Zum Inhalt springen

Minna Vortisch

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

D Minna Vortisch (* 6. Augschte 1874 z Uigna as Minna Großmann; † 27. Augschte 1976 au deert) isch e dytschi Bolitikeri un Voorkämpfer vu dr Frauenemanzipazioon gsii.

Lääbe

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Minna Vortisch isch as Doochter vu dr Elise Wenner (e Doochter vum Karl Georg Wenner, Buurgemaischter vu Löörech 1848/49) un em Emil Großmann am 6. Augschte 1874 z Uigna uf d Wält chuu.

Si isch mit segs Gschwischtrig z Löörech ufgwagse un isch vu 1893 bis 1897 uf Deechterschuel z Löörech, uf s Pensionaat z Neuchâtel un uf d Frauenaarbetsschuel z Baasel gange. Am 1. Juuli 1898 het si dr Räächtsaawalt Friedrich Vortisch ghyroote, mit iim het si drei Chinder iiberchuu. Är isch anne 1935 gstoorbe. Ire eltscht Suun Friedrich Vortisch (1899-1991)[1] isch Räächtsaawalt un Bolitiker woore. Di andere Siin sin dr Hanns un dr Peter Vortisch gsii, wu alli zwee uf Argentinie uusgwanderet sin. D Familiemitgliider hän ire Lääbe in Brief un Daagbiecher dokumäntiert.[2] D Minna Vortisch-Großmann het unter anderem s Chriegsänd z Löörech bschriibe, vum 24. bis zum 29. April 1945. Där Beriicht isch as Buech vereffetligt un au in ere Sunderuusstellig unter em Titel „Lörrach und der Nationalsozialismus” vu Dreiländermuseum in Kooperazioon mit em Stadtarchiv zaigt woore.[3]

Bolitisch Wiirke

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Anne 1909 het d Minna Vortisch zäme mit dr Lisa Rees dr Löörecher Verein für Frauenstimmrecht as Dail vum Badische Landesverein für Frauenstimmrecht grindet. Si isch Voorsitzeri vum Verain gsii.[4] Hauptzyyl vu däm Verain isch s „voll Buurgerräächt vu dr Frau“ gsii. Noch em Änd vum Chaiserryych isch si 1918/19 Mitgliid vum Volksroot gsii, ere Erwyterig vu dr Arbaiter- un Soldaatereet.[5] No dr Grindig vu dr Weimarer Republik het si si derfiir yygsetzt, ass d Fraue ire nei gwunnene Räächt wie z.  B. s Waalräächt, au bruucht hän. Anne 1920 het d Vortisch au zäme mit dr Lisa Rees de Huusfraueverain grindet, wu si vor allem em soziaale Engaschmänt gwidmet het. Zäme mit irem Mann isch si Mitgliid vu dr Dytsche Demokraatische Bartei, speeter Dytschi Staatsbartei, woore. Si isch deert bis zue ire Ufleesig 1933 Mitgliid gsii. Bis zletscht het si d Minna Vortisch fir d Demokraty yygsetzt, indäm si im Gaschthuus am Ort als Versammlige gege d Machtiibernaam vu dr Nazionaalsozialischte abghalte het. Noch em Zweete Wältchrieg het si d Minna Vortisch wider fir d Demokraty engschiert. Si isch Grindigsmitgliid vu dr Demokraatische Bartei z Siidbaade gsii.[6]

Zum Wältfrauedaag[7] un zum 100. Jubileum vum Frauewaalräächt het d Stadt Löörech an d Bolitikeri gmaant.[5] Im Rame vun eme Feerderbrogramm vum Land Baade-Wiirtebäärg het d Minna Vortisch zue insgsamt 37 Fraue gheert, wu d Verdienscht vun ene effetli uusegstellt woore sin.[8]

Eerige

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Z Löörech-Stette isch e Strooß no dr Minna Vortisch gnännt woore.[9]
  • In dr Tumringer Str. 175-177, 79539 Lörrach, het dr Landefraueroot Baade-Wiirtebäärg e Frauemaanoort yygriichtet[10]
  • In dr Teichstrooß het s Land Baade-Wiirtebäärg e Maandaafele ufghänkt.[11]

Literatuur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Lars Frick, Jan Merk: Lörrachs starke Frauen: Frauen, die das Lörracher Stadtleben durch besonderes Engagement geprägt haben, Stadtbuch Lörrach, 2019, S. 28-45.
[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Vortisch,Friedrich. In: Bundesarchiv. Informationsseite der Bundesrepublik Deutschland, abgruefen am 15. Oktober 2024 (gr).
  2. ↑ Friedrich Vortisch: Briefe der Brüder, Friedrich Vortisch, Lörrach, 1899-1991, und Hanns Vortisch, Monte Carlo/Argentinien, 1900-1982, aus den Jahren 1933-1940. In: Badische Heimat. Band 82, Nr. 4, 2002, S. 670–692.
  3. ↑ Hansjörg Noe: Erinnerungen wie „zufällige Lichter”. In: Andreas Lauble, Markus Moehring (Hrsg.): „Nun kann ich darüber sprechen...” Zeitzeugen, Tagebücher und autobiograische Dokumente zum Nationalsozialismus in Lörrach. Band 22. Waldemar Lutz, Lörrach 2015, ISBN 978-3-922107-06-4, S. 148–149.
  4. ↑ Badischer Landesverein für Frauenstimmrecht. In: Propagandaauschuß des Deutschen Frauenstimmrechtsbundes (Hrsg.): Verzeichnis der in Deutschland erscheinenden Frauenzeitschriften und der außerhalb des Bundes deutscher Frauenvereine organisierten Frauenvereine. A. Heindl & Co., München 1917, S. 39.
  5. ↑ 5,0 5,1 Lukas Müller, Ansgar Taschinski und Martina David-Wenk: Tag der Demokratie: 100 Jahre Frauenwahlrecht war Thema. 23. September 2019, abgruefen am 22. Oktober 2024.
  6. ↑ Dr. Friedrich Vortisch: Minna Vortisch-Großmann. In: BLB-Karlsruhe. 2002, abgruefen am 1. Oktober 2024 (deutsch).
  7. ↑ 8. März - Weltfrauentag | Stadt Lörrach. Abgruefen am 22. Oktober 2024.
  8. ↑ Sozialministerium BW: Würdigung von Leistungen von Frauen, Kleine Anfrage. In: Drucksache 13 / 1862. Landtag von Baden-Württemberg, 7. März 2003, abgruefen am 22. Oktober 2024.
  9. ↑ Minna-Vortisch-Straße in Lörrach - neue-strassen.de. 2. Juli 2017, abgruefen am 22. Oktober 2024.
  10. ↑ Minna Vortisch » Landesfrauenrat. In: Landesfrauenrat. Abgruefen am 22. Oktober 2024 (de-DE).
  11. ↑ Verlagshaus Jaumann Germany: Lörrach: Lörrach und seine Frauen - Verlagshaus Jaumann. Abgruefen am 22. Oktober 2024.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Minna_Vortisch“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Minna_Vortisch&oldid=1061037"