Quälltext vu Lesotho aaluege

{{Infobox Staat
|NAME-AMTSSPRACHE = <span style="font-size:1.4em">'''Muso oa Lesotho'''</span> (Sesotho)<br />
<span style="font-size:1.4em">'''Kingdom of Lesotho'''</span> (englisch)
|NAME-DEUTSCH = '''Chenigrych Lesotho'''
|BILD-FLAGGE = Flag of Lesotho.svg
|BILD-FLAGGE-RAHMEN = ja
|BILD-WAPPEN = Coat of arms of Lesotho.svg
|BILD-WAPPEN-BREITE = 120px
|TEXT-FLAGGE = Fahne vu Lesotho
|TEXT-WAPPEN = Woobe vu Lesotho
|WAHLSPRUCH = ''Khotso, Pula, Nala''<br /><small>Sesotho fir: ''Fride, Räge, Wohlstand''</small>
|AMTSSPRACHE = [[Sesotho]] un [[Englische Sprache|Änglisch]]
|HAUPTSTADT = [[Maseru]]
|STAATSFORM = [[Monarchie|barlemäntarischi Monarchy]]
|REGIERUNGSSYSTEM = [[Parlamentarisches Regierungssystem|barlemäntarischi]] [[Demokratie|Demokraty]]
|STAATSOBERHAUPT = {{#property:P35}}
|REGIERUNGSCHEF = {{#property:P6}}
|FLÄCHE = 30.355
|EINWOHNER = 2.007.201 <small>(Volkszählung 2016)</small><ref name="census">[http://www.bos.gov.ls/2016%20Summary%20Key%20Findings.pdf ''2016 Summary Key Findings.''] Bureau of Statistics (PDF), abgruefen am 17. Merz 2018</ref>
|BEV-DICHTE = 66
|BIP = 2016<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/index.aspx] (PDF) [[Internationaler Währungsfonds|IWF]]</ref>
* 2,267 Mrd. USD <small>([[Liste der Länder nach Bruttoinlandsprodukt|163.]])</small>
* 6,976 Mrd. USD <small>([[Liste der Länder nach Bruttoinlandsprodukt|164.]])</small>
* 1.170 USD <small>([[Liste der Länder nach Bruttoinlandsprodukt pro Kopf|158.]])</small>
* 3.601 USD <small>([[Liste der Länder nach Bruttoinlandsprodukt pro Kopf|147.]])</small>
|BIP-ERWEITERT = * Nominal
* Total ([[Kaufkraftparität|KKP]])
* BIP/Yyw. (nominal)
* BIP/Yyw. (KKP)
|BIP/EINWOHNER = 
|HDI = 0,497 <small> ([[Index der menschlichen Entwicklung|160.]]) (2016)</small><ref>[http://hdr.undp.org/en/2016-report] United Nations Development Programme ([[UNDP]]),</ref>
|WÄHRUNG = Loti (LSL)<br /> Sidafrikanische Rand (ZAR)<br /><small>Währigsunion mit Sidafrika</small>
|UNABHÄNGIGKEIT = 4. Oktober 1966<br /> (vum [[Vereinigtes Königreich|Verainigte Chenigrych]])
|NATIONALHYMNE = ''Lesōthō fatše la bo ntat’a rōna''
|ZEITZONE = [[UTC+2]]
|KFZ-KENNZEICHEN = LS
|ISO 3166 = [[ISO 3166-2:LS|LS]], LSO, 426
|INTERNET-TLD = .ls
|TELEFON-VORWAHL = +266
|BILD-LAGE = Lesotho on the globe (Zambia centered).svg
|BILD-LAGE-IMAGEMAP = SambiaGlobus1
|BILD1 = 
|BEV-ZUNAHME= +0,30 %<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lt.html CIA Factbook Lesotho], abgruefen am 31. Juli 2017</ref>|BEV-ZUNAHME-ZEITRAUM=<small>(Schetzig 2016)</small>}}

S '''Chenigrych Lesotho''' ({{stS}} [{{IPA|lɪ’sʊːtʰʊ}}]), 1868 bis 1966 '''Basutoland''', isch e [[Monarchie|barlemäntarischi Monarchy]] im [[Südliches Afrika|sidligen Afrika]]. Lesotho isch e [[Enklave]] in dr [[Südafrika|Republik Südafrika]], het aber nie zue däm Staat ghert. D Hauptstadt isch [[Maseru]].

''Lesotho'' haißt ibersetzt „Land vu dr Lyt, wu [[Sotho]] schwätze“, do isch dermit [[Sesotho]], s sidlig Sotho, gmaint. Wäg syre bsundere Hechelag wird s Land au ''The Kingdom in the Sky'' („S Chenigrych im Himmel“) gnännt. Im [[Index der menschlichen Entwicklung|Index vu dr mänschlige Entwicklig]] vu 2016 stoht Lesotho uf em 160. vu 188 Blätz.

== Geografy ==
[[Datei:Maloti Mountains Village.jpg|mini|Dorf in dr Maloti-Bärg]]
[[Datei:Maletsunyanefalls.JPG|mini|Maletsunyane-Wasserfall]]
[[Datei:Klimadiagramm Maseru.png|mini|Klimadiagramm vu Maseru]]
[[Datei:AfriSki.jpg|mini|Schnee in dr Bärg vu Lesotho]]
S Chenigrych Lesotho lyt zwische 29 un 30 Grad sidliger Braiti un zwische 28 un 30 Grad eschtliger Lengi. S Land ghert zue dr chlainere Länder vu Afrika (Blatz 42 vu 54) un het mit 30.355&nbsp;km² eppe d Greßi vu [[Belgien|Belgie]]. S isch vollständig vu aim Staat umgee (Sidafrika), was es sunscht nume no bi [[San Marino]] un dr [[Vatikanstadt]] git. Mit sym ainzige Nochberland dailt s si di rund 1106&nbsp;Kilometer lang Gränze.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sf.html CIA Factbook], abgruefen am 5. Augschte 2015.</ref> S gränzt im Weschte un Norde an di sidafrikanisch Brovinz Freistaat, im Oschten an KwaZulu-Natal un im Siden an d Brovinz Oschtkap.

Dr weschtli Dail lyt uf eme Hochplatoo, em sognännte Highveld (wäg syre relative Lag innerhalb vum Land ''Lowlands'' gnännt), wu s Hauptsidligsbiet vum Land darstellt un um greschte Dail us [[Sandstein|Sandschtai]] bstoht. D ''Lowlands'' lige rund 1400 bis 1700 Meter iber em Meeresspiegel. D Landschaft isch vu Dafelbärg un Flussdäler bregt. Dert lyt au d Hauptstadt Maseru]

Di eschtlige Hochflecheni un Bärg ''(Highlands)'' lige dergege dailwys iber 2000&nbsp;Meter hoch un bsteen us [[Basalt]], wu dur vulkanischi Eruptione vor rund 170 bis 150 Millione Johr entstanden isch. D ''Highlands'' sin dur diefi Flussdäler un e Hyfe Bärg un Bärgchette gchännzaichnet. Fascht sichelfermig wird s Land vu Sidweschte bis in Norde vu dr Drakensbärg (z Lesotho ''Maloti'' gnännt) durzoge. Dr hegscht Bärg vum Land un vum gsamte sidlige Afrigka isch dr Thabana Ntlenyana mit 3482 Meter.

Dr diefscht Punkt vum Land lyt am Zämefluss vum [[Oranje (Fluss)|Oranje]] (z Lesotho ''Senqu'' gnännt) un vum Makhaleng uf rund 1390 Meter iber em Meeresspiegel. D Hechelag vu Lesotho isch aimolig: as ainzig unabhängig Land uf dr Ärd lyt s gsamt Staatsbiet iber 1.000&nbsp;Meter, rund 80 % vu dr Flechi zuesätzli au no iber 1800 Meter.

Z Lesotho hän di beede wichtige sidafrikanische Fliss Oranje un Caledon ihre Ursprung. Si hän wie anderi Fliss z Lesotho diefi Canyon bildet. An dr Abbruchkante vu Basaltgschtai, wu d Drakensbärg drus bildet sin, findet mer e Hyfe [[Wasserfall|Wasserfäll]], dr Maletsunyane-Wasserfall bi Semonkong isch mit rund 192&nbsp;Metern dr hegscht ununterbroche Wasserfall im sidlige Afrika. Dr Bode vu dr Platoo am Ibergang zum Highveld im Weschte bstoot us waichem Sandschtai. Wäge däm un au wäg dr Ibersidlig un dr Ibernutzi vu dr Beede – nume uf rund elf Brozänt vu dr Landesflechi cha mer buure – lyde die Beede so bsundersch stark unter [[Erosion (Geologie)|Erosion]].

Di nadyrlige Ressorce vum Land sin Wasser un in gringem Maß au [[Diamant]]e un anderi [[Mineral]]ie. Di ryche Wasserreservoir mit eme gschetzet Abfluss vu 7.280 Millione Liter am Dag sin Uusgangspunkt fir großaaglaiti Projäkt fir Energy- un Wasserversorgig. Im Rame vum Lesotho Highlands Water Project het mer mit em Böue vun e baar ere Dalspeerine aagfange, di grescht dervu isch d Katse-Dalspeeri.

=== Klima ===
Dur d Lag uf dr Sidhalbchugle sin d [[Jahreszeit|Johreszyte]] z Lesotho entgegegsetzt zue däne uf dr Nordhalbchugle. S Klima isch dur di hochLAg vum gsamte Land gmäßigt warm. Im Winter, zwische Juni un Augschte, wird s ylmol seli chalt, un in dr Hechelage im Oschte cha s schneie. Am Dag isch s aber au im Winter sunnig, im ganze Johr het s Land rund 300 Sunnedäg.

In dr Summermonet zwische Novämber un Merz isch s z Lesotho zmaischt haiß. An villicht 100 Däg im Johr, in dr Hauptsach im Summer, duet s gwittere. Dur d Hechelag chenne d [[Temperatur|Tämperature]] am Dag seli stark schwanke (zwische −15&nbsp;°C znacht im Winter un bis iber 30&nbsp;°C am Dag im Summer). Di durschnittlige Johrestämperatur in dr Hauptstadt Maseru lyt bi 15&nbsp;°C. In dr Hochgebirgslage vu dr Drakensbärg isch ganzjehrig Schneefall megli. Rund 85 % vu dr jehrlige [[Niederschlag|Niderschleg]] – im Landesdurschnitt rund 600 bis 800&nbsp;mm – git s im Summer, wäge däm isch d Landschaft in dr druckene Wintermonet zmaischt uusdeert.

=== Flora un Fauna ===
Im gsamte Land het s nume wenig Baim. Die bschränke si in dr Hauptsach uf Lage in gschitzte Däler oder Setzige. Am meeschte het di yygfierte [[Eukalypten|Eukalyptusbaim]], derzue [[Akazien]] un in dr Derfer [[Pfirsich|Bfirschigbaim]]. In dr Hechelage vum Land cheme in dr Flussdäler [[Weiden (Botanik)|Wyyde]] vor. Derzu git s e Hufe [[Aloen|Aloenarte]]. D Spiralaloe (''Aloe polyphylla'', Sesotho: ''lekhala'') isch z Lesotho [[Endemit|endemisch]]. Typisch isch a dr Bärgchohlbaum (''Cussonia paniculata''), wu bis zue drei Meter cha hoch wäre. Vyl het s au d Widlforme vu dr Cosmea, dr Zinnie un dr Tagetes. E Dail Pflanzearte, wie di boode letztgnännte, sin vu [[Mittelamerika|Mittel-]] un [[Südamerika]] in s Land brocht wore.

[[Datei:Southern Bald Ibis (Geronticus calvus) Flying, Lesotho, Sep 2008.jpg|mini|Glattnackerapp z Lesotho]]

D Fauna isch bregtdur chlaineri Dier. Dr grescht wild Suuger isch d Rehantilop (''Pelea capreolus'', Sesotho: ''letsa''), wu uugfehr d Greßi vu me [[Reh]] het. Uffellig sin Vegel wie [[Störche|Storch]], [[Ibisse|Ibis]], [[Reiher|Raigel]] un [[Altweltgeier|Gyyr]], dodrunter dr sälte [[Bartgeier|Bartgyyr]]. E [[Weißstorch|Wysstorch]], wu mer in dr Vogelwarte Rossitten z [[Ostpreußen|Oschtpreuße]] ne Ring aaglait het, isch in dr 1920er Johr im hitige Lesotho gfunde wore. Zue dr chlainere Vegel ghere [[Webervögel|Wäbervegel]] un Malachit-Nektarvogel. Reptilie, dodrunter [[Schlangen]]arte, Amphibie un wenig Fisch findet mer au, derzue e hufe Insäkte un anderi chlani Dier, ähnli wie in dr Nochberländer. An Huusdier wäre vor allem [[Hausrind|Chie]] ghalte, aber au [[Hauspferd|Ross]], [[Hausschaf|Schof]], [[Hausziege|Gaiße]], [[Hausesel|Esel]], [[Haushuhn|Hiener]], [[Haushund|Hind]] un [[Hauskatze|Chatze]].

Um 1830 het mer no [[Flusspferd|Flusspfärd]], [[Zebra]], [[Gnus|Gnu]], [[Afrikanischer Strauß|Struß]] un [[Löwe|Leebe]] im hitige Lesotho gfunde, wu aber mittlerwyli alli uusgstorbe sin. Dr 65&nbsp;km² groß Sehlabathebe-Nationalpark im Sidoschte vum Land git syter anne 1969. Dr ''Tšehlanyane National Park'' im Dischtrikt [[Distrikt Butha-Buthe|Butha-Buthe]] isch en ander Schutzbiet z Lesotho, isch aber nit offiziell as [[Nationalpark]] anerkännt.

=== Geology ===
D Oberflechi wird dur d Drakensbärg dominiert. Si sin e mächtigi Hebig vu in dr Hauptsach [[basalt]]ische Gschtai, wu vor rund 180 Millione Johr dur e Vulkanismus entstande sin, wu dertemol wyt verbraitet gsii isch uf dr Sidhalbchugle. Doderby hän di [[Vulkanismus|vulkanische]] Chreft d Sedimäntdecki vum Karoo-Hauptbecki durbroche un hän am Rand vu däre Zone no mee Hebige entstoo loo. Di flachere Biet, vor allem in dr weschtlige Landesdail, bstehn in dr Hauptsach us [[Sandstein|Sandschtai]], wu zum Dail fir regional un dr sidafrikanisch Böu gunne wäre.

== Bevelkerig ==
[[Datei:Lesotho-demography.png|mini|Bevelkerigsentwicklig vu Lesotho 1960–2008]]

Lesotho isch ain vu dr wenige afrikanische Nationalstaate, wu ne homogen Staatsvolk mit ere gmainsame Kultur, Identitet un Tradition het. Di iber zwoo Millione Yywohner vum Land ghere ethnisch fascht ganz (rund 99 %) zum [[Bantu]]volk vu dr [[Basotho]], wu unter em Herrscher ''(morena)'' Moshoeshoe I. us e hufe Ainzelstämm veraint woren isch. Chlaini Minderhaite im Land sin Gruppe vu [[Zulu (Volk)|Zulu]], [[Xhosa (Volk)|Xhosa]], Europäer un Asiate.

Wäg dr geografische Struktur vum Land isch d Bevelkerig seli uuglych verdailt. Rund 70 % lääben in der diefere weschtlige Landesdail. Dohet s au di fruchtbarere Biet vum Land. Dr grescht Balligsruum isch d Hauptstadt Maseru un däre ihre Uland. 

Anne 2014 isch dr Bevelkerigsaadail vu dr iber 64-jehrige Yywohner bi rund 5 % gläge, rund 36 % vu dr Gsamtbevelkerig sin dergege unter 15 Johr alt gsii.<ref> {{Internetquelle |url=http://laenderdatenbank.weltbevoelkerung.de/indikator/bevoelkerung15 |titel=Datebank vu weltbevoelkerung.de |zugriff=2015-12-04 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20151208092510/http://laenderdatenbank.weltbevoelkerung.de/indikator/bevoelkerung15 |archiv-datum=2015-12-08 |archiv-bot=2018-04-09 11:18:48 InternetArchiveBot}}</ref> Di durschnittlig Aazahl vu dr Chinder je Frau isch z Lesotho bi 2,9 gläge,<ref name="CIA">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lt.html CIA World Factbook 2017]</ref> d [[Säuglingssterblichkeit|Chinderstärbligkait]] bi 59 je 1.000 Geburte un dr Mieterestärbligkait bi 490 je 100.000 Geburte.<ref> {{Internetquelle |url=http://laenderdatenbank.weltbevoelkerung.de/indikator/muettersterblichkeit |titel=Datebank vu weltbevoelkerung.de |zugriff=2015-12-04 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20151220020524/http://laenderdatenbank.weltbevoelkerung.de/indikator/muettersterblichkeit |archiv-datum=2015-12-20 |archiv-bot=2018-04-09 11:18:48 InternetArchiveBot}}</ref>

=== Sproche ===
Offiziälli Amtssproche vum Land sin [[Sesotho]] (Sidligs Sotho) un [[Englische Sprache|Änglisch]]. Ass Änglisch Amtssproch isch, chunnt vu dr Zyt as britischi [[Kronkolonie|Chronkolony]] här, Muetersproch vu 99 % vu dr Bevelkerig isch aber Sesotho. Anderi Sproche im Land, wu aber nume vu arg chlaine Bevelkerigsgruppe gschwätzt wäre, sin [[isiZulu]], [[Phuthi (Sprache)|Sephuthi]] un [[isiXhosa]].

== Religion ==
Rund 90 % vu dr Gsamtbevelkerig sin [[Christentum|Chrischte]]. Rund d Helfti vu dr Chrischte sin [[Römisch-katholische Kirche in Lesotho|remisch-kadolisch]], 40 % sin [[Protestantismus|Proteschtante]] (vor allem Aahänger vu dr ''Lesotho Evangelical Church'' un [[Anglikanische Kirche|Anglikaner]]) un 10 % sin Aahänger vu andere, lokale [[Konfession|Kumfessionen]]. Derzue git s Aahänger vu dr [[Afrikanische Religionen|traditionälle Religione]] (rund zee Brozänt vu dr Gsamtbevelkerig).<ref>U.S. State Department: {{Webarchiv|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2007/90104.htm |wayback=20180806145432 |text=''Lesotho. International Religious Freedom Report 2007'' |archiv-bot=2019-06-12 01:37:07 InternetArchiveBot}}. Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor</ref>

== Gschicht ==
[[Datei:Moshoeshoe.jpg|mini|dr Moshoeshoe I.]]
[[Datei:Grave of King Moshoeshoe I.jpg|miniatur|200px|s Grab vum Moshoeshoe I. uf em Thaba-Bosiu-Platoo]]
[[Datei:SouthAfrica1885.jpg|mini|200px|Charte vum sidlige Afrika anne 1885 mit dr Chronkolony Basutoland]]
[[Datei:Stamp Basutoland 1954 1sh3p.jpg|miniatur|200px|Briefmarke us dr britische Kolonialzyt]]
[[Datei:Moshoeshoe II van Lesotho.jpg|mini|200px|dr Chenig Moshoeshoe II., 1970]]
[[Datei:Minister-president Jonathan van Lesotho (1970).jpg|mini|200px|dr Leabua Jonathan, 1970]]
[[Datei:Letsie III.jpg|hochkant|mini|200px|dr Chenig Letsie III., 2013]]
[[Datei:Tom Thabane cropped.jpg|hochkant|mini|200px|dr Tomas Thabane, 2014]]
=== Friegschicht ===
S Bärgland vu Lesotho isch eppe 25.000 v. Chr. vu dr [[San (Volk)|San]], eme Jeger- un Sammlervolk, bsidlet wore. Vu dr zahlryche Hehle- un Felsmolereie, wu des Volk im Sidlige Afrika hinterloo het, findet mer eppe 5000 z Lesotho, zem Byschpel bi Ha Baroana rund 50&nbsp;Kilometer eschtli vu Maseru.

In dr Zyt vu dr Wandrig vu dr [[Bantu]], wu im 4. bis 5. Johrhundert aagfange het, sin d [[Nguni|Nguni-Velker]] in s sidlig Afrika chuu un hän si as Buure un Hiirte nidergloo. In dr negschte Johrhundert isch s Biet vum hitige Lesotho vu Norde här vu dr Bantu bsidlet wore. D San sin vu dr [[Basotho]] un verwandte [[Batswana|Tswana]] ab em 11. Johrhundert als furt verdrängt wore, hite git s do in däne Regione z Sidafrika un z Lesohto kaini me, zum Dail sin si aber assimiliert worde. Des siit mer unter anderem an dr Sproch [[Sesotho]], wu s tipischi San-Lut din het. Ab em 14. Johrhundert het s Sidligsbiet vu dr Basotho großi Dail vu dr hitige sidafrikanische Brovinz [[Freistaat (Provinz)|Freistaat]] un dr Weschtdail vum hitige Lesotho umfasst, dr Sidligsschwärpunkt isch an dr fruchtbare Stade vum Caledon gläge. D Bantu hän dert in chlaine Gmainschafte in dr Haupsach vum Ackerböu un vu dr Viizucht gläbt, dr Mangel an nutzbarem Land het als zue Uurueje unter Nochberstämm gfiert.

=== D Herrschaft vum Moshoeshoe I. ===
Am Aafang vum 19. Johrhundert het dr Zulu-Chenig [[Shaka]] sy Rych als greßer gmacht. S Biet, wu d Stämm vu dr Basotho gläbt hän, het solle as Negschtes chuu. Des isch di duschter Zyt vu dr [[Mfecane|Lifaqane]] („d Notzyte“) gsii, wu raiberischi Horde d Bevelkerig terrorisiert ghaahän. S het e schwäri Hungersnot gee. In heftige Ussenandersetzige isch s dr Basotho, veraint un gfiert vum Moshoeshoe I. (um 1790–1870), wu 1820 zum Aafierer ''(morena)'' ernännt woren isch, glunge, dr Aasturm vu dr Zulu abzwehre un ihre Land z sichere. Dr Moshoeshoe het Feschtige z Butha-Buthe (1820) un z Thaba Bosiu (1824) böue loo, wun er e hufe Flichtling Schutz bote het. Dur gschickti Verhandlige – no dr Grundsätz vu sym friejere Rotgeber Mohlomi – het er sy Yyflussbiet chenne uuswyte, indäm er si d Gunscht un s Verdröue vu Nochberstämm gsicheret het. Är wird wäge däm vylmol „Moshoeshoe dr Groß“ gnännt un giltet as Grinder vu dr Basotho-Nation. Fir d Unterstitzig in dr Ussebolitik het er dr franzesisch Missionar Eugène Casalis vu dr Société des missions évangéliques de Paris gwunne, wu anne 1833 z Morija di erscht Missionsstation im Land het böue loo, wu d Lesotho Evangelical Church (LEC) drus firigangen isch.

Ab em Johr 1830 sin d [[Buren]] uf dr Suechi no Land fir neii Sidlige firidrunge un sin zum erschte Mol iber dr [[Vaal]] chuu. Wu all mee „Voortrekker“ as Folg vu dr Spannige zwische dr Buren un dr [[Vereinigtes Königreich Großbritannien und Irland|Brite]] am Kap im sognännte Große Treck zwische 1836 un 1838 in Nordoschte zoge sin, isch s zue Ussenandersetzige vu dr Europäer mit dr Druppe vum Moshoeshoe chuu. Soldate us em Biet vum spetere Oranje-Freistaat sin all wyter in s Suídligsbiet vu dr Basotho drunge. Des het dr Moshoeshoe derzue brocht, d Brite um Schutz z bitte. Anne 1843 isch zwische dr Basotho un dr britische Kapkolony e Schutzverdrag unterzaichnet wore, wu aber anne 1859 wider ufglest woren isch, go di aagspannte britische Beziehige zue dr Burerepublike entlaschte. Anne 1851 hän d Basotho d Brite in dr Orange River Sovereignty militerisch gschlaa, hän aber noch ere Gegenoffensiv vu dr Brite um Fride bäte. Im Johr 1858 hän d Buren iber Basotho im Senekal-Chrieg gsiigt, hän aber Thaba-Bosiu nit chenne erobere un hän si zruggzoge.<ref>Scott Rosenberg, Richard W. Weisfelder, Michelle Frisbie-Fulton: ''Historical Dictionary of Lesotho.'' Scarecrow Press, Lanham, Maryland/Oxford 2004, ISBN 978-0-8108-4871-9, S. 375.</ref> Im ''Treaty of Aliwal North'' („Verdrag vu Aliwal North“) isch derno d Chränzen im umstrittene Flussdreieck vu Caledon un Oranje uf ere mittlere Linie feschtglait wore.<ref>Scott Rosenberg, Richard W. Weisfelder, Michelle Frisbie-Fulton: ''Historical Dictionary of Lesotho.'' Scarecrow Press, Lanham, Maryland/Oxford 2004, ISBN 978-0-8108-4871-9, S. 2.</ref> In dr frieje 1860er Johr het s unter dr Bure, wu grad vun ere Subsischtänzwirtschaft uf en exportorientierti Produktion vu Schofwulle umgstellt ghaa hän, dur e Deeri e großi Hungersnot gee. Si sin zwunge gsii, Vii, Hab un Guet gege Fruucht an d Basotho z verchaufe bzw. hän mieße um där Handel bite, was ene aber vylmol au verwaigeret woren isch, wel au bi dr Basotho d Fruucht z Änd gange isch. Eme neie Aagriff vu dr burische Druppe ab 1865, em Seqiti-Chrieg, het s Rych vum Moshoeshoe aber nit chenne standhalte, e Großdail vu dr fruchtbare Biet uf em Highveld weschtli vum hitige Lesotho het s mieße an dr Oranje-Freistaat abdrätte. D Bure hän di haimisch Bevelkerig us dr bsetzte Biet verdribe, hän ene s Vii graubt un hän alles verbrännt, was si nit hän chenne mitschlaipfe. As ainzigi Feschtig het Thaba Bosiu chene ghalte wäre. Churz vor ere ändgiltige Niderlag vu dr Basotho hän d Briten yygrife, wel si gferchtet häön, ass d Burestatt z arg groß wäre, un hän s verblibe Land anne 1868 as Basutoland zur britische [[Kolonie|Kolony]] gmacht. Em Moshoeshoe isch s aber dur gschickti Diplomaty glnge, d Autonomy vu sym Rych sicherzstelle. Maseru isch anne 1869 zur Hauptstadt wore. 1870 isch dr Moshoeshoe I. gstorbre, Sy Suhn, dr Letsie I. Moshoeshoe, isch sy Noofolger wore. In dr Johr dernoo isch d Autonomy verlore gange un Basutoland isch an d Kapkolony aagschlosse wore.<ref>Scott Rosenberg, Richard W. Weisfelder, Michelle Frisbie-Fulton: ''Historical Dictionary of Lesotho.'' Scarecrow Press, Lanham, Maryland/Oxford 2004, ISBN 978-0-8108-4871-9, S. 8.</ref>

=== Britischi Chronkolony Basutoland ===
Em Basotho-Volk unter em Letsie I. isch kai Verdrättig im [[Parlament|Barlemänt]] vu dr Kapkolony gwehrt wore, dodruf isch s zue Ufständ gege d Brite chuu. Des het derzue gfiert, ass alli Schusswaffe vu dr Basotho hätte solle kumfisziert wäre. S Niderschlaa vu me Ufstand vum ''Chief'' Moorosi bi Mount Moorosi im Side vum Land un dr Gun War („Gwehrchrieg“) zwische 1880 un 1881 hän d Kapkolony eso vyl gchoschtet un hän eso wenig brocht, ass Basutoland anne 1884 wider unter di britisch Diräktherrschaft chuu isch un [[Kronkolonie|Chronkolony]] woren isch.<ref>[http://www.britishempire.co.uk/maproom/basutoland.htm britishempire.co.uk], abgruefen am 5. Merz 2012</ref> Ab do het dr ''morena e moholo'' (änglisch: ''Paramount Chief'') näb em britische Resident Commissioner regiert, dr britisch Yyfluss doderby het si vor allem uf d Dischtrikthauptstädt un d Ussebolitik vu Basutoland kunzäntriert. D Herrschaft vu dr ''barena'' (Plural vu ''morena'') het [[Basisdemokratie|basisdemokratischi]] Zig ghaa. All Johr isch fir alli Basotho e Versammlig abghalte wore, wu ''pitso'' gnännt woren isch un wu wichtigi Entschaidige gfellt wore sin.<ref name="embassy">[https://archive.is/20120712034605/http://196.202.240.21/usaweb/about/direct_rule.php Website vu dr US-Botschaft vu Lesotho zue dr Gschicht vu Lesotho], abgruefen am 24. Merz 2012</ref> Anne 1891 isch dr Letsie I. gstorbe, sy Noofolger isch sy Suhn Lerotholi Letsie (1836–1905) wore. Dr Lerotholi het 1898 im e Gfächt bi Thaba Bosiu iber sy Unkel un Widersacher Masopha gsigt.

Im sidafrikanische Zweete Burechrieg um d Johrhundertwändi het Basutoland nit zum Kampfbiet ghert, isch aber vu dr Brite fir Nooschublinie brucht wore. Anne 1903 isch di landeswyt ''pitso'' dur e National Council abglest wore.<ref name="embassy" /> Noch em Dod vum Lerotholi 1905 isch sy Suhn Letsie II. Lerotholi (um 1869–1913) morena wore. Im nämlige Johr isch Maseru an s sidafrikanisch Yysebahnnetz aagschlosse wore. Um 1908 hän all Johr bis zue 78.000 Basotho d Chronkolony, go z Sidafrika as Bärglyt oder Buure z schaffe.<ref name="david">David Ambrose: ''The Guide to Lesotho.'' Winchester Press, Johannesburg/Maseru 1976, ISBN 0-620-02190-X. S. 71.</ref>> Um des Zyt hän si bolitischi Organisatione näb em traditionälle Herrschaftsischtem bildet: d Basutoland Progressive Association, wu ne Barlemänt het welle, un speter dr radikaler Lekhotla la Bafo („Root vu dr aifache Lyt“).<ref name="embassy" /> Wu 1910 di [[Südafrikanische Union|Sidafrikanisch Union]] grindet woren isch, het Basutoland wie au [[Betschuanaland]] (hite: [[Botswana]]) un [[Swasiland]] di Yygliderig in där nei Staat abglähnt. Dodermit isch Basutoland en [[Enklave]] z Sidafrika wore. Dr sidafrikanisch Natives Land Act vu 1913 het derzue gfiert, ass Basotho nimi noch em Prinzip ''farming by halves'' uf sidafrikanische Farme hän derfe schaffe, wu si d Helfti vum Gwinn an dr Grundbsitzer abgee hän. Vyl Basotho sin derno retuurchuu uf Basutoland. Anne 1913 isch dr Letsie II. gstorbe, sy jingere Brueder Griffith Lerotholi (um 1873–1939) isch sy Noofolger wore. 

Bim [[Erster Weltkrieg|Erschte Wältchrieg]] sin 3000 Soldate vu Basutoland uf britischer Syte mitgmacht.<ref name="david" /> Anne 1938 het di britisch Regierig e Verwaltigsreform bschlosse, doderdur isch Zahl vu dr ''barena'' un ihri Macht drastisch reduziert wore. Des un dr Strukturwandel im Land, in dr Hauptsach Verstedterig un besseri Bildig, het in dr Johrzehnt dernoo zuen eme dytlige Yyflussverluscht vum ''morena e moholo'' un dr ibrige ''barena'' gfiert. Dr Griffith het versuecht, d ''barena'' in di katholisch Chilche z dränge, wu s traditionäll Sischtem unterstitzt ghaa het. 1939 isch dr Griffith gstorbe, sy Suhn Seeiso Griffith (1905–1940) isch sy Noofolger wore, wu aber scho im Johr druf gstorben isch. Noch ere churze Ibergangszyt het anne 1941 sällem sy Frau ’Mantšebo (1902–1964) as [[Regentschaft|Regänti]] d Herrschaft ibernuu. 

Rund 20.000 Soldate vu Basutoland hän uf dr Syte vu dr Alliierten am [[Zweiter Weltkrieg|Zweete Wältchrieg]] dailgnuu.<ref name="david" /> As Folg dervu isch s Sträbe noch ere [[Unabhängigkeit (Politik)|Unabhängigkeit]] vu Basutoland gwachse un het 1943 bis 1950 zur Yyrichtig un Sterkig vu ''District Council'' gfiert, wu s erscht Mol frei gwehlti Verdrätter din gsii sin, un ab 1952 zur Grindig vu mehrere Barteie. Doderzue hän dr [[Panafrikanismus|panafrikanisch]] Basutoland African Congress (BAC), speter ''Basutoland Congress Party'' (BCP), un di Basutoland National Party (BNP), speter ''Basotho National Party'', ghert, wu dr [[Römisch-katholische Kirche|remisch-katholische Chilche]] nochgstande sin un aafangs e sidafrika-fryndligi Bolitik verdrätte hän. Au d Grindig vum ''Pius XII College'' 1945 z Roma, wu speter d National University of Lesotho drus woren isch, het s Sträbe no Unabhängigkait sterker gmacht. D Regänti het dr Machtverluscht vu dr ''barena'' aktzäptiert. 1959 isch di erscht Kolonialverfassig unterzaichnet wore, anne 1960 sin di erschte freie Wahle vum Land durgfiert wore, wu d BCP gwunne het. D Helfti vum Basutoland National Council sin aber no ''barena'' gsii, wu ihre Mandat dur Ernännig iberchuu hän.<ref name="embassy" /> 1960 isch au s Chrenigsjohr vum Moshoeshoe II. gsii, eme Ururänkel vum Moshoeshoe I.<ref name ="david" /> un em Verwandte vu dr’Mantšebo. D Wahle anne 1965 fir di neig schaffe Nationalversammlig het d BNP mit 31 vu 60 Sitz gwunne, d BCP het 25 Sitz iberchuu, di monarchistisch Marematlou Freedom Party vier. Dr BNP-Vorsitzer Leabua Jonathan het aber kai Sitz gwunne. Erscht wun er e Barteifrynd zum Ruggdritt drängt ghaahet, het er no dr fellige Noowahl däm sy Sitz chenne ibernee. Go dr Jonathan stirze, het dr sidafrikanisch Minischterbresidänt Hendrik Verwoerd 100.000 Säck Frucht gspändet.<ref>Scott Rosenberg, Richard W. Weisfelder, Michelle Frisbie-Fulton: ''Historical Dictionary of Lesotho.'' Scarecrow Press, Lanham, Maryland/Oxford 2004, ISBN 978-0-8108-4871-9, S. XXIX.</ref>

D BNP het Basutoland am 4. Oktober 1966 unter em neie Name Lesotho in d Unabhängigkait gfiert. As Staatsform isch e [[Konstitutionelle Monarchie|konschtituzionäll Monarchy]] gwehlt wore, erschte Premierminischter vu Lesotho isch dr Jonathan wore.

=== Syt dr Unabhängigkait 1966 ===
==== Herrschaft vu dr Basotho National Party un Militerdiktatur ====
Noch em Wahlsiig vu dr oppositionälle BCP unter em Ntsu Mokhehle in dr Wahl vu het dr Premierminischter Jonathan s Ergebnis annulliert, d Verfassig usser Chraft gsetzt, dr Uusnahmzuestand uusgruefe un dr Chenig Moshoeshoe II. zytwys in s Exil in d [[Niederlande|Niderlande]] driibe. D Police Mobile Unit – di speter Armee – het ghalfe d Opposition z unterdrucke – rund 1000 Oppositionälli sin umbrocht wore. Di verblibene Oppositionälle hän no dr Verchindig vun ere Ibergangsverfassig 1973 e [[Exilregierung|Exilregierig]] uusgruefe, wu aber wie di vu dr BCP grindet Guerilla-Gruppe Lesotho Liberation Army (LLA) ohni großi Bedytig bliben isch. D LLA isch aber vu Sidafrika as Druckmittel gege Lesotho un gege d Mitglider vu dr z Sidafrika verbotene Anti-Apartheid-Bewegig African National Congress (ANC), wu z Lesotho gläbt hän, brucht wore. Di wyss Minderhaitsregierig vu Sidafrika het Sanktione gege s wirtschaftli stark vum große Nochberland abhängig Chenigrych verhängt un het Militeraktione gege Lesotho durgfiert. Am 9. Dezämber 1982 sin bi me Aagriff vu sidafrikanische Bodedruppe z Maseru 42 Mänsche un s Lääbe chuu. 

Anne 1985 sin Barlemäntswahle aagchindet wore, wu aber vu dr Oppositionsbarteie boykottiert wore sin. Ass dr Jonathan sy gwaigeret het, em ANC d Unterstitzig z entzie un en us Lesotho z verdrybe, un au dr all greßer Yyfluss vu [[nordkorea]]nische Beroter uf d Bolitik hän aafangs 1986 derzue gfiert, ass Sidafrika d Gränze vu Lesotho blockiert het. Am 20. Jänner 1986 isch d Regierig in eme uubluetige [[Putsch|Militerbutsch]] dur dr General Justin Metsing Lekhanya gstirzt wore. Di letschte ANC-Flichtling hän Lesotho am 25. Jänner 1986 mieße verloo. D Nationalversammlig isch ufglest, Barteie verbote un e sechschepfige Militerrot mit em Lekhanya am Sitz bildet wore. Im nämlige Johr sin di yyflussryche Ex-Minischter Desmond Sixishe un Vincent Makhele un au ihri Fraue in e Hinterhalt glockt un ermordet wore. Di zwai Mitglider vu dr Militerjunta Sekhobe Letsie un Ngoanatloana Lerotholi sin doderfir 1990 vor Gricht gstellt un verurdailt wore. Scho bal no dr Machtibernahm hän d Regierige vu Lesotho un Sidafrika d Verdreg iber s Lesotho Highlands Water Project unterzaichnet, wu Sidafrika mit Wasser het solle versorge. Anne 1988 het mit em [[Johannes Paul II.]] zum erschte Mol e [[Papst|Papscht]] Lesotho bsuecht.<ref>[http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/travels/index_ge.htm Websyte vum Vatikan z dr Uuslandsraise vum Johannes Paul II.], abgruefen am 28. Merz 2012</ref> Dr Chenig Moshoeshoe II. isch noch em Butsch mit umfangryche exekutive un legislative Rächt gsterkt wore, faktisch isch er aber vu dr Militerregierig abhängig gsii un isch 1990 wider in s Exil in s [[Vereinigtes Königreich|Verainigt Chenigrych]] dribe wore.

Im nämlige Johr isch dr Letsie III., dr elter Suhn vum Moshoeshoe II., zum neie Chenig gchrent wore. Im Johr druf isch dr General Lekhanya vum Oberscht Elias Phisoana Ramaema abgsetzt wore. Dr Ramaema isch derno neue Vorsitzer vum Militerrot wore un het anne 1993 d Bildig vun ere neie, demokratische Verfassig yyglaitet. 

==== Demokraty un bolitischi Inschtabilitet ====
Di erschte freie Wahle vu 1993 het d BCP unter em Ntsu Mokhehle gwunne. Nume ai Johr speter, im Augschte 1994, het dr Chenig Letsie III., unterstitzt dur s Militer, s Barlemänt wider ufglest un Dail vu dr Verfassig usser Chraft gsetzt. D Regierig vu dr Butschischte unter em Hae Phoofolo isch aber no rund aim Monet wider ussenanderbroche un dr alt Regierig isch wider yygsetzt wore. 1995 isch dr Chenig Moshoeshoe II. retuur uf dr Droon chuu, isch aber 1996 bi me Autuufall verunglickt, wäge däm het sy Suhn Letsie III. am 31. Oktober 1997 d Chenigswird wider zruggkriegt. D Wahl 1998 het d Lesotho Congress for Democracy (LCD), en Anspaltig vu dr BCP, unter em Bethuel Pakalitha Mosisili gwunne. Wäg em Meehaitswahlräächt het d Bartei 79 vu dr 80 Barlemäntssitz gwunne. D Oppositionsbartei hän des nit welle akzeptiere un hän in bluetige Ufständ s Land lahm glait. Us Furcht vor eme neue Butsch sin Druppevu Sidafrika un Botswana uf Bitte vum Premierminischter in s Land gruefe wore, go d Lag stabilisiere („Operation Boleas“). Noch ere Zyt vu dr Entspannig un ere Änderig vum Wahlräächt hän d letschte Soldate 2001 s Land wider chenne verloo. D Wahle vu 2002, wu dr Premierminischter Mosisiliwider gwunne het, sin vu Opposition un eme braite Mee vu dr Bevelkerig anerkännt wore. Bi dr Barlemäntswahle 2007 het d LCD unter em Mosilili 62 vu dr 120 Sitz gwunne, dodermit het si chenne wyterregiere. No dr Wahle 2012 isch zum erschte Mol zuen re Koalitionsregierig unter em Thomas Thabane (All Basotho Convention, ABC) vu ABC, LCD un BNP chuu.
Anne 2014 isch s zuen ere Staatskrise chuu, wu dr Premierminischter Thabane d Nationalversammlig ufglest het gon eme Missdröuesvotum vu sym Koalitionspartner LCD z entgoo. D Armee het derno versuecht, dr Thabane un d Bolizei z entmachte. Erscht dur s Yygryfe vu dr Southern African Development Community (SADC) un ere vorzogene Wahl het d Krise vorlaifig chenne entscherft wäre. Bi dr Wahle 2015 het d ABC derzue gwunne, s isch aber zuen ere Koalition us Democratic Congress (DC), LCD un fimf chlainere Barteie unter em Bethuel Pakalitha Mosisili chuu.

Am1. Merz 2017 isch d Regierig vum Mosisili dur e Missdröuesvotum gstirzt wore, d Neiwahl am 3. Juni im nämlige Johr het dr Thabane gwunne, wu derno e Koalitionsregierig su vier Barteie bildet het.

== Verwaltigsgliderig ==
=== Dischtrikt ===
{{Imagemap Lesotho1|Lesotho, administrative divisions - de - colored 2.svg|300px|rechts|Verwaltuisgliderig vu Lesotho}}
Lesotho isch in zeh [[Bezirk|Dischtrikt]] ufdailt:

{| class="wikitable sortable"
|-
! Dischtrikt
! Hauptstadt
! Flechi (km²)
! Bevelkerig (Stand: 2016)<ref>[http://www.bos.gov.ls/2016%20Summary%20Key%20Findings.pdf ''2016 Summary Key Findings.''] Bureau of Statistics (PDF), abgruefen am 17. Merz 2018.</ref><ref>{{Internetquelle |url=http://www.citypopulation.de/Lesotho_d.html |titel=Lesotho: Distrikte & Städte - Einwohnerzahlen, Karten, Grafiken, Wetter und Web-Informationen |zugriff=2018-03-17 |sprache=de |archiv-url=https://web.archive.org/web/20180317164906/http://www.citypopulation.de/Lesotho_d.html |archiv-datum=2018-03-17 }}</ref>
|-
| Berea || Teyateyaneng || 2.222 || 262.616
|-
| Butha-Buthe || Butha-Buthe || 1.767 || 118.242
|-
| Leribe || Hlotse || 2.828 || 337.521
|-
| Mafeteng || Mafeteng || 2.119 || 178.222
|-
| Maseru || Maseru || 4.279 || 519.186
|-
| Mohale’s Hoek || Mohale’s Hoek || 3.530 || 165.590
|-
| Mokhotlong || Mokhotlong || 4.075 || 100.442
|-
| Qacha’s Nek || Qacha’s Nek || 2.349 || {{0}}74.566
|-
| Quthing || Quthing || 2.916 || 115.469
|-
| Thaba-Tseka || Thaba-Tseka || 4.270 || 135.347
|-
|}

=== Stedt un Gmaine ===
Zue dr erschte Kommunalwahl vu Lesotho ane 2005 sin 129 ''Community Councils'' yygfiert wore.<ref>[http://www.bos.gov.ls/Census_Pre_Results_2006.htm Population and Housing Census]</ref> Di mit Abstand grescht Stadt z Lesotho isch Maseru mit ere Yywohnerzahl vu 330.760 (Stand 2016). Dodermit kunzäntriere si rund 17 Brozänt vu dr Bevelkerig vum Land in dr des Hauptstadt. 

{| class="wikitable"
|-
! Rang
! Stadt
! Yywohner (2016)
! Dischtrikt
|-
| 1. || Maseru || 330.760 || Maseru
|-
| 2. || Maputsoe || 55.541 || Leribe
|-
| 3. || Mohale’s Hoek || 40.040|| Mohale’s Hoek
|-
| 4. || Mafeteng || 39.754 || Mafeteng
|-
| 5. || Hlotse || 38.558 || Leribe
|-
| 6. || Butha-Buthe || 35.108 || Butha-Buthe
|}

== Literatur ==
* Mary Fitzpatrick, Rebecca Blond, Gemma Pitcher: ''South Africa, Lesotho & Swaziland.'' 6. Auflage. Lonely Planet, 2004, ISBN 1-74104-162-7.
* ''Lesotho Country Study Guide.'' International Business Publications, 2004, ISBN 0-7397-6194-3.
* Rainer Slotta, Mustapha Skalli (Hrsg.): ''International Symposium on Preservation and Presentation of the Cultural Heritage of Lesotho.'' (= Veröffentlichungen aus dem Deutschen Bergbau-Museum Bochum. 50). Bochum 1991, ISBN 3-921533-50-3.
* Amy Jacot Guillarmod: ''Flora of Lesotho (Basutoland).'' (=Flora et vegetatio mundi. 3) o.O. 1971.
* W. Olaleye: ''Democratic consolidation and political parties in Lesotho.'' Johannesburg 2004.
* Elizabeth A. Eldredge: ''A South African kingdom. The pursuit of security in nineteenth-century Lesotho.'' (=African studies series. 78). Cambridge & New York 1993.
* Bertha Hardegger: ''In den Bergen des Basutolandes.'' In: ''Missionsärztliche Fragen und Aufgaben.'' Hrsg. von Karl Maria Bosslet, Augsburg 1947, S. 118–124
* Khabele Matlosa: ''Labour migration and the economy in Southern Africa. A review of Lesotho-South Africa relations in a post-apartheid era.'' (=Southern African perspectives. 50). Bellville 1995.
* Country presentation by the government of Lesotho. (3rd United Nations Conference on the Least Developed Countries, 2001 in Brussels, Belgium). Geneva 2001.
* Tshidiso Maloka: ''Basotho and the mines. A social history of labour migrancy in Lesotho and South Africa, c. 1890-1940.'' Dakar 2004, ISBN 2-86978-128-8
* Bernd Seiffert: ''„Der Staudamm nützt nur der Regierung – nicht uns!“ Geschichte und Auswirkungen des Lesotho Hochland Wasserbauprojektes.'' Hrsg. ASA-Programm der Carl-Duisberg-Gesellschaft, Berlin 1997, ISBN 3-923020-20-1.

== Weblink ==
* {{Commonscat}}
* [https://web.archive.org/web/20180408225354/http://gov.ls/ Offiziälli Websyte vu dr Regierig vu Lesotho]
* [http://www.diplo.de/Lesotho Länder- un Raiseinformation vum Uuswärtigen Amt Dytschland]
* [http://www.lesothoembassy.de/ Websyte vu dr Botschaft vum Chenigrych Lesotho z Dytschland]
* {{GIGAGEO|RF03.13}}
* [http://www.bos.gov.ls/ Bureau of Statistics Lesotho]

== Fueßnote==
<references/>

{{NaviBlock
|Navigationsleiste Staaten in Afrika
|Navigationsleiste AU-Staaten
|Navigationsleiste Mitgliedstaaten des Commonwealth of Nations
}}

{{Koordinate Artikel|29_33_S_28_15_E_type:country_region:LS|29° 33' S, 28° 15' O}}

{{Übersetzungshinweis|1 = de|2 = Lesotho|3 = dütsch|4 = 176364436}}
{{Übersetzungshinweis|1 = de|2 = Geschichte_Lesothos|3 = dütsch|4 = 176398632}}
[[Kategorie:Land]]
[[Kategorie:Staat in Afrika]]
[[Kategorie:Enklave]]
[[Kategorie:Monarchii]]
[[Kategorie:Mitgliid i der UNO]]