Quälltext vu Ischgl aaluege

{{Infobox Ort in Österreich
|Art                  = Gemeinde
|Name                 = Ischgl
|Wappen               = AUT Ischgl COA.svg
|lat_deg              = 47
|lat_min              = 00
|lat_sec              = 47
|lon_deg              = 10
|lon_min              = 17
|lon_sec              = 17
|Höhe                 = 1377
|Fläche               = 103.3
|PLZ                  = 6561
|Vorwahl              = 
|Kfz                  = LA
|Lageplan             =
|Gemeindekennzahl     = 70608
|NUTS                 = AT334
|LOCODE               = 
|Straße               = 
|Adresse              = 
|Website              = [http://www.ischgl.tirol.gv.at www.ischgl.tirol.gv.at]
|Bürgermeister        = 
|Bürgermeistertitel   = 
|Partei               = 
|Gemeinderatanzahl    = 
|Wahljahr             = 
|Gemeinderat          = 
|Bild1                = 
|Bildbeschreibung1    = 
|Bild2                = 
|Bildbeschreibung2    = 
|Bild3                = 
|Bildbeschreibung3    = 
}}

'''Ischgl''' isch e Gmeind im [[Bundesland Tirol|Tirol]] z [[Österreich|Öschtriich]] mit öpe 70'000 Iwooner. D Gmeind liit im Bezirk [[Gerichtsbezirk Landeck|Landeck]].

== Geografii ==
S Dorf Ischgl liit uf 1377 Meter im Paznauntaal zwüsche de Bärgchettine vo dr [[Silvretta]] und vom Verwall. Dur d Gmeind goot der Fluss Trisanna, wo im Stanzertaal mit dr Rosanna zämeflüsst und bi [[Landeck (Tirol)|Landeck]] als [[Nebenfluss|Näbefluss]] in [[Inn]] mündet. Sytebech vo der Trisanna sind der Lareinbach, der Valzurbach, der Mathalbach, der Fimbabach, der Madleinbach und der Totemaabach.

D Nochbergmeinde vo Ischgl sind [[Galtür]], [[St. Anton am Arlberg|Sankt Anton]] und [[Kappl (Tirol)|Kappl]] im Tirol und [[Valsot]], [[Samnaun]] und [[Scuol|Schuls]] im [[Kanton Graubünden|Bündnerland]] i dr [[Schweiz|Schwiiz]].

Der ober Deil vom Fimbertaal ghört zu de Schwiizer Gmeinde Schuls und Valsot und heisst uf romanisch ''Val Fenga'', uf Dütsch Fimbertaal. Der Oberlauf vom Bach i däm Taal heisst ''Aua da Fenga''; erscht bi de Landesgränze chunt er de Name Fimbabach über. Us em Engadiin chunt me übere Fimberpass, de Tasnapass und de Davopass is Fimbertaal.

== Gschicht ==
Forscher vo der Uni Züri hend uf dr Fimberalp früeni [[Alp (Bergweide)|Alphütte]] archäoloogisch undersuecht und gsee, ass die i dr Ysezyt bout worde sind.

S alte Bärgdorf isch im Middelalter vo Lüüt, wo [[Rätoromanische Sprache|Rätoromanisch]] gredet hend, ufbout worde. Vo dört här chunnt dr Name, wo dännzmol im Romanische '''Yscla''' gheisse het, was uf Dütsch „Insle“ bedüütet ({{Audio|Roh-vallader-Ischla.ogg|Ischla}}).

Im 13. Joorhundert sind [[Walser]], also Lüt, wo us em [[Wallis]] usgwanderet sind, is Taal vo Isgla cho. D Walser hend en [[Alemannische Sprache|alemannische]] Tieläkt mitbrocht, s [[Walliserdeutsch|Walliserditsch]].

S Dorf hed no lang mee Verbindige gha mid em [[Engadin|Engadiin]] und em [[Vorarlberg|Vorarlbärg]] als mid em Tirool. Bis zur Reformation het Ischgl chirchlech zu dr Pfarrei Sent ghört.

Am Ändi vom 19.&nbsp;Johrhundert het im Taal dr Tuurismus agfange, und d Alpeveräine vo Dütschland und vo Öschtriich hend i den [[Alpen|Alpe]] Bärghütte bout. Sider sind viil nöji [[Hotel|Hotäll]], Feriehüüser und Schiialaage bout worde. S Schiigebiet ''Silvretta Arena'' am Viderjoch und am Palinchopf isch mid de Schiipiste vo Samnaun verbunde. D Silvrettabaan usem Dorfzäntrum vo Ischgl is Schiibiet ufe, wo 1963 dr Betriib ufgnoo het, isch dozmol die lengschti Säilbaan vo Öschtriich gsi.

== Alti Architektur ==
I dr Gmeind gids viil alti sakraali Gebäu:
* d Pfarrchilche vom [[Nikolaus von Myra|Häilige Niklaus]]
* d Totechappele
* d Expositurchilche z Mathon
* d Chappele vo dr [[St. Anna|Häilige Anna]] uf dr Bodenalp
* d Chappele Mariahilf z Ebni
* d Drü Chönigs-Chappele z Mathon
* d [[St. Gallus|Gallus]]-Chappele in Oberpardatsch
* d Chappele vo dr Maria im Schnee z Pasnatsch
* d Antoni-Chappele z Versaal
* d Chappele vom Häilige Bläsi und vo de vierzää Noothälfer z Paznaun
* d Chappele z Platt
* d Chappele vo de sibe Schmärze vo dr Maria z Underpardatsch
* Bildschtöck z Unterschrofe und z Vergöß
* dr Chalvariebärg bi Ischgl

== Bilder vo de Dörfer ==
<gallery>
Ischgl2.jpg|Ischgl
Kircheischgl3.jpg|Sant Niklauschilche
Valzur.jpg|Valzur
Mathon-Hang.jpg|Mathon
</gallery>

== Literatur ==
* Richard Schober: ''Chronik von Ischgl.'' In: Ortschroniken, Band 15, Tiroler Landesarchiv, Innsbruck 1975.
* Erwin Cimarolli: ''Ischgl – vom Bergbauerndorf zum internationalen Wintersportort.'' Linz 1989, ISBN 3-85424-027-9.

== Weblink ==
{{Commonscat}}
* [http://www.ischgl.tirol.gv.at/ Website vo dr Gmeind Ischgl]
* [https://www.ischgl.com/ Tuurismusverband Paznaun-Ischgl]
* [https://www.ischgl.com/de/More/Seilbahnunternehmen/Chronik ''Chronik der Silvrettaseilbahn AG''] d Schii- und Säilbaanegschicht vo Ischgl uf ischgl.com

[[Kategorie:Ort (Tirol)]]
[[Kategorie:Wintersportort z Öschtriich]]
[[Kategorie:Walser]]