Zum Inhalt springen

Teutates

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
de Teutates

De Teutates isch en Gott vo de Kelte gsii. Er werd i de Regle mitem römische Mars gliichgsetzt.

De römischi Dichter M. Annaeus Lucanus (39-65) het gschribe, as di gallische Götter Teutates, Taranis und Esus mit grässliche Bluetopfer vereert werded[1]. Antiki Kommentatore hend da erörteret: »De Teutates Mercurius werd vo de Gallier ase besänftigt: Inen vole Chessel werd e Mensch chopffora gsteckt, bis er verstickt. ... Anderi aber seget da: De Teutates Mars werd mit schrecklichem Bluet besänftigt, well d Chämpf uf Iigebig vo dem Gott gfüert werdet, oder well d Gallier halt scho vo früener her gwonet gsii sind, Mensche z opfere.«[2].

Ufem Chessel vo Gundestrup werd en Gott, wol de Teutates, abbildet, wo en Mensch chopfforaa ine Chübel steckt.

I Inschrifte werd de Teutates meermools gnennt, wobi verschidnigi Namesforme und Gliichsetzige mit römische Götter vorchömet. Trotz de äänliche Näme, sind die vier Götter nöd mitenand identisch.

Zwo Inschrifte vo Britannie nenet de Mars Toutates[3]. En Inschrift us Seckau i de Steiermark nennt grad e ganzi Raije vo Binäme: MARTI LATOBIO MARMOGIO TOVTATI SINATI MOGENIO[4] und en Inschrift us Rom nennt en TOVTATI MEDVRINI[5]. En Inschrift us de Provinz Dacia nennt schliessli no de Mars Toutaticus[6]. De Name werd as »Volkvater« düütet (< *Touto-tatis; zu air. túath; kymr. tud »Volk«). De Name Medurinus »Richter« werd mitem irische Gott Midir gliichgsetzt.

Iuppiter Teutanus

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

De Iuppiter Teutanus isch de Stammgott vo de keltische Eravisker gsii, wo i de Umgebig vo Budapest glebt hend. Si hend em und a de Iuno Regina (»Königin Juno«) jedes Joor am 11. Juni en Inschrift gwidmet.[7]. De Name bidütet »König«, wie au im Germanische: got. þiudans, an. þjóðann »König, Herrscher«.

Mercurius Toutenus

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Vangione hend de Mercurius Toutenus vereert, wie zwoo Inschrifte zaiget[8].

Apollo Toutiorix

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

En Inschrift us Wiisbade, emene Römische Hailbad und Kurort, isch em Apollo Toutiorix gwidmet[9]. De Name cha as »Volkskönig« dütet werde. Do de gallischi Apollo aber de Gott vo de Hailbäder isch, passt d Öbersetzig as »Hailerkönig« besser (air. túaithe »Zauberer«). Dezue passt au d Widmig an Apollo Virotutis »Manehailer« us Savoye[10].

  1. M. Annaeus Lucanus: Pharsalia 1, 444-446
  2. Commenta Bernensia
  3. RIB 219 & AE 2001, 1298
  4. CIL III, 5320
  5. CIL VI, 31182
  6. AE 2004, 1204
  7. Wolfgang Meid: Keltische Religion im Zeugnis der Sprache
  8. CIL XIII, 6122 & AE 1927, 70
  9. CIL XIII, 7564
  10. CIL XII, 2525