Quälltext vu Alanen aaluege

{{DISPLAYTITLE:D Alaane}}
[[Datei:Wu-sun Lage.png|mini|hochkant=1.5|Zentraalaasie im 2. Joorhundert v. d. Z. mit em Siidligsgebiet vo de Alaane nordöstlig vom Kaspische Meer]]
[[Datei:Alans.jpg|mini|hochkant=1.5|Die alaanische Migrazioone in dr spootantike Völkerwanderigszit (gääl) und im Middelalter (lila).]]
__NOTOC__
D '''Alaane''' ({{elS|Ἀλανοί|Alanoí|la=Alanī}}, {{lang|la|''Halanī''}}; vo [[Iranische Sprachen|iraanisch]] ''[[Arier|Aryanam]]'', vgl. ossetisch ''allon'' „legendäärs Volk vo dr Früezit“<ref>Ronald Kim: [http://www.thefreelibrary.com/On+the+historical+phonology+of+Ossetic%3A+the+origin+of+the+oblique...-a0111853238 ''On the historical phonology of Ossetic: the origin of the oblique case suffix''.]</ref>) si en [[Iranier|iraanischs]] [[Reitervölker|Ritervolk]] gsi, en östlige Däilstamm vo de Sarmate. Si häi as Stammesverband wääsentlig lenger exisitiert as die üübrige Sarmatestämm und häi in dr spöötere Zit au anderi Kulturelimänt ufgnoo.

== Dr Ursprung ==
D Alaane häi vom 2. Joorhundert v. d. Z. im nördlige [[Kasachstan]] und nordöstlig vom [[Kaspisches Meer|Kaspische Meer]] as Nomaade gläbt, si aber sit dr Middi vom 1. Joorhundert n. d. Z. under em Druck vo Nomaadeverbänd witer im Oste, wie de Xiongnu, in die [[Russland|süüdrussische]] Steppe zwüsche dr [[Wolga]], em [[Don (Asowsches Meer)|Don]] und em [[Kaukasus]] zooge. Noch dr Erooberig vo iirem Stepperiich dur d [[Hunnen|Hunne]] im 4. Joorhundert het sich e Däil von ene de Hunne uf iire Züüg gege Weste aagschlosse und isch spööter bi dr sognennte [[Völkerwanderung|Völkerwanderig]] drbii gsi, wääred die üübrige im [[Nordkaukasus]] und [[Kaukasusvorland]] bliibe si.

== D Völkerwanderigszit ==
Bi dr Völkerwanderig si alaanischi Chriegerverbänd und iiri Familie drbii gsi, zerst in zwäi, spööter in drei Grubbe. Äini het sich de Züüg vo de [[Westgoten|Westgoote]] aagschlosse und het sich schliesslig mit iine in Süd[[gallien|gallie]] niidergloo. Die bekannteri Grubbe het sich de [[Vandalen|Wandaale]] aagschlosse und het in Nordgallie e Stammesriich vo röömische [[Foederaten|Föderaate]] gründet, wo für e Zitli bestande het. Si häi bim Siig über d Hunne in dr Schlacht uf de Katalaunische Fälder mitghuilfe. No vor deere Schlacht het sich e Däil von ene abgspaltet und isch mit de Wandaale und [[Sueben|Sueebe]] uf die [[Iberische Halbinsel|Ibeerischi Halbinsle]] zooge, wo im Süüde au en churzlääbigs Alaaneriich entstande isch. Noch däm sinere Zerstöörig dur d Westgoote isch die Grubbe mit de Wandaale uf Nordafrika. Alli Alaane, wo sich in Gallie, Ibeerie und Afrika niidergloo häi, häi sich bald mit dr iihäimische Bevölkerig vermischt und nume Ortsnääme (wie Alenquer in Bordugal) und Legände erinnere no an si.

== D Alaane, wo im Kaukasus bliibe si ==
D Alaane, wo im Vorland vom Nordkaukasus zruggbliibe si, häi im [[Frühmittelalter|Früemiddelalter]] bis zum 9. Joorhundert en organisierts Köönigriich gründet, wo d Meerhäit vo dr Bevölkerig sässhaft gsi isch und e Däil nid Iraanisch gschwätzt het. Middelalterligi Kwelle erwääne au chliineri alaanischi Grubbe uf dr [[Krim]] und am Aafang au in dr Zentraal-[[Ukraine]]. D Ooberschicht vom kaukasische Köönigriich Alaanie isch zum Däil [[Christianisierung|christianisiert]] worde und s Land isch erst im [[Mongolensturm|Mongoolesturm]] im 13. Joorhundert undergange. Die Alaane si die sproochlige Vorlöifer vo de [[Osseten|Osseete]], wo hüt im Kaukasus lääbe.<ref>Brentjes, Burchard (Berlin) and Danoff, Christo (Sofia), “Alani”, in: Der Neue Pauly, Uusegee vo: Hubert Cancik, Helmuth Schneider (Antike), Manfred Landfester (Rezeptions- und Wissenschaftsgeschichte). [[doi:10.1163/1574-9347_dnp_e112730]]. First published online: 2006.</ref> 

D [[Jász|Jasse]], wo im 13. Joorhundert uf [[Königreich Ungarn|Ungarn]] und in d Noochberländer gflüchdet si, gönge woorschinlig uf kaukaasischi Alaane zrugg.

== Kwelle ==
[[:de:Alanen|Dr Ardikel «Alanen» uf dr dütsche Wikipedia]]

== Liddratuur ==
* {{RGA|1|122|126|Alanen|Reinhard Wenskus}}
* {{RE|I,1|1282|1285|Alani|Wilhelm Tomaschek|RE:Alani}}
* Agustí Alemany: [http://books.google.de/books/about/Sources_on_the_Alans.html?id=8bZ4c5oZpNAC&redir_esc=y ''Sources on the Alans. Critical Compilation''] (in ''Handbuch der Orientalistik.'' Abteilung 8: ''Handbook of Uralic Studies.'' Band 5). Brill Academic Publishers, Leiden u.&nbsp;a. 2000, ISBN 90-04-11442-4 
* Iaroslav Lebedynsky: ''Les nomades. Les peuples nomades de la steppe des origines aux invasions mongoles (IXe siècle av. J.-C. – XIIIe siècle apr. J.-C.).'' Errance, Paris 2003, ISBN 2-87772-254-6.

== Weblingg ==
{{Commonscat|Alans}}
* Wassili Abajew, Harold Walter Bailey: {{EIr|alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from}} (änglisch)
* Wladimir Kusnezow: [http://www.uni-leipzig.de/gwzo/wissensdatenbank/dokumente/Alanen%20%28Alanoi,%20Alani%29.pdf ''Alanen (Alanoi, Alani)''] (PDF) auf der Wissensdatenbank des GWZO der Universität Leipzig.
* Agustí Alemany: [http://www.transoxiana.org/Eran/Articles/alemany.pdf ''Alania im 6. Jahrhundert: Zwischen Byzanz, dem sassanidischen Iran und der türkischen Welt''.] (PDF; 110&nbsp;kB) 2003 (änglisch)

== Fuessnoote ==
<references />

[[Kategorie:Persischi Gschicht]]
[[Kategorie:Volk (Antiki)]]