Quälltext vu Aarau aaluege

{{Infobox Ort in der Schweiz
| NAME_ORT = Aarau
| BILD = Aarau Altstadt Kirche 8941.jpg
| BESCHREIBUNG = Altstadt vo Weschte
| BILDPFAD_KARTE = Karte Gemeinde Aarau 2010.png
| BILDPFAD_WAPPEN = Wappen Aarau.svg
| REGION-ISO = CH-AG
| BEZIRK = [[Aarau (Bezirk)|Aarau]]
| IMAGEMAP = Bezirk Aarau
| BFS = 4001
| PLZ = 5000
| UN/LOCODE = CH AAR
| BREITENGRAD = 47.394443
| LÄNGENGRAD = 8.045001
| HÖHE = 381
| FLÄCHE = 12,34
| STADTPRÄSIDENT = Hanspeter Hilfiker ([[FDP.Die Liberalen|FDP]])
| WEBSITE = www.aarau.ch
}}
{{Dialekt|Aargauerdeutsch|Aargauerdüütsch|Aargauerdüütsch}}

'''Aarau''' esch d Hauptschtadt vom Kanton [[Kanton Aargau|Aargau]].

== Gschecht ==
Wäret de [[Helvetik]] esch Aarau för es paar Mönet d Hauptschtadt vo de [[Schweiz|Schwiiz]] gsi, de Tetel het si aber leider bald weder verlore. D Schtadt liit ofemene Fels ade [[Aare]], südlech vom [[Jura (Gebirge)|Jura]]. D Altschtadt esch sehr schön. Vor allem d Gebel send berüemt, veli send konschtvoll bemolt. Em Schtadtbeld schtäche vor allem d Schtadtchele, de Torm Rohre (Rothus), de Obertortorm ond s AEW Hochhus is Aug. Es betzeli osserhalb vode Altschtadt liit s Schlössli. Es esch öppe om 1200 pout woorde ond esch för d Bewachig vode Aarebrogg gsii. Dor d Altschtadt flüüsst de Schtadtbach. Früener het er d Energii för [[Mühle|Möline]], [[Sägewerk|Saagine]] ond anders Gwärb gleferet. Er esch aber scho sed Jorzäänte zueteckt. Vo de Bachschtroossmöndig aa bachufwärts esch er aber no offe. 1367 esch z Aarau e Gloggegüüsserei pout woorde, wos höt no get. Si heisst höt ''H. Rüetschi AG'' ond güüsst als einzigi e de Schwiiz no Cheleglogge. Vo 1904 bes 1981 het Aarau au e Glüeberefabrek ghaa.

== Feschtbrüüch z Aarau ==
Di zwöi wechtigschte Fescht z Aarau send de Mäjezoog ond de Bachfeschet. Mäjezoog heissts wäge de Bluemeschtrüss (Mäje) wo d Chend am Omzoog träged. Eimool em Joor het ame de Schtadtbach potzt wäärde müesse. Vorhär het me ne leergfeschet ond Füürli lo abeschwömme. Dezu het me gsonge:
<poem>
Füürio, de Bach brönnt!
D Soorer händ ne aazöndt.
D Aarauer händ ne glösche.
D Chüttiger, d Chüttiger
riite of de Frösche!
</poem>

== Schuele ==
Aarau het alli Schuele vo der Primaarschuel öber Sekondaarschuel ond Bezerksschuel bes zo de Gümnaasie. Es het en alti ond e nöji Kanti (Kantoonsschuel).

Wiiter gets de o.a. au no es KV, en Bruefsschuel ond zwöi Ableger vo de FHNW (Pädagogik sowie Konscht ond Gschtaltig).

== Sport ==
De [[FC Aarau]] isch 1902 gründet worde und spilt i de Challenge League, de zweithöchschte Schwizer Fuessball-Liga.

== Berüemti Lüüt vo Aarau ==
* [[Maximilian Oskar Bircher-Benner]], de Erfender vom [[Birchermüesli]]
* [[Regula Frei-Stolba]], Althistorikerin

== Literatur ==
* Heinrich Boos: ''Urkundenbuch der Stadt Aarau.'' Mit einer historischen Einleitung, Register und Glossar, sowie einer historischen Karte. [[Verlag Sauerländer]], Aarau 1880.
* {{Literatur | Autor=Alfred Lüthi, Georg Boner, Margareta Edlin, Martin Pestalozzi | Titel=Geschichte der Stadt Aarau | Verlag=Verlag Sauerländer | Ort=Aarau | Jahr=1978 | ISBN=3-7941-1445-0}}
* {{Literatur | Autor=Irma Noseda, Christoph Schläppi | Titel=Aarau Stadt Architektur – Stadtentwicklung in zehn Schritten 1240–2001 | Verlag=AT-Verlag | Ort=Aarau | Jahr=2001 | ISBN=3-85502-700-5}}
* {{Literatur | Autor=Michael Stettler| Herausgeber=Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte | Titel=Die Kunstdenkmäler des Kantons Aargau. Band I: Die Bezirke Aarau, Kulm, Zofingen | Verlag=Birkhäuser Verlag | Ort=Basel | Jahr=1948}} {{DNB|366495623}}

== Weblink ==
{{Commonscat}}
* [http://www.aarau.ch Offizöji Website vo de Stadt Aarau]
* {{HLS|1620|Autor=Alfred Lüthi}}.

== Fuessnote ==
<references/>

{{Navigationsleiste Bezirk Aarau}}
{{Navigationsleiste Kantonshauptorte der Schweiz}}

{{Normdaten}}

[[Kategorie:Ort (Kanton Aargau)]]
[[Kategorie:Stadt (Schwiiz)]]
[[Kategorie:Bezirk Aarau]]
[[Kategorie:Kantonshauptort (Schwiz)]]
[[Kategorie:Aarau]]