Quälltext vu Monaco aaluege

{{Infobox Staat
|NAME-AMTSSPRACHE = <span style="font-size:1.4em;">'''Principauté de Monaco'''</span> ({{frS}})
|NAME-DEUTSCH = '''Fürschtetum Monaco'''
|BILD-FLAGGE        = Flag of Monaco.svg
|BILD-WAPPEN        = Coat of Arms of Monaco.svg
|BILD-WAPPEN-BREITE = 100px
|TEXT-FLAGGE = Fahne vo Monaco
|TEXT-WAPPEN = Wappe vo Monaco
|WAHLSPRUCH = ''Deo Juvante''<br />({{laS}} für „Mit Hilf vo Gott“)
|AMTSSPRACHE = [[Französische Sprache|Französisch]]
|HAUPTSTADT = Monaco<ref>[http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/01-Nodes_Uebersichtsseiten/Monaco_node.html Länderinformationen über Monaco]. Uuswärtigs Amt vo de Bundesrepublik Dütschland.</ref> 
|STAATSFORM = [[Erbmonarchie]]
|REGIERUNGSSYSTEM = [[konstitutionelle Monarchie|Konstitutionelli Monarchi]]
|STAATSOBERHAUPT = [[Fürst]] [[Albert II.]]
|REGIERUNGSCHEF = [[Didier Guillaume]]
|FLÄCHE = 2,026976<ref name="Statistik 2015">{{Internetquelle |url=http://www.gouv.mc/content/download/204612/2347864/file/monaco%20statistics%20pocket%202015%20FR.pdf |format=PDF; 5,0&nbsp;MB |sprache=fr |titel=monaco statistics pocket – Principauté de Monaco |hrsg=Ministère d’état (Staatsministerium) |datum= |zugriff=2015-07-26}}</ref>
|EINWOHNER = 38.350 <small>(2020)</small><ref name="Einwohner">https://www.imsee.mc/Actualites/Population-officielle-2020</ref>
|BEV-DICHTE = 18.944
|BEV-ZUNAHME = {{Gestiegen}} +1,6 %<ref name="Einwohner" />
|BEV-ZUNAHME-ZEITRAUM = <small>(2014–2015)</small>
|BIP = 4,94 [[Milliarde|Mrd.]] Euro <small>(2013)</small><ref name="Statistik 2015" />
|BIP/EINWOHNER = <!--60.595 Euro – VERALTETE ANGABE-->
|HDI = nicht berücksichtigt
|WÄHRUNG = [[Euro]] (EUR)
|UNABHÄNGIGKEIT = 25. Februar 1489 (vo [[Frankreich|Franriich]])
|NATIONALHYMNE = ''Hymne Monégasque'' [[Datei:Monaco National Anthem.ogg|155x125px]]
|NATIONALFEIERTAG = 19. November
|ZEITZONE = [[UTC+1]] [[Mitteleuropäische Zeit|MEZ]]<br />[[UTC+2]] [[Sommerzeit|MESZ]] (Merz bis Oktober)
|KFZ-KENNZEICHEN = MC
|ISO 3166 = [[ISO 3166-2:MC|MC]], MCO, 492
|INTERNET-TLD = [[.mc]]
|TELEFON-VORWAHL = +377
|ANMERKUNGEN = {{FNZ|1|Monaco isch e [[Stadtstaat]]. [[Monaco-Ville]] („Monaco-Stadt“) isch kai Stadt, nur de Stadtbezirk, wi de Palascht isch.}}
|BILD-LAGE = Monaco in Europe (zoomed).svg
|BILD-LAGE-BESCHREIBUNG = Lage vom Fürschtetum Monaco z [[Europa]]
|BILD-LAGE-IMAGEMAP=EuropaMonaco1
|BILD2 = Karte Monaco 2018.png
|BILD2-BESCHREIBUNG = Karte
|BILD1 = Monaco, administrative divisions - de - colored.svg
|BILD1-BESCHREIBUNG = Di nüün Stadtbezirk vo Monaco
|BILD1-IMAGEMAP = Monaco1
}}

'''Monaco''' (Langform ''Fürschtetum Monaco,'' französisch ''Principauté de Monaco,'' monegassisch ''Principatu de Múnegu'') isch e [[Staat|Schtadstaat]] z Weschteuropa. S lit vo [[Frankreich|Frankriich]] umschlosse a dr [[Mittelmeer]]küste i dr Nächi vo dr [[Italien|italienische]] Gränze.

== Geografii ==
=== Laag und Flächi ===
[[Datei:Monaco aerial view.jpg|miniatur|links|Luftufnamm vo Monaco]]
S Fürschtetum lit a dr französische Mittelmeerküste, zwüsche dr französische Schtadt Nizza im Weschte und dr französisch-italienische Gränze im Oschte.

D Küschte vom Fürschtetum isch 4,1&nbsp;km lang und di gmainsami Gränze mit Frankriich 4,4&nbsp;km. I de letschte Johrzähnte het mer s Staatsgebiet dur Landufschüttig innere Bucht um 40 ha uf 197 ha vergrössert. Mit siner gringe Flächi isch Monaco nach dr [[Vatikanstadt]] dr zwöitchliinscht Staat vo dr Wält, het abr d höchschti Bevölkerigsdichti vo allne Staate.

Monaco ghört zu de [[Europäische Zwergstaaten|Zwärgstaate z Europa]].

=== Chlima ===
Z Monaco härrscht e Mittelmeerchlima mit milde nasse Winter und warme abr nid z heisse Sümmer. Di durschnittlichi Tämperatur vo de letschte 60 Johre lit öppe bi 16&nbsp;°C und variiert vo 11&nbsp;°C im Winter bis 26,5&nbsp;°C im Summer. Di durschnittlichi jöhrlichi Sunneschiiduur betrait 2'583 Stunde und s rägnet nie meh als a 62 Dag im Johr.

== Politik ==
=== Verfassig ===
Sit 1911 isch Monaco e konstituzionelli Monarchi, wo vom Fürst und sim vierchöpfige Kabinett gregiert wird. Es git sit 1962 no en Nazionalroot, wo us 24 vom Volk gwäälte Persone bestoot und as Parlamänt würkt.

=== Verwaltigsgliderig ===
Früener hät Monaco drei Gmeinde gha: Monaco, La Condamine und Monte Carlo. Hüt sinds zämegleit; es git ekein Underschiid zwüsche Staat und Schtadt me.

=== Gäld- und Stüürpolitik ===
Bis Endi 2001 hät Monaco de französisch Franke (Franc) als Wäärig gha. Sit em 1. Januar 2002 händs au de [[Euro]] mit aigne Münze.

Hüt woned vor allem di Riiche gärn z Monaco, wils im Fürschtetum ekai Iikomme- und Erbschaftstüüre git.

== Bevölkerig ==
=== Iiwohner ===
Mit öppe 17'900 Iiwohner pro km² isch Monaco dr am dichteschti besidlti unabhängigi Schtaat uf dr Wält. Är ghört zu de sicherschte. Mer bezeichnet d Iiwohner vo Monaco ass ''Monegasse''. D iiheimischi Bevölkerig bildet abr e Minderheit in irem Land. 47&nbsp;% vo dr Iiwohner sin Franzose, während je 16&nbsp;% Monegasse oder Italiener sin. D reschtliche 21&nbsp;% verteile sich uf 125 verschideni Nationalitäte.

=== Schproch ===
D monegassischi Schproch isch e romanische Dialäkt, wo zum gallo-italische Ligurisch ghört (meh dadezue under [[Italienische Sprache|Italienischi Schprooch]]). Me lehrt s Monegassisch e bitzeli a dr Schuel, und i dr Altstadt sind d Gasse zwosprochig agschribe. Alleinigi Amtsschproch isch aber [[Französische Sprache|Französisch]]. Im Fürschtetum wird denäbe au vil Italienisch und Änglisch gredt.

=== Religion ===
D [[Römisch-katholische Kirche|römisch-katholischi Chile]] isch d offizielli Schtaatschile. D monegassisch Verfassig garantiert aber d Freiheit vo anderne [[Religion]]e und Konfessione. 90&nbsp;% vo de Monegasse sin Katholike, 6&nbsp;% Protestante, danäbe git s orthodoxi und jüdischi Minderheite.

== Gschicht ==
Der eerscht Grimaldi hät de Felse vo Manaco 1297 eroberet – sit do isch die Familie (wänn au sträng gnaa nu na über wyblichi Linie) z Monaco presänt. 1489 isch d Unabhängigkeit vo Frankrych und Savoie anerchänt worde.

[[Datei:Frontiere Monaco.gif|mini|hellblaau sind d Gebiet, wo sich 1848 vo Monaco abgspalte händ]]
Im [[1848er-Revolution|Revoluzionsjaar 1848]] händ sich d Gmeinde Menton und Roquebrune gäge de Fürscht und d Stadt gwehrt und sich vo Monaco abgspalte. Sit 1861 ghöred die Ort definitiv zu Frankrych, und d Flächi vom Fürschtetum isch nu na en Bruchteil vo de früenerige Flächi.

1853 isch z Monte Carlo s Spilcasino ufgange, und 1868 isch s Fürschtetum a d Ysebahn agschlosse worde. Sit doo gaats dem Ländli wirtschaftlich ganz guet.

== Weblink ==
{{Commonscat|Monaco}}
* [http://www.gouv.mc/ Offizielli Internetsite] vo de Regierig vom Fürschtetum Monaco
* [http://www.diplo.de/Monaco Länder- und Reiseinformazione] vom Dütsche Usswärtige Amt
* [https://web.archive.org/web/20130115212946/http://www.lexas.net/laender/europa/monaco/ Statistischi Landesdate] uf lexas.net

== Referänze ==
<references />

{{Navigationsleiste Staaten Europas}}
{{normdaten}}
[[Kategorie:Land]]
[[Kategorie:Staat am Mittelmeer]]
[[Kategorie:Staat z Europa]]
[[Kategorie:Hauptstadt (Europa)]]
[[Kategorie:Monarchii]]
[[Kategorie:Mitgliid i der UNO]]