Personalpronome

Ds Personalpronome (Plural: -pronome oder -pronomina) isch e veränderlechi Wortart und e Untergruppe vo de Pronome. Syni Funktion isch es, das es als Satzglid für öppis anders steit.

Funktion

Personalpronomina hei e doppleti Funktion:

• Si verwysen uf Persone, wo im Gspräch sy. Das isch di deiktischi Funktion vo de Personalpronome, also iri Zeigefunktion. Hie underscheidet me di ersti Person, wo sälber am Reden isch – di zwöuti Person, wo diräkt agsprochen isch – u di dritti Person. Ussertdäm cha jedi vo de drei Personen im Singular stah, we's eini elei isch, oder im Plural, we's mehreri sy.
• D Pronomina vor dritte Person chöu uf Gsprächsgägeständ zrüggverwyse, wo scho sy ygfüert worde. Das isch di anaphorischi Funktion vo de Personalpronome, iri Funktion wo zrüggtreit. I vilnen indogermanische Sprache underscheidet di dritti Person verschidnigi Genera, also grammatikalischi Gschlächter, wo'ne genauere Bezug ermügleche.

I den öuropäische Sprache drückt d Wahl vom Personalpronome für di agsprochnigi Person ussertdäm d Höflechkeitsform uus. So wird i vilnen öuropäische Sprache di zwöuti Person numen als vertroulechi Form 'bruucht. Zum Usdruck vo Höflechkeit dient je nach Sprach di dritti Person (so im Italiänische), di zwöuti Person plural (so im Französische) oder di dritti Person plural (so im Hochdütsche). Im Alemannische wird als Höflechkeitsform i de meiste Dialäkt di dritti Person plural 'bruucht. Dernäbe git's aber o Dialäkt, wo di zwöuti Person plural bruuche.

Alemannischi Personalpronomina

Im Gägesatz zum Hochdütsche zeichne sech di alemannische Personalpronomina derdür uus, das sech di unbetonte vo de betonten underscheide. So heisst's unbetont: I ha’ne gseh, aber betont: I ha ihn gseh.

Es anders Merkmal vom Alemannische sy di betonte Pronomina vor 3. Person singular neutrum äs und ihns. Si sy di traditionelli Bezeichnig für vo jüngere Froue z rede. Teilwys bruucht me se hütztags chuum meh. Si erlouben o Sätz wi: ÄS isch es, won i gseh, oder: IHNS han i gseh, wo uf Hochdütsch nid müglech wäre (*ES ist es, das ich sehe, *ES habe ich gesehen).

Pronomina im Genitiv git's nume no i Relikte. So chunt ds unbetonte Pronome ere vor i Sätz wi: Es git ere no. Die Konstruktion, wo di hochdütschi Übersetzig dervo sehr unüeblech und archaisch wär (es gibt ihrer noch), het e rein partitivi Funktion, bezeichnet also Einzelstück, wo zu're Mängi ghöre. Di glychi Funktion het im französische ds Pronome en oder das italienische ne, etwa in französisch: Il y en a toujours.

	Nominativ		Dativ		Akkusativ
	bet.	unbet.	bet.	unbet.	bet.	unbet.
1. sing.	īg/īch	ĭ/ĭch	mīr	mer	mī	mĭ
2. sing.	dū	dŭ/de/d’/0	dīr	der	dī	dĭ
3. sing. mask.	ǟr	er	ihm	em	ihn	’ne
3. sing. fem.	sī	sĭ	ire	ere/’re	sī	se
3. sing. neut.	ǟs	es/’s	ihm	em	ihns	es/’s
1. plur.	mīr	mer	üüs	is	üüs	is
2. plur.	ihr/dihr	er	öuch	ech	öuch	ech
3. plur.	sī	sĭ	ine	’ne	sī	se