Text:Rudolf von Tavel/Der Frondeur/Kapitel 13
13.
Wär het ds Bärnerland scho gseh schlafen in ere hilbe Früehligsnacht? Wenn di schwarze Huble dalige wie Schaf i de Hurde, daß me meint, me ghör se schnuufe? Der Mond isch gääl dür nes dünns Gspinscht vo sydige Wülkli düüßelet. Wie Geischter sy d’Blueschtböum im Schatten umenandere gstanden und hei di fyschteri Luft mit ihrem wunderherrlechen Ate gfüllt. Wo der Oberst Herbort dür nes Dorf gritten isch, het me d’Ställ gschmöckt. Underem Jungloub vo uralte Linde hei Brünne brodlet. Hie und da isch e Ringgi a der Chetti underem Dachtrouf hin und här gschosse, het bället und, wenn er der Roßtrapp nümme ghört het, no der Mond aghornet. — Das isch e Luft hie! Der Oberst het albeneinisch yzoge, bis er d’Bruscht zum Verspränge voll gha het.
Bis a d’Ämme het er pressiert und sys venezianische Roß fascht z’schande gritte; aber jitz, zwüsche dene Bärgrügge, wo-n-er kennt mit allne Tannegrät und Fluehabsätz, isch ihm öppis etgägecho, wo’s ihm im stille scho lang dervor gruset het. Wie wenn es großes schwarzes Tier, wo me nie a der Tagheiteri gseht, us der Fyschteri ufstüend und ihm der Wäg wetti versperre. Und doch het er druuf zue müesse ryte, het gwüßt, es flieht und isch doch da, geng wieder da und füllt ihm sys alte, einisch so heimelige Land. — Was isch es o, was isch es? — Er weiß es wohl. Es isch alles, was sy Frou um ihn het müesse lyde, es isch, was är ihre, was er syr Heimet z’leid ta het. Wie tused chlyni Wäse flieht’s vo der Straß, für nid under d’Huefe z’cho, flieht z’ringsetum a d’Bärgen ufen und glotzet mit stöberen Ouge vo de Wänd abe. Je neecher gäge heizue, descht dütlecher gspürt er’s. Aber stracks derdür düre mueß er, hei, zu dene, wo-n-ihm blibe sy, zu de Chinder und de zu syne Bure.
So het er syni Bärgen und Wälder, syni Dörfer und Höf no nie gspürt. Und wo-n-er am Hürnbärg uf ds Turbemoos abeluegt, wo ds Mondliecht uf mene Näbelschleier lyt, schyne der Toppwald und d’Hube no um das fyschterer. Wenn er nume di Näbelblache chönnti ufezieh und alles zuedecke dermit, was Händ na-n-ihm usstreckt, wie dert im Turnälledörfli di Nußböum, wo no keini Bletter hei!
Da chunt si, d’Turnälle, mit ihrem höche Dach, mit den Urnen uf der Firscht und dem chlyne Gloggetürmli, so heimelig einisch und jitz wie-n-e bschlossene Trog voll Urchunde, wo gägen ihn züge. Einewäg. I förchte mi nid vorem Chläger. I will ihm d’Stirne biete, will nidemal d’Ohre verha, will losen und guet mache, wo’s müglech isch.
Totestill. Nidemal e Hund git a. Wie usgstorbe. Er rytet i Hof, springt usem Sattel, chlopfet a d’Türe vom Andrees. «Heda! — Niemermeh uf?» Er het keis Zytmäß, weiß nid, daß Mitternacht scho lang vorby isch. Der Mond steit höch; aber d’Luft isch dunschtig. Er chlopfet no einisch und wieder und wieder, a d’Fänschter o no. Er bindt ds Roß näbe der Stalltüren a und geit i vordere Garte, chlopfet a d’Hustüre vom Schlößli. Es tönt wie us nere Wallbüchse. Aber niene kei Bscheid! — Hälf, was hälfe cha! Er suecht Steinli, z’erscht reineri, du gröberi, wirft se-n-a d’Fänschter vo ds Gideons Stube. Dert isch ei Laden offe. Es chlepft e Fänschterschybe. Gschehj nüt Bösers! Und jitz! Los! — Er chönnti schwöre, er heig e Ton ghört, wie usem Schlaf use.
«Gideon! — Döni! — Döni!»
No meh Steine flügen a ds Fänschter, a Lade. Es blybt still. Und doch vori dä Ton. Undereinisch wird’s dem Oberst uheimelig. Es mueß öppis nid Guets sy. Und juscht, wo-n-er wieder e Stei uflist, dunkt’s ne, er ghöri am Chnächtehus e Türe gah. — Doch öpper uf? Er geit gäge ds Tor und begägnet dem Andrees. Däm bsticht der Ate. Es het ne wohl vori dunkt, er ghöri dem Oberst sy Stimm; aber er het no nid welle gha gloube, daß er’s nid nume troumet heigi. Und jitz steit er da. Ja, weiß Gott. — Wenn’s nid...
«Der tusig Gottswille! — Der Herr Oberst.»
«Ja, Andrees, i bi’s. Wart nume, dir söllet’s merke, daß i ume da bi.»
Dem Meischterchnächt louft’s chalt dür alli Glider. Er het scho mängs erläbt mit sym stränge Herr, aber so isch er ihm no nie vorcho. Wahrhaftig, stampfeti nid dertusse das frömde Roß näbe der Stalltüre, er müeßti sech frage, ob’s da no mit rächte Dinge zuegangi.
Er glotzet der Herr a und findt keini Wort. — Underdesse het der Oberscht sy Dägen usem Ghänk zogen und chlopfet mit dem Griff a d’Läde vo der Stube, wo albe ds Annelor gschlafe het.
«Herr... Herr Oberscht,» bringt jitz ändlech der Andrees vüre, «es isch niemer da, nume der Junker...»
«Was? — Wo sy si?»
Der Oberscht packt mit beidne Füüscht sy alte Chnächt am Chittel und schüttlet ne.
«Was isch mit dem Junker? — Und der Tschägg? Und di andere Dienschte?»
«Herr Oberscht, si hei müesse flieh.»
«Was flieh? Vor wäm? — Wo sy si hi?»
«Si hei neuis gseit vo Iferte.»
«Iferte? — Was sötte si dert?»
«Der Herr Oberscht weiß villicht no nid, daß der Herr vo Freuderych sit der Oschtere dert Landvogt isch.»
«So? — Und der Junker?»
«Der Junker isch überobe. Er isch no nid lang hei, weder i glouben äbe, es syg öppis nid guet mit ihm.»
«Was?»
«Er het eso — wie söll i säge? — gstöhnet, wo-n-er uehen isch.»
Der Oberscht isch i drei Sätzen oben a der Stägen und drückt uf d’Falle vo der Hustüre. — Herr — Gott! — Der Herr Heros gryft sech i d’Haar. Der Huet fallt uf d’Stäge. — Ja, er weiß, wie guet hie bschlossen isch. Wie het der Hammerschmid gseit, denn, wo-n-er’s übergä het? «Da chunt Ech ekei Ängel und kei Tüüfel yne, Herr Oberscht.»
«Andrees!»
«Herr Oberscht?»
«Es Roß! — Isch no eis da im Stall, wo z’bruuchen isch?»
«Dem Junker sys.»
«Also, sattle!»
Der Andrees geit. Underdesse stellt sech der Herr Heros under ds Fänschter vo ds Gideons Stuben und lost und lost. Und hie und da wirft er wieder e Stei ufen und rüeft: «Döni! — Döni!»
Aber es blybt still. Nüt als der Brunne ghört me. Der Oberscht steit im Schatte vo dene Böum, wo-n-er de het wellen umhoue, füre Mittelbou vom Schloß, und sy Blick fallt uf d’Fänschter vo syr Schlafstube. Früecher, wenn er albe heicho isch, het er gwüßt, daß dert derhinder sy Frou schlaft, daß si ob syne Schritten erwachet und Liecht macht oder im Fyschtere d’Arme na-n-ihm usstreckt. Das und viel anders fahrt ihm düre Chopf, währed er jitz di toti Feschtung aluegt, wo-n-er us der Turnälle gmacht het, und vergäbes uf ne-n-Antwort us irged mene Fänschter wartet.
Herr — Gott! Geit das e Längi mit däm Roß! Er geit zum Brunnen und trinkt ab der Röhre. Wieder und wieder.
Ändlech isch das Roß ufzöumt.
«Andrees! — E Leitere!»
Er geit sälber mit und schleipft mit dem Chnächt e Leiteren i Garte. — Villicht — villicht gseht me doch i di Stuben yne, gseht emel, ob er da isch. Er geit d’Leiteren uf. Dür ds Heiterloch im Lade vom andere Fänschter gäge ds Tal, wo keis Gitter wär, wo men aber mit keier Leitere zuechechunt, fallt e Schyn Mondliecht yne. Es dunkt ne, er gsehji ufem Bett öppis sech bewege, en Arm, wo sech dräiht. Er rüeft und rüeft, und geng dunkt’s ne, es streckt sech öppis. Aber kei Antwort.
Da hilft nüt. Der Schmid mueß häre.
«Andrees! Du geisch ga Münsigen abe, der Dokter ga reiche.»
«Ja, Herr Oberscht. — Aber, Herr Oberscht...?»
«Was?»
«Wott der Herr Oberscht uf Worb übere, jitz, so i der Nacht?»
«Was de sünsch?»
«Der Herr Oberscht het z’befähle, weder i möchti nume gseit ha, es isch de nid guet Wätter im Land. Nüt für unguet, aber der Junker het Ech viel Find gmacht.»
«So? Da rede mr de nachhär drüber. I förchte mi nid. Es söll mr einen i Wäg cho...!»
Mit däm sitzt der Oberst uf und trabet ab. — Nei, der Andrees het am lätzen Ort g’angschtet. A dä Rüter, wo längi Bitzen im Galopp derhärcho isch, so i der graue Nacht, hätti sech nid liecht eine zuechetrouet. Ds einzige, was sech zuechegla het und ihm mit sichere Fäcken und Chlauen im Äcke gsässen isch, das isch d’Angscht gsi ume Bueb und d’Ahnung, es sygi öppis Furchtbars gscheh.
Z’Worb hei d’Lüt hinder de Buzeschybli und Felläden o nid gwüßt, was si sölle dänke, wo si bi der allererschte Tagheiteri dä Lärme vor der Hammerschmidte ghöre.
«Was git’s? Was isch los?»
Aber niemer het Bscheid übercho. Ds einzige, was me vernoh het, isch gsi, daß der Turnäller da gsi sygi und ta heigi, wie wenn Mörder hinder ihm wäre. Der Schmid heigi müessen aspannen und mit de Gsellen uf und dervo. Aber das isch scho viel gsi. Vo Hus zu Hus isch d’Mähr gangen und nid z’letscht i ds Schloß ufe, wo der Herr Chrischtoph vo Grafferied mit große, verwundereten Ougen drob ufgluegt het. So? het er dänkt, mir hei de schynt’s doch öppis usgrichtet i däm Venedig.
Bis a Rychiger Stutz isch der Herr Heros hinder ds Schmidmeischters Wägeli här gritte, für z’tryben und z’jage; aber dert isch es ihm z’langsam worde. Es het ne nümme bha, und so isch er emel e halbi Stund vor de Schmide wieder i der Turnällen aglanget. Gnützt het es ihm nüt. Ds Hus isch ihm no meh als di Nacht vorcho wie-n-e Trog voll Gheimnis, wo me der Schlüssel derzue verlore het. Di Nacht het alles drum ume gschlafe, und me het sech dörfen ybilde, ds Hus sälber schlaft o. Aber jitz isch z’ringsetum di ganzi Schönheit erwachet. Da sy groß und prächtig di alte Cheschteneböum gstande mit Hunderten und Hunderte vo wyße Cherze. A de Terrassemuure sy höchi Wälm vo Lila i der volle Bluescht gläge, i de Bandeli vom Garten i länge Zylete Stärnebluemen und Tulipa gstande, und i de sunnigschten Egge het me scho di roti Syde vo den erschte Chlapperrose gseh ufglänze. Schön isch es gsi, schön wie i de beschte Jahre vo der Frou Nicolette. Aber ds Hus? — E Sarkophag under viel Bluemen und Chränz. Und doch — der Oberst het’s gspürt — no e Läbige drin.
Scho z’mitts im Hof isch er usem Sattel gsprunge, ohni z’halte, und het ds Roß la loufe. Das isch zum Tränkitrog und du dernäbe blybe stah und het der Chopf la hange, wie wenn es öppis merkti vom Gheimnis vo sym junge Meischter.
Im Vorgarte stande der Chirurg vo Münsigen und der Meischterchnächt, der Blick uf ds Eggfänschter grichtet, wo geng no d’Leitere dernäben a der Muuren aglähnet isch.
Vor nes paar Minute no hei si zunenandere gseit: «Es wär nüschte schad um ihn.» — «Aber so het’s müesse cho, das het en jedere chönnen errate.» Und doch sy beidi vor mene Gheimnis gstande. Jede het sy Sach vermuetet, aber was gangen isch und wie’s gangen isch...?
«Heit Dr ynegluegt?» fragt der Herr Heros der Dokter.
«Ja», antwortet dä. Er zuckt d’Achsle.
«Läbt er no?»
«Es macht mr Gattig. — Kontraktione.»
«Was ma da gange sy?»
Der Dokter wott nüt säge.
Ändlich ghört me, wyt obe no, ds Wägeli vom Schmid.
«Het jitz da no der Radschueh undere müesse?» seit der Oberst. «Es wär sech o derwärt wäge däm Stützli.» Er louft i Hof use, wie wenn er’s dermit chönnti mache z’rücke. Er chunt wieder zrück, zur Leitere, tuet, wie wenn er ufe wett, und louft wieder i Hof.
Jitz ändlech chunt der Wagen usem Turnälle-Dörfli cho z’hottere, und na nes paar wytere Minute steit’s im Hof. Der Meischter und zwee Gselle mache sech a ds Verschnyde vo mene Fänschtergitter im Parterre.
Dem Oberst geit es z’lang. «Chönnet dr das nid dobe, a sym Stubefänschter mache?»
«Nei, es gieng no länger, me chunt hie besser zueche.»
Sobald Wyti gnue da isch, daß einen ynema, wird ds Fänschter ydrückt, und e Gsell schlüüft yne, für d’Hustüren ufz’rigle.
Der Oberscht isch dinne, me weiß nid wie. Der Dokter geit ihm nache, und der Gwunder trybt di anderen i Husgang. Oben a der Stäge macht der Herr Heros dem Dokter es Zeiche, er sölli da warte, bis er ihm rüefi. Der Dokter wartet und lost, und der Meischterchnächt steit uf der Stägen und luegt mit großen Ougen ufe Dokter.
Däm isch es, er ghöri rede. — Er rüeft ihm, dänkt er. «Döni! Döni!» — Aber Antwort ghört me keini. Ohni ne Befähl abz’warte, drückt der Dokter uf d’Fallen und geit yne. Und grad druuf chunt er wieder use, ganz hübscheli und verschmejet. Er seit nüt. Was er gseh het, schnüert ihm der Hals zsäme.
Der Oberscht Herbort, dä Ma, wo me nie duuch gseh het, chneulet näbem Bett am Bode, het d’Hand vo sym Suhn uf der Dechi i beidne Hände, drückt d’Lippe druuf und schluchzet, schluchzet under syr große, wilde Haarmähne.
Na nes paar Minute chlopfet der Dokter a d’Türen und geit wieder yne, dasmal z’grächtem. Der Oberscht steit uf und geit a ds Fänschter. Mit beidne Hände het er sech a de Gitterstäb und drückt der Chopf derzwüsche. Underdesse luegt der Dokter der Junker Gideon neecher a. I de Chleider lyt er ufem Bett. Nume d’Chutte het er abzoge. Ds Bettzüüg isch halb am Bode, verspeerzet. Ds Gsicht isch imene furchtbare Chrampf zsämezoge, d’Händ o. Der Boden und ds Bettzüüg gseh wüescht us. Ds Härz isch still, aber der Lyb no warm.
«Er mueß grad erscht gstorbe sy», seit der Dokter.
Der Oberst nickt. «Grad vori. I gloub, er heig mi no erchennt. — Was isch es?... Was het er ächt gha?»
Der Dokter zuckt mit den Achsle, währed er der Tot zwägleit. Du geit er zur Türe, luegt, ob si i der Ornig zue sygi, und seit halblut zum Herr Heros: «Er mueß Gift erwütscht ha.»
«Syd Dr sicher?»
«Es dütet alles druuf.»
Di beide mache no chly Ornig i der Stube. Derby fallt dem Herr Heros sy Blick uf e Tisch. Da lige d’Rächnungsbüecher, d’Spycherrächnung, d’Zähnträchnung und anderi. Alles suber nachegfüehrt bis vor churzem. — Geng und geng mueß er wieder ufe Gideon luege. Syni Züg, dunkt’s ne, laje sech wieder echly usenand. Groß chunt er ihm vor. E schöne, stattleche Ma isch er worde.
Sobald alles wieder echly a sym Platz isch, gange si abe. Der Oberst bschließt d’Türe hinder sech. Er befiehlt dem Andrees, dene Schmide z’Ässe ufz’stellen und macht sech a ds Schrybe, Bricht a Venner vo Metzgeren und e Brief a Schloßherr vo Worb. Dä git er dem Schmidmeischter mit. Ga Bärn schickt me ne Chnächt.
Sobald di Lüt ewäg sy, rüeft er der Andrees i ds Hus, i d’Äßstube. Dert schlat er d’Läden uf und heißt sy Meischterchnächt vürecho, a d’Heiteri. «So,» seit er, «jitz, Andrees, uf Ehr und Gwüsse, gib Bscheid! — Wo sy di anderen alli?»
«I weiß es nid, Herr Oberst. I weiß nume, daß d’Red isch gsi vo Iferte. Es het’s einschtwyle niemer sölle wüsse.»
«So. Uf Iferte? Das wär’ afen e Spur. — Und wenn sy si furt?»
«Am Frytig vor acht Tage.»
«Also scho bald vierzäche Tag. Und grad alli mitenand?»
«D’Jumpfer Annelor u der Chly u ds Bartlomee. U der Tschägg het mit ne müesse fahre. U du sy di angeren o furt, eis um ds angere, hei zu ihrne Lüte.»
«Und warum sy si furt? Isch öppis bsunders gscheh?»
«Aparti nid daß i wüßt, weder äbe...»
«Weder was? — Das isch juscht, was i wüsse möcht.»
«Nüt für unguet, Herr Oberscht, weder es isch di letschti Zyt nümmemeh guet gsi usz’cho mit dem Junker. Er het o gar eso nütmeh mögen erlyde. Was i so ha möge merke, sy si scho lang nümme mitenangeren uscho, är u d’Jumpfer Annelor. Si het ihm mängischt öppe no chly etgägegha u zuegredt. Weder äbe, grad nütmeh het er agnoh. U de, wüsset Dr, Herr Oberscht, — ja, i säge jitz grad alls, was i weiß, miera däichit de vommer, was Ech guet düecht, aber i ha’s no geng mit der Wahrheit gha — er isch de grad no chly unerchannte worde, wenn er öppe...»
«Red! Red! Use mit der Wahrheit!»
«Ja nüt für unguet, Herr Oberst, aber e böse Wy trouche het er, üse Junker. Er isch mängischt am lätzen Ort e freine gsi. Aber wenn er öppen eis drübery gnoh het, de isch de nümme luschtig gsi um ne-n-ume. Ja, i chan Ech säge, er het mir di Mal o einisch schier zwee Finger verschlage. Luegit da! — Ja, wäge dessi wett’ i no nüt gseit ha. Hingerdry isch er si de albe reuige gsi. Weder sitdäm, daß er du da di Tüfer het a d’Landjegi gä u der Eyer-Fridu...»
«Wie isch das gange?»
«Ja, da chan i nidemal viel säge. I weiß o nume, was eso gseit wird.»
«Was säge si? Red nume! I verrate di nid.»
«I weiß ja nid, isch öppis drannen oder nid, weder so geit’s um. Eyer-Fridu syg ihm im Wäg gsi wägeme Meitschi. I weiß nid, kennt’s der Herr Oberst? Ja, es schöns Meitschi isch es de, ds Züsimatt-Eiseli, un es hitzigs. Item, er heigi äbe du dä Eyer-Fridu dene Landjeger zuegha, u dernah sy si furt mit ihm, u di Tüfer, ja, die het er ufem Zug gha, wil eint oder anderen ihm öppen einisch öppis gseit het, wo-n-er nid gärn ghört het.»
«Und du das Meitschi? Het er öppis gha mit ihm, der Junker?»
«Si säge’s. Gseh han i nüt. I weiß nume, daß der Junker di letschti Zyt mängisch dert uehen isch, gäge der Züsimatte.»
«Aber los jitz, wär het ihm de hie im Hus d’Sach gmacht, wo si alli furt sy?»
«Jä, bis vor e paar Tage no ds Chöchi. Das isch z’letscht furt. Aber me het ne-n-o fascht niemeh gseh. Er isch mängischt erscht vor Tag heicho u de het er ds Hus bschlossen u niemer yhegla.»
Der Oberst faht afah umeloufe, d’Stuben uf und ab, und der Andrees gseht, wie’s ne nachenimmt, wie-n-er schlückt. Är sälber steit da und wird gar nümme Meischter über ds Dürenand i sym Chopf. Er fahrt sech mit dem Handrüggen über d’Ouge. Es zuckt i sym verwätterete Gsicht ume, und er weiß nid, was machen us allem, was da vor sech geit i der Turnälle. — Wenn i däiche, wie das albe gsi isch hie, wo d’Frou no gläbt het u alles binangere gsi isch! U jitz!...
U das, was so wyt hinder ihm glägen isch, het der Herr Heros nid chönne dänke, dä Ougeblick, trotzdäm jede Stuehl und jedes Sächeli i der Stube vo der schönen alte Zyt gredt het, aber o vo däm Tag, wo-n-er hie syr Frou gseit het, är gangi mit däm Regimänt ga Venedig. Denn het ds Unglück agfange, aber sy Schuld scho viel früecher. Das alles isch uf ihn ygsprunge, aber zum Drübernachesinnen isch jitz nid Zyt gsi. Öppis ganz anders isch vorne dra gstande. Es Verbrächen isch gscheh — hie i sym Hus — es Verbrächen i der Turnälle! Und jitz chunt’s. Jitz chunt, was er syr Läbtig gschoche het. Es chunt, und niemer cha’s verha. D’Obrigkeit. D’Stadt Bärn. Rät und Burger. Myni gnädige Herre. Jitz isch nütmeh z’welle. Tür und Fänschter mueß er ne-n-uftue, se la yneluege, i jedi Schublade. Vor aller Ouge lyt jitz sy faltschi Rächnung. Und muetterseelenalleini steit er da. Niemer — — niemer — niemer byn ihm. — Nidemal sy eigeti Tochter. — Ja nu. Er wott’s lieber allei mit sich sälber usmache. — Aber es isch fascht meh, als er ma erlyde. Es chunt, es chunt... vo allne Syte. Wie-n-e Mahlgang in ere Mühli louft’s. Es zieht yne, zwüsche d’Steine. Da wird nüt gschänkt. Und es mahlet und schaffet, so sicher wie d’Natur schaffet, und nüt ertrünnt ihm. Rät und Burger! Myni gnädige Herre!
Oder isch es am Änd doch anders gange, als er nach allem, was er weiß, mueß vermuete? Er gseht scho di Amtsougen um sech ume, wo alli wärde säge: Da hesch es jitz. So chunt’s, wenn eine meint, er sygi gschyder als alli andere. Da lyt ds Wystum vor dr. Der Suhn, e schöne junge Ma, ufem Totebett — warum? Und daß Rät und Burger jitz vo Amts wägen alles wärde la erläse, für der Grächtigkeit Wäg z’mache, und nid wärde lugg la, bis öpper am Galge hanget, das isch no nidemal ds Ergschte. Aber daß das alles usgschüttet wird vor aller Wält, wie me ds Abwasser usschüttet, und daß d’Mähr dür ds Land wird fahre wie-n-e Wäschpere, wo im Wald usgeit!
Uf eismal stellt sech der Oberst mit stächigen Ouge vor sy Meischterchnächt häre: «Andrees! Du weisch no meh. — Gäll, du weisch no meh? — Du trouisch dr nume nid, mr’s z’säge. He?»
Der Andrees weiß chuum, was er macht. Wie ds sältmal einisch vor Jahre, wo-n-er als Züge vorem Venner het müesse schwöre, leit er di linggi Hand uf d’Bruscht und het di rächti uf: «So wahr mir der lieb Gott hälf, Herr Oberst, i weiß nid meh, als i gseit ha. — Es isch mr scho so z’viel.» Es zuckt i sym verfärbte, alte Gsicht.
Der Herr Heros gseht wohl, daß nütmeh us sym Chnächt usez’bringen isch. «Ja nu,» seit er, «du muesch de allwäg dem Venner no schwöre. — Jitz bring mr öppis z’ässe, ’s isch mr glych was.»
Wo der Andrees mit syr Frou umechunt und z’ässen uftreit, isch d’Stube läär. Der Oberst steit dobe, am Fueßändi vo ds Gideons Bett und luegt uf ds erchaltete Gsicht vo sym Suhn, wie wenn er uf ne-n-Antwort warteti. Wie Marmor lyt er da, schön und stattlech, e Ma, wo’s zu Großem hätti chönne bringe. Hätti chönne..., wenn... sy Vatter zuen ihm gluegt hätti.
Der Oberst geit a ds Fänschter, het sech am Gitter und luegt i ds Land use, wo i der schönschte Bluescht da lyt. Und du chehrt’s ne wieder gäge Tote. Es isch ihm, wie wenn öppis mit aller Gwalt ne-n-uf d’Chneu niderdrückti. Er geit a ds Bett zueche, fahrt dem Tote mit der Hand über d’Haar. «Döni! Döni!»
Da dunkt’s ne, er ghöri Huefschlag. — Und derzue gspürt er, daß er schier nümme cha stah. Sit geschter z’mittag het er nütmeh g’ässe gha. — Und doch mueß er jitz ufrächt blybe. Er geit abe, zwingt sech, öppis z’ässen und isch chuum derhinder, so chunt men ihm cho brichte, der Herr vo Worb sygi da.
«Was? Der Worber? — Isch de der Schmid scho... das isch ja unmüglech.»
«Der Schmid u syner Lüt sy no da, Herr Oberst.»
«Geng no? — Guet. Säget dem Schmidmeischter, er söll da blybe. I ha no z’rede mit ihm.» Der Herr Heros het vori, wo-n-er bi sym tote Suhn obe gsi isch, mit sech usgmacht, di Gitter und Rigle müesse wieder usebroche sy, är welli nid dür Gitter i sys Land use luege. Wenn’s mi jitz scho z’Bode gschlage het... i bi einewäg no da, und was mr z’läbe blybt, wott i under myne Herrschaftslüte no läbe, daß si o gseh, wie-n-i’s eigetlech gmeint ha.
«Und no eis, Andrees. Du blybsch hie, bi mir, aber schick ds Lisi oder sünscht öpper, di Dienschte ga härereiche, wo furtgloffe sy. Si söllen enanderenah wieder i ds Hus cho, sünsch well i se de finde.»
«Wie der Herr Oberscht befiehlt.»
Der Chnächt isch gange. En Ougeblick blybt der Herr Heros vor der Saaltüre stah. Der Worber! — Was wott das bedüte, daß dä scho hie isch? Er cha ja gar nid wüsse, daß i ume daheim bi. — Aber äbe, wenn bi üsereim öppis passiert, so isch es grad, wie wenn me’s mit Chuzefüür würdi usrüefe. — Mit dem ganze Widerwille, wo men im Unglück gäge Gwundrigi het, uf sym fyschtere Gsicht geit er yne.
Da steit der Ratsherr, ufrächt, offen und doch reserviert, wie geng, und streckt ihm d’Hand dar. Der Herr Heros fasset trotz sym Widerwille grad es Vertroue. Dä Ma sitzt i sym ehrleche Guetmeinen und i sym Pflichtgfüehl wie-n-e guete Rüter im Sattel. — So sy si äbe, dänkt der Turnäller.
«Je n’ai pas besoin de vous souhaiter 1a bienvenue,» seit der Ratsherr, «mir hei blanget na-n-Ech. Di Venezianer hein Ech schlächte Dank gwüßt für Eui guete Dienschte. Aber i chume nid für my Gwunder z’stille. I ha ghört, Dir heiget e Chranke gfunde daheim. Chan ig Ech mit öppisem diene? — Wenn my Frou Euer Tochter chönnti a d’Hand gah...»
«I bi allei — ganz allei. — My Suhn — isch — tot.»
Dermit isch ihm der Hals wie abgschnüert. Es zuckt i däm Ma, wo grad erscht no so trotzfescht dagstanden isch. Er dütet dem Ratsherr z’sitzen und lat sech sälber i ne Fauteuil falle.
«Dir wärdet mr doch nid säge. Dir heiget ne tot gfunde?»
Der Oberscht schüttlet der Chopf. «Grad no gseh stärbe han i ne. Und i gloub, er heig mi kennt. Aber keis Wort meh hei mr zsäme dörfe rede.»
Der Ratsherr het alles Erstuunen i den Ouge.
«Fraget mi nid! — I weiß nid, was gangen isch. Dir wüssed villicht meh als ig.»
«Und Eui Tochter?»
«Furt. — Alles furt. Muetterseelenallei isch er im Hus gsi.»
«Und keini Dienschte?»
«Niemer. — Fraget mi nid! I weiß nüt. — Nüt als Rätsel und Vermuetunge. Und leider Gotts nid schöni.»
Dermit steit der Herr Heros uf und lost. «Scho wieder öpper da?» seit er.
Es isch der schwarz Steiger vo Münsige. Wie der Ratsherr het o ihn d’Sorg um ds Annelor häretribe. Si hei gwüßt, wie-n-es drinnen isch mit sym Brueder, und d’Fründschaft für ihns het se gheiße cho luege. Der Herr vo Steiger het nidemal gwüßt, daß der Herr Heros heicho isch, und steit jitz wie us de Wulke gfalle da.
«Ah, Dir syd da?» Mit der ganze Fründlechkeit, wo-n-e settigi Surprise uf nes Gsicht cha bringe, geit er ufe Turnäller los und prallet a der chalte Fyschteri a, wie vori der Ratsherr. Nume weiß er sech weniger guet z’hälfe. Dem Herr Heros nimmt’s der Herr vo Grafferied ab, der Nachbar vo Münsigen i d’Situation z’bringe.
Trotz dem große Verwunderen uf de Gsichter vo dene beide Herre chunt es dem Herr Heros vor, si schyne merkwürdig gschwind z’begryfe, daß eso öppis i der Turnälle heigi chönne gscheh. Das füehrt ne no tiefer i ds Schwyge, Losen und Luege. Schier zu-n-eren Erlösung isch es allne drei worde, daß me du vom Annelor het chönne reden und frage, wie me däm chönni z’wüsse tue, daß sy Brueder gstorben und der Vatter heicho sygi. Niemer het chönne säge, wenn der Pandur umechömi und hie isch wyt und breit niemer umewäg gsi, wo me ga Iferte het chönne schicke. Da hilft der Herr vo Steiger us der Not u seit, är welli gah. Und der Oberst weiß kei besseren Uswäg. Gäb was es ne-n-im stille choschtet, dä Fründesdienscht az’näh, er geit druuf y, vowägen es isch kei Zyt z’verlüüre. — Was wott i anders? Es isch jitz halt so wyt, i mueß froh sy über di Fründschaft. Und wieder isch da öppis, wo-n-er gärn wägwüschti und nid cha: D’Ysicht, daß alles anders cho wäri, wenn er di Fründschaft früecher agnoh hätti. De hätt’ er se jitz nid so bitter nötig.
Me isch bald eis, was der Münsiger z’Iferte söll ga sägen und was nid. Ga heireiche well er se, seit er. Z’erscht het es d’Gattig gmacht, das sygi dem Turnäller nid so ganz rächt; aber na churzem git er doch sy Zuestimmung. Ganget, machet, was Dir für guet findet und was si für guet findt.
Es het nid viel gfählt, so hätti der Oberst no meh Glägeheit übercho, sech z’wunderen über di gleitige Füeß vo der Fründschaft vo syne Nachbare. Gägen Aben isch ds Grücht, daß der jung Herr vo der Turnälle gstorbe sygi, o i ds Schloß Dießbach cho, und der Schloßherr und sy Frou hei grad la aspanne, für dem Annelor z’Hülf i d’Turnällen übere z’fahre. Da chunt me der Herr vo Wattewyl cho rüefe, es sygi da unde, a der Chiese, öppis gscheh, er sölli cho luege.
Chinder, wo sech uf der gwölbte Brügg am große Wehr umetribe hei, sy cho brichte, es ligi dertunde, underem Wasserfall e Möntsch. Und wo men isch ga luegen und dä Lychnam gländtet het, isch zur einte große Mähr e zwöiti cho und, wie vo allne Lüfte gjagt, dür ds Land us gloffe. Ds Züsimatt-Eisi hei si z’Dießbach am Wehr under der Chiesebrügg usem Wasser zoge. Es chönni nid länger als öppe sit dem früeche Morge dert gläge sy.
So isch du d’Dießbacher Herrschaft nümme derzue cho, i d’Turnälle z’fahre. Daß dä Fund mit dem Tod vom Junker Gideon chönnti zsämehange, het men im Schloß nid g’ahnet. Aber ds Volk het das im Handumdrähje binenandere gha und’s uf sy Art usgleit.
I der Turnälle het me’s erscht z’morndrisch gägen Abe vernoh, sünsch hätti sech’s der Venner chönnen erspare, nam Ougeschyn und de Verhör im Schlößli und drum ume, Lüt i d’Züsimatten ufez’schicke, für das Meitschi ga z’verhafte, wo füre Verluscht vo sym Schatz am Junker Rach gnoh und du für sich kei andere Wäg meh us syr Not gwüßt het.
Der Oberscht het sech vom Venner la i ds Verhör näh, aber du isch er furt, i Wald ufe, a das Plätzli, wo einisch o sy Suhn gsässen isch, wil er nid het welle derby sy, wenn di Herre vo Bärn i der Turnälle rede. Us de Lüt het der Venner nid viel usebracht; aber das Wenige mit däm zsämezellt, was ihm der Dokter am Lychnam vom Junker het chönne nachewyse, isch gnue gsi, für der Gang vo der truurige Gschicht la z’errate.