Gmoidrot

Dialäkt: Schwäbisch

Dr Gmoidrot isch s Hauptorgan von re Gmoid.

En Bada-Wirdaberg

Dr Gmoidrot isch d politisch Vertretong vo älle Birger, wo em-ma selbständiga Dorf oder en-ra Stadt wohnet. Älles Nähere isch en dr Gemeindeordnung für Baden-Württemberg – so hoißt des Gsetz mit em volla Nama, abkürzt GemO – greglet.

Rechtsstellong ond Ufgaba

Dr Gmoidrot ischs Hauptorgan vo jedra Gmoid. Au wenn oinzlne Gmoida ganz onderschiidlich grauß send – de kloischt em Ländle isch Drackastoi mit ogfähr 430 Eiwohner ond de graischt isch Stuegert mit fascht 600.000 Eiwohner – ond sich manche als Stadt, Graußa Kreisstadt oder als Stadtkreis bezeichna deffet, s Hauptorgan hot emmer da Nama „Gmoidrot“. Der legt d Grondsätz für d Verwaltong fescht ond entscheidet ibr älle Ôgleagaheita, soweit et dr Birgermoischtr vom Gsetz her zuaständig isch. Dr Gmoidrot muaß au ufbassa, dass des, wo-nr bschlossa hot, au gmacht wird.

Zammasetzong

Dr Gmoidrot setzt sich zamma aus em Birgermoischtr ond de ehraamtliche Mitgliadr. Jeder vo deane hot de gleich Bezoichnong wia s Gremium selber, also Gmoidrot, en dr Mehrzahl Gmoidrät. Bloß en de Städt hoißts oinzelne Mitglied Stadtrat, nia abr s Gremium selbr. So isch’s abr bloß en Bada-Wirdaberg!

En de Grauße Kreisstädt ond en de Stadtkreis derf sich dr Birgermoischtr „Oberbirgermoischtr“ hoißa. Der hot oft noh andre Birgermoischtr ondr sich, wo abr koi Stemmreacht em Gmoidrot hend. En deam Gremium hot emmer dr Birgermoischtr bzw. dr Oberbirgermoischtr da Vorsitz.

Wiaviel Gmoidrät a Gmoid han derf, hängt vo dr Eiwohnerzahl ab:

Eiwohner	Mitgliader
bis 1.000	8
1.001 – 2.000	10
2.001 - 3.000	12
3.001 - 5.000	14
5.001 - 10.000	18
10.001 - 20.000	22
20.001 - 30.000	26
30.001 - 50.000	32
50.001 - 150.000	40
150.001 - 400.000	48
meh wia 400.000	60

Rutscht a Gmoid em Lauf vo ra Wahlperiod mit ihrer Eiwohnerzahl en-na andra Grupp nei, no wird des erscht bei dr nägschda Wahl bericksichtigt.

Wahlgrondsätz

Älle Birgerenna ond Birger, wo en-ra Gmoid wohnet, deffat an-ra Wahl teilnemma. Birgerenna ond Birger send älle Leit, wo Deitsche send, d Staatsôgherichkeit vo-ma EU-Land hend ond mendaschtens 18 Johr alt send. Gwählt wird uf Grond vo Wahlvorschläg. En Bada-Wirdaberg werdet sottiche et bloß vo de traditionelle Parteia eigreicht, sondern au vo spezielle Kommunalwahlgruppa, zom Beispiel vo de Freie Wähler, wo em Ländle seit jeher stark vertreta send. Ond nomôl a Bsondrheit geit’s do: D Wähler kennet emma oinzelna Bewerbr bis zo drei Stemma gäa – des hoißt ma kummuliira – ond au Bewerber aus andre Wahlvorschläg ibrnemma, was ma panaschiira hoißt. (Do wird also richtig en de Wahlvorschläg rompanscht!) Jedr Wähler hot so viel Stemma, wia Gmoidrät gwählt werra miaßet.

D Amtszeit vo de Gmoidrät dauret fenf Johr. Se heert en deam Monat uf, wo de nägscht Wahl stattfendet.

Sitzonga

Dr Birgermoischtr schickt de Gmoidrät a Eiladong ond teilt en mit, ibr was en dr nägschta Sitzong gschwätz wuud. Em Reglfall send d Sitzonga effentlich. Soll abr ibr ebbes debattiirt werra, wo manche nix ôôgoht, kô au a geheima Sitzong stattfenda.

Dr Birgermoischtr ereffnet, leitet ond schliaßt jeda Sitzong. Er hot au s Hausreacht ond kô au oinzlne Gmoidrät, wo sich et zo benemma wisset, us em Sitzongssaal nausschicka. Der kriagt nô au koi Sitzongsgeld für dean Dag.

Ibr da wesentlicha Enhalt vo de Sitzonga muaß a Protokoll gschriiba werra. Do dren muaß au feschtghalta werra, welche Gmoidrät dô gwä send ond welche gfehlt hend.

Ausschiss

Dr Gmoidrot kô sich sei Arbet a bissle erleichtra, wenn’r vo sich aus Ausschiss bildet. Dobei ondrscheidet ma zwischa Ausschiss, wo Bschliss fassa kennet, ond sottiche, wo bloß meh oder weniger guade Rotschläg geba deffet. Je graißer a Gmoid isch, omso meh Ausschiss wuud’s bei-ra gäa. En dr graischda Gmoid vom Ländle, en dr Landeshauptstadt Stuegert, geit’s zom Beispiil an Verwaldongsausschuss, an Sozial- ond Gsondheitsausschuss, an Ausschuss fir Omwelt ond Technik, an Ausschuss fir Wirtschaft ond Wohna, an Krankahausausschuss ond an Jugendhilfeausschuss. Ausschiss, wo bloß dren berôta wuud, send dr Sportausschuss, dr Städtebauausschuss, dr Reform- ond Strukturausschuss ond dr Ausschuss fir Stuegert 21 (Stand: 2007).

A Gmoid ko au Jugendliche bei de Planonga, wo deane ihre Entressa berihret, en ra ôôgmessna Weis beteiliga. So kô se zom Beispiil an Jugendgmoidrot ens Leaba ruafa. Der deff abr au bloß de reguläre Gmoidrät bzw. Stadträt berota.

En Bayern

Dr Gmoidrot isch d politisch Vertredong vo älle Birger, wo em-ma selbständiga Dorf oder en-ra Stadt wohnet. Älles Nähere isch en dr Gemeindeordnung für den Freistaat Bayern – so hoißt des Gsetz mit em volla Nama, abkirzt GO – greglet. En Gmoida, wo s Stadtreacht hend, hoißt des Gremium „Stadtrat“. (En Bada-Wirdaberg drgega isch a „Stadtrat“ bloß a oinzlns Mitgliad vom Gmoidrot en-ra Stadt. Deet hoißt s Gremium emmr „Gmoidrot“, sogar en dr Landeshauptstadt!) Em Boirischa geit’s nomôl a Bsondrheit: En Gmoida, wo sich „Markt“ nenna deffet, hoißt des Gremium „Marktgemeinderat“.

Rechtsstellong ond Ufgaba

Dr Gmoidrot ischs Hauptorgan vo jedra Gmoid. Der legt d Grondsätz fir d Verwaltong fescht ond entscheidet ibr älle Ôgleagaheida, soweit et dr (erschde) Birgermoischtr vom Gsetz her zuaständig isch. Dr Gmoidrot muaß au ufbassa, dass des, was’r bschlossa hot, au gmacht wuud.

Zammasetzong

Dr Gmoidrot setzt sich zamma us em (erschda) Birgermoischtr ond de gwehlde Mitgliadr. En de Grauße Kreisstädt ond en de kreisfreie Städt derf sich dr erschde Birgermoischtr „Oberbirgermoischtr“ hoißa. Der hot oft noh andre Birgermoischtr ondr sich, wo abr koi Stemmreacht em Gmoidrot hend. En deam Gremium hot emmer dr erschd Birgermoischtr bzw. dr Oberbirgermoischtr da Vorsitz.

Wiaviel Gmoidrät a Gmoid han derf, hängt vo dr Eiwohnerzahl ab:

Eiwohner	Mitgliadr
bis 1.000	8
1.001 – 2.000	12
2.001 - 3.000	14
3.001 - 5.000	16
5.001 - 10.000	20
10.001 - 20.000	24
20.001 - 30.000	30
30.001 - 50.000	40
50.001 - 100.000	44
100.001 - 200.000	50
200.001 – 500.000	60
z Nirnberg	70
z Minchen	80

Rutscht a Gmoid em Lauf vo ra Wahlperiod mit ihrer Eiwohnerzahl en-na andra Grupp nei, no wird des erscht bei dr ibrnägschda Wahl bericksichtigt.

Wahlgrondsätz

Älle Birgerenna ond Birger, wo s 18. Leabensjohr vollendet hend ond seit mendeschdens ama halba Johr mit-em Schwerponkt vo ihre Leabensbeziihonga en-ra bestemmda Gmoid wohnet, deffat an dr Wahl teilnemma. Des gilt au fir älle Leit, wo d Staatsôgherichkeit vo-ma EU-Land hend. Gwählt wird uf Grond vo Wahlvorschläg. Dô drbei kennet d Wähler – wia en Bada-Wirdeberg – emma oinzelna Bewerbr bis zo drei Stemma gäa – des hoißt ma kummuliira – ond au Bewerber aus andre Wahlvorschläg ibrnemma, was ma panaschiira hoißt. (Do wird also richtig en de Wahlvorschläg rompanscht!) Jedr Wähler hot so viel Stemma, wia Gmoidrät gwählt werra miaßet.

En Gmoida, wo meh wia 10.000 Eiwohner hend, kô dr Gmoidrot selbr noh berufsmäßige Mitgliidr en sei Gremium wehla. Dia deffet abr deane Mitgliadr, wo vom Volk gwehlt send, bloß guade Rotschläg gäa; se hend also koi Stemmreacht.

D Amtszeit vo de Gmoidrät dauret sechs Johr. (So a langa Amtszeit geit’s bloß em Boirischa!)

Sitzonga

Dr Birgermoischtr schickt de Gmoidrät a Eiladong ond teilt en mit, ibr was en dr nägschta Sitzong gschwätz wuud. Em Reglfall send d Sitzonga effentlich. Soll abr ibr ebbes debattiirt werra, wo manche nix ôôgoht, kô au a geheima Sitzong stattfenda.

Dr Birgermoischtr ereffnet, leitet ond schliaßt jeda Sitzong. Er hot au s Hausreacht ond kô au oinzlne Gmoidrät, wo sich et zo benemma wisset, us em Sitzongssaal nausschicka. Der kriagt nô au koi Sitzongsgeld für dean Dag.

Ibr da wesentlicha Enhalt vo de Sitzonga muaß a Protokoll gschriiba werra. Do dren muaß au feschtghalta werra, welche Gmoidrät dô gwä send ond welche gfehlt hend.

Ausschiss

Dr Gmoidrot kô sich sei Arbet a bissle erleichtra, wenn’r vo sich aus Ausschiss bildet. Dobei ondrscheidet ma zwischa Ausschiss, wo Bschliss fassa kennet, ond sottiche, wo bloß meh oder weniger guade Rotschläg geba deffet. Je graißer a Gmoid isch, omso meh Ausschiss wuud’s bei-ra gäa. En dr graischda Stadt vom boirischa Schwobaländle, z Augschburg, geit’s zom Beispiil an Ausschuss fir de effentlich Ordnong ond fir d Gsondheit, an Jugendhilfeausschuss, an Feriaausschuss, an Ausschuss fir d Fraua-WM 2011, an Ausschuss fir d Bildong ond Ausbildong, an Kuldurausschuss, an Umweltausschuss, an Wirtschaftsferderongs- ond Beteiligongsausschuss ond noh a baar andre.

Em Elsass

Do sott no äbbr ebbes dozua schreiba, wo was woißt.

En dr Schweiz

De Gmeindrot in de Schwiiz isch mim Gmeindrot zum Bischpil z Bade-Württebärg nöd z vergliiche, wil er d exekutivi Gwalt inne het. Jedes Mitglied vo eme Schwiizer Gmeindsrot leitet es Ressort, wi zum Bischpil Hoch und Tiefbau, Bildig oder Sozials. Entscheidige werde aber vom Gmeindsrot als ganzes gfällt.

I de meischte Fäll sind im Gmeindrot sibe Mitglider. Es cha aber au sii, as es nume füüf oder aber sogär nüü Persone sind. A de Sitzige isch au de Gmeindschriber debii, wo s Protokoll schribt, aber ke Stimmrächt hät.

En Voradelberg

Do sott no äbbr ebbes dozua schreiba, wo was woißt.