Text:August Lustig/A. Lustig Sämtliche Werke: Band 1/Vergàngligkeit

Januar 1889.

Worum isch d'Jugend doch als gar sa schnell verschwunde!
Was blibt eim iwrig denn, wenn sie eim fehlt do unte?
G'wiss, fir mich isch se nitt voll Glick un Freide gsi,
Un doch, wie schaü ich noch so froh als driwer hi
Jetz, wo se wit scho isch un mine Hoor ergraüe!
Isch sie nitt alles denn?... 's isch d'Hoffnung, 's isch 's Vertraüe,
's isch d'Liewe, wo erwacht, 's isch d'G'sundheit un dr Müeth,
's isch das, was eim d'Natür uf d'Stirne schriwe thüet
Un wo si Zaüwerstrahl verbreitet uf das Lewe
As wie ne Sunneschin!...

Doch wie trostlos dernewe
Isch's Alter!... All' dà Reiz, wo d'Jugend bote hat,
Verschwindet mit dr Zit un losst eim mied un matt,
Mit B'schwerde-n-aller Art, dr Lewenskampf furtsetze,
Wo immer härter eim erschint mit sine G'setze,
Wie älter as me wird!...

Wie isch's doch sunderbar
Mit unsrer Existenz!... Nie wird das Ding eim klar!
Wer hat nitt màngmol do in einsam stille Stunde
Scho nog'forscht un sich g'frogt, was d'Mensche sin do unte,
Un in sich selbst nog'süecht eso als Schritt fir Schritt,
Un miesse g'steh derno, er kennt sich selwer nitt!...

Im Körper g'spirt me 's Herz ganz vo sich selbst marschiere,
Ün vo sich selbst thüet's Blüet drin umme circüliere,
Un wacht me-n-oder schloft, dr Othem steht nie still,
Me spirt sich lewe so ganz ohne-n-ass me will!
Worum denn thüet d'Natür das Lewe-n-eim ufdringe?
Wenn sie noch alles thàt ufs wenigst derzüe bringe!
Wenn anstatt d'halwe nur d'Luft d'ganze Nahrung wàr!
Doch wie wit isch's vo dem un wie wiegt das so schwer!
Vo alle G'schöpfe do, wo d'Erde thüet ernähre,
Isch's jo dr Mensch, wo druf am meiste sich müess wehre
Fir's Lewe, un hat ,noch viel Quale-n-erst derno,
Wo andre G'schöpfe g'wiss kei Ahnung hàn dervo;
In keim, vo ihm eweg bis züe de g'ringste Sorte,
Isch leider 's Lewensg'setz so härt vorg'schriwe worde;
Denn keins müess ringe do mit all dem Leid un Schmerz,
Wo bi ihm si Verstand, si Geist ufweckt im Herz.
Wie glicklig, wie eifach isch züem Exempel 's Lewe
Vom Vögele, wo frei ka in de Lüfte schwewe,
Wo fir kei Nahrung sorgt, wo immer kleidet isch!
Licht ziehn se d'Junge-n-uf, doch nur am eig'ne Tisch,
Bis ass se-n-als emol alleinig känne fresse,
Un ferig isch derno, se hàn sich bol vergàsse.
Doch was bringt nitt d'Familie im Mensch Weh un Leid,
Wo er ufrichte thüet mit so viel Zàrtligkeit!
Gar miehsam ka-n-er scho nur d'Kinder uferziege;
Un doch isch d'erste Zit als g'wöhnlig noch 's Vergniege:
Denn wenn se-n-älter sin, isch desto grösser d'Mieih,
Si ganze Lewe lang isch er jo spot un frieih
Nur immer b'sorgt fir sie, un lidet, wenn sie lide,
Ihr' Kummer un ihr Schmerz thüet ihm sie Herz verschnide;
Das isch 's Familieglick!...

Doch mit dem isch's nitt g'nüe.
Dr Mensch macht sich noch selbst viel ander Kriz derzüe,
Er hat no nitt genüe an alle dàne B'schwerde!

G'wiss isch er doch, nitt wohr, uf unser ganze-n-Erde
Dr Gliche-n-iwerall, e Kind vo dem Planet,
Wo fir e kurze Zit druf kunnt un wieder geht?
Un doch sin d'Lit sich Find, sie hasse sich, die Thore!
Ne Jeder meint, wo er züefàllig isch gebore,
Dà Scholle Grund seig mehr, viel besser seig si Land,
Was sie nitt hind're thüet, vielmol mit Mord un Brand
In Andre-n-ihres z'nàh!... Un so thien sie sich schlage
Fir ebbes, wo doch kein ka später mit si trage,
Wenn's fertig mit 'm isch; un sunderbar genüe,
Das Vorurtheil, das G'fiehl, wo sie so tribt derzüe,
Wo will, e Brüeder soll si ander Brüeder schlachte,
Sàhn sie als heilig a un thien's als Plicht betrachte!

Was Unheil uf dr Welt hat das ag'stiftet scho!

Derno isch d'Religion; mit dem isch's grad eso:
Ne Jeder b'haüptet fest, si Glaüwe seig dr wahre.
Un wie viel zahlt me nitt bi alle Völkerschaare
Fir Lehre-n-un Idee, wo sie selbst g'schaffe hàn,
Un wo die Thore mit trotzdem ergründe wànn,
Was sie erwarte thüet wohl im e-n-andre Lewe,
Wo doch in ihrem Sinn, im kranke, nur thüet schwewe,
Wo Nieme-n-uf dr Welt nit wisse ka dervo!
Fir das verfolge sie sich in dem Lewe do.
Wenn's doch so eifach wàr, an dem allei nur z'halte,
Wo einzig mit Erfolg uf uns'rer Welt kännt walte,
Ne Glaüwe, wo vo Höll un Himmel gar nit weisst,
Wo 's G'wisse lehre thüet in Jedem, un wo heisst:
« Thüe in de-n-andre Lit mit Freid in alle Sache
Das alles, was dü selbst gern hättsch, ass sie dir mache. »

Was Unglick zieht dr Mensch sich selbst uf Erde züe!
Un 's gàb doch ohne das im Lewe scho genüe;
Worum sich quäle denn eso fir die paar Stunde,
Wenn alles z'sàmme doch vergànglig isch do unte?
Wenn alles uf dr Welt jo doch nur kunnt un geht?

Nit isch züem bliwe g'macht vo allem, wo entsteht,
Un unser Erde selbst thüet langsam jo changiere,
's Fir, 's Wasser as wie d'Luft thien dra ihr Werk vollfiehre
Dr Bach, dr Fluss un 's Meer, dr Rege-n-un dr Wind
Verwandle-n-alles druf, bol langsam un bol g'schwind;
Dur ihr' vereinte Kraft, wo sie-n-eso verbinde,
Thien Berge-n-als entsteh un andere versch'winde:
Wo Wasser gsi isch als, blibt màngmoi nit as Sand.
Ne Klima selbst changiert als langsam im e Land,
Un so mit dr Natür thüet langsam o sich wende
Dr Mensche G'schàftigkeit. Me sieht als Städt', wo ende
Un and're baüt me-n-uf; 'shat Volker wo vers~ehn
Un and're, wo an ihrem Platz ufstehn,
Fir o an ihrem Tür emal derno z'verderwe:
Ne Volk as wie ne G'schöpf thüet nur entsteh, fir z'sterwe.
's isch alles nur e Schin, 's isch nit klei uo nit gross,
D'Zit selbst isch nur e Wort, vom Mensch üsg'sproche blos;
Im Kreislaüf ohne Halt ziehn ewig G'schöpf un Sache
Furt dur d'Unendligkeit, se sterwe-n-un verwache,
's verwandelt alles sich: Dr Stern am Himmelszelt
As wie 's Sandkärnle dert; e Staüb as wie ne Welt;
Im Himmel ohne Rast fahrt unser Erdemasse,
Fliegt mit're Schnelligkeit, wo mir nitt känne fasse,
Un alles Lewe druf vergeht so g'schwind un kunnt,
Ass in dr Menschheit nur bi jederer Secund
E G'schàft mit Tod abgeht un eins erwacht mit Lewe;
Un mittle-n-in dem Trieb, wo thüet dr Mensch umschwewe,
Wo tàglig, jede Stund, e jeder Aügeblick
Veràndert un verstört, dodrin süecht er si Glick!...
Eb er do bliwe ka, das thüet er sich nitt froge,
Er geht un kunnt uo laüft, thüet sich un Andre ploge,
Er baüt fir d'Züekunft Plàn un sammelt Geld un Güet,
Bis ass dr arme Thor dra unterlige thüet
Un an dr Sunne do si Platz losst im e-n-And're,
Wo grad eso wie er dr gliche Weg thüet wand're,
Wo grad so b'schàftigt isch mit allem was vergeht
Un ewe-n-eso noch am Grab, am off'ne steht!

Un immer wieder thüet die Frog im Sinn eim schwewe;
Worum das alles do?.. fir was denn isch das Lewe?
Was hat das G'schöpf, dr Mensch, die Unvollkommeheit,
Vo nit as Fehler g'macht, im Elend un im Leid,
Do uf dr Erde z'thüe?.. Wohl sage d'Religione,
Dr Mensch kàm nur eso die Erde ku bewohne,
Fir z'lide, un ass er derno dur das erlangt
E bess're-n-Existenz, wo o-n-em Tod afangt.
Worum? was hat er g'macht, fir ihm eso ufz'dringe
Das Lewe, un fir was denn, fir e-n-anders z'ringe?
Er hat jo kei's verlangt, er isch vorhàr nitt gsi,
Hat also iwerhaüpt nitt welle ku dohi!

Worum ka das, was mir Verstand un Seel thien nenne,
Kei Antwort gà do druf? 's isch natürell, sie kenne
O nit as grad, was do um se her ka vorgeh,
Un wo sie selwcr nur hàn känne drüs entsteh:
D'Seel oder dr Verstand isch jo d'Erfahrung numme
Vum ganze Mensche'gschlecht, wo scho uf d'Welt isch kumme,
's isch's Resültat vo dem, was Jeder bis dohi
G'erbt un verbessert hat, bis ass es das isch gsi,
Was mir jetz hit am Mensch sa wunderbar thien finde;
E-n-einziger allei hätt do nitt kanne gründe
Das alles, wie's jetz isch; dr Gliche, wo me hit
Bewundert un jetz dofir e Genie üsgit,
Wàr iwel dra gsi, g'wiss, wenu er uf d'Welt wàr kumme
Un kei Hilf g'funde hätt un suuscht nit um sich umme,
Kei Hüs, kei Fir, kei Kleid, un so uf's Lewe hi
Wàr ganz alleinig nur uf sich agwiese gsi;
Mit sin're gliche Seel wàr üs ihm e Thier worde,
Er hätt g'lebt as wie die, in Höhle-n-un so Orte,
Un hätt viellicht dert drin si ganze Lewe lang
Küm nur dr Idee g'ha un g'spirt in sich dr Drang,
E-n-and'rcr Unterschlupf, e bess'rer, sich ufz'richte!

Selbst jetz, wo doch dr Mensch als Kind scho erntet d'Frichte,
Wo ihm d'Erfahrung bringt vo so viel Andre scho,
Wo alles doch gli hat, wo ihm ka diene do,
Wo me scho lehrt un schüelt, wenn er küm ka marschiere,
Un alles in d'Band git un 's ihm thüet expliziere,
Eso selbst müess er jo scho 's halwe Lewe ha,
Bis ass er ebbes weisst un ebbes leiste ka!
's hat, wo sogar trotzdem gar nie nit ane bringe,
Un we me g'naüer lüegt, hàn bi ihm in viel Dinge
Noch thierisch wilde Trieb gar màngmol d'Owerhand,
Wo gar kei Red ka si vo Geist oder Verstand;
Me derf betrachte nur dà Trieb, fir 's G'schlecht furt z'pflanze
Un uf em Schlachtfeld als zerstöre wieder 's Ganze,
Ne blinde-n-Unvernunft, wo ohne Zweck eso
Was sie dert g'schaffe hat, vernichtet wieder do!