Baanschtreggi Kappel Guètachbrugg–Bõõdorf (Schwarzwald)

Kappel Guètachbrugg–Bõõdorf (Schwarzwald)
Kursbuechstrecki:	306f (1944)
Streckenummere (DB):	4302
Streckelengi:	19,78 km
Spurwyti:	1435 mm (Normalspur)
Maximali Neigig:	10 ‰
Minimale Radius:	200 m
Legende vo Fryburg 0,00 Kappel Guètachbrugg 787 m gu Donaueschingè 3,59 Kappel-Grüèwald 807 m Viadukt Haslach 6,79 Lenzkirch Spitzkeerèbaanhof 810 m Herrgottsbächle 8,16 Unterlenzkirch 807 m 8,20 Viadukt Gschindbach 9,50 Viadukt Löffelschmitti 12,13 Holzverlaad Saatfeld 816 m 12,80 Rychèbächle 12,90 Bundesstraße 315 14,19 Gündelwangè 825 m 19,78 Bõõdorf (Schwarzwald) 847 m

Diè Bahnstreggi Kappel Guètachbrugg–Bõõdorf (Schwarzwald) isch è stillglaiti Nebbèbaan in Süèdbadè.

Streggèbeschrybig

Diè knapp 20 Kilometèr langi Stichbaan im Südschwarzwald hèt im Baanhof Kappel-Guètèbrugg, wo a dè Hinterè Höllèdalbaan öschtlich vom Baanhof Neuschtadt im Schwarzwald abzwygt isch, aagfangè. Dèsèll Baanhof isch z mitts im unbsidlètè Unterè Guètach für dè Aaschluss vo dè Bõõdorfer Baan aaglait worrè. D Trassè vo dè Bõõdorfer Baan stygt a dè rächtè Wangè vom Guètachdal lycht aa, wôrènd d Guètach wèg èm Sog vo dè Wuètè sich bis zum Wuètè-Zämmèschluss dǜèf i s Dal yschniidè duèt. Um dè Kappler Bärg hèt mò d Streggi wäg dè Stygig mit èm wittè Rächtsbogè drum ummè füürè müèsè. Öppè i dè Mitti vo sèllèm Rächtsbogè passyrt d Streggi 51 m obberhalb dè Hochzitsort vo dè Guètach un dè Haslach i d Wuètè. Bis dört volauf uff dè gegèübberligendè, linkè Guètachhaaldè d Trassè vo dè Hinterè Höllèdalbaan, dè Kapfdunnel am Rötèbach-Steig grüèßt übber d Guètach èwäg. Vo dört macht sich d Streggi uff èn 4 km langè Abstecher i s Haslachdal uff, wo a dè linkè Dalwangè witter bis zum Baanhof Kappel-Grüèwald gòt. Sèllè Baanhof lyt 77 m unterhalb vo Kappel in èm Abschtand vo 1,45 km zum Dorf. Grüèwald lyt uff dè rächtè Sitè vom Haslachdal un isch 2,4 km vom Baanhof èwäg, woby d Grüèwalder uff èm Wäg zum Baanhof durch diè rächt düèfè Haslachschlucht durrè hèn müèsè. D Streggi gòt links vo dè Haslach un absi vom Dorf Kappel witter bis zum Stadtrand vo Lènzkirch, Gegèübber vom Baanhof Unterlènzkirch, wo uff dè rächtè Sitè vo dè Haslach lyt. A dèrrè Stell, wo hüt d Kläraalaag vo Lènzkirch stòt, hèt d Trassè d Dalsitè gwechslèt. D Haslach isch mit èrè barallelgurtigè Fachwärchdrägerbrugg uff Höchi vom Baanhof Unterlènzkirch übberwundè worrè. Obberhalb vom Unterlènzkircher Baanhof sin beidi Streggèäscht, dè Kappler un Bõõdorfer Ascht, zämmè chò un übber dè Sackbaanhof Lènzkirch mitènand vobundè gsi. Dè Lènzkircher Baanhof isch graad unterhalb vo dè Lènzkircher Kirchè gschtandè. Vom Bhf. Lènzkirch gòt dè Bõõdorfer Strèggèascht a dè rächtè Haslach-Haaldè durch s Lènzkircher Stadtgebièt bis zum Bhf. Unterlènzkirch. In Richtung Bõõdorf isch als nägschtes è chlynes Brüggle chò, um èn Sitèdobel vom Haslachdal bi dè Brauerei Rogg z übberquerè. Dènõch gòt d Trassè unterhalb vom Lènzkircher Woongebièt Ruèbüèl zimli graadlynig witter un stygt dõdeby lycht aa. Kurz vor èm gegèübberligendè Bhf. Kappel-Grüèwald übberquert d Streggi dè Klausèbach-Dobel, dört stòt s Klausèbach-Viadukt. È bitzeli nõch séllèm Viadukt schwenkt d Trassè in èm wittè Rächtsbogè um è Waldgebièt mit èm Nammè Saatfäld. S Saatfäld lyt a dè rächtè Pfortè vo dè Haslachdal-Mündung un am Aafang vo dè Wuètèschlucht. Am Ènd vom Rächtsbogè hèt mò dè Holzvoladèbaanhof Saatfäld z mitts i sèll uusgedeents Waldgebièt iègschtellt. Vom Bhf. Saatfäld lauft d Trassè witter i s nägschtè Sitèdal vo dè Wuètè, wo s Rychèbächlè a Holzschlag dehèr chunnt. Mit ènèm gègèläufigè Linksbogè gòt d Streggi uff ènèm stattlichè Baandamm übber dè Rychèbächledobel durrè un en passant vom unterè Dorfrand vo Holzschlag. Am öschtlichè Rand vo Holzschlag stòt dè Baanhof Gündelwangè. D Holzschlager hèn s Geländ für sèllèn Baanhof hèr gää, demit er nit z wit vo irèm Dörfle èwäg isch un hèn ghofft, irèn Ortsnammè im Stationsnammè widder z findè, z. B. Holzschlag-Gündelwangè, abber sèll isch i d Hosè gangè. D Streggi isch südlich vo Gündelwangè am Hinterdorf vorby gangè, witter gòt s südlich vom Gündelwangemer Obberdorf zwüschè Vogtsbuck un Vogelbuck. Parallel zum Obberè Lotèbach gòt d Streggi durch èn Wald durrè bis uff d Höchi weschtlich vom Bõõdorfer Stadtrand. Dört übberquert d K 6592 d Streggi, sèll isch d Landschtrõß vo Bõõdorf uff Schluchsee. Nõch eim Kilometer uff dè Höchi im weschtlichè Bõõdorf hört d Streggi bim Bõõdorfer Baanhof uff.

Bedryb

Personèzüüg

D Züüg uff dè Bõõdorfer Baan sin vum Baanhof Neuschtadt im Schwarzwald uus uff Lènzkirch gfaarè. Im knapp sibbè Kilometèr entfärntè Spitzkeerèbaanhof Lènzkirch isch d Faartrichtig gwechslet worrè, d Züüg sin denn vo Lènzkirch uff Bõõdorf witter gfaarè. Z Bõõdorf isch d Endschtation für sèlli Züüg gsi. Well d Personèzüüg am Morgè z Bõõdorft abgfaarè un am Ènd vom Faardaag alli Züüg z Bõõdorf uffghört hèn, sin d Loks übber Nacht im Depot z Bõõdorf blibbè, zum Rüschtè hèt dört no èn Wasserkran gää. D Spitzkeeri z Lènzkirch isch für lokbeschpannti Züüg ekstreem ungünschtig gsi, well d Streggi 4 km i s Haslachdal iègangè isch, i beidi Richtungè hèt sèlli Spitzkeeri also èn Umwäg vo 8 km mit sich brocht, sèll hèt Zit un Gèld koschtet. Gèld sèllèwäg, wèll dè Faartpriis immer nõch dè Strèggèkilometer feschglait worrè isch, un jeddè Passagyr sèllè Umwäg uff Lènzkirch mit zallt hèt. Umstandlich isch dè Bedryb vor allem mit èm Dampfloks gsi, well s nu wènnigi Dampfloks gää hèt, vo retour glych schnèll faarè hèn chönnè wiè fürsi. Um sèll z behebbè, het mò im Baanhof Lènzkirch è Drèèschiibè brucht, wo im ängè Haslachdal un im Stadtgebièt vo Lènzkirch abber nit so eifach zum Bauè gsi wär. Wèg dè zuè dè Dampflokzit nit fungtionyrendè Wendezugschtüèrig hèt mò d Dampfloks abber müèsè umsetzè, un mit èm dè Tendersitè voruus diè 37 Höèmeter uff d Bõõdorfer Höchi uè müèsè übberwindè. Well d Streggi für è maximaali Achslascht vo 16 Tonnè uusglait gsi isch, sin hauptsächlich Tenderloks, vo dè Bauart Baddischi VIb un bi Sonderzüüg au Schlepptenderloks vo dè BR 50 zum Ysatz chò. Abglöst worrè isch dè Dampfbedryb durch Schinnèbüs mit dè Baureiè 798 samt Stüèr- un Bywägè ab 1956. S umschtändliche Umsetzè z Lènzkirch hèt sich mit dè Yfüürung vom Näbbèbaan-Retter, dè BR 798, für Personèzüüg erledigt, woby dè acht Kilometer langi Umwäg übber Lènzkirch witter eksischtyrt hèt. Vo 1953 bis 1966 isch Bõõdorf Zyl vo Sonderzüüg vom TOUROPA-Brogramm gsi. Bis i d 1970er Johr hèn nò Kinderheim-Sonderzüüg vokeert, mit sèllnè sin Kinder, vo allem us èm Ruurgebièt, i d Bõõdorfer Kinderheim gfaarè worrè.

Güèterzüüg

Èn Üg mit èrè V 100 bi dè Baanbrugg weschtlich vo Bõõdorf

Vom 1. Auguscht 1966 èwäg isch dè Personèvokear ygschtellt worrè, dõdemit hèt nò zee Johr lang nu nò Güètervokeer in Form vo Übbergabegüèterzüüg uff dè Streggi gää, bedribbè mit Disellokomotyvè vom Tǜp BR 211. Im Güètervokeer isch a jedem Wärchtig ein Güèterzug gfaarè. I dè letschtè beidè Bedrybsjohr isch dè Güèterzug nu nò dreimòl wöchentlich gfaarè, nõchdèmm zletscht nu nò 300 Wägè jöhrlich befördert worrè sin. Bis nõch èm Zweitè Wältchrièg isch übber d Streggi èn Huufè Holz abgfaarè worrè. Dõdefür hèn d Baanhööf Lènzkirch, Saatfäld, Gündelwangè un Bõõdorf (Schwarzwald) Holzvoladerampè ghaa. Letschteri isch übber è Rollbaan a s Sägewärch Isele aabundè gsi. Als Bsunderheit hèt s i dè Fürschtèbärgischè Waldungè d Holzverladeschtell Saatfäld gää. Dört hèt s nit nu è Ladegleis mit Laderampè gää, sondern au è Ladeleeri. D Holzzüüg vo Saatfäld, wo sit 1965 mit dè BR 211 gfüürt worrè sin, hèn abber witterhy z Lènzkirch umgsetzt wörrè müèsè, well s bi dè Güèterzüüg kei Wendezugschtüèrig gää hèt. È Bsunderheit isch dè Byrdransport: Diè elf Kilometer entfèrnti Brauerei Rothuus hèt schu 1873 drei Küèlwägè aagschafft, wo im Düèngemer Baanhof stationyrt gsi sin. Wo 1907 d Streggi nõch Bõõdorf fèrtiggschtellt gsi isch, isch dè Byrdransport übber dè nôcher glegène Baanhof Bõõdorf mit drei dõ stationyrtè Byrwägè abgwicklèt worrè. 1926 isch dè Byrdransport vo Bõõdorf nõch Seebrugg volait worrè, well dört diè inzwǜschè fèrtiggschtellti Dreiseèbaan bis zum Baanhof Seebrugg hèrrè chò isch.

Bedrybsyschtellung

Dè Gsamtbedryb isch mit Wǜrkung vom 1. Januar 1977 ygschtellt worrè. Grund für d Yschtellung isch d Konkurrènz durch dè barallèle Baanbusvokehr gsi, wo d Passagyrzaalè uff sèllèrè Baanschtreggi massyv in Keller dribbè hèt, zmòl dè Bus bsunders d Gmeindè Gündelwangè (Obber- un Vorderdorf), Holzschlag un Kappel besser aabindè hèt chönnè, wiè sèbbi wit abglègèni Baanhööf (Gündelwangè un Kappel-Grüèwald).

Geschichtè

D Streggi isch am 26. Septembèr 1907 uff Grundlaag von èm Badischè Gsetz vom 28. Mai 1900 durch d Großherzoglich Badischi Staatsysèbaan eröffnet worrè. S haaltet sich bis hüt hartnäckig s Grücht, dass es Blään gää hèt, d Bõõdorfer Baan urschprünglich übber s Mèrrèbachdal witter z bauè, um bim Stüèlinger Baanhof a d Wuètèdalbaan un dõdemit bim Obberlauchringer Baanhof a dìè Baddischi Hauptbaan aa z schlièßè. Sèll wär diè èrscht Bahntransversalè im Südschwarzwald gsi, un het Fryburg un Schaffhuusè via s Schlaatemer Bäänle dirèkt mitènand vobundè. Diè südlichi Hälfti durch s Mèrrèbachdal isch abber niè baut worrè, dõdemit isch d Bõõdorfer Baan immer è Stichbaan blibbè.

Nõch dè Stilllegig vo dè Streggi sin d Gleis, d Signaal un dè Obberbau sowiè d Haslach-Brugg z Lènzkirch un witteri Brüggli abbaut worrè un dè Baannhof Lenzkirch i dè 1980er-Johr abtrait worrè. A dèsell erinneret nu no è Fenschteryfassig uss Sandschtei, wo im hütigè Lenzkircher Kurpark a sim Standort uffgschtellt worrè isch.

Bis uff dè ehemõlige Baanhof Lenzkirch sin diè übrigè EG no erhaaltè un in Brivatbsitz. Uff fascht dè gsamte Längi vo dè ehemõligè Bahntrasse isch zwischè 2003 un 2008 dè Bähnle-Radwäg ygrichtet worrè. Sellè isch sit 2009 è Deilstugg vom Suèdschwarzwald-Radwäg, wo rund um dè Naturpark Süèdschwarzwald füürt.

• 
  Ehemõligè Baanhof Kappel Guètachbrugg
• 
  Bahnhof Kappel-Grünwald
• 
  Fenschteryfassig vom ehemõligè Baanhof Lenzkirch
• 
  Ehemõligè Baanhof Unterlenzkirch
• 
  Dè Baanhof Holzvolaad-Saatfèld lyt zwüschè Holzschlag, Grüèwaald un dè Wuètè-Hochzit
• 
  Gündelwangèmer Baanhof
• 
  Güèterschuppè am ehemõligè Baanhof vo Bõõdorf (Schwarzwald)
• 
  S Viadukt bi dè Löffelschmitti
• 
  Bähnleradwäg bi dè Löffelschmitti
• 
  Unterfüürung vo dè Grüèwalder Strõß
• 
  Güèterzug uff èm Klausèbachviadukt

Literadur

• Dieter Bertelsmann, Josef Brandl: Im Hochschwarzwald. Die Nebenbahn von Lenzkirch nach Bonndorf im Maßstab 1:87. in: Eisenbahn Journal. Modellbahn-Bibliothek, Volaagsgruppè Baan, Fürschtèfäldbrugg 2007, ISBN 3-89610-179-2 (formal falschi ISBN)
• Christian Wolf, Jörg Sauter: EK-Themen 48: 125 Jahre Höllentalbahn, EK-Volaag, Fryburg 2012, ISSN 0170-5288

Weblinggs

 Commons: Bahnstreggi Kappel Guètachbrugg–Bõõdorf (Schwarzwald) – Sammlig vo Multimediadateie

• Nebbèbaan Kappel–Bõõdorf (Schwarzwald) mit Spitzkeeri z Lenzkirch
• Homepage zu dè ehemõligè Ysebaanlinniè un zum Bäänle-Radwäg Neuschtadt-Lenzkirch-Bõõdorf
• Kursbuch 1944
• Vergesseni Baanè
• Zitzeugèbericht vom Bedryb uff èm Unterlènzkircher Baanhof
• E Modellaalaag vom Brandl Sepp (luèg au bi dè Literadurhyywyys), wo ab 11:00 übber d sélli Baanschtreggi handlèt

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bahnstrecke_Kappel_Gutachbrücke–Bonndorf_(Schwarzwald)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.