Quälltext vu Dhimmi aaluege

As '''''Dhimmi''''' {{arF| ذمّي|d= ḏimmī}} bezäichnet mä in dr islamische Rächtsdradizioon [[Monotheismus|Monotheiste]], wo vom Staat duldet und gschützt wärde, aber en iigschränkte Rächtsstatus häi. Alli Mensche, wo weder Muslim no ''Dhimmi'' gsi si, si as ''[[Harbī]]'' („die wo zum Chrieg ghööre“) bezäichnet worde, as Völker, wo sich s ''[[Dār al-Islām|Huus vom Islam]]'' mit ene im Chrieg befunde het.

Im [[Koran]] chömme die nitmuslimische Religionsgmäinschafte vor: d [[Juden|Juude]] (''al-yahūd'' bzw. ''banū Isrāʾīl'' = „d Chinder vo Israel“), d [[Christ]]e (''an-naṣārā''), d Zoroastrier (''[[Al-Madschūs|al-maǧūs]]''), d [[Sabier]] (''aṣ-ṣābiʾa''), d [[Mandäer]] und d [[Polytheismus|Polytheiste]] (''al-[[Muschrik|mušrikūn]]''). Die, wo scho in dr Zit vor em Islam häiligi Büecher gha häi, d.&nbsp;h. d [[Tora]] (''at-tawrāt''), d Psalme (''az-zabūr'') und s [[Evangelium (Buch)|Evangelium]] (''al-[[Indschil|inǧīl]]'' – immer im Singular), si d ''[[Ahl al-kitab|ahl al-kitāb]]'', d „Schriftbesitzer“.<ref>''The Encyclopaedia of Islam''. New Edition. Brill, Leiden. Bd. I, S. 264 („Ahl al-Kitāb“)</ref> „D Chinder vo Israel“ wärde im Zämmehang mit dr biblische Gschicht vom Juudedum erwäänt und au im Bezug uf d Juude in dr Umgääbig vom [[Mohammed]],<ref>Siehe''The Encyclopaedia of Islam''. New Edition. Brill, Leiden. Bd. I, S. 1020 („Banū Isrāʾīl“) und Koranzitat dört.</ref> wäärend dr Begriff ''al-yahūd'' im Koran nume für d Juude vo Medina und Umgääbig verwändet wirde, wo dr Mohammed mit ene Kontakt gha het. In dr [[Fiqh|Jurisprudänz]] wird bi dr Daarstellig vom Umgang mit Schutzbefoolene nume d Bezäichnig ''al-yahūd'' brucht.<ref>''al-mausūʿa al-fiqhiyya.'' (Enzyklopädie des islamischen Rechts. 5. Uflaag. Kuwait 2004. Bd. 7, S. 121 und 141.)</ref>

Dr Koran nennt au witeri Schrifte: d Schriftrolle vom [[Abraham]] und [[Mose]]s (ṣuḥuf Ibrāhīm wa-Mūsā), bzw. die „erste Schriftrolle“ (''aṣ-ṣuḥufu ʾl-ūlā''), definiert sä aber nid. Über die Schrifte het dr Mohammed offebar nume waagi Vorstellige gha, denn konkreti Aagoobe über sä git s weder im Koran no in d [[Koranexegese]]. Die erwäänte Religionsgmäinschafte, won er woorschinlig scho mit ene in Kontakt cho isch, won er nonig dr Brofeet gsi isch, wärde noch sinere Beruefig zum Brofeet im Allgemäine as [[Kafir|Unglöibigi]] bezäichnet, das gältet au für Christe und Juude. Noch iirer Underwärfig gälte si in dr Jurisprudänz as Gmäinschafte, wo under (islamischem) Schutz {{arF|أهل الذمة|w=ahl adh-dhimma| d=ahlu ʾḏ-ḏimma}} stöön.

Dr Jurist und Theolog [[Ibn al-Qayyim|Ibn Qayyim al-Ǧauziyya]] († 1350) zelt fümf nitislamischi Gmäinschafte uf: d Juude, d Christe, d Zoroastrier, d Sabier und d Polytheiste. Dr [[ʿAbdallāh ibn ʿAbbās|Ibn ʿAbbās]] säit:

{{Zitat|Es git säggs Religione: äini (d.&nbsp;i. dr Islam) isch für e Barmhärzig (Gott) bestimmt, die fümf andere für e Düüfel.}}

D ''Dhimmi'' häi noch em sogenannte [[Vertrag Umars|Verdraag vom Umar]] müesse lääbe, won ene zwar erlaubt het, iiri Religioon im Versteck uszüebe, iine aber verschiideni, vilmol sümbolischi Iischränkige uferläit het. Au wenn die nid diräkt s Lääbe ummööglig gmacht häi, häi si die Schutzbefoolene doch die ganz Zit an iire Status as Lüt mit mindere Rächt erinneret. So isch zum Bischbil dr Durban e „Zäiche vo Eer“ für d Araber gsi. Dorum isch s de ''Dhimmī'' verbote gsi, Durban aazhaa, oder si häi die mit eme bsundrige Stück Stoff müesse kennzäichne, denn d ''Dhimmī'' häi kä Eer. D ''Dhimmi'' häi au e bsundrigi Stüür, d ''Dschizya'' müesse zaale und mänggisch drzue non e Sonderstüür, d ''Ḫarāǧ''.

S [[Osmanisches Reich|Osmanische Riich]] het under Druck vo de öiropäische Staate im 19. Joorhundert noodinoo dr Status vom ''Dhimmi'' abgschafft. In andere Länder wie zum Bischbil z Indie häi d Kolonialmächt dr ''Dhimma'' en Änd gmacht oder si isch dur e nazionali Verfassig, wie zum Bischbil z Persie, abgschafft worde. Es git au Länder wie Saudi-Arabie, wo dr Status nüm relewant isch, wil d Bevölkerigsdäil verschwunde si, wo under d Bestimmige vo dr ''Dhimma'' gfalle si.

== Litratuur ==
* Artikel „Dhimma“. In: ''[[The Encyclopaedia of Islam]]''. New Edition. Band 2. Brill. Leiden 1965, S. 227.
* Antoine Fattal: ''Le Satut Legal des Non-Musulmans en pays d’Islam''. Beirut 1958.
* Arthur S. Tritton: ''The Caliphs and their Non-Muslim Subjects''. Cass, London 1930 (new impression 1970) ISBN 0-7146-1996-5.
* Mark R. Cohen: ''Unter Kreuz und Halbmond. Die Juden im Mittelalter''. Beck, München 2005, ISBN 3-406-52904-6.
* Benjamin Braude, [[Bernard Lewis]] (Hrsg.): ''Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society.'' 2 Bände. Holmes & Meier Publishing, Nöi York 1982, ISBN 0-8419-0519-3 (Bd. 1). - ISBN 0-8419-0520-7 (Bd. 2).
* Bernard Lewis: ''Die Juden in der islamischen Welt''. C.H.Beck, Münche 2004, ISBN 3-406-51074-4.
* Rudi Paret: ''Toleranz und Intoleranz im Islam''. In: ''Saeculum. Jahrbuch für Universalgeschichte'' Band 21. Böhlau, Köln 1970, {{ISSN|0080-5319}}, S. 344–365.
* M. J. Kister: ''„Do not assimilate yourselves...“ Lā tashabbahū.'' In: Jerusalem Studies in Arabic and Islam (JSAI) 12 (1989), S. 321–353. Mit einem Appendix von Menahem Kister: S. 354–371
* Albrecht Noth: ''Möglichkeiten und Grenzen islamischer Toleranz''. In: ''Saeculum Jahrbuch für Universalgeschichte'' Band 29. Böhlau, Köln 1978, {{ISSN|0080-5319}}, S. 190–204.
* Moshe Perlmann: ''Shaykh Damanhūrī on the Churches of Cairo (1739)''. University of California Publications. University of California Press 1975
* David Engels: ''Die Rechtsstellung von Fremden in der islamischen Welt.'' In: A. Coskun/L. Raphael (Hgg.), ''Fremd und rechtlos? Zugehörigkeitsrechte Fremder von der Antike bis zur Gegenwart. Ein Handbuch'', Böhlau, Köln/Weimar/Wien, 2014, S. 193–216.

==Fuessnoote==
<references />

{{Übersetzungshinweis|de|Dhimma#Definition_von_.E2.80.9EDhimmi.E2.80.9C|dütsch}}
{{Normdaten}}

[[Kategorie:Islamischs Rächt]]
[[Kategorie:Diskriminierig]]