweder bisch de my Fründ und weisch als aschtändige Möntsch, was de mer schuldig bisch, oder de müeße mer halt di Sach uf Soldatemanier ustrage.« Mit dene Worte zieht der Ruedi e schön ygleiti Füürschteipischtole-n-us em Sack und het se mit fragende Blicke dem Lombach under d'Nase.

»Da wärisch du e verlorene Ma. Tue nume dys Pischtöli dänne, Ruedi.«

»Ja, 's isch mer ärnscht. Entweder oder?«

»Hör doch uf! Das isch ja dumms Züüg. – Du wirsch mer doch e kei Schlächtigkeit ga zuetroue.«

»Nei, aber du machsch my Frou unglücklech.«

»I gseh zwar nid y, warum i se söll unglücklech mache; aber i wott das nid. Wenn du das würklech gloubsch, so isch es gschyder, i ziej mi z'rück vo-n-ech. Wenn me doch nid ohni Argwohn cha uf mene guete Fueß schtah mitenandere. Aber truurig isch es.«

»Es isch mer leid, daß es e so mueß sy. Wenn öpper nüt derfür cha, so bi-n-is. Verschprich'sch mer, daß de se-n-i Rueh lasch?«

»Ja, i wirde-n-ech i Rueh la,« seit der Houpme Lombach mit fyschterem Gsicht und git dem Ruedi d'Hand.

Dä Verzicht isch der Houpme Lombach so schwär acho, daß er der ganz Winter düre mit sech gkämpft het, öb er nid im Früehlig i-n-es Regimänt well yträtte. Aber er het sech anno achtenünzgi vorgnoh, er well nie meh under Frankrych diene, und drum het er di Glüscht dem Ludi überla. Ohni sys Ideal i der hindere Schoßhalde-n-isch dem Lombach ds Läbe schuderhaft längwylig vorcho. Wenn me ne hie und da e chly guslet und dra gmahnet het, daß er de eigetlech no öpper anderem der Hof gmacht heigi, so isch er geng usgwyche-n-und mängisch o toub worde. Erscht, wo-n-er dür Grobheit de Lüte-n-abgwöhnt gha het, ne-n-a d'Erläbnis mit der Jumpfer Hackbrätt z'mahne, het er z'grächtem wieder a ds Blanche afah dänke. Zwar hei ne di Einte welle-n-abschrecke-n-und hei-n-ihm gseit, er sygi bi ds Hackbrätts ganz i Ungnade gfalle. Aber mit däm het me nume sy Widerschpruch ufguslet, und är het nie öppis anders dänkt, als, wenn's ihm de drum z'tüe wäri, so bruuchti er nume grad ga ynez'hocke. Vo syr Unwiderschtehlechkeit isch er geng no fescht überzügt gsi, und drum het's ihm niene-n-angscht gmacht.

Übriges isch ds Blanche dür di politische-n-Ereignis e chly über ds Burgereziel usegrückt worde. Nadäm nämlech di beide Tante dem Luron ds Läbe mit ihrer Regiererei scho komplet verleidet gha hei, chunt du no d'Continäntalschperri derzue. Z'erscht het me drüber glachet. Aber wo du d'Pryse vo allne Kolonialware gschtige-n-und gschtige sy und me z'letscht afe jedes Zuckerbitzli i Sydepapier ygwigglet het, het der Luron gfunde, däwäg heig ds Läbe gar kei höchere Zwäck meh. Und nadäm er z'erscht dem Napoleon zuegjublet het, als dem Erlöser vo der Canaille, hätt' er ne jitzt am liebschte-n-ungschpitzt i Bode-n-yne gschlage. Der Continäntalschperri isch nid guet gsi z'ertrünne, bsunders, menn me nid gärn uf wyti Reise gange-n-isch. Für aber doch sy Position um öppis z'erliechtere, het der Luron bschlosse, er well ds Hus a der Chramgaß der Willkür vo syne Schwöschtere prysgä und sech es Tusculum ussehär de Schtadtmuure sueche. Drum het er ds innere Mälchebüehl gmietet und isch mit syne beide Töchtere dert use züglet. Dene Töchtere-n-isch es no so rächt gsi, und si hätte ds Landläbe g'chüschtet, wie nid grad öpper. Aber mit ihrem Papa hei si di liebi Not gha. Er isch nume druuf us gsi, d'Folge vo der Continäntalschperri unschädlech z'mache-n-und het de-n-yheimische Landesprodukt Ehr ata. Bi Yvorne, Cortaillod, Fröschebei, Schnägge, Schnäpfedräck und Schpiezer-Chirsewasser isch der Luron mit jedem Tag patriotischer worde, het sech über e »Lazzaronibueb vo Ajaccio« moquiert und schließlech gfunde, der wahr Patriotismus gäbi dem Läbe sy Wärt, er heig das nume bis jitz nid rächt begriffe gha. I där Uffassung hei ne syni Fründe vom Chilchhof wenig geniert, da si ihne ja nume zuschtatte cho isch. Am meischte hei der Oberscht Muxmernit und der Larron mit dem Luron verchehrt. Si sy albeneinisch mit ihm cho taroke, und derby het me de gschumpfe-n-über alles, was uf Ärde sech bewegt het, und zum dessert hei si allimal no-n-es paar Franzose gfrässe.

Für d'Töchtere vom Luron isch das kei schöni Zyt gsi. Wie mängisch hei si doch, bald ds Blanche, bald ds Mélanie, als »Dritte« müesse ga zueche sitze-n-und zueluege, wie di alte Herre-n-ob allem Chärtle-n-eis übere Durscht gnoh hei! Hei di Töchtere sech es guet gmeints Wort erloubt, so het's e Schpektakel gä. Ja, es isch ne sogar z'guet cho, daß ds Podagra dem Papa d'Füeß bunde het, vowäge-n-er isch je länger descht gschwinder parat gsi, mit sym schpanische Rohr z'argumäntiere. Wenn er Niemer vom Ruehbett oder vom Fauteuil us het möge-n-errecke, so het er halt uf e Tisch oder uf d'Ruehbettchüssi ghoue. Der Ghüderchratte-n-isch di ganzi Zyt voll broches Gschirr gsi, wo-n-er i der Töubi verschlage het. Was het dene d'Töchtere di überschtrömendi Zärtlechkeit gnützt, wo ne de albe-n-im Chatzejammer acho isch? –

Alli paar Wuche het's e Visitaz gä vo de beide Tante. Sobald aber der Luron di wohl bekannti, roti Berline het gseh cho az'fahre, het er sech i Verteidigungszueschtand gsetzt, het Schnaps i ds Trinkwasser und i Sirup gschüttet, gottsläschterlechi Rede gfüehrt, isch ne mit dem schpanische Rohr dür d'Röschtiwys gfahre-n-und het se-n-uf all Wys und Wäg chicaniert, bis si wieder abgfahre sy.

Nah-ti-nah het me-n-i der Schtadt vo dene Zueschtänd afah rede, und ds Beduure mit dene Töchtere-n-isch groß gsi, aber guete Rat würklech tüür. Vo Abschtinänz und settige Sache het ja Niemer nüt gwüßt, und wenn me se scho gkennt hätt, so hätti doch kei Möntsch dra gsinnet, a mene vornähme Herr, wie der Luron gsi isch, dermit uf e Lyb z'rücke. Wär ds Züüg derzue gha hätti, mit däm arme Möntsch ga z'Bode z'schtelle, het sech nid zueche trouet, und die, wo zue-n-ihm dörfe hei, syni Fründe, hei kei Macht gha über ihn. Es ma o sälte-n-ei Möntsch der Ander, und wär er no so brav. Da mueß halt e-n-Andere-n-ygryfe.

Natürlech sy di Sache-n-o dem Houpme Lombach z'Ohre cho, und wie-n-er äbe gsi isch, unverfrore-n-und druuflos im Guete, wie im Böse, het er sech als der prädeschtiniert Hälfer i der Not gschpürt. Daß me-n-ihm abermals het gä z'verschtah, är heig z'lang dreisset mit dem Blanche, es syg für ihn nüt meh z'sueche-n-im Mälchebüehl, het ne nume descht meh agmacht zu mene Handschtreich. Sy veni vidi vici-Physiognomie isch fuuschtdick uf sym Gsicht gläge, wo-n-er sech a mene Prachtstag Änds Aprille na der neuischte Mode useputzt und sogar sys Roß mit Züpfe-n-und rote Lätsche dekoriert het. Ja, er isch würklech e ritterlechi und beschtächendi Erschynung gsi, das het ihm der Nyd müesse la. Wo-n-er e so dür d'Früehligspracht use gritte-n-isch, het ne nume-n-eis gfuchset, und das isch gsi, daß er na sym Wort nid bi ds Landorfers vorby dörfe het. I der Hoffnung, daß »me« ne-n-emel vo wytem gseji, isch er uf em chürzischte Wäg über Oschtermundige-n-und dür ds Zollgäßli zrück i Mälchebüehlwäg gritte.

Wie-n-er söll hälfe-n-und was er eigetlech well, isch ihm nid klar gsi. Er isch nume so inschtinktiv uf Imponiere-n-usgritte-n-und het nach allne früechere-n-Erfahrunge gar nid zwyflet a sym Erfolg. Ussehär dem Wittigkofe-n-isch er vom Wäg linggs ab und um ds Hübeli ume gritte, wo vor em Mälchebüehl ligt, für z'rekognosciere. Bald het er d'Familie Hackbrätt etdeckt im Schatte vo de Linde, z'üsserscht a der Terrasse näbem schtattleche Wohnhus mit de grüene Felläde. Das het sech famos agla. Denn hütt het es sech nid um ne gedeckte-n-Anmarsch ghandlet. Der Lombach trabet uf ds Gäßli zrück, und sobald er hinder de-n-Eiche füre gsi isch, daß me ne het müesse gseh, nimmt er es churzes Galöppli und caracoliert dür d'Matte-n-uf gäge d' Schtützmuure vo der Terrasse. Het me-n-öppis schöners chönne gseh als dä flott Ryter uf sym blitzblanke Choli, wie-n-er dür di gäli Söubluemematte-n-uf galöpplet isch und mit Eleganz der Huet gschwänkt het? Er het aber o d'Blicke-n-uf sech zoge. Alli drü sy a ds Gländer füre cho. Aber, wie der Lombach der Huet schwänkt und a der Muure ländtet, flieht ds Blanche über d'Terrasse zrück i ds Hus. Me het zwar der Houpme gheisse-n-absitze-n-und yschtelle, aber für hütt het er müesse mit dem Luron und syr jüngere Tochter vorlieb näh. Ds Blanche isch unsichtbar blibe! Sy Flucht isch übriges so oschtäntativ vor sech gange, daß dem Houpme Lombach kei Zwyfel het chönne drüber ufschtyge. Er isch ziemlech kaput gsi, wo-n-er wieder hei gritte-n-isch. Natürlech het er sech gschwore, di Scharte müeßi usgwetzt wärde. Aber wie? – Er isch uf d'Idee verfalle, ds Mälchebüehl förmlech z'blokiere-n-und jedi Glägeheit ab-z'passe für ds Blanche einisch i-ne-n-Egge z'trybe, wo-n-es ihm müeßi Schtand halte. Aber Wuche sy verschtriche, und di gueti Glägeheit het sech nid gfunde. So het sech der Belagerer zwunge gseh, zur Lischt z'gryfe.

Eis Mittel isch blibe, hinder däm me ne jedefalls nid erwartet het, di roti Berline vo de Tante Hackbrätt! Der Fritz Lombach het bi dene Froue sy Ufwartung gmacht i der Berächnung, dene-n-alte Gure wärdi sy Galanterie so wohl tue, daß er se syne-n-Absichte scho wärdi chönne dienschtbar mache. Und richtig, mit Hülf vo mene Bitzli erhüüchleter Demuet het er se verwütscht. Im erschte Momänt sy di Beide-n-uf schpitzige Filochiernadle gäge-n-ihn agritte, natürlech d'Béatrice geng vorus; aber na nere Viertelschtund isch di schpitzigschti Lanze schtumpf gsi, und da me's eigetlech wünscheswärt gfunde het, di Töchtere müglechscht bald us de Chlaue vo ihrem Papa use z'verhüürate, het me der galant Houpme zur nächschte Visitaz mitgnoh. Es isch ja viel gschyder gsi, di Operation under de-n-Ouge vo der »Vormundschaftskommission« sech la abz'schpile, als e so hinde-n-ume. Di beide Tante hei no nie so glücklech us em souflet vo der Berline-n-use gugget wie hütt, wo me dä ehrwürdig Wage zum Fischchaschte degradiert und gmeint het, jitz heig me der Forn drinne.

Vom Mälchebüehl us het me wohl gseh, daß e Herr uf em vordere Sitz isch, wo der Wage düre Grienwäg isch cho az'chnarre; aber der Houpme Lombach hätti kei Möntsch dert drinne gsuecht. Der Luron het viel meh g'meint, si bringe-n-e Pfarrer mit, für ne cho z'etsumpfe, und het überleit, wie-n-er däm chönnti e Falle schtelle. Glorios sy si vorgfahre, und di beide nièces sy zur Hustür us cho z'schtürme, für ihri Tante cho z'umarme. Der Houpme het syni Blicke natürlech uf ds Blanche konzäntriert. Das isch z'erscht chrydewyß worde, wo's ne gseht, du güggelrot, und het scho wieder welle flieh; aber wäge dene Tante het's nid grad uf und dervo dörfe. Wo der Lombach uf ihn's zue chunt und mit aller möntschemügleche Liebeswürdigkeit grüeßt, het sech das harmlose, sammetweiche Wäse-n-ufgrichtet wie-n-e Bildsüüle-n-und ne nume mit mene Mäuggerli über d'Achsle-n-agluegt. Ohni der Grueß z'erwidere, isch es d'Schtäge-n-uf verschwunde. Vo däm Ougeblick a isch dem Lombach am Blanche es neu's charme ufgange, und schtatt daß er abgchüehlt worde wäri, het ne der Haber afah schtäche. Natürlech hei di Tante bald welle wüsse, wo ds Blanche blybi, und hei ds Mélanie usegschickt, sy Schwöschter ga reiche. Zwo Minute druuf isch d'Tante Béatrice use grüest worde, und ds Mélanie het ere-n-erklärt, ds Blanche chömi nid abe, so lang der Houpme Lombach da sygi. Da het si du der Schnouz ufgschtellt. Für nüt het si nid welle-n-usegfahre sy. Wie-n-e Truthahne-n-isch si d'Schtäge-n-uf und düre Gang cho z'pfuse. Und bald druuf het si ihres Opfer mit i ds salon abebracht. Dert isch ds Blanche sobald wie müglech i ne Fänschternische ga sitze-n-und het zum Fänschter us gluegt. Nume hie und da het's e verschtohlene Blick hinder de-n-Umhäng düre-n-uf d'Gsellscheft gworfe, und het de albe mit bittersüeßem Behage konschtatiert, daß der Houpme-n-ihns beobachtet het.

Agnähmer als ds Blanche isch natürlech der Luron überrascht gsi, wo schtatt dem vermeintleche Pfarrer der Fritz Lombach us der Gutsche gschprunge-n-isch. Drum isch er hütt gueter Luune gsi.

Mit diplomatischem Gschick und wahrhaft höfischer Grusamkeit het d'Tante Béatrice Eis nam Andere gwüßt zur Schtube-n-us z'schpediere, bis di beide-n-Opfer, wo si hett welle z'säme reise, allei zrückblibe sy.

Z'erscht isch e längi Schtilli gsi im salon, so daß d'Tante Béatrice scho gmeint het, d'Türe schließi am Änd z'guet. Du het du ds Blanche Anschtalte gmacht, o drus z'schtelle. Aber der Lombach isch ihm i Wäg cho und het ihn's i sy Fänschternische zrücktribe.

»Dir schynet höhn z'sy über mi, Blanche, aber i möchti gärn wüsse warum,« saht er a.

Ds Blanche isch syne Gfüehl und Gedanke nümme Meischter gsi und het sech allerwälts nid gwüßt z'hälfe. Drum het's no einisch probiert Ryßus z'näh. Es schtoßt der Lombach uf d'Syte. Aber dä het sech nid la rüehre, sondere nimmt ds Blanche mit ysigem Griff bi de-n-Arme-n-und zwingt's e so, ihm schtill z'ha. Hätt ds Blanche nid i däm feschte Griff öppis ganz Eigenartigs, Teilnähmends gschpürt, so hätt es sech nid la fah. Aber uf ei Wäg isch es doch froh gsi drüber, daß er ihn's so zu nere-n-Uschehrete zwunge het. Und jitz het's vo Läder zoge, daß es nume so gchuttet het.

»Für was lueget Dir mi eigetlech a? – Meinet Dir, i wüssi nid, daß Dir ganz öpper Anderem nache schtrychet? – Und mi schtellt me de so i Reserve, wie wenn i es Babi wär, wo sech Alles müeßt la gfalle. – Wenn Dir e-n-Idee dervo hättet, was i wäge-n-Euch ha müesse lyde-n-und wie unglücklech i mängisch bi, Dir hättet nümme der Muet, mir under d'Ouge z'cho.«

Uf ne settigi Explosion isch der Fritz Lombach nid gfasset gsi, er het sech ja o alli di Jahr nie Rächeschaft drüber gä, was i ds Blanche's Härz vor sech gangi, und het nid g'ahnet, wie viel Gram und Verdruß sech dert drinne-n-agsammlet het. So het ihn überhoupt no kei Möntsch z'Red gschtellt. Er het sech afah schäme-n-und het gar nid gwüßt z'antworte. Aber er isch doch nid e so usem Hüsi cho, daß ihm nid ufgfalle wär, wie schön dä Zorn dem Blanche gschtande-n-isch, und wie viel überhoupt syni Züg dür di schtrubi Läbtig a Usdruck gwunne hei.

Währed der wytere-n-Etladung isch o im Blanche Scham drüber ufgschtige, daß es dem Lombach so syni Seelezueschtänd abdeckt het, und derzue het sech o der Jammer über di hüsleche Verhältnis la gschpüre, so daß es schließlech drunder zsämebroche-n-isch. Es isch i sy Schtuel zrückgfalle-n-und het gschluchzet zum Härzbräche. Der Houpme-n-isch hülflos vor däm Eländ gschtande-n-und het bald uf di guldigi Scheitle-n-abegluegt, bald dür ds Fänschter, über di üppige Matte wäg, dür die-n-er chürzlech so siegesgwüß agaloppiert isch. Da het weder Ryte no Fächte-n-öppis gnützt, nidemal Witz oder Humor, und über anderi Waffe het üse guete Houpme nid verfüegt. Uf ds Tröschte het er sech nid besser verschtande-n-als e diaconesse-n-uf e Huefbschlag.

»Dir müeßet das nid so schwär näh«, meint er ändlech. »Wenn me sech öppe-n-o no mit Andere chly amüsiert, so wott das no nüt säge.«

»Äbe, so syt Der«, schluchzet ds Blanche, »wenn Dir Ech nume chönnet amüsiere, öb de Anderi dernäbe z'grund gange-n, isch Ech grad glych. Es dänkt nume kei Möntsch dra, is e chly z'hälfe-n-i üser Not mit dem Papa. Es isch ja e Schand und e Schmach, daß me das e so mueß la gah.«

»I wett Ech ja gärn hälfe, wenn i nume-n-e-n-Ahnung hätti, wie.«

»Tüet ihm e chly zuerede. Dir söttet das besser verschtah. Wenn mir öppis säge, so heißt's geng nume, d'Froue heige kei Begriff vo de Bedürfnis vo mene Ma.«

»Wüsset Der, es isch halt für ne Jüngere nid liecht, so a mene-n-eltere Herr ga Lätzge z'mache. Aber, wenn Der erloubet, so will i öppe hie und da usecho. Villicht git sech de Glägeheit, öppis z'säge.«

Zu beidsytiger Erlösung ghört me jitz dem Luron sy luti Schtimm us der Näbedschtube: »Hein, ton nez n'est pas encore assez pointu pourqu' il puisse percer la porte?« Grad druuf isch d'Türe-n-ufgange, und der Luron het d'Tante Béatrice vor sech här i ds Salon yne gschobe. Vo däm Ougeblick ewäg het's Händel gä under dene Gschwüschterti, und der Luron het se gneckt und plaget, ohni Underbrächung, bis si wieder hei la aschpanne. Der Luron het der Lombach welle zrückbhalte; aber dä isch für e Momänt froh gsi, d'Höflechkeit gäge di Dame chönne vorz'schütze-n-und isch wieder mit i Wage. Das het du der Luron erscht rächt greizt, so daß er se mit schlächte Witze bis zur Gutsche begleitet het. Uf syne gschwullene Füeß isch er um d'Gutsche-n-ume trappet, und im Ougeblick, wo si adieu säge, schticht er mit sym schpanische Rohr ds Vonderhandroß undere Schtiel: »Filez!« A-n-es settigs Traktamänt isch dä Goul nid gwahnet gsi. Er isch zsämegschosse, het der Gschpane-n-o erchlüpft, und göb wie der Gutschner hinderha und däselet het, sy di beide Schümmle mit ihrer rote Chaise dervogchätzeret, daß Allne, wo derby gsi sy, der Athe b'schtoche-n-isch. Im Galopp sy si der Hubel ab. Bi'm Yränke-n-i ds Gäßli fahrt ds lingge Hinderrad a Türlischtock und dermit isch di ganzi Herrlechkeit i-n-ere Schtoubwulke verschwunde. Roß und Berline, Gutschner und Herrschafte sy i der Matte-n-usse-n-a mene Huufe gläge.

Dobe-n-isch der Luron im Grienwäg gschtande, und, währeddäm Alles, was Füeß zum Loufe gha het, Meitli und Gärtner, Lächelüt und Töchtere, atelos dem Schouplatz vo der Cheiglete zuegschprunge-n-isch, het er mit sym Schtäke-n-i der Luft ume ghoue-n-und brüelet: »J'ai toujours dit, j'ai toujours dit que ce n'étaient pas des chevaux pour de vieilles dames.«

Dunde-n-isch es grosses Gschtänd gsi. Der Gutschner und der Lombach sy ziemlech ungschore-n-ewäg cho. Der Gutschner het pläret und bi Sunne, Mond und Schtärne syni Schümmle beschwore, wo ihri dicke Büüch gsunnet und albe-n-einisch usgwäit hei. Der Lombach het afange d'Tante Béatrice aschtändig uf ds Schlachtfäld bettet und gschtudiert, wie me di Anderi z'vollem underem Wage füre bringi. Vo de Matte-n-und Ächer z'ringsetum sy d'Burelüt zuechegloffe-n-und hei sech bsunders um d'Roß interessiert. Der Lombach het du mit dem Gärtner und andere Dienschte der Gutschechaschte glüpft und di Töchtere Hackbrätt hei ihri verchnütscheti Tante Félicie füre zoge. Zerscht het me vo Beidne gmeint, si syge tot. Aber dank der solide Konschtruktion vo ihrne Toillettegheimnis isch es no glimpflech abgloffe. D'Tante Béatrice het sech zwar lang nid la usrede, daß sech ihri Wirbelsüüle-n-in-enanderegschobe heigi und emel um drei Finger chürzer worde syg, so daß si sech nümme chönni bücke. Der Houpme Lombach het du der Transport vo de Verunglückte-n-i ds Herrehus ufe dirigiert und no gwüßt z'rate, wie me d'Roß sölli löse-n-und ufschtelle. Der Lombach het d'Tante Félicie bi de-n-Achsle gnoh, ds Blanche bi de Füeß. So hei si enandere müesse-n-aluege, und uf ds Gsicht vom Blanche isch wieder öppis cho wie-n-e Sunneblick. Wo me der Grienwäg uf cho isch mit dem Transport, het me der Luron mit Rieseschritte-n-ume Husegge gseh verschwinde. Jitz het er für nes paar Tag Schtrafgarnison im Mälchebüehl gha.

Der Houpme Lombach het bi der Glägeheit gseh, daß ds Blanche Energie het und d'Sach weiß a z'chehre. Das het ihm yglüüchtet, und uf em Heiwäg het er sech gseit: »Fritz, di het's.«

Ja der Fischchaschte-n-isch usgläärt gsi, aber der Forn isch uf ds Trochene cho.

* * *

Öppe vierzäh Tag schpäter het d'Poschtordonnanz dem Grenadier Biccard bi'm Houptverläse-n-e Brief bracht vo der Schrift vom Houpme Lombach. Der Ludi het Müj gha schtill z'blybe bis zum Abträtte. Nachhär isch er Hals über Chopf zum Lutenant Brambärger gschprunge: »Lue da, e Brief vom Lombach!«

»Was schrybt er? – Er chunt gwüß dahäre.« Mit Hascht het der Ludi der Brief ufta und gläse:

Bern, den 5. Brachmonat 1806.

Lieber Ludi!

Wie ich dir vor deyner Abreyse beteuert, schreibe ich ohne Noth keine lettres d'amitié. Weilen sich aber Dinge von gewisser importance zugetragen, will ich dir doch davon melden und dir annoncieren, daß ich ohngeachtet deyner absence mich décidieret, meyn garçon-Leben preyszugeben und Mademoiselle B. H. endlich heimzuführen, was deynen Begriffen und sentances von der Moralitet satisfaction thun wird. Morgen werde ich nach Melchenbühl reyten, um sie en mariage zu erbitten. Es ist auch von Nöthen, die arme Seele aus den Händen ihres Herrn Vaters, der ein förchterlicher Sauffaus geworden, zu entfernen.

Melde solches auch dem lieben kleinen lieutenant und trinkt zusammen auf unser gemeynsam Wohl.

Es grüßt ench Beyde euer getreuer

Fritz Lombach.

»E nu ja!« triumphiert der Ludi, »'s isch villicht doch nid ganz für nüt gsi, daß ig ihm einisch e chly ds Zyt usputzt ha.«

»Er het doch schier nid anders dörfe, 's isch afange Zyt gsi«, meint der Lütenant. »Hinecht chunsch de zue mer, mer wei de-n-e gueti Fläsche lääre; aber jitz mueß i i d'Theorie. Putz mer no chly d'Schueh.«

Der Ludi isch eifach dem Albärli sys Chindemeitli gsi, aber derfür het er de o syni Vorteile gha. Er het sogar i ds Lütenants Schtube dörfe blybe, wenn er welle het. So isch er o hütt dert blibe-n-und het sech dra hi gmacht, dem Houpme Lombach z'antworte. Mer wei dem Grenadier e chly über d'épaulettes luege.

»Lieber Freund!« schrybt er.

»Ich vermag – kaum auszudrücken, welche Überraschnug du uns mit dem heroischen Entschluß, dich zu verheurathen, bereitet hast, wozu wir dir von Herzen felicitieren. Ich habe freylich nicht mehr geglaubt, daß es noch möglich seye, sintemal Gott amor dich in zwyfache Ketten geschmidet zu haben schien, wovon ich immer nur gehofft, daß deine militairischen Passionen sie zerreissen und dich zu uns führen werden. Es fehlen noch viele Offiziers. Dennoch will mir scheynen, das Glück seye mir abhold. Protektion macht auch hier Alles. Ich hätte aumônier werden können, aber das will ich nicht. Ich sagte dem Herrn Oberst Raguettly, ich seye nicht hierher gekommen, um im schwarzen Kittel hinter den glänzenden Bataillons herzuzotteln, worauf er mich barsch abfertigte und sagte, so solle ich Grenadier bleiben, was mir auch lieber ist. Ich hoffe noch auf den Kaiser; denn er hält auf Bildung und holt sich seine Offiziers manchmal mitts aus den pelotons heraus. Er fragt nichts darnach, ob Einer da oder dort gebohren seye.

Der Anfang war nicht schön. Ich hatte schon in Aarberg Platern an den Füßen, daß ich es nicht mehr auszustehen vermeinte und daran dachte auszureissen, getraute mir aber nicht, denn sie sind grausam streng. Für die unschuldigste Lumperey giebt es 25 auf das Sitzbrett und die nächste Pönitenz ist schon die Galeere, was ich auch erfahren habe. Auf dem Marsche anher hatten nemlich die Herren Gschnürten entdeckt, daß ich Geld hatte. Da mußte ich auf jeder Etappe zahlen. Sie waren alle hinter mir wie die Fliegen, und wenn sich erfüllt hätte, was sie mir verhießen, so wäre Ludi Bickhard heute Maréchal de l'empire, duc und was es sonst noch Schönes auf dieser Welt giebt. Aber es kam anders. Als ich in Besançon erwachte, war mein »Gerstlein« verschwunden, was ich sofort auf den Rapport gab. Sie veranstalteten dann eine Untersuchung der ganzen Kompagnie bis auf's Hemd und in den Habersäcken. Da fand man das Geld bei einem armen Teufel aus dem Murtenbiet und wurde selbiger sofort nach unserer Ankunft in Paris vor Kriegsgericht gestellt und zu zweien Jahren Galeere verurtheilt. Es hat mir schier das Herz abgedreht.

Zu meinem Glück hat mich Alberchen als Aufpasser angaschiert, auf mein inständiges Bitten. Er wollte zwar nicht, weil es sich ihm nicht schicke, seinen ehemaligen Lehrer als Putzer anzustellen. Auch riet der Hauptmann ab, weil ich unpraktisch seye und ja doch keine trucs kenne.

Er hat mir dann aber doch nachgegeben und wird es nicht reuig werden; denn ich bin ihnen schon über manches gekommen, denen Spitzbuben in der Küche. Und wenn ihm der schwere Burgunder einen mauvais tour aufspielt, so trage ich ihn heim, wie wenn er mein eigen Kind wäre. Ich putze ihn wie Feigenludi und bemerke, daß er der schönste Offizier des Regiments ist. Jetzt muß ich schließen. Es ist wahr, die Welt ist immer schöner von Weitem. Aber das Soldatenleben gefällt doch deinem treuen Freunde

Ludi Bickhard

vulgo Maréchal Biccard.

Paris, den 18. Brachmonat 1806.

P. S. Wenn du mir schreibst, mußt du das Controllnumero auf die Adresse thun. Ich bin No. 22 und Flügelmann rechts im zweiten Glied.«

Jitz mueß ig ech no ne Brief us em Nachlaß vom Pfarrer Müsli zeige, wo me drus cha errate, was wyter mit dem Ludi gange-n-isch. Da heißt es drin:

»Hochgeacht'ter Herr Pfarrer!

Endlich habe ich ein Bogen Papier und Tinte bekommen und eile, Ihnen zu danken für Ihren schönen Brief. Aber es ist nichts mit der Sache. Seyen Sie so gut und sagen Sie es meynem Bruder Gottlieb. Meine capitulation war freylich abgelouffen. Ich habe es aber nicht über mich gebracht, jetzt meinen lieben capitaine Bramberger im Stich zu lassen. Ich habe mit ihm Leyden und Freuden getheilt in Spanien und Italien, verdanke ihm anch mein avancement zum sergeant-major und will ihm Treüe halten bis an Tod. Es wäre auch nicht gescheidt gewesen, jetzt heimzukommen, wo ich doch in keinen Schuh recht gewesen wäre, weil ich unter das Militair gegangen und ihnen sozusagen gewissermaßen fortgelaufen bin. Auch kann es mir doch noch glücken, die Offiziersépaulettes zu erlangen. Habe ja schon zwey campagnes.

Wenn Gottlieb zu Ihnen kommt, so reden Sie ihm zu, er solle mir das Ausreissen vergeben.

Morgen soll es weiter gehen, weiß Niemand wohin. Die Schweizer sind jetzt alle beisammen, alle vier Regiments, und bilden eine abgesönderte Division.

Leben Sie wohl, theürer Herr Pfarrer. Es grüßt Sie Ihr ehmaliger Schüler

L. Bickhard

sergeant-major.

Stettin, im Mai 1812.

P. S. Verzeihen Sie mein ungeschicktes Schreiben. Das Kriegsleben ist der Wissenschaft nicht förderlich.