Koptischi Sprooch
| Koptisch | |
|---|---|
| Gsproche: | Ägypte |
| Sprecher isgsamt: | Usgschtorbe |
| Sprochfamilie: | Afro-asiatisch Ägyptisch |
| Offizieler Status | |
| Offizieli Sproch vo: | Koptischi Chilch |
| Sprochchürzel | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | cop |
| SIL | COP |
Koptisch isch e usgschtorbeni Afro-asiatischi Sproch wo z'Ägypte vo dr Antike bis is 17te Johrhundert gsproche worre isch; hüt wird d'Sproch numme no vo dr koptische Chilch als Liturgi Sproch bnutzt.
Klasifiziirig un Dialäkt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S'Koptisch isch d'letschte Phas vo dr ägyptische Sproch. Koptisch isch im Gägesatz zum Demotische im griechische Alphabet, un spöter imene eigne koptischi Alphabet gschribe worre. S'het im Koptische zwee Schriftdialäkt gää un mehreri gsprochene. Dr sahadischr Dialäkt isch vo heidnischi Prieschter entwiggelt worre un isch e reini Schriftsproch gsi; er het nüt ufeme gsprochene Dialäkt basiirt. Sahadisch isch bis is 11te Johrhundert au vo dr koptische Chilch bnutz worre un isch drno vum bohairische Dialäkt verdrängt worre. Bohaisch het sich us dr gsprochene Sproch vum Nil Delta entwiggelt. D'andre gsprocheni Dialäkt sin s'Achmimik, Lykopolitan (beidi i Oberägypte), un s'Fajümisch (z'Unterägypte) gsi.
Niidergang vum Koptische
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Noch dr arabische Erobrig vo Ägypte im 7te Johrhundert isch s'Koptisch immer meh verdrängt worre; z'ärscht i dr Oberschicht wo Arabisch het müesse lehre zume ihri Positione bhalte. Sell het langsam zunere Abnahm vo literarischi Koptischsprecher gführt. I derre Zit isch trotzdem e huufe Literatur uf Koptisch gschribe worre, vorallem chrischtlichi Teggscht. I derre Zit isch au Griechisch no als Zweitsproch i dr Chilch bnutz worre. Irgetwenn zwüschem 11te un 13te Johrhundert het Arabisch drno s'Koptisch als gsprocheni Sproch aagfange z'verdränge. Ironischerwys isch die Entwigglig vo de Chrüüzzüg begünschtigt worre, wyl d'Kopte dr moslemischi, arabischsprochigi Bvölkrig hen welle demonstriire dass se "Loyali Ägypter" sin.
,_8th_century_(The_S.S._Teacher%27s_Edition-The_Holy_Bible_-_Plate_XX).jpg)
I derre Zit isch Arabisch i traditionel koptischsprochigi Domäne ydrunge; us derre Zit stammet d'erschti chrischtlichi Teggscht uf Arabisch. Bald isch numme no sälte uf Koptisch gschribe worre, un fascht numme no Teggscht wo d'Moslems nüt hen solle läse chönne. Usserdäm isch Koptisch durch d'Islamisirig vo Ägypte verdrängt worre; ob z'erscht d'Aazahl vo Koptischsprecher un drno d'Aazahl vo Chrischte abgnomme het oder anderschrum isch nüt sicher, uf jede Fall het Arabisch als Umgangsproch zur Islamisiirig bytroge.
Usstärbe vum Koptische un Koptisch hüt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Koptisch isch als gsprocheni Sproch immer wyter nooch Süd-Ägypte abdrängt worre, endgültig usgstorbe ischs viilycht erscht im 17te Johrhundert, s'isch aber au möglich dass no im 19te Johrhundert i mangi Biet Koptisch gsproche worre isch. Hüt wird Koptisch numme no als Liturgisproch vo de koptische Ägypter bnutzt, allerdings numme i mangi Gebet un Hymne; s'git au äs Gebetsbuech uf Koptisch.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Uwe-Karsten Plisch: Einführung in die koptische Sprache; Sahidischer Dialekt; Reichert, Wiesbaden 1999. ISBN 3-89500-094-9.
- Wolfgang Kosack: Koptisches Handlexikon des Bohairischen. Koptisch - Deutsch - Arabisch. Verlag Christoph Brunner, Basel 2013, ISBN 978-3-9524018-9-7.
- Wolfgang Kosack: Lehrbuch des Koptischen. Teil I: Koptische Grammatik. Teil II: Koptische Lesestücke; Akademische Druck- u. Verlagsanstalt, Graz 1974.
- Walter C. Till: Koptische Grammatik (saïdischer Dialekt); VEB Verlag Enzyklopädie, Leipzig 1961. (2. Uuflaag; mit Bibliogaphie, Lesistugg und Wörterverzaichnis)
- Georg Steindorff: Lehrbuch der koptischen Grammatik; University of Chicago Press, Chicago 1951.