Quälltext vu Victoriasee aaluege

{{Infobox See
 | NAME= Victoriasee
 | BILD= Victoriasee.jpg
 | BILDBESCHREIBUNG=
 | BREITENGRAD= 1/0/0/S
 | LÄNGENGRAD= 33/0/0/E
 | REGION-ISO= UG/TZ/KE
 | POSKARTE=Afrika
 | LAGE= [[Tansania]], [[Uganda]] un [[Kenia]]
 | ZUFLUSS= [[Kagera-Nil]]
 | ABFLUSS= [[Victoria-Nil]]
 | UFERSTADT= Entebbe, Mwanza, <br />Jinja, Kisumu
 | NAHESTADT=
 | HÖHE= 1134
 | HÖHE-BEZUG=
 | FLÄCHE= 68870
 | SEELAENGE= 337
 | SEEBREITE= 250
 | VOLUMEN= 2.760&nbsp;km³
 | UMFANG=
 | MAX-TIEFE= 85&nbsp;m
 | MED-TIEFE= 40&nbsp;m
 | BILD1=Lake Victoria 1968.jpg
 | BESONDERHEITEN= greschte See z Afrika, Beckesee, umgwandelte Natursee
}}
Dr '''Victoriasee''' (au ''Viktoriasee'', friejer ''Ukerewesee''; [[Luo (Sprache)|Luo]]: ''Nam Lolwe''; [[Luganda]]: ''Nalubaale''; [[Kinyarwanda]]: ''Nyanza'')<ref name="WDL1">{{cite web |title=The Victoria Nyanza. The Land, the Races and their Customs, with Specimens of Some of the Dialects |url=http://www.wdl.org/en/item/2557 |publisher=[[World Digital Library]] |accessdate=18 February 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160529091640/https://www.wdl.org/en/item/2557/ |archivedate=2016-05-29 |offline=yes }}</ref> lyt z [[Afrika|Oschtafrika]] un isch Dail vu dr Staate [[Tansania]], [[Uganda]] un [[Kenia]].

Är isch dr drittgrescht See vu dr Wält noch em [[Kaspisches Meer|Kaspische Meer]] un em [[Oberer See|Obere See]] un dr zwaitgrescht Sießwassersee vu dr Wält. Dr Victoriasee isch dodermit dr grescht vu Afrika. Är het e Yyzugsbiet vu 193.000&nbsp;km² un e Oberflechi vu 68.800 km², was uugfehr dr Flechi vu Bayern oder Irland entspricht. An syyne Stade hän anne 2007 rund 30 Millione Mänsche gläbt.

== Geografi ==
Dr [[See]] lyt in dr oschtafrikanische Hochebeni. D Flechi vum See daile sich d Staate Tansania (49 % vu dr Seeflechi), Uganda (45 %) un Kenia (6 %). Syy Stadelinie het e Lengi vu 450&nbsp;km, 1750&nbsp;km dervu z Tansania, 1150&nbsp;km z Uganda un 550&nbsp;km z Kenia.<ref>Lars Wirkus, Volker Böge: [http://www.die-gdi.de/CMS-Homepage/openwebcms3.nsf/(ynDK_contentByKey)/ADMR-7BSCBN/$FILE/7-2005.pdf ''Afrikas internationale Flüsse und Seen. Stand und Erfahrungen im grenzüberschreitenden Wassermanagement in Afrika an ausgewählten Beispielen.''] Deutsches Institut für Entwicklungspolitik, Gutachten, 2005 S. 29</ref>

Derwylscht dr Victoriasee im Weschte vum Kagera-Nil gspyst wird, lyt syy Abfluss im Norde, dr [[Nil|Victoria-Nil]]. Di grescht Insle isch mit 560 km² Ukerewe vor em Sidstade. Wyti Streckine vu sym Stade wäre vu uusdehnte Papyrussimpf gsuumt.

D Region um dr Victoriasee isch relativ niderschlagsrych un wird mit durschnittli 1015 Millimeter pro Johr aagee. 85 % vum Seewasser chunnt dr Victoriasee vu Niderschleg iber, 15 % vu Zuefliss, u.&nbsp;a. dr Fliss Kagera, Nzoia, Sio un Yala. D Verdunschtig isch hoch un entspricht 85 % vum Wasser, wu us em See abfließt.

Dr Victoriasee isch ärdgschichtlig e ender junge See, syy Alter wird uf weniger wie ai Million Johr gschetzt. Vor 14.700 Johr isch er s erscht Mol ganz uusdrechnet. Zue syyne Zuefliss ghere au dr Pindibo un dr Adabo-Fluss vu Burundi.

<gallery>
Datei:Rift_de.svg|<center>Dr Victoriasee un s Rift
Datei:Hydrography-graph-Lake Victoria.svg|<center>Entwicklig vum Wasserstand vum Victoriasee
Datei:Density evolution Victoria.png|<center>Bevelkerigsdichti um dr Victoriasee
Datei:Human density Lake Victoria.png|<center>Bevelkerigswachstum um dr Victoriasee
</gallery>

== Vum natyrlige See zum Stausee ==
S Stausee-Volume lyt bi 204,8&nbsp;km³ un syy Gsamt-Volume bi 2760&nbsp;km³. Syy ehmoligi natyrligi Greßi isch aber dur dr Böu vum Owen-Falls-Damm, wu anne 1954 bi Jinja am Victoria-Nil fertiggstellt woren isch, chinschtlig vergreßeret wore. Wäge däm isch dr natyrlig See un au di friejer e weng nerdlig vum Nordstade glägene Owen- un Ripon Falls vum Wasser vum Stausee – „Victoria Reservoir“ gnännt – iberfluetet wore. D Wasseroberflechi lyt bi Vollstau uf 1134 Meter Hechi, dr See isch no verschidene Aagabe maximal 81 Meter oder 85 Meter dief.

Nodäm anne 2002 Uganda e zwait Wasserchraftwärch in Bedrib gnuu het, isch dr Wasserstand vum See im Johr 2006 uf e Rekorddiefstand chuu, wien er s letscht Mol vor 80 Johr gmässe woren isch.<ref>[http://www.newscientist.com/channel/earth/mg18925384.100 „Uganda pulls plug on Lake Victoria“], New Scientist, 9. Februar 2006</ref>

== Dier- un Bflanzewält == 
Dr Victoriasee wyst e große Arterychtum uf. Näb em [[Flusspferd|Flussbfärd]] git s im Victoriasee rund 550 verschideni [[Art (Biologie)|Arte]] vu [[Fische|Fisch]] in zwelf [[Familie (Biologie)|Familie]] un in 28 [[Gattung (Biologie)|Gattige]]. Dergege het s z ganz [[Europa]] nume e weng mee wie 200 Sießwasserfischarte. Vor allem git s e Huffe verschideni [[Buntbarsche|Buntbarsch]] (''Cichlide''), wu gmässe an dr relativ churze Zyt syt dr letschte Uusdricknig e arg hochi Artezahl ufwyse. Dää Arterychtum isch wäge däm e beliebt Forschigsobjäkt vu dr [[Evolutionsbiologie|Evolutionsbiologi]]. Bis 1995 sin iber 400 Buntbarscharte im Victoriasee bschribe wore.

=== Ökologischi Kataschtrof ===
In dr 1960er isch dr [[Nilbarsch]] (''Lates niloticus'') as [[allochthone Art|allochthoni Art]] im Victoriasee aagsidlet wore go ne kommerziäll guet verwärtbare Spysfisch z zichte. No syyre rasante Vermehrig isch dr erwartet Ufschwung vu dr exportorientierte Fischinduschtri chuu, si het aber uf dr andere Syte zuen ere nit erwartete Kataschtrof gfiert, wel dr Nilbarsch fir s Uusstärbe vun eme Großdail vu dr Buntbarscharte mitverantwortli gsii isch un di yyhaimisch Druckefischinduschtri ruiniert het. Hite git s dr Nilbarsch as „Viktoriabarsch“ im internationale Fischhandel. D Hintergrind vu däre Entwicklig thematisiert dr Film ''Darwin's Nightmare''. Dur konsequänte Konsum isch dr Nilbarsch aber wider stark dezimiert wore, doderdur hän di andere Fischarte wider meh Läbesruum.

E ander Brobläm isch d [[Wasserhyazinthe]], wu im Victoriasee au nit vu Natur uus vorchunnt. un hite großi Flechine vum See iberwuecheret. Anne 1995 sin 90 % vum ugandische Stade mit däre Bflanze deckt gsii. Au do chennt e konsequänti Nutzig zuen ere ökologische Entlaschtig byydrage.

Dur di dicht Bsidlig an syyne Stade het dr See hite mit massive Umwältbrobläm wie z.&nbsp;B. Verdräckig un Suurstoffmangel z kämpfe. Wäge däm het dr [[Global Nature Fund]] dr Victoriasee zum „bedrohte See vum Johr 2005“ ergchlert.

<gallery>
Datei:Africa Lake Victoria 10 006.jpg|<center>Stade vor Munyonyo, Kampala
Datei:Victoria lake.JPG|<center>Sägle uf em Victoriasee
Datei:Lake Victoria Hyacinth.jpg|<center>Uusbraitig vu dr Wasserhyazinthen
Datei:Kenya Kisumu Harbour Hyacinths 1997ke09b21.jpg|<center>Hafe vu Kisumu mit Wasserhyazinthe
</gallery>

==Gschicht==
Dr Victoriasee isch anne 1858 vum britische Entdecker [[John Hanning Speke]] fir di weschtlig Wält entdeckt un no dr domolige Chenigi vu [[Vereinigtes Königreich|Großbritannie]], [[Victoria (Vereinigtes Königreich)|Victoria]], gnännt wore. 1875 isch dr Sir [[Henry Morton Stanley]] uf em See mit eme Schiff graist un jhet e aimol ganz umrundet.

== Insle im Victoriasee ==
* Migingo
* Pyramid Island
* Ukara
* Ukerewe

== Literatur und Film ==
* Tijs Goldschmidt: ''Darwins Traumsee. Nachrichten von meiner Forschungsreise nach Afrika''. C.H. Beck, München 1997, ISBN 3-406-42881-9
* Film: Darwin’s Nightmare, Regie: Hubert Sauper, 2005 (auch als DVD erhältlich). Der vielfach preisgekrönte Film dokumentiert die ökologische und wirtschaftliche Katastrophe am ostafrikanischen Victoriasee durch das Aussetzen des Nilbarsches.

== Fueßnote ==
<references />

== Weblink ==
{{Commonscat|Lake Victoria|Victoriasee}}
* [https://web.archive.org/web/20111109024732/http://www.osienala.org/ Osienala] – Friends of Lake Victoria – kenianischi0 Umwältschutzorganisation (engl.)
* [https://web.archive.org/web/20120301230229/http://www.glo-con.com/de/article.php?article_no=560 Informativi Syte rund um dr Victoriasee]
* [http://www.darwinsnightmare.com/ Offiziälli Homepage zue „Darwin's Nightmare“] – Dokumentarfilm vum Hubert Sauper (Eschtrych) iber dr Victoriasee un di dertige soziale, wirtschaftlige un bolitische Missständ

'''zue dr Ökologi'''
* [http://www.globalnature.org/docs/02_vorlage.asp?id=23902&domid=1011&sp=D&addlastid=&m1=11088&m2=11102&m3=11165&m4=20075&m5=23902 „Bedrohte See vum Johr 2005: Victoriasee z Kenia, Tansania un Uganda“], Global Nature Fund
* [http://www.globalnature.org/docs/02_vorlage.asp?id=21135&domid=1011&sp=D&addlastid=&m1=11088&m2=11092&m3=11177&m4=15616&m5=21135 Hypertrophi vu dr Wasserhyazinthe]
* [http://www.newscientist.com/channel/earth/mg18925384.100 Uganda pulls plug on Lake Victoria], New Scientist, 9. Februar 2006

'''zue dr Fauna'''
* [http://www.victoriancichlids.com/ Buntbarsch im Victoriasee] – Informatione un Bilder

{{Übersetzungshinweis|de|Victoriasee|dütsch}}
{{Normdaten}}
[[Kategorie:See]]
[[Kategorie:Stausee]]
[[Kategorie:Geografii vo Afrika]]
[[Kategorie:Tansania]]
[[Kategorie:Uganda]]
[[Kategorie:Kenia]]