Malaria

Malaria (vo latiin. mala aria oder mal’aria ‚schlächti Luft‘, bsundrigs sonigi us Sümpf) – au Sumpffieber, Wäggselfieber oder Chalts Fieber, uf Alemannisch au s chalt Wee^[1] – isch e Droopechranket, wo vom äizällige Parasit vo dr Gattig Plasmodium verursacht wird. Früener isch d Malaria au im alemannische Ruum vorchoo, aber sit de Drochelegig vo de Sümpf isch si dört verschwunde.

Verbräitig

D Chrankhet wird hützudags hauptsächlig in de Droope und Subdroope dur e Stich vom ene wiiblige Schnoogg (Moskito) vo dr Gattig Anopheles überdräit. Usserhalb vo dene Gebiet löse gläägentlig Moskito, wo dur e Luftvercheer iigschleppt wärde, die sogenannti „Flughaafe-Malaria“ us. Alli Persone im dr Umgääbig vo Flughääfe si in Gfoor, z. B. Lüt wo im Flughaafe schaffe oder in dr Nööchi woone. D Chranket cha au dur Bluettransfusione und bi Laborunfäll überdräit wärde und au en Aasteckig vo dr Mueter uf e Fötus isch mööglig, wenn d Plazenta (bsundrigs wääred dr Geburt) verletzt wird. Dr Mensch und d Anopheles-Schnoogge si s äinzige nennenswärte Erreegerreserwuar vo de humanpathogene Plasmodie.

Mit Compiutermodäll häi Forscher vo dr University of Washington z Seattle für s Joor 2010 öbbe 1,2 Millione Doodesfäll wägen ere Malariainfekzion usgrächnet uf Grund vo Date vo 1980 bis 2010. Noch dene het d Malariastärblikäit im Joor 2004 mit 1,8 Millione Doodesfäll e Höhepunkt erräicht.^[2]

Z Dütschland müesse Fäll vo Malaria gmäldet wärde.^[3]

Erreger

Bis vor churzem häi nume vier Erreeger as humanpathogen gulte: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale und Plasmodium malariae. Noch nöiste Forschigsergäbniss gseet s us, wie wenn e witere Stamm us Südostasie, Plasmodium knowlesi, wo mä dänggt het, ass er hauptsächlig für Makake gföörlig sig, mee Mensche as mä aagnoo het, chönn infiziere.^[4] D Stämm underschäide sich seer was dr Verlauf vo dr Chranket und iiri geografischi Verbräitig aagoot. Plasmodium falciparum isch dr Erreeger, wo klinisch am wichdigste und bedrooligste isch.

Sümptoom

D Sümptoom vo dr Malaria si hoochs Fieber, wo immer wider, vilmol periodisch, zrugg chunnt, Schüttelfrost, Beschwärde im Maage-Darm-Drakt und Chrämpf. Bsundrigs bi Chinder cha d Chrankhet schnäll zum Koma und Dood füere.

Litratuur

Büecher uf Dütsch

Jürgen Knobloch: Malaria – Grundlagen und klinische Praxis. Uni-Med, Breme 2002, ISBN 3-89599-623-8.
Waldemar Malinowski: Impfungen für Auslandsreisende und Malariaprophylaxe. Vademecum für niedergelassene Ärzte. Facultas, Wien 2001, ISBN 3-85076-538-5.
Martin Kappas: Klimatologie: Klimaforschung im 21. Jahrhundert – Herausforderung für Natur- und Sozialwissenschaften. Spektrum, Heidelberg 2009, ISBN 978-3-8274-1827-2; 7.2.1. Auswirkungen von Temperaturveränderungen auf die Malariaübertragung; 7.2.2. Auswirkungen von Niederschlagsveränderungen auf die Malariaübertragung Iigschränkti Vorschau uf books.google.de.
Fritz H. Kayser u. a.: Taschenlehrbuch medizinische Mikrobiologie. 11. Auflage, Thieme, Stuttgart 2005, ISBN 3-13-444811-4.
Charles C. Mann: Kolumbus’ Erbe. 2. Uflaag. Rowohlt, Hamburg 2013, ISBN 978-3-498-04524-1.

Büecher uf Änglisch

Peter Perlmann, Marita Troye-Blomberg: Malaria Immunology. Karger, Baasel 2002, ISBN 3-8055-7376-6.
David Sullivan, Sanjeev Krishna (Hrsg.): Malaria. Drugs, disease and post-genomic biology. Springer, Berlin 2005, ISBN 3-540-25363-7.
David A. Warrell, Herbert M. Gilles: Essential Malariology. Arnold, London 2002, ISBN 0-340-74064-7.