Text:Rudolf von Tavel/Der Frondeur/Kapitel 3
3.
I de Turbebrüch vom obere Moos hei Wyderösli rosefarbig Mejen i bruune Samet zeichnet. Silberig isch ds Herbschtgras drum ume gläge, und i de stahlglänzige Glungge het sech der heiterblau Himmel gspieglet. Im Toppwald äne hei roti Buechen und gääli Lärche Liechter ohni Schyn i fyschtere Tannewald gstellt. A der Stockhornchetti isch der erscht Schnee uf de Grät gläge. Da seit amene Samschtig der Herr Heros: «Morn wei mr no einisch uf d’Gouchere, gäb’s ywinteret.» D’Turnälle het dert obe großi Weidrächt und Hütte gha.
D’Frou Nicolette het nid begährt, e ganze Tag im Sattel z’sitze, aber d’Chinder sy Füür und Flamme gsi, und der Tschägg het Befähl übercho, vier Roß parat z’ha.
«Jitz chunt mer z’Sinn,» seit zwüschenyne d’Frou Nicolette, «hei si nid letschthin z’Wyl obe gseit, es syge Herre vo Bärn im Azug, der Venner und der Seckelmeischter vo Metzgere?»
Der Herr Heros tuet nüt derglyche, daß er öppis dervo weiß. «Was wei die vo mir?» seit er. — «Bin i Landvogt? — I bi niemerem Rächeschaft schuldig. Si bruuchen o nid z’meine, i heigi nüt Gschyders z’tüe, als uf se z’warte. — — — Aber wenn si chöme, Colette, so stell ne-n-uf, bis der Tisch zsämechrutet.»
Am Sunntigmorge, wo der Moosnäbel no ds Dach vo der Turnälle deckt het, sy si ufbroche, der Tschägg mit mene Zwärchsack hinder sech am Sattel, wo nid nume Haber drinne gsi isch. Einschtwyle het me nid viel gseh als Gschpänschter vo Böum und Hüser im Näbel. Der Gideon het afange gwüßt, daß der Papa settigi Ritte gärn profitiert zu Läzge. Er het ne scho i mängs yne la luege, und der Junker Döni het allergattig afah begryfe, nume sy Vatter no nid so ganz. Daß er viel, viel uf der Bibel heigi und zwüschenynen öpper, wo-n-ihm z’nach zueche chunt, undere Tisch trinki, das het ihm nid viel gä z’studiere, da het me zu sälber Zyt nume dänkt: bas, wär’s cha. Es tuet enand nid weh. — Aber ander Sache! Das obenuse Wellen und de wieder dem ärmschte Burli der Tüüfel hälfen am Stil zieh! Di unerbittlechi Strängi, wo dryschlat, wo’s grad breicht, sogar uf di eigete Chinder, und de wieder ob allem Ryte Psalme singe! Geng uf de Hinderbei gägen alles, was vo Bärn ufechunt, und doch scharf gäge jede, wo der Chopf ufhet! Kurios. Das isch es gsi, warum der Gideon hütt so schwygsam näbe syr Schwöschter här gritten isch.
Si sy übere Stullen und der Chiese nah ga Dießbach. Warum? Es hätti ja chürzeri Wäge gä. Der Herr Heros het gseit, er heigi drum das stille, grüene Chiesetal so gärn. (Wie wenn nid z’änetum alles still und grüen gsi wäri!) Der wahr Grund isch natürlech gsi, daß men im Vorbyryte het wellen ufe Schloßbou vo Dießbach übere schile.
Wo si dür ds Haslifäld chöme, geit der Näbel usenandere, und d’Sunnen überschüttet ds Dorf Dießbach. A der Chilche vorby, hei si dür d’Gaß uf hübscheli müesse mache, will me juscht ds Vieh usegla het. Alli Bott isch e Chue z’tromsig gstanden und het i d’Luft use gmöögget, oder e Kuppele Guschti het grad da düre müesse rochle, wo am wenigschte Platz für se-n-isch gsi. Und d’Lüt natürlech hei mit der Geisle vorem offe vergässene Muul der Cavalcade müesse nacheluege, bis se-n-e Chueschwanz i ds Dasy zrückgrüeft het. Us der Treichleten use, het der Herr Heros linggs gha, dem Bort vo der Chriseggle nah, bis er über d’Böum und d’Decher vom alte Schloß ufe Bouplatz ynegseh het. Dert steit er grad, im glahrige Liecht, der Herr vo Wattewyl, e Ma, wo’s a stattlechem Wuchs und quant-à-soi mit dem Turnäller ufnimmt. Als Buebe hei si sech öppe gseh, und dennzumal het der jung Heros nüt anders dänkt, als daß är de allne vora sygi. Und ds nächscht Mal, wo si sech begägnet sy, im Fäldlager vor Cambrai, vor zwöine Jahre, isch du der Dießbacher längschtes Oberscht und Regimäntsinhaber gsi und är, Heros, geng no Houptme.
Der Herr Heros ma sech nid ebha. Er rytet ds Bort ab, übere Bach und dür ds alte Burgtor ufe Bouplatz und schwänkt sy große Filzhuet: «Bonjour, mon colonel.»
Dä het natürlech der Huefschlag ghört und chunt cho grüeße. Zum erschtemal i sym Läben überchunt ds Annelor e veritable, galante Handkuß. Es wird so rot, daß sys Gsicht zwüsche de gääle Haar usgseht wie-n-en Öpfel im Strouh.
«Du wottsch a d’Ussicht vüre?» seit der Junker Heros.
«A d’Wermi, a d’Sunne!» lachet der ander und zieht d’Bei höch, wie wenn er Gsüchti hätti.
«Aha, jaso? — Aber de o no grad echly confortabler!»
«Das wohl. Lue!» Dermit reicht er vo mene Bank syni Planrollen und het se dem Turnäller dar.
«Sapristi! Das isch jitz richtig öppis anders.»
«Gäll? Me isch doch nid mit verbundenen Ougen i der Wält umegfahre. — Aber, los, cha men euch nüt offeriere?»
«Merci, nei, mr hei no ne länge Wäg vor is. Mr wei uf d’Gouchere. Mueß ga luege, was si dert obe trybe.»
«Dyni Töufer?» Der Dießbacher lachet hinder de Zänd, und der Herr Heros zuckt d’Achsle.
Und du tuet er no einisch e Blick über ds Ganzen ewäg und verabschidet sech.
Im Wyterryte fragt du der Gideon: «Isch eigetlech dä so rych, daß er däwäg cha boue?»
«Er het sy Sach», lachet der Papa. «Es isch äben oppis anders, ob eine nume Houptmen und Kompagnieinhaber isch oder Oberscht und Regimäntsinhaber. Der Houptme mueß näh, was men ihm git und mängisch no druuf tue, für sy Kompagnie komplet z’ha. Aber wenn e Landesherr Regimänter bruucht, so chan e tüechtigen Oberscht frage: Was gisch mr? Und isch er gschickt, so weiß er geng e Vörtel drus z’schla. Er het o vis-à-vis vo de Houptlüten alli Trümpf i de Händ. Und wie nötlicher der Monarch tuet, descht preziöser chönne sech d’Regimäntschefs mache. Aber Gfell mueß me ha, und i ha’s nid gha.»
Düre Dießbachgraben uf het me hinderenand müesse ryten und wenig mitenand chönne rede, und so isch es ungfähr blibe bis ga Mühliseilen ufe. Es het o keis aparti ds Bedürfnis gha na Red und Antwort. Der Wäg isch schmal und schlächt gsi. Me het de Roß müessen ufpasse, und wenn das nid grad so nötig isch gsi, het men uf d’Schneebärgen übere gluegt, wo, einen umen andere, ihri wyße Höupter über d’Wand vo de Sigriswil-Flüeh hei afah ufestrecke. Z’Mühliseile hei si der Ussicht für einschtwyle der Rügge gchehrt und gäge Mitternacht i d’Weiden und Wälder vo der Goucheren ygschwänkt, wo dem Herr Heros syni Sennen ihres Wäse gha hei. So viel Ämmetal wie dert obe hei der Döni und ds Annelor no nie uf ds Mal chönnen überluege. Sowyt der Blick het möge grecke, nüt als grüeni Huble, Wald und Weide, und derzwüsche hie und da ds grausilberige Zältli vo mene Burehus. Und über alles e heiterblaue Himmel, schöner nützti nüt. Di Senne sy cho, underwürfig und doch mit Ouge voll Furcht und Gwunder, für nid z’säge Mißtroue. Di eltere Hirte hei der Herr no gkennt, und es het se wundergnoh, wie men usgsehji na so viel Chrieg und Frömdi. Si sy verwunderet gsi, wie-n-e freinen er sygi, und hei ne-n-erliechteret gseh wyter ryte.
Du sy si düre Wald, bis men uf eismal änenusen i ne-n-anderi Wält überegseh het. Oben am stotzige Bort ob der Rüegsegg sy si abgsässe, hei d’Roß im Wald inne la leuen, und der Tschägg het mit dem Proviant müesse vürerücke. Der Gideon und sy Schwöschter hei dänkt, di schöni Ussicht louf ne nid dervo, und ihri Nasen i Fuettersack gsteckt.
«Mach jitz d’Husfrou, Annelor!» befiehlt der Herr Heros, und du geit er mit langsame Schritte linggs übere, rächts übere, wie wenn er der rächt Platz no nid gfunde hätti und nid schlüssig wärde chönnti, wo-n-er Oug und Härz am beschte chönnti tränke. Und du blybt er ändlech wie agwachse stah, bis de Chinder d’Geduld usgeit. Er weiß chuum sälber, wo-n-er mit syne Gedanken isch, da zupft ne-n-öppis am Ellboge. Ds Annelor steit näben ihm.
«Aha, dir heit Hunger? — I chume», seit er.
Hamme, Brot, Eier, Öpfel, Birre, Wy, alles isch schön dargleit; aber keis hätti öppis vo dene Sachen agrüehrt, bevor der Papa ds Zeiche derzue gä het. Jitz aber chüschtet me’s deschtmeh, und dermit chunt d’Luschtigkeit wieder obenuuf. Der Gideon und ds Annelor grate meh und meh i ds Necken und Gangglen und achte sech gar nid, daß der Papa am Bort usse sitzt, ganz wieder ab der Wält. Der Friden und d’Stilli vo däm Land hein ihm di inneri Rueh gnoh. Hie unden am Hang zündte bluetroti Birren- und Chirsböum um di silberige Schindeldecher vo heimelige Burehüser. Dert glänzt der Dachrüter vo der tusedjährige Würzbrunne-Chilche.
«Gseht dr, Chinder,» seit der Herr Heros, «das schöne, grüene Mätteli um d’Chilchen ume? Wüsset dr, was das isch? — Dert tüe mir alli einisch üse letschte Schlaf. Dert a der Muuren isch ds Erbbegräbnis vo de Turnäller.»
«O wie schön!» meint ds Annelor. «Da het eis emel de Rueh.»
«Ja,» antwortet der Vatter, «aber si wott verdienet sy, gäll, Döni?» Dermit hout er dem Gideon eis uf d’Achsle.
Z’underscht im schmale, grüene Talbode zwitzeret e Bach. Aber wyt, wyt drum ume walmet ds schwygsame, gheimnisvolle Waldmeer. Wenn e Wulke drübergeit, wird es ganz tief blau, und nume di paar Weiden und Rütine blybe grüen. Und de, wenn d’Sunne wieder alleini Meischter isch, stande d’Felsemuure vom Hohgant und de Schratteflüeh wie vo luter altem Guld da mit blaue Schluchten und Chrinele voll Schnee. «Buechstabe» säge si dert obe dene wyße Chrinele, wil si usgseh wie-n-es Band voll gheimnisvolli Sprüch. Wyter hinde, i der breite Bresche, lyt wie-n-es Zouberland voll Glanz und Liecht ds Tal underem Brienzergrat. Und ganz z’letscht hinder allem stande bolzgrad und unagrüehrt d’Yschbärge. Es isch eso ganz e Wält für sich. Da ghört niemer anders dry, als die, wo sit alte Zyte drinne läben und sälber voll sy vo der Stilli und däm tiefe Fride. Däm mueß es ghöre, wo sech mit sym Charscht a de Börter feschtbisse het. Löit is mache, löit is läbe, mir wüsse wie, und meh wei mr nid, heißt’s i dene Hüser, wo i de Börter hocke wie Fündlige.
No isch der Herr Heros dadry versunke, wo-n-ihm sy Suhn zuerüeft: «Lueget da unde! Was isch da los?»
I halber Höchi vom Bärg chöme Lüt underem Vorschärme vomene Burehus vüre. Im Gänslimarsch gange si uf mene schmale Wägli dem Bort nah. Alti Manne mit Chranzbärt, jungi, chreftigi Bursche, Froue, e längi, längi Zylete. Verwunderet luege die vo der Turnälle ne zue. Si verteile sech und verschwinde nah-ti-nah.
«I weiß, was das isch,» seit der Herr Heros, «das sy Töufer. Die hei gwüß hie ne Versammlung gha.»
«Isch das nid verbotte?» fragt mit Yfer der Gideon.
«Es wär wohl», antwortet ihm der Papa. «Si trybe nes gfährlechs Spil. Aber lue, wenn me gseh und erläbt het, was i, so lehrt me d’Lüt la mache. Wär weiß, ob die dahinde nid besser verstande, was ne der lieb Gott z’säge het, als mir i üsne Chilche, wo di Herre Predikante mängisch besser wei wüsse, was i der Bibel steit, als Gott sälber. — Und daß si sech im Wasser vo ihrne Bärgbech löi la toufe — warum nid? Das gfallt mir de no grad. Das ghört so derzue. Es isch alles so wahr und luter by ne.»
«Sy ächt üsi Hirten o derby?» möcht der Gideon wüsse.
«Es chönnti wohl sy. I frage se nid. Es sy bravi Lüt, und me mueß se nid welle ga besser mache.»
Lang no hei si dem schöne Spil vo Sunnen und Wulke zuegluegt, dem Uflüüchte vo der farbige Landschaft und ihrem blau und bläuer und chelter Wärde, bis der Dusem i der Tiefi zum Näbel worden isch und nah-ti-nah alles verschleieret het. Und du isch men ufgsässen und nordwärts düre Wald gritte, gäge Bowyl abe.
«Aber eigetlech, Papa,» fragt, wo me du wieder näbenenandere het chönne ryte, der Gideon, «isch das nid echly verwäge vom Dießbacher, jitz grad so nes neus großartigs Schloß z’boue, wo d’Bure jammere, es gang ne schlächt?»
«Verwäge? — Es geit se nüt a. Si bruuche’s nid z’zahle. — Du muesch dir das merke, Döni, wär öppis gälte will und sy Wille düresetze wott, mueß de Lüte zeige, was er verma. Ds Gäld nützt nüt, solang es i Chischten und Feßli ybschlossen isch. Erscht, wenn d’Lüt merke, daß me der Muet het, ’s z’bruuchen und — daß me’s o versteit, dermit umz’gah, überchöme si Reschpäkt vor eim. Glanz und Wysheit mache der Herr. Du muesch öppis ha, du muesch öppis wüsse, viel wüsse, meh als ander Lüt, und öppis chönne, wo nid jede cha. Es isch am Änd glych was, rede, fächte, ryte, syg’s was es well, aber öppis, wo me dermit anderne vorus isch. Und das mueß me se vo Zyt zu Zyt la gspüre. De ma’s es de o verlyde, guet z’sy gäge se. Däwäg chunt men am wytischte.»
D’Turnälle het men im Näbel nid gseh, gäb me schier druff obe gsi isch; aber der Herr Heros het es schöns Schloß gseh mit Terrasse, Gärten und Springbrünne, es wyts grüens Land voll Glück und Sunneschyn und sich sälber umgä vo willige Trabante.
Aah, was git’s Schöners, als däwäg heicho mit nere gsunde Müedi i de Glider, mene Wolfsappetit und de obem Usspinne vo große Plän yz’schlafe?
Der Herr Heros hilft sym Töchterli usem Sattel und fragt: «Bisch müed?»
«Echly scho. Aber es isch schön gsi. — Gället, mir gange de no meh so?»
Da chunt der Tschägg cho mälde, es syge zwöi frömdi Roß im Stall.
«Was?»
Der Herr Houptme geit no sälber ga luege. — Wie wenn je der Swatopluk öppis eso erfunde hätti! — Uf eis mal isch dem Herr sy ganze rosige Luun schwarz verhänkt, und es rütscht ihm öppis wie-n-es Donnerwätter under de Zänd umenand. — Richtig, der Husgang isch voll Bratisduft. Und da steit o scho d’Frou Nicolette im dämmerige Liecht und seit, chuum daß si d’Chinder grüeßt het: «Es isch mr gwüß leid, daß du di Herre no da findsch; aber was han i welle? Si hei nid wyters begährt, ohni di gseh z’ha.»
«Wenn sy si cho?»
«Dä Namittag erscht.»
«Und wei über Nacht blybe?»
«I gloube’s nid. Si zellen ufe Mondschyn.»
«So, guet. Sünsch chan i ne ja de heizündte. — Wär isch es?»
«Niemer vo Bärn. Der Petermändel und der Worber.»
«So, der Worber? Das isch mr grad Bärns gnue. Aber mynetwäge. Mir wei jitz drahi, mir hei Hunger, gället, Chinder?»
«Di Herre wärde jitz de o afange möge. Si hei nüt welle, bevor du zrück sygisch.»
«Wenn i das gwüßt hätti!»
Mit däm ryßt der Herr Heros d’Saaltüren uf und findt zwee stattlechi Herren am Kaminfüür. Si standen uf und grüeße fründlech.
Dem Herr vo Grafferied sy Ratsherre-Perrüssen und der Radmantel lige dussen im Gang uf mene Trog; aber sy schön plissierte Mühlisteichrage git ihm no Gwicht gnue. Der ander, der Herr Petermann vo Diesbach vo Schloßwyl, isch i der Turnälle kei sältene Gascht. Me weiß z’Bärn, daß er guet Fründ isch mit ds Herborts, und drum het ne der Ratsherr mitbracht. Das het sech der Herr Heros grad überleit. Wär es nume so um ne Nachbarschaftsvisite z’tüe, hätti me nid so lang uf mi gwartet. Item, es het niemer nüt Ungrads la merke. Me het sech zuechegsetzt, und wenn o der Tisch keini Zeiche gä het vo welle zsämechrute, so isch doch Saches gnue gsi druffe. Z’erzellen isch o gnue gsi.
Nachhär het me nes neus Tütschi i ds Kamin gleit und sech drum ume nidergla. D’Chinder sy i ds Bett gschickt worde, und d’Frou Nicolette isch cho und gange, me het di halbi Zyt chuum gmerkt, sitzt si da hinden i ihrem halbfyschteren Eggeli oder nid.
Der Gideon, het me gmeint, syg im Bett. Aber er hätti de nid sölle gmerkt ha, daß der Papa hinder syne Visites öppis witteret, wo-n-ihm gäge Strich geit. Der Döni het afange gwüßt, wo men i der Turnälle mueß ds Ohr alege, für z’vernäh, was los isch. Im obere Gang, wo um die Zyt niemer vorby geit, isch e Rueßtüre, und wenn me die o numen um Fingernagels Breiti uftuet, so cha me jedes Wort verstah, wo im Saal unde gredt wird. Funke bruucht me deßtwäge keini use z’la. Da ghört der Gideon der Ratsherr säge: «Ja, Herr Houptme, Dir heit e Bitz Wält gseh und öppis erläbt. Aber jitz söttet Dir nid dadruffen yschlafe. Vo denen Erfahrunge sötti d’Heimet chönne profitiere. Sy’s nid di viele zsämetreiten Erfahrunge, wo us Rät und Burger e gueti Regierung mache?»
«Grad juscht das han i im Sinn, Herr vo Grafferied», antwortet dem Papa sy Stimm. «D’Heimet söll dervo profitiere, und grad juscht deßtwäge wott i mi i der Stadt nid zuechela. Ganz rächt, di zsämetreiten Erfahrunge. Dir heit nere gnue. I weiß nume z’guet, daß, wenn i myni o no derzue tät, i Zyt vo nes paar Monete nütmeh dervo da wäri. Si gienge mitsamt myr eigete Meinung und mit dem Gwinn für myni Buren i däm Brei under, wo z’Bärn im Rathus gchochet wird. Entweder mueß me reden und tue, wie die paar wenige wei, wo grad obena sy, oder me wird mit der Schuumchellen usegfischet und uf d’Syte ta. Probieret nid mir’s usz’rede! Das isch vo Alters so gsi und wird wohl no lang so blybe.»
«Aber, Verehrtischte, wie chäm das use, wenn alli so wetten argumäntiere? Da würd niemer meh drunder lyden als grad Eui liebe Bure.»
«Es isch kei Gfahr, daß alli so wette wie-n-ig. Ds Fatalen isch juscht, daß ungfähr e jede, für sy Meinung dürez’setze, sech zuechelat und nidemal merkt, daß er scho ds Beschte dahinde gla het, wenn er über d’Schwelle vom Rathus ynechunt.»
«Isch es de o ds Beschte? Isch es nid villicht ehnder eso, daß ne-n-i der Neechi vo der Regierung, wo d’Verantwortung für ds Ganzen uf sech gnoh het und uf ds Ganzen und Große luegt, es Liecht ufgeit über ds wahre Gsicht vo ihrnen eigeten Aschpiratione?»
«Das ma scho mängisch eso sy, aber wär steit mr guet derfür, daß di wenige, wo der Ton agäbe, heiterer gseh als ig?»
«Si sy o Möntsche; aber vergässet nid: Es ist keine Obrigkeit ohne von Gott. Wo aber Obrigkeit ist, die ist von Gott verordnet.»
Die Wort sy mit Gwicht cho und hei sogar dem Gideon, wo doch ds ärnschte Gsicht vom Ratsherr nidemal gseh het, tiefen Ydruck gmacht. Und drum git’s ihm ganz e merkwürdige Stich, wo-n-er sy Vatter ghört lache:
«Jaa ha ha ha. Das gloube die bsunders gärn, wo grad a der Regierung sy.»
«Es steit aber i der Schrift.»
«I weiß es wohl. Aber wott es nid villicht nume säge, jedes Volk verdieni die Obrigkeit, wo-n-es anerchennt?»
«I gloube nid, daß Dir mit Euer Uslegung chönntet bstah vor der Geischtlechkeit.»
«Das glouben i sälber o nid.» Und wieder dröhnt es Lache dür ds Chemi uf. «Aber Dir müesset nid meine, i heigi nid Oug und Ohr für d’Schrift. Mir isch o-n-es Liecht ufgange, wo-n-i heicho bi. Wie-n-en Offebarung isch mir es anders Wort worde: Sei getrost und unverzagt, denn du sollst diesem Volk das Land austeilen, das ich ihren Vätern geschworen habe, daß ich’s ihnen geben wollte. — Laß dir nicht grauen und entsetze dich nicht: denn der Herr, dein Gott, ist mit dir in allem, das du tun wirst.»
Uf das hi isch es lang ganz still blibe; aber der Gideon het völlig gspürt, wie di Herren alli i ds Kaminfüür yne luege, und es dunkt ne, er müessi der Ate verha, für uf d’Antwort z’passe.
Es isch wahr, si hei alli drei i ds Füür gluegt; aber zwüschedüre hei sech d’Blicke vom Ratsherr und vom Wyler übere Chopf vom Herr Heros ewäg troffe, und der Worber dänkt: So faht’s alben a, wenn eine wott über d’Sträng schla. Der Turnäller hingäge meint, jitz heig er se bluetig troffe, si wüsse nid rächt wyter.
«Alli Achtung», seit du ändlech der Ratsherr, «vor Euer Uffassung vo de Herrschaftspflichte, Herr Houptme, aber i förchte, uf däm Wäg chönntet Dir früecher oder speter mit Rät und Burgeren i Konflikt cho.»
«Das wird scho cho», antwortet der Herr Heros. «Nid daß i Händel suechti; aber i gseh wohl, daß mr usenand grate, vowägen i ha gar nid im Sinn nahz’gä. Es wär’ nid rächt vo mr, jitz, wo-n-i dussen i der Wält d’Möntsche ha glehrt kennen und mr hie d’Ougen ufgange sy über das, was nötig wär.»
«Dir gloubet de, schynt’s, mir im Rat gsehje das nid o?»
«Es macht mr nid d’Gattig. Dir fuehrwärchet ganz ungschickt mit de Bure, nid z’rede vo de Töufer.»
Da wird es wieder still. Dasmal aber gange d’Blicke nid i ds Füür. Groß richte sech d’Ougen ufe Herr Heros.
«Wie meinet Dir das?» fragt der Ratsherr. «Dir wärdet doch nid Partei näh für d’Sektierer?»
«Das chäm de no druuf a. Me sötti äbe nid vergässe, wär d’schuld isch a der Sektiererei. Wären üsi oberkeitleche Pfarrer, wie si sy sötte, so gäb’s im Bärnerland keini Töufer. Aber lueget, wär vo Chindsbeinen a sys Brot im Härd suecht und mit Sunneschyn und Räge mueß rächne, versteit sech besser uf Gott und d’Schrift als eui schwarze Manne, wo ihri ganzi Inschpiration z’Bärn im Rathus sueche. Was i vo Töufer gseh ha — und i kennen ere meh Oug in Oug als di Herre z’Bärn — sy bravi Lüt. Si hei meh Disziplin als mänge Pfarrer. Me dörft se ganz rüehjig la mache.»
Uf das hi ghört me ne Stuehl rütsche, und dem Ratsherr sy Stimm. «Herr Houptme, Herr Houptme, i nes paar Jahre redet Dir de villicht scho anders vo de Töufer. Wartet nume, bis si de Euch einisch i ds Bätt näme!»
«I gloube, vo da nache han i nüt z’schüüche.»
«Mr wei’s hoffe. — Item, also, i gseh leider, daß mr nid Ussicht hei, Eue guete Rat dert z’ghöre, wo-n-er Nutze chönnti stifte, und dermit...»
Wyter het der Gideon nütmeh verstande. Stüehl sy grückt worde. Ds Rede het sech i Gang use verzogen und z’letscht düre Garten i Hof. Und nid lang nachhär ghört er der Huefschlag vo zwöine Roß der Gartemuure nah sech i d’Wyti verlüüre.
Dür ne dicki Näbeldechi het der Mond zimlech häll möge zündte. Hie und da het me ne-n-Öpfel ghören i ds nasse Gras falle. Uf de Höf usse hei d’Hünd agä, wenn si der Roßtrapp ghört hei.
«Das chunt nid guet», seit der Ratsherr, und der ander antwortet: «Es isch schad, es steckt viel Guets in ihm.»
«I gloube’s sälber o,» meint der Worber, «er hätti ds Mäß zu mene richtige Füehrer, aber er begryft nid, wo-n-er häreghört. Er isch e Frondeur.»
«Er passet nid i ne Chomet,» seit der Herr Petermann, «er het nid für nüt ne Hirsch im Wappe.»
Meh no als bis jitze het sech sit däm Sunntig der Herr Heros i syr Bibliotheegg ybschlosse, und niemer het’s gwagt ne z’frage, was er dert machi, nidemal d’Frou Nicolette. Het si nüt gspart, für um ds Hus umen alles schön, vornähm und doch heimelig z’mache, so daß jedes, wo i d’Neechi cho isch, vomene Paradiesli gredt het, so het si sech bim Ywintere der Chopf usdänkt, was si astelle chönnti, für im Hus innen allem e herrschaftlechi Gattig z’gä. Aber gäb was si erzouberet het, wie-n-es Gschpänscht het se der Gedanke verfolget: es isch ihm nümme schön gnue, grad wie dem Herr Heros sälber Tag und Nacht nümmen usem Sinn cho isch: dert, änet der Hube, bouet der Dießbacher, und bald wird wytumenanderen alles vo sym Schloß und sym Glanz rede. D’Gheimnis vo der Bibliotheegg hei ds Läben i der Turnälle nid heiterer gmacht. Und sit der Visite vom Worber het no öppis anders Schatte gmacht, wo sünsch Sunne gsi isch. A däm sälben Abe het niemer gredt usser dem Herr vo Grafferied und dem Husherr. D’Frou Nicolette het nid es Wort über das use vo sech gä, was e Husfrou säge mueß, und der Wyler het o alles dem Ratsherr überla. Und einisch isch es dem Herr Heros gsi — wo si adieu gseit hei — der Petermann und sy Frou luege sech a, wie wenn si wette säge: und jitz? oder: da hei mr’s oder so öppis. Grad förmlech verabredet chan es nid gsi sy, vowäge d’Frou Nicolette het, wo si ds fyschtere Gsicht vo ihrem Ma gseh het, zuen ihm gseit: «Für was het jitz der Grafferied Ratsherrehabit treit?» Der Herr Heros het ufglachet: «Das het mir gulte. Und überhoupt, me söll äbe, wenn so eine-n-über Land rytet, wüsse, daß da e Bitz Regierung derhärchunt.»
Es isch dem Colette nid ganz heimelig, es weiß nid, wo’s use wott, dänkt er wyter, das begryfen i ja no; aber daß es sech de am Änd us Angscht hindere Petermändel tät, für mir Rät und Burger ufe Hals z’reise, das hingäge mögt i de nid erlyde.
Der Junker Gideon het o nid rächt begriffe, warum der Papa nid i Große Rat sötti. Mueß nid alles dertdüre, was öppis wott z’bedüte ha im Land? Wär är nid wie gmacht für a d’Spitzi vo der Republik? Niemer z’änetum het e höcheri Ambition als i Große Rat. — Aber er wird scho wüsse, warum er nid dert dry wott.
Es isch jitz i der Turnälle gange wie mängisch a heiße Summertage mit dem Wätter, wo’s gscheh cha, daß dir bim schönschte blaue Himmel zur Suppe zuechesitzet, bim Gköch dunkt’s ech, dir ghöret öppis rumple, und wenn dr ds Muul wüschet, isch der Himmel brandschwarz. D’Frou Nicolette het scho lang drann umegmacht, ihrem Ma ne Visite z’Schloßwyl vorz’schla, und dermit nid dörfen userücke, us Angscht, er chönnti öppis wie Verrat derhinder sueche. Ändlech aber het si’s doch du gwagt und isch nid übel verwunderet gsi, wo der Herr Heros chuum ne Sekunde lang d’Ougsbraue zsämezoge het und du grad antwortet: «Ja, es isch mr rächt. Wenn wei mr? Hütt no?»
Der Frou Nicolette het’s grad hütt nid passet; aber si het nüt la merke. «Ja,» antwortet si, «wenn du Zyt hesch.»
Scho het si ufg’atmet im Gedanke, er syg dür ne böse Luun düren und jitz ume z’ha für ne fründschaftleche Verchehr mit guete Nachbare. Aber scho underwägs merkt si, daß er jede Fueß mit Überlegung voren andere stellt. Es isch ihm würklech um nüt anders z’tüe, als der Herr Petermann mache z’rede. Nume het du das syni Häägge gha. Du muesch nid meine, het der Herr vo Schloßwyl dänkt, i cha o schwyge. So sy di beiden emel e Stund lang i der große Schloßallee uf und ab gloffe, ume Weiher umen und wieder d’Allee us. D’Bise het mit de dürre Bletter gnarrlet und dene Herre d’Backe blau agstriche, aber was si a Worte dervotreit het, isch sech nid derwärt gsi. Wie so ganz anders het doch die Ussicht hie mit dem Herr Heros gredt als die ob der Rüegsegg! Isch es öppe vo hie oben abe nid o schön, ds Bärnerland? Was dert äne d’Stilli und Einsamkeit prediget, seit hie umso dütlecher, was e gueti Regierung und es willigs, schaffigs Volk zsämen usrichte. Hätti men aber der Turnäller gfragt, was er gsehji, so hätt’ er brummlet: «Dert unde, hinder der Wieslenalp, hocket d’Stadt Bärn, di Erzregänte, dert dröiht der Schloßturm vo Worb wie ihre Hartschier und erscht dert hinde, änet dem blaue Jura, geit’s i d’Wyti, i di großi Wält.»
Underdesse het dinne, i der warme Stube, d’Frou Nicolette ihrer Nachbarin und Fründin, der Frou Cleophea vo Diesbach, der Chratte gläärt. Si het nere brichtet, wie si dem Herr Heros ds Härz under d’Füeß legi und wie-n-er i der erschte Zyt dankbar derfür gsi sygi. Aber jitze chönn si afange bald astelle, was si well, er heig nere nütmeh druffe. Es steck ihm öppis im Chopf. Er wüssi, daß es neren im Stille grusi dervor, und drum ziehj er se nümmen i ds Vertroue. «Er geit je länger deschtmeh a mr vorby, wie wenn i nid imstand wäri, o öppen einisch e vernünftigi Meinung z’ha.»
«My Liebi,» het d’Frou Cleophea gseit, «da isch jitz halt bös z’rate. Du hesch es ungschickt agattiget. Dy Ma isch en Eroberer. Die hei äbe nüt druffe, wenn me ne-n-alles fix und fertig gchüechlet vor d’Füeß leit. Settigne Mannen ihri Freud isch ds Erstrytte, nid ds Ha. Wie schwärer men es macht, descht chüschtiger und schöner dunkt se-n-e Conquête. Me mueß ne nie alles gä, was si begähre. Si schetzen eigetlech nume das, wo si ds Läbe derfür müessen ysetze.»
«Scho rächt,» antwortet d’Frou Nicolette mit mene Süüfzer, «aber lue, wie öfter si ihres Läben a öppis gwagt hei, descht meh wei si ds nächschtmal derfür. Was gisch mr? heißt’s. Was söll da üsereis no, wenn me sys Letschte gä het und eine geng Höchers, Schöners und Größers begährt!»
«Eh so gfährlech wird das nid sy,» tröschtet d’Frou vo Diesbach. «Häb nume Geduld. Es isch scho derfür gsorget, daß si ihri Deceptionen erläbe, und dernah frässe si eim de wieder us der Hand. Aber dänk de dra!»
So isch du d’Frou Nicolette mit mene Troscht hei gwanderet, wo eigetlech keine gsi isch. Weniger als je isch si drübercho, was si ihrem Ma wärt sygi. Ach Gott, ach Gott! Wenn i nume nie dadrüber hätti afah nachedänke! Natürlech gieng er für mi dür ds Füür, wie me so seit, aber daß er mir o nume di gringschti vo synen uheimeligen Ambitionen opfereti...?
Nid minder schwygsam isch der Herr Heros näben ihre här gloffe. Usebracht het er usem Herr Petermann nüt anders als der ehrlech gmeint Rat: «Wenn i di wär, so gäb i nah und probiertes mit mene Sitz im Große Rat. De stüende dir alli Wägen offe.»
Wenn i di wär! — Du bisch äbe nid mi. I bruuchen eui offene Wäge nid. I begähre kei Landvogtei. Herr wott i sy und nid Lächema. — D’Füüscht het er ballet ob dene Gedanke.
So het sech der Himmel über der Turnällen überzoge, und das het so gar nid i ds Spil vo der Frou Nicolette passet. Sunne mueß i ha und blaue Himmel, und was a mir lyt, söll’s nid fähle. Ds Cleo het mr e dumme Rat gä. Was sött i dem Heros no beize? Mit Hinderha würd’ i mr ne nume no meh etfrömde. Er isch mr viel z’stark. Es isch gschyder, i löj ne i mys Härz la yneluege, bis z’hinderischt hindere, so gseht er, daß i zuen ihm stande, und de macht’s ihm de o Freud, mir Ritter und Herr z’sy. Wär weiß, Luterkeit bringt wieder Luterkeit.
Di erschti praktischi Awändung vo däm Etschluß het sech gä, wo si a menen Aben allei am Kaminfüür gsässe sy. Der Herr Heros isch ganz still gsi, het sech der Chnebelbart gstrichen und i d’Gluet gstuunet. Si hei keis anders Liecht i der Stube gha. Da schnellt d’Frou Nicolette uf und wirft e ganzi Wedelen i ds Kamin, so daß e Funkegarben uffahrt und bald druuf wie-n-e hungerigi Horde d’Flammen a den Escht ufechlättere. Du setzt si sech dem Herr Houptmen uf d’Chneu und leit ihm d’Armen umen Äcke.
«Kennsch du der Pfarrer Schöni vo Bigle?»
«Was isch mit däm?» Es paar großi Ouge bhöre d’Frou Nicolette. «Ja, i kenne ne, das heißt, i weiß wär es isch.»
«Der Herr vo Grafferied und der Petermandli hei schynt’s mitenand usgmacht...»
«Si welle mr dä ufe Hals reise?»
D’Frou Nicolette nickt und lachet.
«Soso. — Eine meh, wo mr chunt cho säge: ‹Wenn i di wär, so miech i dises und ließi das underwäge›.»
Z’erscht het das ergerlech tönt, und du isch der Erger i nes Lachen umgsprunge. Der Herr Heros ergeit sech i Zärtlechkeite, aber nah-ti-nah flieh syni Blicke wieder a der Frou vorby i ds Füür, und undereinisch stellt er sen ab und faht a i der Stuben umeloufe, so daß es a Dili und Wänd es urüejigs Schattegflatter git. D’Frou lat sech uf mene Schämel am Füür nider, luegt i d’Funken und dänkt drüber nache, ob si ächt am Änd doch hätti sölle schwyge.
Da blybt der Herr Houptme stah. «Wohl,» seit er, «eigetlech nähm’s mi de no wunder, was dä Schöni mir söll säge. Hei si öppis abgmacht, wie und wenn und wo?»
«Das weiß i nid. Villicht no gar nüt. Ds Cleo het nume gseit, er sygi e gschyde Ma, wo no so sy eigeti Meinung heigi. — Offebar isch es nid e blinde Ratstrabant.»
Das Wort het’s du dem Herr Heros chönne. Si begryft mi am Änd besser, als i gmeint ha, dänkt er. Und am andere Morgen isch er trotz dem Räge, wo z’momäntewys het wellen i Schneegstöber umschla, scho bi Zyten im Sattel gsässe — ga Biglen ufe. Der Frou het er nid gseit, wohin er well.
«Potz Mohren und Türgge!» seit e Stund speter der Pfarrer Schöni am Schrybpult, wo der Chlopfer a sy Hustüre fahrt, daß am ganze Hus d’Buzeschybli surre. Er tuet e Schieber uf und gseht grad no sy Chnächt mit mene gsattlete Roß zur Pfruendschüüre gah. Du bückt er sech und streckt sy wyße Bart zum Löufter us, für grad wieder zrückz’fahre: «Der Turnäller! Was wott jitz dä?» — Er het nid lang bruuche z’frage, der Herr Pfarrer. So isch ihm no nid mänge mit der Türen i ds Hus gfalle. Chuum i der Stube, platzet der Herr Heros los: «Mann Gottes von Pigilun, me seit mir, Dir syget no eine vo de wenige Prophete, wo en eigeti Meinung heige.»
«Das wär es Lob, wo me gärn ghört. Junker, aber wenn Dir e Prophet suechet, so chunt’s nid dadruuf a, sondere, daß me ds Ohr het für Gottes Stimm.»
«Äbe juscht das suechen i», antwortet der Herr Heros. Und du leit er los, wie wenn er vorem versammlete Große Rat müeßti syni Plän verfächte. Und der Pfarrer lost und stuunet und chunt exakt zum glyche Resultat wie der Herr vo Grafferied: Viel guete Wille, viel Liebi zum Volk, aber Frondeur. Wie söll das guet cho? — Het ihm’s der Herr Heros agseh oder vo Afang a dänkt, anders chönni so-n-en oberkeitleche Pfarrer nid urteile, er fallt zum Schluß über ihn här mit dem Wort vom Josua, wo-n-er verwiche scho dene Herren i der Turnälle zitiert het, hout mit der flache Hand ufe Tisch und seit: «So isch es und so wott i. Und jitz säget mr, han i rächt oder nid?»
Es isch zu sälber Zyt für ne Pfarrer nid liecht gsi zuez’gä, daß eine rächt heigi, wo i Religionssache nid ds Glyche gseit het wie di obrigkeitlechi Gloubes-Chammere. Der Herr Schöni brümmelet i sy Bart yne: «Das Himmelreich leidet Gewalt, und die Gewalt tun, die reißen es an sich.» Und du seit er lut: «Wüsset Dr, Junker, mir dörfe wohl e Verheißung uf üs bezieh, wo irged an ere Pärson i der heilige Gschicht gilt, aber sicher nume, wenn — wenn — wenn mr d’Vorussetzung glych erfülle wie die Pärson. Folge mueß me halt vor allem. Und vor jedem Schritt is uf ds Gwüsse frage: Cha das jitz Gottes Wille sy? — Kennet Dir ds Märli, wie me der Bär faht? Me beizt ihm Hung und hänkt drüber ne schwäre Stei uf. De stoßt er das Steitütschi wäg. Und wie wyter er ne wägstoßt, descht rüücher chunt der Stei ume, bis er ihm z’letscht der Chopf verschlat. So isch es halt o mit der Wahrheit. Entweder me lat se gälten und stellt sech drunder, oder si vertromet eim der Chopf.»
Verwunderet luegt der Herr Heros uf. «Wie wenn Dir scho lang dadrüber nachedänkt hättet!»
Da chunt es lischtigs Lachen i d’Ouge vom Pfarrer. «Ja lueget, Junker, wenn me halt zum Säher geit, für nes Orakel z’ha...! Läset einisch da nache!» Dermit bletteret der Pfarrer i der Bibel, schiebt se dem Herr Heros zuechen und zeigt ihm mit dem Finger ne Spruch, und der Turnäller list für sich: «Aber der Herr hatte Samuel seinen Ohren offenbart einen Tag zuvor, ehe denn Saul kam, und gesagt: Morgen um diese Zeit will ich einen Mann zu dir senden aus dem Lande Benjamin; den sollst du zum Fürsten salben über mein Volk Israel, daß er mein Volk erlöse von der Philister Hand. Denn ich habe mein Volk angesehen, und sein Geschrei ist vor mich gekommen.»
Hätti der Pfarrer sy Gascht nume la läse bis zum Wort Benjamin, so hätt er vermuetlech errate, was zwüsche Worb, Wyl und Bigle gangen isch, und meh hätti’s nid bruucht, für ne stutzig z’mache. Aber der Herr Heros het äbe wyter gläse, sowyt es ihm gfalle het. Und wenn eine druuf us isch, ds Wort Gottes i syni Spil ynez’zwänge, so hilft ihm der Tüüfel ungheiße. Wohl het sech der Turnäller en Ougeblick gfragt: Trybe si Ufueg mit mr? Aber es het ne scho z’fescht i der Zange gha. Da würd’s doch anders töne, seit er sech. Nid mit nere Silbe het der Pfarrer agrüehrt, was der Herr Heros erwartet het z’ghöre: «Wenn i Euch wär» und so wyters.
Ufem Heiwäg het er sech nume no a di neui Verheißung bsunne. Das isch jitz no dütlecher gsi als ds Wort vom Josua und isch ihm ganz ungsuecht vo mene Pfarrer gä worde. U das vom ufghänkte Tütschi, wo dem Pfarrer ds Wichtigschte gsi isch, het er nümme dänkt.
Scho sit Monete het es nie meh so wüescht Wätter gmacht wie hütt, so suur und widerwärtig, und sit langem isch der Herr Heros niemeh so heiter und zuversichtlich heicho i d’Turnälle. No öfter als bis jitze het er i der Stilli vo syr Bibliotheegg d’Bibel vüregnoh und dä Spruch nachegläse: «Morgen um diese Zeit will ich einen Mann zu dir senden. Den sollst du zum Fürsten salben über mein Volk.» Z’erscht het er’s so z’säge hinder sym eigete Rügge gmacht. Und na nes paar Tagen isch der Spruch scho mit roter Farb understriche gsi und het ne schwärgültig agluegt und so stark gschine, daß dernäbe di tused andere Stärnen am stille Himmel vo der Bibel nümme hei mögen ufcho.
I der Turnällen und drum umen isch es geng stiller worde, wie meh’s i Winter yne gangen isch. Der Herr Heros isch versunne gsi, aber nid übler Luun, und das het men i allem möge gspüre. Aber o i de Dörfer und i de Burehüser isch es dä sälb Winter no stiller zuegangen als öppen ander Jahr um die Zyt. Hätte d’Herre z’nacht hie und da d’Nase voruse gha, so wär ne villicht ufgfalle, daß zu gwüsse Zyte meh Mannen underwägs sy als sünsch und zwar näbenusse, uf einsame Höfe. Uf de Landvogteie het me scho gwüßt drum, aber i der Turnällen isch guet gschlafe worde. Der Herr Houptme het e kei Ahnung dervo gha, daß men uf jedem Hof im ganze Revier vo syr Herrschaft zu jeder Tages- und Nachtzyt gwüßt het, wo är jitz grad isch, und daß d’Bure d’Chehre, wo-n-er öppe gritten isch, besser kennt hei als d’Spure vo Hasen und Füchs.
Einisch, bald nam Neujahr, schlat der Herr Heros ganz unvermuetet syr Frou vor: «Du chönntisch di Wuchen einisch mit de Chinder ga Brandis übere, so ghört me wieder öppis vo ne.»
«Ohni di?»
«Ohni mi. Es isch nid nötig, daß i mitchume.»
D’Frou Nicolette fragt sech, ob nid villicht jitz eso-n-e Glägeheit wär, sech choschtbar z’mache, wie d’Cleophea gmeint het. Eh, si hätti ne guete Grund zum Etgägeha. Si dörft ihm wohl zu Gmüet füehre, daß es für si nid ratsam sygi, imene Schlitten uf holperige Wäge so wyt z’fahre. Aber si müeßti erscht geschter vom Himmel gfalle sy, wenn si nid afange wüßti, daß, wenn ihre Ma sen öppehi schickt, er sen äbe wott furtha. Sieg si nei, so gieng’s nid lang, bis es ume hieß, nid grad, si syg ihm e Schleipftrog — so grobi Wort bruuchti er nie gäge se — aber öppe, di Höffnige syge doch en unkommodi Sach. Di gueti Frou hätti nidemal drüber bruuche nachez’dänke, wie si-n-ihm chönnti säge, daß es nere nid passi. Ihri Ouge hei dütlech gnue gredt. Wort für Wort het er drinne chönne läse: Häb doch Erbarme mit mr, du weisch ja...
O ja, er het’s ganz guet verstande, aber das het ne gar nid verhinderet, uf ihri Frag: «Wenn hesch de gmeint, daß mr gah sötte», chalt und troche z’antworte: «Am Donschtig.»
«Am Donschtig?... Und wenn mr di anderi Wuche... oder wart, nei...»
Er lat se gar nid wyter überlege. «Am Donschtig passet’s mir.»
«Und du wottsch würklech nid mit?»
«Nei.»
Es paar Stund später seit er zu syr Frou, ganz ohni daß si no nes Wort dervo gseit hätti: «Du bruuchsch dr nid Sorge z’mache. Es lyt ja-n-e Huufe Schnee. Der Döni fahrt vernünftig, und me cha mit Strouh und Chüssi nachehälfe, daß du sicher nüt z’risquiere hesch.»
So isch du a däm Donschtig der Schlitte parat gstande, uf di schmale Wägen ygrichtet, aber nid für Froue, wo dranne gsi sy wie d’Frou Nicolette. Di beide Roß sy vorenand gspannet gsi. Ds Annelor isch hinderem Schutzschild gäge d’Huefstoglen im länge schmale Chaschte gsässe, d’Chneu fascht am Chini. Hinder ihm het me d’Mama ynebettet, so guet’s gangen isch, mit allerhand Chüsseni und Dechene; aber si isch weder gsässe no gläge. Hätt si sech la gah, so wär’s nere villicht no ganz wohl gsi i däm Ygricht. Aber ds Sech-la-gah wott glehrt sy und bruucht Muet.
«Geit’s ächt?» fragt der Herr Heros no. «La di no besser hindere!»
«Ja ja,» antwortet d’Frou Nicolette, «es wird scho gah.» Liecht en anderi hätti gseit: «I cha nid sy däwäg» und wär wieder usgstige. Aber d’Frou Nicolette het ihre Ma so a das «es wird scho gah» gwanet gha, daß er nere’s gärn gloubt het.
Underdessen isch der Gideon z’hinderscht ufgsprunge, uf ne Höck mit nere chuum fuuschthöche Lähne, d’Füeß i Gstelleni wie halbierti Holzböde, und het ds Leitseil über de Chöpf vo dene Damen azoge.
«Fahr mr de hübscheli! Hesch ghört?» seit der Herr Houptme. «Dänk a d’Mama!»
«Ja ja.» Und dermit het der Schnee afah stübe.
Dem Herr Heros isch es nid wohl, wo-n-er wieder i ds Hus geit; aber Grüblen und sech Plagen isch nid sy Art. Wenn me zu syr Sach wott cho, mueß me’s dörfe la druufabcho. Wie mängisch het er das afangen erfahre! Eigetlech isch er verwunderet gsi, daß sy Frou ihm nahgä het. — Ja, wenn si nid eso blanget hätti, ihrem Brueder z’Brandis und der Schwägerin einisch ga ds Härz z’lääre...!
Wo-n-er wieder i sy Bibliotheegg chunt, fallt di hälli Wintersunnen ufe Tisch, uf syni Plän, Skizzen und Zeichnereie. Wie für nes Exame het er se-n-usgspreitet gha. Ganz vernarret dry, zieht er bald hie, bald dert ne Linie nachen und gäggelet drannen ume, bis d’Hünd im Hof agäbe.
«Aha, da isch er», seit er halblut. Und richtig, es geit nid lang, so wird gmäldet: «Herr Houptme, der Herr Wärchmeischter Blepp vo Bärn.»
«I d’Ässtube! I chume», antwortet er. Und zwo Minute druuf heißt er der Meischter Blepp zuechesitzen und schänkt ihm y und stellt ihm uf, was es nume Guet’s git vo Chäs und Anken und Gröucktem. «Syd so guet, Meischter!» Aber bald hätti’s ne du schier afah reue, vowäge der Herr Blepp, gar e gsatzleche Ma, het möge, het viel, viel mögen und schuderhaft langsam g’ässe, währed der Herr Heros fascht verzablet isch, für ihm syni Plän z’zeige. Vo viele Worten isch der Meischter so wie so nid gsi. Er het nume glost und gcheuet und trunken und glost, währed der Turnäller ihm mit Yfer erklärt het, was er von ihm well, nämlech es Urteil über syni Bouplän und daß er ihm se chunschtgrächt usarbeiti. Und derzue isch ihm der Waadtländer schwallswys dür d’Gurglen ab grunnen und het ihm d’Ouge gmacht z’glänze.
Ändlech, ändlech schiebt der Meischter sys Täller uf d’Syten und seit: «Wei mr di Sach ga aluege?»
Da schießt er uf, der Herr Heros, und füehrt der Gascht i sys Heiligtum übere.
«Lueget,» seit er, «my Turnällen isch weder Fisch, no Vogel. Es het d’Gattig vomene Schlößli, aber es isch numen es Gvätterzüüg, es imponiert niemerem. Aber es chönnt en Afang sy. Es het d’Schmalfront gäge Mittag und d’Fassade gäge Morgen und Abe. Jitz möcht’ i da dra ahänke. Was da isch, würdi der Oschtflügel. Dertusse grediübere vo der Hustüre, chäm e glyche Weschtflügel z’stah, und di beide würde dür ne schöne Mittelbou mit Frontispiz gäge Mittag verbunde. Dertuse gäb’s de ne Front vo nüün Fänschter. Dervor e großi Terrasse, drunder zuechen e zwöiti und villicht no-n-e dritti, so daß me dert unde vo der Straß här grad e schönen Usbou vor sech hätti.
Der Hof blieb gäge Mitternacht offe. Dert würd’ i no ne Nußboumallee pflanze, villicht vier Reihe, und zwüsche de zwo mittleren abe chäm ds Wasser. Da chönnti me de Fontaines yrichte, der Ablouf underem Hus düre näh und uf de Terrasse Cascades mache oder Springbrünne. Ds ganze Hus würd eistöckig, aber höch, wie ds jitzige.»
«Und de d’Schüüre?» fragt der Meischter.
«Furt! — Hundert Schritt wyt gäge dertusen isch Platz gnue derfür.»
Der Meischter blaset Luft zwüsche de Zände düre, luegt di Plän a, geit a ds Fänschter und wirft zwüschedüre heimlechi Blicken ufe Turnäller, wo wyter redt, vo Freistäge, vo Sääl und vo Pavillons uf den Egge vo de Terrasse.
Ändlech seit der Meischter Blepp: «Das cha me nid.»
«Was cha me nid?» schnouzt der Herr Houptme.
«Dir heit Ech’s schön usdänkt,» fahrt der ander furt, «prächtig, aber i gseh das neue nid z’mache.»
«Warum nid? — So bringt’s de villicht en andere fertig.»
«I gloube. Dir machet Ech ne lätze Begriff vo der Sach, Herr Houptme. Dänket di Stützmuure! Das bruucht Euch ne ganze Steibruch. Dänket di Fuehrunge! Und de mueß me de no dä Boden aluege. Öb er das treit.»
«Steine han i gnue,» underbricht ne der Herr Heros, «Holz han i gnue, Lüt han i gnue. Roß han i gnue.»
Der Meischter gygampfet uf de Fueßspitzen und luegt mit vage Blicken i di bländigi Schneelandschaft use. «Scho rächt,» seit er ändlech, «alles rächt, Herr Houptme, aber i mueß Ech halt doch druuf ufmerksam mache, daß das de ne schöne Batze Gäld choschtet. Dänket, was Dir de scho numen a Löhn z’zahle heit.»
«Das han i wohl überleit, Meischter, aber nie wär’s günschtiger als jitz, wo füfzig Batzen uf ne Taler gangen und d’Lohnsätz no glych blibe sy, wie di letschte Jahr.»
«Scho rächt,» meint der Herr Blepp, «wenn si mit dene Löhn wei vorlieb näh; aber i förchte, das chönnti de Häägge gä. Dir bouet no nid hütt und no nid morn, und was me so ghört, muttet’s äben im Ämmetal umenand.»
«I ha no nid viel gmerkt vo däm. Und wenn o, so sölle di Herre z’Bärn jitz ihri Zänd zeige. — Item, also wägem Gäld macht’s mr o no nid Chummer. Das mueß me halt jitz de usrächne.»
Na vielem Hin- und Härrede sy du di beide Herren i Schnee use, ga nacheluegen und mässe, und gägen Aben isch der Meischter Blepp mit Plän und Notize heigritte. Sy erschte Vorsatz aber isch gsi, vor allem echly nachez’frage, wie das eigetlech e Sach sygi mit dem Turnäller. Ds Resultat isch gsi, Gäld sygi jedefalls gnue da. Er sygi guet undersetzt, aber er heig’s höch im Chopf. Ja nu, het der Meischter Blepp sech überleit, höch im Chopf bi de Bouherren isch keis Unglück füre Wärchmeischter, wenn Saches gnue da isch, im Gägeteil. Mir boue, und wie wohl es dem Bouherr nachhär drinnen isch, cha üs glych sy.
Anders isch es dem Herr Heros z’Muet gsi, wo-n-er du wieder allei a sym abgruumte Zeichnungstisch gsässen isch. Eso nütmeh da, wo-n-er dranne hätti chönne zeichnerlen und ersinne. Und de äbe... das Gäld, di Löhn! Daß er de usgrächnet no mit der neue Münzornig vo Rät und Burgere syne Bure sötti ufchneulen und öppe gar no oberkeitlechi Gwalt derzue aspräche, das het ihm’s gar nid chönne. — Lieber ohni das. — Aber alles bis ufe letschte Chrüzer verbouen und de imene Schloß, wo alli Blicken uf sech zieht, müesse raxe, wär’ o ungschickt. — Dummi Sach, das. Aber i la nid lugg. I wetti doch bim Tusig luege, ob me da der Rank nid fänd. — Und jitz isch wieder e Boge Papier ufe lääre Tisch cho und ds Verzeichnis vo de Güeter und vo de Schuldner, und der Turnäller het vo Pöschtli zu Pöschtli nachetüpft, ob me nid der Ertrag no chly chönnti verbessere.
Drüber isch es Abe worde. Der rot Widerschyn vo de Schneehäng isch erlösche gsi, und uf eismal isch dem Herr Herbort di tiefi Stilli und Fyschteri zum Bewußtsy cho. Hunger het er keine gha, er het ja mit dem Meischter Blepp zwüschenyne währschaft z’Mittag g’ässe. I der Chuchi het me gwüßt, daß er nid wott gstört sy, und agnoh, er warti mit Ässe, bis d’Frou hei sygi. I der Bibliotheegg isch es tschuderig worde. Er macht Liecht, für i Saal, wo’s wermer isch und wo-n-e Pendule steit, ds einzige Zyt zwüsche de Chilchstürm vo Münsigen und Signau. Der Zeiger geit scho gäge de nüüne! Der Herr Heros steit da und rächnet nachen und findt, Frou und Chinder chönnte scho längschtes ume daheim sy. — Was mache? Ne-n-etgäge ryte? Da chönnti me bös näbenenandere vorbycho. Villicht hei si en andere Wäg ygschlage für hei. Er wirft Holz i ds Kaminfüür, lost und stuunet und rächnet und lost. Aber es blybt still, so still, dunkt’s ne, wie-n-es sünsch gar nie isch. Einisch fallt es Schyt zsäme, und da drob erwütscht sech der Herr Heros bim Gedanke, es gäbi Froue, wo no besser zur Chatelaine passeten als d’Nicolette. Ganz uwirsch über settigi verloreni Gedankegäng springt er uf, tuet d’Saaltüren uf und lost. — Nüt!
So mit sich allei sy, ohni öppis z’tüe z’ha, das het ihm’s nid chönne. Er het’s ja hundertmal düregmacht, aber doch de nid mit Gedanke, wo eim so zähj im Chopf sitze, wie der Näbel a de Flüehne cha umestryche. Derzue het ds schmächtige Flämmli vo der Cherze d’Stube nid heiterer möge machen als öppe ds ewig Liecht ne Krypta. Er hätti das Liechtli überhoupt chönnen usblase, wenn er’s nid vo Zyt zu Zyt bruucht hätti, für ne Blick uf d’Pendule z’tue.
Daß öppis lätz sygi, het er nümme zwyflet, und er het wohl gwüßt was. No ne Stund warten i, seit er sech, und wenn si no nid da sy, so ryten i ab. E halbi öppe verstrycht no, da dunkt’s ne, er ghöri öppis vorem Hus uf der Hofsyte. Im Sprung isch er im Gang ussen und weiß o scho, daß es nid syni Lüt sy. Warum, chönnt er nid säge, aber es wär eifach anders. Und wo jitz der Chlopfer a d’Hustür fahrt und der gwölbt Gang dervo dröhnt, fahrt ihm e Tschuder düre Rüggen uf. Er stellt ds Liecht uf ne Trog und zieht d’Rigle. E Luftstoß. Ds Liecht isch us. Und vor der Schneeheiteri im Türg’reis steit e stattleche Ma, wo mit dem verschneite Schlapphuet fascht a d’Oberschwelle chunt. Und dusse, vor der Stäge chlefelet es Roß mit dem Biß.
«Wär da?»
«Ig, Herr Houptme, der Vincenz Hofmeischter.»
«Dir chömet vo Brandis?»
«Ja.»
«Chömet yne! Was het’s gä?»
«Leider nüt Guets.»
«My Frou...?» Es verschlat dem Herr Heros d’Stimm. «sy si underwägs ungfellig worden oder...?»
«Nei, si lyt im Schloß z’Brandis. Si...»
«Isch nidercho?»
«Ja, so isch es, aber...»
«Doch nid gstorbe?»
«Nei. Aber es isch hert dranne vorby gange. Drum het d’Tante di Chinder nid welle furt la.»
«Chömet yne, i d’Stube!»
«Wenn Dr erloubet, möcht’ i ds Roß a Schärme stelle. I bi scharf gritte, und es isch chalt.»
«Pärse. Mr wei grad ga luege. Chömet.» Der Herr Heros geit vora zur Schüüre, weckt der Tschägg, wo im Stall uf d’Herrschaft gwartet het, und befiehlt ihm, einschtwyle no ufz’blyben und im Schlößli uf wytere Befähl z’warte. Du füehrt er sy Gascht, es isch e Neveu vom Landvogt vo Brandis, Fähnrich imene cheiserleche Regimänt und z’Brandis im Urleb, i ds Hus, macht Liecht, reicht Spys und Trank und setzt ihm am Kaminfüür vor. «Gryfet zue, Herr Hofmeischter.»
Und zwüschenyne lat er sech brichte, wie d’Frou Nicolette in allne Zuestände z’Brandis acho, dert niderbroche sygi und e tote Bueb zur Wält bracht heigi. «Me het ta, was müglech gsi isch. D’Hebamme vo Lützelflüeh isch da gsi. Der Ungglen isch ga Burdlef abe, der Dokter ga reiche.»
Uf Frag um Frag — si sy cho wie imene Verhör — het der jung Hofmeischter müessen antworte. Und du isch der Herr Heros dagstande, wie am Lagerfüür na nere verlorne Schlacht und het gschwige, lang, lang.
Ändlech zuckt er zsäme.
«Wei mr?» fragt er halblut und gryft na mene Bächer, für sech no ne Ruck z’gä. Da gseht er, daß sy Gascht der Chopf tief uf der Bruscht z’hange het und schlaft. I mueß ne no chly la verschnuufe, dänkt er, läärt sy Bächer und setzt sech o i ne Fauteuil. Es isch nid lang meh gange, so het’s o ihn gnoh, und im Gang usse het der Swatopluk uf mene Schämel über ne Trog yne gheltet und gschnarchlet. Der Herr Heros het aber nid schwär gschlafe. Alli Bott isch er z’wäggfahre. Grad chuum der allererscht Schyn vo Heiteri het er mögen erwarte, du het er Alarm gschlage, la sattlen und isch mit dem Fähnrich und dem Chnächt Brandis zue gritte. Hinder Walkringen oben isch es du afange sowyt Tag worde, daß er dem junge Hofmeischter z’grächtem het chönnen i ds Gsicht luege. Dä chönnt ihm’s. Di ehrlechi, gradi Soldatenart luegt ihm usem Gsicht. Si hei du vo dussen afah brichte, vom Chrieg, bis ds Schloß Brandis uf sym Vorsprung i de blau-grau-bruune Boumbäse zum Vorschyn cho isch. Vo da-n-ewäg sy si wieder schwygsam vorenandere här gritte. D’Roß hei gschnupet und gschwitzt und dampfet. Wyt vor de beiden anderen isch der Turnäller i Burghof use cho. Dert äne, underem Vorschärme vo der Zähntschüüren isch dä unglücklech Schlitte gstande.
I der Äßstube hei si uf ihn gwartet, der Landvogt und di beide Chinder. Ds Annelor chunt uf ihn zue, leit ihm d’Armen ume Hals und briegget. Der Gideon steit a ds Büffet glähnt und luegt mit große, stöberen Ougen uf sy Vatter, wie wenn er wetti säge: Da isch es, ds Unglück. I cha gwüß, gwüß nüt derfür. Der Landvogt steit z’mitts i der Stube, e großmächtige Schatte. Er grüeßt. «Gott sei Dank, bisch da!»
«Wie steit’s?»
«Ts... Me weiß neue no nid, wo’s use wott.» Er zuckt mit syne breiten Achsle. — Er tuet es paar Schritt gäge ds Fänschter, schüttlet der Chopf und chunt wieder neecher, schynt a öppisem z’worgge, und ändlech chunt’s vüre mit mene vorwurfsvolle Blick: «Wie um ds Himmels wille hesch du nume chönne zuegä, daß dy Frou i däm Zuestand reisi!»
Der Turnäller antwortet nüt. Er het wohl uf der Zunge gha z’säge: Warum hätt’ si nid sölle? Da han i de ganz ander Sachen erläbt. Froue, wo druff und dranne... Aber, was treit’s ab ga z’rede vo was me hätti söllen und nid sölle! Er isch nid schnitzig gsi, sech vor sym Schwager z’etschuldige.
Dä seit: «Wart, i will dem Anna rüefe, es cha dr de brichte, wie’s steit.» Dermit geit er langsam und schwär zur Tür us, und der Herr Heros chehrt sech gäge sy Suhn, luegt ne lang vo obe bis unden a, chunt e Schritt neecher, so wie men uf eine zuegeit, wo me mit mene Fuuschthieb möcht z’bodehoue.
«Du bisch, dänk, gfahre wie dem Tüüfel ertrunne, he?»
Der Vorwurf isch villicht nid ganz unverdienet gsi, aber i däm Ougeblick het er nüt Guets agrichtet. Es het usgseh, wie wenn der Papa, wo sünsch nie so öppis gmacht het, sy Schuld wetti ufe Suhn ablade. Trotzig und bös luegt ihm der Gideon i d’Ouge.
Ds Annelor möcht der Papa am Ermel fasse, für ihm z’bättle, er söll nid ungrächt dryfahre, aber es darf nid zueche. I däm Ougeblick chunt d’Tanten Anna ynen und grüeßt ne. «Chumm!» seit si. «Jitz isch es grad erwachet.»
Und im Gang usse nimmt si ne fescht bi der Hand, luegt ne-n-a, tuet e Blick a d’Dili und schüttlet der Chopf. Si bruucht d’Frag vo ihrem Ma nid no einisch z’tue. Er versteit se nume z’guet, schwygt und geit nere nache, i d’Stube, wo d’Frou Nicolette i Fiebergluet erschöpft i mene z’ringsetum verhänkte Bett lyt.
Der Herr Heros bückt sech über se-n-yne, nimmt nere d’Hand — si isch ganz ohni Chraft — und git nere nes Müntschi uf di füürheißi Stirne. «Arms Colette, was hesch du müessen erläbe!» D’Ouge fahn ihm afah brönne, und er mueß sech zsämenäh, für d’Stimm binenandere z’bhalte. Er möcht nere säge, si söll ihm verzieh, daß er se heig la gah, da merkt er, daß si rede wott.
«Hm,» fragt er, «was möchtisch?»
Müehsam chunt’s: «Channsch — mr — verzieh?»
«Verzieh? — Was sött’ i dir z’verzieh ha? — I will Gott ewig danke, wenn du mir channsch vergä.»
Zur Antwort leit si no di anderi Hand uf syni.
Er zieht se-n-a d’Lippe, und du luegt er ume, und wo-n-er niemermeh i der Stube gseht, setzt er sech a ds Bett zuechen und bhaltet der Frou Colette ihri Hand i syre, bis si wieder schlaft. Mit gspannete Blicke verfolget er ihri Atezüg. Und derby geit’s ihm im Chopf ume... «Channsch mr verzieh», het si gseit. — Han i das us nere gmacht? — Uf eismal geit ihm es Liecht drüber uf, wie-n-er dem Wäse vo syr Frou müessi Gwalt ata ha. Wenn e Hund under ne Wage chunt, git er eim no der Talpe. Es verunglückts Chind zellt scho vo sälber druuf, daß me’s nid no schmählt. Und si fragt: «Channsch mr verzieh?» Ja, jitz isch er demüetiget gsi wie no nie. Und wenn er o nid mit Worte bättet het, so het doch sys Härz bättlet: La mr se no! Jitz darfsch mr se no nid näh. Da mueß z’erscht no öppis wieder i d’Ornig cho.
Underdesse sy syni beide Chinder in ere grusame Härzesnot dunden i der Äßstube gsi.
«Jitz söll i no d’schuld sy!» het der Gideon gseit, nadäm der Papa usen isch. D’Füüscht het er ballet und gstampfet. Und du isch er a ds Fänschter, het usegstuunet, und ds Annelor het gseh, wie-n-er zuckt und schluchzet. Es weiß gar nümme wie sy, das arme Chind, und louft use ga nes Eggeli sueche, wo-n-es sech chönnti verstecke, für z’bätte. Was söll men anders, wenn me so drin isch? Es kennt sech nid us i däm Schloß, stoßt e Türen uf, wo nid i der Fallen isch. Es meint, es chömi da uf ne Louben use, und isch in ere Stube. Es isch niemer da. So meint’s emel. Da chneulet’s a Bode, z’mitts i der Stuben und jammeret: «Heiland, liebe Heiland, hilf is doch! Der tusiggottswille la se nid stärbe! Dänk doch, wie das wär bi üs! Was mieche mr o!» Und geng wieder chunt’s: «Hilf is! Hilf is! — Gäll, du hilfsch! Mach se-n-ume gsund!»
Das guete Chind het nid g’ahnet, daß der Vincenz Hofmeischter hinder den Umhäng agleit ufem Bett lyt und schlaft. Das heißt, er het gschlafen und isch erwachet obem Ynecho vom Annelor. Er het sech muusstill, und wo-n-es usegeit und im Gang umelouft und nid weiß, wohi, springt er use, geit ihm nache, nimmt’s fründlech bi der Hand und seit: «Chumm du, chumm!» Und wyter: «Briegg nid! Es isch no lang nid gseit, daß d’Mama müeßi stärbe. Scho mängi Muetter het das düregmacht und isch wieder zwägcho.» Er füehrt’s i d’Äßstube zrück und zieht’s näbe sech uf ds Ruehbett. «Und du,» seit er zum Döni, wo uwirsch und verhüület umeluegt, «chumm du o dahäre! Was weit dr ga plääre, gäb me nume weiß, wo’s use wott mit euer Mama? Me mueß a ds Bessere gloube, solang me d’Weli het.»
«Es isch ja nid wäge däm,» seit der Gideon, «aber daß i d’schuld sy söll.»
«Was d’schuld?»
«He ja, der Papa het mr’s i ds Gsicht yne gseit, will i z’unerchannt gfahre sygi. Und i ha doch...»
«Abah, warum nid gar. Chumm, jitz dahäre! Du muesch dir das nid so la z’Härze gah. Du muesch dy Papa o begryfe. Lue, wenn me so drinn isch wie är, überleit me nid jedes Wort. Es isch ihm jitz gräßlech, daß er d’Mama het la reisen i däm Zuestand. Är isch halt no vom Chriegsläbe här gwanet, nid lang z’wäägge. Weisch, das geit halt albe verdammt ruuch im Fäld. Wenn me nes Hus wyters mueß, gheit men eine no halbtot uf ne Charre. Und wahr isch es, daß d’Möntsche merkwürdig viel mögen erlyde. Frylech, mängisch geit’s de o lätz. Aber jitz emel hie, wo me doch grad derzue het chönne tue...? Und eui Mama isch ja no chäch vo Gsundheit. Oder nid?»
«Das wohl», seit der Gideon, wo sech jitz o zuechegla het. Der Vincenz sitzt zwüscheninnen und leit beidne d’Armen um d’Achsle. «Chopf uf!» befiehlt er. «Courage!» Ds Annelor drückt er mit syr junge Soldatetatze scho ganz vätterlech fescht a sech, und er freut sech über di große Chinderouge, wo vertrouessälig zuen ihm ufeluege. Vori, wo-n-es gmerkt het, daß der Vincenz ihn’s het ghört bätte, isch es innerlech ganz derangiert gsi, schier wie wenn er’s ohni Chleider hätti gseh. Aber jitz isch ihm d’Schüüchi vergange, und es het in ihm e Kamerad vo syr Härzesnot erchennt.
«Wei mr es Brättspil mache?» Ohni en Antwort abz’warte, geit er ga ds Brätt und d’Steine reichen und zeigt ne neui Arte z’spile.
Es isch es kurioses Läbe gsi i dene Tage. Ds Schloß Brandis het an ere Chräze gliche voll Vögel, wo nid so rächt zunenand passe. D’Frou Landvögti, schön und sträng, isch im Hus umenandere gange wie-n-e stummi Glogge. Si het us der Äßstube ne-n-Apotheegg gmacht und isch gwüß de no lieb gsi mit dene Chinder Herbort, aber me het nere halt trotzdäm agspürt, daß si sech mueß zsämenäh, für nid la z’merke, wie’s nere-n-uf d’Närve geit, daß si obem Zsämesy mit dem Vincenz scho schiergar echly der Jammer um d’Mama hei afah vergässe. Si sälber het sech eso gmüeit um ihri Schwägere, daß es besser zuen ere passet hätti, wenn d’Chinder imenen Eggen i ds glych Lümpli briegget und Ouge gmacht hätte wie gstörti Chuze. Das hätti sech so ghört, het si gfunde. De hätti si o öppe chönne tröschte. Aber wenn halt so-n-e cheiserleche Fähnerich ds Tröschten übernimmt...! Und de di beide Schwäger. Die hei enand o schier numen am Äßtisch gseh. Der Herr Heros isch nid wägz’bringe gsi us der Chrankestube, und der Landvogt het syni Lüt i der Amtsstuben agrurret.
Einisch, bim Z’nachtässe, fragt der Landvogt sy Schwager: «Wie heit dr’s eigetlech bi euch äne? Hie umenanderen isch ds Land voll Vagante. Si hei sech zwar jitze still, will si finde, es sygi uf de Heustöck wermer als bi mir im Turm. Aber a mängem Ort trouet sech der Bur bald nümmen uf d’Bühni für Heu abez’gä. Hesch emel guet bschlosse daheim?»
«Si luege mr scho zur Sach. Sitdäm i der Swatopluk ha, lat sech ds Gschmöis nümmen i d’Neechi.»
«Scho rächt, aber si sötte de nid gmerkt ha, daß er o furt isch. Die gseh alls. Gägewärtig het jedes Tanngrotzli Ougen underem Schnee.»
«Henu,» brummlet der Herr Heros, wo jitz liecht alles vo der chrümmschte Syte nimmt, «i cha ja morn ume hei oder hinecht no, wenn du meinsch, es tüej dem Colette jitz weniger z’reise.»
«Ach, wie dumm!» antwortet d’Landvögti, und ihre Ma lachet ergerlech: «Me wird doch öppe no dörfe so öppis säge, wo me bald nümme nache ma mit dem Lochrodel. I ha ja der Turm voll bis oben use.»
Öppe gar heimelig het’s im Schloß nümme möge gwärde, gäb wie sech d’Frou Landvögti Müehj gä het mit Öl uf d’Wälle schütte. Einisch het si der Schwager ganz ghörig i d’Hüple gnoh und ihm Vernunft ygredt, wie’s gschydi und schöni Froue chönne, daß es eim schier wöhler tuet, als wenn si eim Süeßholz beize. Aber er het einewäg kei Rueh meh gha. So-n-e Ma, wo der Chopf voll Plän het, haltet ds Nüttue nid lang us, am allerwenigschte, wenn er z’Visiten isch bi eim, wo alli Händ voll z’tüe het und schaffet und eim zum läbige Vorwurf wird. Chuum het me der Ydruck gha, d’Frou Nicolette chönnti sech am Änd doch no bchyme, het’s ne nümme glitte. Er isch wieder i Sattel, und du het me ne bald all ander Tag dür ds Bigetal gseh ryte, mängisch mit dem Bueb, mängisch mit dem Chnächt oder o allei. Die z’Brandis hein ihm aber d’Chinder no nid z’grächtem wellen usegä, vo der Frou natürlech nid z’rede. Es isch gäge Liechtmäß gange. Da sy Zinsen und Zähnte fällig worde. Und wie neecher das grückt isch, descht närvöser isch der Turnäller worde. Wo-n-er es Ohr zueche gha het, isch ihm gseit worde, d’Bure stecke d’Chöpf zsäme. Und wenn er g’antwortet het: «Aber myni nid», hei d’Herren uf de Stockzänd glachet, nes Oug zuegchlemmt und gseit: «Mhm, lue de nume!»
Und wo du der Zinstag cho isch, sy syni Herrschaftslüt agrückt und hei zahlt, ohni z’muggle; aber einen umen andere het gseit, wil är so-n-e guete Herr sygi und o begryfi, daß me schier nümme wüssi, wie sech chehre, lige si alli i ds Gschirr, was si nume mögen erlyde, aber lang gangi’s allwäg de nümme so. «Eh was mieche mir o, we’ mr nid so ne guete, geduldige, gnädige Herr hätte!» Eine wie der ander isch mit däm Sprüchli cho, wie wenn si’s i der Chindelehr gha hätte. Und de hei si mit Byschten und Bärzen ihri Batze vürebrösmet und d’Seck gchehrt und gjammeret, wie’s doch o dene Chleider bösi. Nüt weder Löcher heig men afe. Grad alls löi la gah. Anderi Jahr sy si albe gsunntiget cho und hei ihri Dublonen ufem Tisch la chlepfe, daß me gwüßt het: si hei’s und vermöi’s. Ja, dennzumale het der Bur no gueti Zyte gha. Aber jitz...?
Dem Herr Heros wär’s lieber gsi, si hätte der Trotzchopf ufgsetzt. De wär ihm aghulfe gsi. Da hätt’ er de mit ne chönne rede, daß ne d’Wadebei gchlefelet hätte. Aber di donschtigs Bure hei wohl usegschmöckt gha, daß si wyter chöme, wenn si-n-ihm ihri Misere spiegle.
So isch er wieder i ds Rächne graten und nid drum umecho: Es geit z’spitz zsäme, i mueß luegen uf anderi Art Gäld z’mache.
Er isch jitze ganz i der Turnälle blibe. Z’erscht isch er gar nid unglücklech gsi so allei. Er het chönne plänlen und studieren und niemerem müesse Bscheid gä. I der Bibliotheegg sy neui Bögen ufgspannet gsi, und zwüschem Rächnen inne sy wieder Grundrissen und Fassaden ufem Papier etstande. Und ob däm het er nid gmerkt, daß no ander Lüt als d’Buren ihri Chöpf zsämestecke. D’Frou Landvögti vo Brandis het D’Frou Cleo vo Diesbach uf Piquet gstellt. Die het i der Turnälle müesse ga spioniere, öb er no nid Längizyti heigi, und sobald me gmerkt het, daß eso öppis afaht, hei si-n-ihm Bricht gmacht, d’Frou Nicolette sygi jitz rächt guet wieder z’wäg. Es fähli nid viel, so heig si ihri früecheri Früschi ume. De het er sech de wieder ufe Wäg gmacht ga Brandis mit dem Vorsatz, se wenn irged müglech grad hei z’näh. Aber d’Landvögti isch wohl uf der Huet gsi. Sobald me Roßtrapp uf der Brügg unde ghört het, isch si gsprunge, het d’Frou Nicolette i ds Bett gmuschteret oder i ne Großvatterstuehl und het Umhängli zoge, wo-n-es blau-gräutscheligs Liecht uf se gworfe hei. «Gäll, du tuesch de chly gnue mit Schnuufe? D’Hand uf d’Bruscht, so, lue. Und mit den Ouge chly nötlech, hesch ghört?» Und a der Hustüre het me dem Herr Heros gseit: «Ach, äbe het’s wieder so öppis wie ne rechute gha. Es isch es tusigs Züüg.»
Es paarmal het ne d’Frou Nicolette gfolget. Si het sälber Freud gha a der Komedi und dänkt, si well das jitz einisch dürechüschte, sech la z’erobere. Aber bald gnue sy du di Eroberer-Allures so herrlech und mächtig worde, daß si nid minder Längizyti na ihrem Ma und der Turnälle gha het als är na ihre.
Da isch du halt einisch e Vorfrüehligstag ufgange, wo meh usgrichtet het als d’Umhängli vo der Landvögti. Der Luft het ds Gwülk verrisse, und us der tiefe Bläui het d’Sunne di bländig wyße Muure vom Schloß aglachet. Im underen Ämmetal het me niene nütmeh gwüßt vo Schnee. Aber d’Ämmen isch cho wie-n-es Ärbsmues und het so glärmet, daß me der Huefschlag uf der holzige Brügg unde nümme het mögen underscheide. Undereinisch steit er da, der Herr Heros und erwütscht sy Frou am offene Fänschter im glahrige Sunneschyn mit rosige Backe. Ihri Ouge lache ne-n-a, und wenn ihri Bruscht e chly läbiger schaffet als gwöhnlech, so gscheht es nid us Angscht und Ängi.
Wohl, jitz isch si wieder wie albe.
«Zieht’s di geng no nid hei?» fragt er.
«Und wie!» seit si mit mene Blick uf d’Türe, ob niemer losi. «Hei — zu dir! — Nume zu dir! — Channsch es nid yrichte, daß i hütt no mit dr heichönnt?»
«Aber wie? — So uf mene holperige Wage?»
«Es isch mr glych. Nimm mi doch uf ds Roß! Es geit scho.»
«Si würde mi vor Chorgricht lade, wenn i das miech.»
«Das isch doch glych.»
Natürlech het me du d’Händ verworfen im Schloß, wo der Herr Heros vo Heizügle gredt het. Der Landvogt het hindenume, wo’s niemer ghört het, brummlet: «Er lat nid lugg, bis er se-n-underem Bode het.» Aber, daß der Turnäller nid nahgit, da drüber isch er geng im Klare gsi. Vo mene Wage het der Herr Heros z’erscht nüt welle wüsse. Nume für ändlech ab Fläck z’cho, het er einen agnoh. Uber der pflaschteret Burgstutz ab het er’s zwängt, daß si uf ds Annelors Roß sitzt. Und wo si im Dorf unden achöme, seit d’Frou Nicolette, si sitzi däwäg guet, si well nid ändere. Wenn ds Annelor ufe Wage well, syg’s nere rächt. Das aber lat’s nid druufab cho. No gäb öpper afaht wärweise, sitzt es bi sym Brueder im Sattel, und der landvögtlech Wage holperet z’läärem wieder i ds Schloß ufe, währed der Herr Heros z’Fueß ds Roß vo syr Frou füehrt.
Zum Glück ghöre si nid, was under de Schloßfänschter gwätteret wird. So viel Zyt hei si no nie bruucht, für vo Brandis i d’Turnälle. Und echly gnue gha het d’Frou Nicolette scho, wo si im Vernachte daheim acho sy. Aber daheim — daheim — i syne Sache — i sym eigete Bett sy! Das het über alles ewäg ghulfe, sogar über d’Schmählete vo der Frou Cleo, wo rundewäg erklärt het: «Du bisch der Uverstand i Pärson, Colette, es isch dir eifach nid z’hälfe.» Dem Herr Heros isch z’Muet gsi, wie wenn er sy Frou amene Röuber abgjagt hätti, und ds böscht Muul hätt’ ihm nid dörfe nacherede, daß er nid Sorg heigi zuen ere. Derby isch ihm du ds Charme vo der Läbtig i der Turnälle wieder ufgange. Ds Glück het under däm alte, heimelige Dach gnischtet, so daß er sech gseit het: Was wett’ i eigetlech meh? — I ha’s ja schön da.
Und derzue het er geng dütlecher ygseh, daß er e schöni Ufgab heig a syne Chinder, bsunders am Suhn, wo jitz dranne gsi isch, e Ma z’wärde. Der Herr Heros het sälber zu syr Frou gseit: «Dä donschtigs Bueb! Bis jitz isch er mit myr einte Hälfti uscho; aber i gseh scho, vürderhi bruucht er der ganz Vatter, wenn’s guet cho söll mit ihm.»
Da luegt ne d’Frou Nicolette verliebt a. «Und de ig?» fragt si. «Was blybt de no für mi?»
«Der ganz Ma», lachet er und nimmt se-n-i d’Arme, daß nere schier der Aten usgeit.
Meh und meh syn ihm d’Ougen ufgange. Es chunt am Änd nid druuf a, wie d’Muuren und ds Dach usgseh und was es de Lüte für ne-n-Ydruck macht. Ds schönscht Schloß, wo-n-i mir cha boue, isch ds Glück vo Frou und Chinder und vo de Lüten um is ume. De erscht het’s e Sinn, daß i mit heiler Hut dem Chrieg ertrunne bi.