Rudolph Bolo Mäglin

E aglüegti Version vo derre Site, wo am 27. Dezämber 2022 freige worre isch, basiert uff derre Version.

Dr Bolo Mäglin mit Zyttigsbindel und Schryybmappe.

Bolo als Sujet an dr Basler Fasnacht («Bolo vor em Richter»)

Dr Rudolph Bolo Mäglin (fir Usswärtigi au Maeglin) (* 26. Dezember 1898 in Basel; † 28. April 1973 in Binnige) isch e Schwyzer Journalischt, Publizischt, Schriftsteller, Dichter und Kabarett-Täggschter gsii.

Är isch als Schriftsteller und fir d’ National-Zyttig und d’ Basler Wuche au als Journalischt tätig gsii. Hauptsächlig bekannt isch der Bolo Mäglin durch sy 1939 erschiinene Roman und ’s glyychnaamigi Biinistigg Gilberte de Courgenay worde. Bryyskreent isch unter Anderem au sy Fasnachtsnovälle Der Ruesser vo 1957, wo denn speeter mit em Ruedi Walter verdoont worde isch.^[1]

Lääbe

Dr Rudolph («Bolo») Mäglin isch am 26. Dezämber 1898 als vierts von insgsamt säggs Kinder am Herrengrabenweg 22 in Basel uff d’ Wält koo.

Noonere Banggleer isch är mit 17½ Joor Buechhalter worde. Däm ehnder aiteenige Byyroolääbe als Buechhalter het sy Fantasyy aber bald emool dr Krieg erklärt. Är het sy Bruef an Nagel ghänggt und isch Zyttigsreporter worde. Dr entschaidend Schritt in e-n-erfolgversprächendi Zuekunft als Journalischt, Publizischt, Schriftsteller, Dichter und Kabarett-Täggschter isch doodermit gmacht gsii.

Fir verschiideni Daages- und Wuchezyttige het är am Aafang Sportbricht und Grittige iiber Film, Theateruffierige und Gaschtspiil vo Ziirkus und Variétés gschriibe. Glyy druff aabe isch denn in dr Wuchezyttig Basler Woche sy bald emool stadtbekannti und by dr Läserschaft isserscht beliebti Kolumne Erlauschtes vom Bäumli erschiine. Spitzigi und humorvolli Bricht iiber Strytfäll im Basler Zivyylgricht an dr Bäumligass. Nit Wenig hänn die Zyttig numme wäge däre Kolumne iiberhaupt abonniert.

Im Joor 1926 het är als freye Mitarbeiter vo dr Nazional-Zyttig (hitte Basler Zyttig) d’ Sonderbyylaag Dr glai Nazi grindet. Bis 1960 isch dr Bolo Mäglin dr Getti vo däre beliebte Kinderbyylaag gsii. In däre Byylaag het är au regelmässig aigeni Gedicht publiziert.

Es het Zytte gää, do het är bis zue säggs verschiideni Kinschtlernämme (Pseudonym) verwändet, zem alli Liege z’ stroofe, wo allewyyl behauptet hänn, ain wo lyyrischi Gedicht verfass, däm kenne unmeeglig au no kulturelli Uffsätz, Theater-Rezensioone, Sportbricht, satyyrischi Glosse und paggendi Gschischte fir d’ Juuged glinge. So het är zem Byspiil under «Prokurator» oder «Bimbolo» gschriibe. E-n-italiänische Gloon namens Bimbolo het em denn allerdings d’ Benutzig von däm Namme verbotte, woruff dr Rudolph Mäglin druss halt aifach zwai neyi Pseudonyym gmacht het: «Martin Bim» und «Bolo». ’s zwaiti dervoo, «Bolo», isch denn bis zue sym letschte Schnuuf sy Ruef- und Kinschtlernamme bliibe.

In Binnige, wo-n-är syt 1947 mit synere Frau Elsa «Elsy» Mäglin (* 1904) und syne Kinder Marie-Louise «Marly» (* 1938) und em Urs Beat (* 1941) sy Wohnsitz ghaa het, isch är dääglig mit eme Bindel Zyttige underem Arm und synere Schryybmappe aazdräffe gsii. Zem Schryybe het är sich gärn in e stille Winggel im «Letschte Batze», im «Räbstock» oder im «Jägerstübli» zruggzooge. Aber nadyyrlig isch är fir e gsellig Gsprääch au gärn bymene Gleesli Wyy mit e baar interessante Lyt uus em Dorf und dr neechere Umgääbig zämmegsässe.

E wytter Kennzaiche vom Bolo sinn syni wysse Häntsche gsii. Die het är wägenere Allergyy uff Druggerschwärzi (Kolophonium) immer denn miesse draage, wenn är mit Druggtem in Birierig koo isch. E Portrait vom Schriftstellerkolleeg Heinrich Kuhn (Redaggter vo dr Nazional- und speeter Basler-Zyttig 1934–74) beschrybt ’s Erschyynigsbild vom Bolo folgendermasse: «E schmaals Gsicht, uus däm e scharfi, lyycht bogeni Naase uusepsringt, uff eme eenter schmächtige Köörper. Allewyyl adrett aaglegt, gschniiglet, mit Schmätterlings-Kravatte, Häntsche, eme Roorstägge, mänggmool vomene glaine Foxterrier beglaitet, e Mäppli oder en Aameloppe in dr Hand. Soo isch är mit loggerem Schritt amme uff dr Redaggtioon uffdaucht.»

Dr Bolo het fir alles Uffgsetzti, Falschi und inszenierte Pessimismus nyt iibrig ghaa. Dr Germanischt und Brofässer Louis Wiesmann vo dr Staatlige Literaturkredit-Kommissioon Basel-Stadt het 1963 iiber ihn gschriibe: «Bolo ist kein sorgloser Schreiber. Er gibt nur aus der Hand, was vor seinem künstlerischen Gewissen besteht. Bolo hat sich nie einschränken lassen. Er tut, wozu es ihn innerlich treibt, nimmt kein Blatt vor den Mund und wirkt ausgesprochen volksnah. Aber hinter seiner freien, unkomplizierten Art steckt auch ein Gefühlsmensch, der seiner Leserschaft ganz unmodern ans Herz zu rühren weiss. Seine frische, unmittelbare Schreibweise hat ihn beliebt und erfolgeich gemacht.» Imene voruusgangene Gsprääch mit em Louis Wiesmann het der Bolo ’s folgendi, programmatischi Bekenntnis abgleggt: «D’ Wirggligkait kennt Dunggels und Tragischs, aber au Hälls und Begliggends – sunscht hätt ’s Lääbe kai Sinn. So wenig wien ych mit Rosabrille und Illusioon aafange kaa, so wenig mag ych die schwarze Brille. Dichtig, wo ’s Lääbe nit bejoot, goot fir mii an iirer scheenschte Uffgoob verbyy.» Sy Schriftsteller-Kolleeg Hans Räber het emool iiber dr Bolo gsait: «Bym Bolo fungglet in jeedem Satz en unbestächligi Eerligkait.»

Em Bolo Mäglin sy literarisch Wärgg isch usserordertlig vyylfältig. Uus synere Fäädere liige Gedicht, Novälle, Romään, Draame, Höörspiil, Musicals, Feschtspiil, Operelibretti, Revue, Kabarett-Brogramm, Fasnachtsspiil, Schnitzelbängg und Glyygezeedel vor. Är het jee no Opportuniteet in Hochdytsch oder Dialäggt (vor allem Baseldytsch) gschriibe. Ainigi vo syne Wärgg sin bryyskreent worde.

Im Vorwort zur zwaite Ufflaag vo dr Fasnachtsnovälle «Der Ruesser» waiss dr Heinrich Kuhn iiber em Bolo sy Bezuug zer Fasnacht ’s Folgendi z’ brichte: «Artischte und Kabarettischte, das isch sy Wält gsii, d’ Basler Fasnacht hingeege sy Hauptspezialiteet. Vom Fänschter vom Depeschebyyro im ‹Hus zum Gold›, em syynerzyttige Sitz vo dr Nazional-Zyttig am Märtblatz, het är jewyyls syni Bricht iiber d’ Stroossefasnacht ‹prima vista› in d’Schryybmaschiine ghämmeret. Dass är d’ Drummel- und Pfyffermärsch nit numme kennt, sondern d’ Kunscht vom Drummle und vom Pfyffe au sälber beherrscht het, het en zem kompetänte Rezensänt u. a. vom Monschter-Drummelkonzärt (hitte «Drummeli») im Kiechli-Theater (hitte Küchlin) gmacht. D’ Glygge hänn sy Kritik nit immer widerspruchsloos akzeptiert und so hets amene scheene Daag miesse bassiere, ass är sälber zem Fasnachtssujet (Dr Bolo vor em Richter) worde isch. Als guete Fasnächtler het är uff die masggierti Intryyge glasse und mit Homor reagiert. [...] In syynere hintergrindige Novälle Der Ruesser verzellt dr Bolo vomene fasnachtsbesässene Basler Original. Är sälber isch au e soone mit sym Basel verwaggses Original gsii, wo um d’ Ghaimnis und d’ Sältsamkaite vo dr alte Rhystadt gwisst het. Däm Wisse Uusdrugg z’ gää, das het dr Bolo in sym Ruesser und in unzäälige Mudartgedicht perfäggt verstande.»

Sy zwyyfelloos bekanntschts Wärgg isch dr Roman Gilberte de Courgenay. Als Biinistigg – uuruffgfiert am 24. Auguscht 1939 im Schauspiilhuus Ziiri – het ’s d’ Gilberte uff iiber 450 Uffierige brocht. No hitte erfrait sich das Stigg by Brofi- und Laietheater groosser Beliebthait.

1943 het dr Bolo zue de Grinder vom Basler Schriftsteller-Verain gheert, wo-n-är vyyl Joor als Vizepresidänt gwirggt het.

Im Joor 2005 het ’s Ortsmuseum Binnige im Raame vonere Vernissage e Gedänggvytryyne zue Eere vo iirem beriemte Zytgnoss yygweyt. Näbenere glaine Uuswaal vo sym braite Schaffe, sin au ainigi Geegeständ uus sym dääglige Lääbe z’ gsee. Per Gnopfdrugg ka me-n-e baar Gedicht, originaal glääse vom Bolo, perseenlig, abspiile. Und syt em Auguscht 2014, rund 40 Joor noo sym Dood, drait e Stapflewääg vo dr Margreethestrooss zum Bruederholzrain in Binnige dr Namme «Bolo-Mäglin-Weg».^[2]

Wärgg

Herlock Sholmes der «Windhund». Erzählig. J. Frehner, Basel 1924.
Gilberte de Courgenay. E Stigg us dr Gränzbsetzig 1914 bis 18. Theaterstigg / Singspiil. Iber 450 Vorstellige. 1939.
Gilberte de Courgenay. E Roman us dr Gränzbsetzig 1914 bis 1918. Eugen Rentsch Verlag, Erlebach-Ziiri 1939.
Pension Giggernillis. Fasnachtsspiil. Basel 1940.
Tschinghiane. E Zigyynergschicht. Jugendroman. A. Fehr, Ziiri 1941.
Härz Dame blutt. Fasnachtsspiil. Basel 1941.
Im Bebbi si Familiealbum. Fasnachtsspiil. Basel 1942/44.
s Atelier. Cabaret-Stigg. Vor 1943.
D’Resslirytti. Cabaret-Stigg. Vor 1943.
Cornichon. Cabaret-Stigg. Vor 1943.
Arlequin. Cabaret-Stigg. Vor 1943.
Dr Muulkorb. Cabaret-Stigg. 1943.
Eidgenosse d'Raaje gschlosse. Film. 1944.
... und fiel unter die Räuber. Film. 1944.
«John Kabis» der Schmied und sein Glück. Musical. 1944.
Eine Stimme ruft. Wiehnachts-Musical. 6 Vorstellige. 1944.
Der Zirkusdirektor. Theaterstigg. 12 Vorstellige. 1944.
Trikolore über dem Elsass. Theaterstigg. 12 Vorstellige. 1945.
Cagliostro. Theaterstigg. 12 Vorstellige. 1950. Im Wettbewärb vom Literaturkredit pryyskreent.
«Tschitsch», der Ehrgeizige. Jugendroman. Aare-Verlag, Bärn 1950.
Hannibals Tod. Heerfolge. 1955.
Der Ruesser. E Fasnachtsnovälle. Nazional-Zyttig (hitte Basler Zeitung), Basel 1957. Im Wettbewärb vom Literaturkredit pryyskreent.
Der Araber und sein Glück. Novälle. 1957.
Prozess oder Vergleich. Jugendfunk. 1957.
«König und Stift» oder «Kopf und Zahl». Komeedie. 1957.
Tellspiele in Hühnerhofen. Musical. 1957.
Cagliostro. Heerspiil. 1958.
Erinnerung an Bolo. Dialäggtgedicht. Nazional-Zyttig (hitte Basler Zeitung), Basel 1975.
Rudolph Bolo Maeglin (Unvergessene Basler Dichter). Band 3 us dr Serie Unvergessene Basler Dichter. GS-Verlag, Basel 1991.
Rudolf (Bolo) Maeglin liest sieben eigene Gedichte. Gedicht-CD. Basel 2003.
Dr glai Nazi. Kinderbylag in dr Nazional-Zyttig (hitte Basler Zeitung).
Über 200 Gedicht erschiine u. a. in Schweizer Illustrierte, Sie und Er, (Nebelspalter, dervo einigi pryyskreent.

Lieder (undatiert)

Vive le Général
Kuku
E Liedli, e Gleesli, e Schmitzli derzue
Dr Ruech am Rhy
Muesch halt zyle
Dr Vogelgryff
Die 4 Eff
Y waiss e glai Baizli
Spalemergruess
En halbe Liter (us Gilberte de Courgenay)
Zmitts im Bärner Oberland (us Gilberte de Courgenay)
Schryb denn gly (us Gilberte de Courgenay)
Kanonenlied (us Lieder aus dem Soldatenstück Gilberte de Courgenay)
E schneidigs Häsli (us Lieder aus dem Soldatenstück Gilberte de Courgenay)
Wär isch ’s Wichtigscht im Militär? (us Lieder aus dem Soldatenstück Gilberte de Courgenay)
Ne pleure pas (us Lieder aus dem Soldatenstück Gilberte de Courgenay)
Gilberte-Lied (us Lieder aus dem Soldatenstück Gilberte de Courgenay, nid z verwäggsle mit em bekannte Volkslied La petite Gilberte)

Literatur

Reto Caluori: Rudolph Bolo Maeglin. In: Andreas Kotte (Hrsg.): Theaterlexikon der Schweiz. Band 2. Chronos, Zürich 2005, ISBN 3-0340-0715-9, S. 1156.
Christian Schmid: Maeglin, Rudolf. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Bernhard Sowinski: Lexikon deutschsprachiger Mundartautoren. Olms, Hildesheim 1997, ISBN 3-487-10381-8
Franz Burgert: Das Lied von Courgenay. Die wahre Entstehungsgeschichte, das wundersamste Liederschicksal. Entlebucher Medienhaus, Schüpfheim [2016], ISBN 978-3-906832-02-9.

Weblinks

Fuessnote

[1] «Em Bolo sy Fasnacht», e 3-fach-CD mit ere Hörbuech- und Hörspiil-Version vo "Der Ruesser" sowie-n-ere Hörspiil-Version vo "Dr letscht Mittwuch Morgestraich"

[2] Bolo-Mäglin-Weg.

[1]

[2]