d’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch z’ Mìlhüüsa

Dr Schtefànskìrìch uff’m Roothüüsplàtz

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

D’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch (hoochdt. protestantische Stephanskirche; frz. temple Saint-Étienne) ìsch d’ reformiarta Hàuiptkìrìch ìn dr Schtàdt Mìlhüüsa-n-ìm Elsàss. Sa schteht àm Mìlhüüser Roothüüsplàtz un ìsch àlso aina vu da wìchtìgschta Gebäijer vu dr Schtàdt. Waga-n-ìhrem 97 Määter hoocha Glockaturm —em heechschta-n-ìm Owerelsàss— wìrd sa oft àls „Doom vu Mìlhüüsa“ bezaichnet. D’ Kìrìch ìsch a Wark vum Schtàdtàrkitäckt Jean-Baptiste Schacre, wo-n-àui d’ groossa kàthoolischa Schtefànskìrìch z’ Mìlhüüsa zaichent hàt. Sitter 1995 schteht d’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch àls Monument historique unter Dankmolschutz.

Gschìcht

Ààsìcht vu dr Schtefànskìrìch um 1900

d’ Räschtoriarung vum Glockaturm ìm Janner 2010

Àn dr Schtälla vum hìttiga Gotteshüüs ìsch bis 1858 d’ ehamààliga Pfàrrkìrìch St. Schtefàn gsìì. Dàs ìsch a schpäätromàànisch Gebäi vum 12. Joohrhundert gsìì. Ìm 14. Joohrhundert ìsch’s ìm gootischa Schtiil witter bàuia worra —maa hàt a Choor züagfiagt, wo vìel heecher gsìì-n-ìsch. Ànna 1510 ìsch dr romàànischa Glockaturm ìm Schtiil vu dr Renaissance umbàuia worra. Ànna 1523 ìsch d’ Kìrìch protäschtàntisch worra. Ìm Joohr 1707 hàt maa-n-uff’m Glockaturm a Zìewel züagfiagt.

Ìm Làuif vu da Joohrhunderta ìsch trotzdam s’ Gebäi bschaadigt gsìì. Ànna 1857 hàt dr Mìlhüüser Schtàdtroot bschlossa, àn dr gliicha Schtälla-n-a gànz näija Kìrìch z’ bàuia. Zaichent worra-n-ìsch s’ näija Gotteshüüs vum Schtàdtàrkitäckt Jean-Baptiste Schacre, wo vorhar d’ Mìlhüüser Synagooga so wia d’ kàthoolischa Schtefànskìrìch zaichent ghàà hàt. Fìr dr Bàuiplàn vu dr näija Kìrìch hàt sìch dr Schacre vum Friiburjer Mìnschter loo beiiflussa. Ìm Geegasàtz zem Friiburjer Mìnschter schteht dr hoocha Glockaturm hìnter àm Gebäi. Bàuia worra-n-ìsch d’ hìttiga Kìrìch vu 1859 bis 1866. Àb Hornung 2009 hàt maa d’ Schtefànskìrìch vollschtandig räschtoriart —àm Üüssera so wia-n-ìm Ìnnera.

Àm 27. Jüüli 1995 ìsch d’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch àls Monument historique klàssifiziart worra.

d’ Orgel

Ìn dr àlta Schtefànskìrìch ìsch a Silbermann-Orgel gsìì, wo dr Johann Andreas Silbermann ànna 1765 härgschtällt hàt. Numma d’ Orgelbììhna gìtt’s noch hìtt; sa bfìndet sìch hìtt ìn dr protäschtàntischa Johànniskìrìch (temple Saint-Jean) z’ Mìlhüüsa. D’ hìttiga-n-Orgel schtàmmt vum Eberhard Friedrich Walcker siinera Warkschtàtt. Sa ìsch ànna 1866 bàuia worra, àwwer ìsch drnooh mehrmols umbàuia worra, bsunders ànna 1953 dur d’ Warkschtàtt Schwenkedel. Hìtt hàt s’ Ìnschtrümant 70 Regischter uff viar Mànüààla un’ma Pedal.

I Grand Orgue C–g3 Montre 16′ (W) Bourdon 16′ Montre 8′ (W) Flûte creuse 8′ (W) Bourdon 8′ (W) Salicional 8′ (W) Prestant 4′ (W) Flûte à cheminée 4′ (W) Quinte 2 2⁄3′ (W) Doublette 2′ (W) Flûte 2′ Fourniture VI Cymbale III Cornet V (W) Trompette 8′ Clairon 4′

II Positif C–g3 Montre ancienne 8′ Bourdon 8′ (W) Prestant 4′ (W) Flûte conique 4′ (W) Nasard 2 2⁄3′ Quarte de nasard 2′ (W) Tierce 1 3⁄5′ Cymbale III Cromorne 8′

III Echo C–g3 Quintaton 16′ Principal italien 8′ (W) Cor de nuit 8′ (W) Flûte solo 8′ Principal 4′ Flûte à cheminée 4′ (W) Principal 2′ Larigot 1 1⁄3′ Piccolo 1′ Plein-Jeu IV Ranquette 16′ Musette 8′ Clairon 4′

IV Récit expressif C–g3 Bourdon 16′ (W) Diapason 8′ (W) Flûte harmonique 8′ (W) Gambe 8′ (W) Bourdon 8′ (W) Voix céleste 8′ Fugara 4′ (W) Flûte harmonique 4′ (W) Quinte 2 2⁄3′ Doublette 2′ Plein-Jeu V Cymbale III Bombarde 16′ Trompette harm. 8′ Clairon 4′ Basson/Hautbois 8′ Voix humaine 8′ Trémolo

Pédale C–g1 Bourdon acoustique 32′ (W) Principal 16′ (W) Soubasse 16′ (W) Bourdon (Recit) 16′ Principal 8′ Flûte 8′ (W) Bourdon 8′ (W) Basse-chorale 4′ (W) Flûte 4′ Principal 2′ Cornet III Fourniture V Bombarde 16′ (W) Trompette 8′ Clairon 4′

• Kuppla: I/I, II/I, III/I, IV/I, III/II, IV/II, IV/III, IV/IV (àls Süb- un Superoktààvakuppla), I/P, II/P, III/P, IV/P
• Ààmärkung

(W) = s’ Regischter ìsch gànz odd’r tailwiis vum Joohr 1866 (Walcker)

Lìteràtüür

• Scheurer, Marie-Philippe; Lehni, Roger; Menninger, Claude: Mulhouse, Haut-Rhin − Images du Patrimoine, Le Verger, Ìllkìrich-Gràffaschtààda, 1990, ISBN 2-908367-18-1

Weblìnks

 Commons: Temple Saint-Étienne de Mulhouse – Sammlig vo Multimediadateie

• D’ Websitta vu da protäschtàntischa Pfàrräija vu Mìlhüüsa (frànzeesch)
• D’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch ìn dr Mérimée-Dàtabànk vum Frànzeescha Kültüürminìschterium (frànzeesch)
• D’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch biim Observatoire du patrimoine religieux (frànzeesch)
• D’ protäschtàntischa Schtefànskìrìch bii Clochers de France (frànzeesch)

Ainzelnoohwiisa

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Temple_Saint-Étienne“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

47.7472222222227.3388888888889