Sidpol

Charte vu dr Antarktis mit em Sidpol

Sidpolbiet mit Dail vu Argentinie, Afrika, Auschtralie un Neiseeland

1. Dr sidlig geografisch Pol
2. Dr antarktisch magnetisch Pol (2007)
3. Dr sidlig geomagnetisch Pol
4. Dr Sidpol vu dr Uuzuegängligkait

Dr Sidpol isch im allgmaine Sprochgebruuch dr sidligscht Punkt vu dr Ärd. Dää wird au geografische Sidpol gnännt un lyt in dr Antarktika. Derzue git s no d Definitione vum antarktische Magnetpol, em antarktische geomagnetische Pol un em Sidpol vu dr Uuzugänglichkeit.

In dr Elektrodünamik isch dr Südpol vom ene Magnet dä Pol, wo sich uf dr magnetisch Nordpol vo dr Ärde (wo am geografische Südpol lit) usrichdet.

Geografische Sidpol

Dr geografisch Sidpol (1) wird dur d Planeterotation feschtglait. Är lyt uf em sidlige Änd vu dr Ärdachs as Antipode vum Nordpol un het e feschti Position bin ere geografische Braiti vu 90° 0′ 0″ S-900. Dodermit richtet sich dr Blick von do uus nume in aire Himmelsrichtig: no Norde. Dr Sidpol het kai aidytigi geografischi Lengi. Des giltet aber nume fir dr Punkt, nit fir d Blickrichtig, wu aidytig isch. Dr Sidpol lyt uf em Feschtland vum Subkontinänt Oschtantarktika unter em ebige Yys, wu an däre Stell bis uf e Hechi vu 2800 Meter iber em Meeresspiegel goht.

Antarktische Magnetpol

Dr arktisch Magnetpol (2) isch sälle Punkt vu dr sidlige Hemisphäre, wu di magnetische Fäldlinie vum Ärdmagnetfäld vertikal zue dr Ärdoberflechi in Richtig Ärdmittelpunkt stehn, im pyhsikalische Sinn handlet s sich also um e magnetische Nordpol. E speziäll fir sonigi Mässige konschtruierte Kompass zaigt an däm Punkt no dr Gsetz vum Magnetismus mit syre „Norde“-Markierig zum Ärdmittelpunkt. E gängige Kompass, wu d Nodle nume um di vertikal Achs rum drillbar isch, chaa sich im e Umchrais vu rund 2000 km um dr Magnetpol nit no Norde uusrichte, wel do di woogrächt Komponänte vum Ärdmagnetfäld fir d Aazaig vun eme Magnetkompass z schwach isch.

Entdeckt wore isch dr antarktisch Magnetpol am 16. Jänner 1909 dur dr Edgeworth David, dr Douglas Mawson un dr Alistair Mackay im Ramme vu dr Nimrod-Expedition.

Dr antarktisch magnetisch Pol bewegt sich ständig un lyt zurzyt im Meer bi ca. 65° Süd und 135° Ost-65135, rund 30 km nerdlig vu dr Zunge vum Dibble-Glätscher an dr Clarie-Kischte, Wilkes-Land.

Antarktische geomagnetische Pol

Dr antarktisch geomagnetisch Pol (3) uf dr sidlige Halbchugele isch e theoretische Pol vum uuregelmäßig Ärdmagnetfäld unter Aanahm, s gäbt im Ärdmittelpunkt e Stabmagnet. Är isch anne 2010 bi 80° 1′ S, 107° 47′ O-80.02107.79, in dr Nechi vu dr Wostok-Station, Oschtantarktika gläge.

Sidpol vu dr Uuzuegängligkait

Dr Sidpol vu dr Uuzuegängligkait (4) isch e andre Uusdruck fir dää Punkt in dr Antarktis, wu am wyteschten ewäg vu dr Kischte lyt. Är lyt bi 83° 50′ S, 65° 47′ O-83.83333333333365.783333333333 (bezoge uf d Yysflechi) beziehigswys 77° 15′ S, 104° 39′ O-77.25104.65 (bezogen uf d Landmasse).

Erforschig

Di erschte Mänsche, wu bis zum geografische Sidpol chuu sin, sin dr Norweger Roald Amundsen un syy Expeditionsgruppe gsii (Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel, Oscar Wisting). Si sin am 14. Dezämber 1911 am Sidpool aachuu.

Em Amundsen syy Konkurränt bim Wettlauf zum Sidpol isch dr Ängländer Robert Falcon Scott gsii. Är un syy Mannschaft (Henry Robertson Bowers, Edward Adrian Wilson, Lawrence Oates, Edgar Evans) sin erschte e Monet speter zum Sidpol chuu, am 17. Jänner 1912. Uf em Ruckwäg sin dr Scott un syni vier Beglaiter an dr extreme Chelti un an Unterernährig gstorbe.

Klima

Im sidlige Winter chunnt dr Sidpol kai Dagesliecht iber. Im Summer stoht d Sunne zwar ohni Unterbrächig iber em Horizont, aber alliwyl nidrig am Himmel. Vil vum Dagesliecht, wu zue dr Oberflechi chunnt, wird dur dr wyss Schnee reflektiert. Dr Mangel an Wermi vu dr Sunne un di groß Hechi (rund 3200 Meter) fiere derzue, dass dr Sidpol ais vu dr cheltschte Klimat uf dr Ärd het. D Tämperature am Sidpol sin dytli niderer wie die am Nordpol, in dr Hauptsach wel dr Sidpol in ere uif ere große Hechi zmittsen in ere kontinäntale Landmasse lyt, derwylscht dr Nordpol am Meeresspiegel zmittsen in eme Ozean lyt, wu as e Wermispycher wirkt. Im Mittsummer, wänn d Sunne uf ihri maximal Hechi vu rund 23,5 Grad chunnt, styge d Tämperature am Sidpol im Durschnitt uf −25 °C. Im Winter blybt d Tämperatur bi rund −65 °C. Di hegscht Tämperatur, wu je an dr Amundsen-Scott-Sidpol-Station notiert woren isch, isch −14 °C, di diefscht –83 °C. Di diefscht Tämperatur, wu je in dr Antarktis gmässe woren isch, isch bi −89,6 °C gläge, gmässen an dr Wostok-Station.

• 
  Geografische Sidpol, links dr US-Fahne, in dr Mitti ne Gedänkdafele, d Stange rächts im Bild chännzaichnet d Polachs
• 
  Zeremoniälle Sidpol, umrundet vu dr Fahne vu dr Unterzaichnerstaate vum Antarktische Vertragssystem
• 
  Di nei Amundsen-Scott-Sidpolstation (Luftbild 2005). Dr geografisch Sidpol isch im Hintergrund mit Fahne abgsteckt.

Weblink

 Commons: Sidpol – Sammlig vo Multimediadateie

• Sidligi Yysdeckig vu 1998 bis hite (alldag aktualisiert)
• Antarktis online
• 360° Sidpol-Panorama
• Novo to Inaccessibility Antarctic Expedition
• Artikel iber d Expedition zum magnetische un geografische Sidpol

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Südpol“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.