Johannes Baptist Franzelin

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

Dr Johann Baptist Georg Franzelin (* 15. Àwrìl 1816 z’ Aldein, Süüdtirool; † 11. Dezamber 1886 z’ Rom) ìsch a eeschtriicher Jesüit, Kàrdinààl un Theoloog.

sii Laawa

Noh-n-em Nowiziààt ìsch dr Franzelin mìt 18 Joohra ànna 1834 ìn d’ G’sällschàft Jesu iitratta. Ar hàt Filosofii g’schtüdiart un ìsch d’rnooh Hoochschüalleehrer z’ Tarnopol un Lemberg ìn Gàlizia worra.

Ànna 1845 ìsch dr Franzelin ìns Romàànischa Kolleeg vu dr Pàpschtliga Üniwärsiteet Gregoriana z’ Rom gànga ge schtüdiara. Dräi Joohra schpeeter hàt’na sii Oorda ìn Groossbritànnia g’sanda. Schpeeter ìsch’r z’ Rom z’ruckkumma un hàt sii Schtüdium mìt Ärfolg àbg’schlossa. D’ruff hàt’r a Lehrufftrààg bikumma, unteràndrem fìr orientààlischa Schproocha. Àm 23. Dezamber 1849 hàt’r s’ Sàkràmant vu dr Priaschterwäih fìr d’ G’sällschàft Jesu ämpfànga.

Zwìscha 1857 un 1876 ìsch dr Franzelin Leehrschtüahlìnhààwer fìr Dogmààtik gsìì. Àn daara Schtälla ìsch’r àui Konsultoor fìr verschììdana reemischa Kongregàzioona gsìì. Naawadràà hàt’r vììl g’màcht, fìr d’ Konschtituzioona vum Äärschta Vàtikàànischa Konziil ärschàffa.

Dr Pàpscht Pius IX. hàt dr Franzelin ìm Konsistoorium àm 3. Àwrìl 1876 zem Kàrdinààlpriaschter vu dr Tìtelkìrìch Santi Bonifacio e Alessio kréiart. Dr Franzelin hàt àn dr Pàpschtwààhl ànna 1878 tailg’numma, wu dr Pàpscht Leo XIII. g’wählt worra-n-ìsch. Àb’m 28. März 1885 ìsch’r Prefäkt vu dr Kongregàzioon fìr Àblass un d’ hailiga Relikwia gsìì.

Dr Franzelin ìsch àm 11. Dezamber 1886 z’ Rom g’schtoorwa, nohdam àss’na dr Pierre Jean Beckx, dr Gen’rààlowwerer vu da Jesüita d’ Schtarwasàkràmanta g’schpanda hàt. Ar ìsch uff’m Frììdhoof Campo Verano z’ Rom beardigt worra. Ààlaasslig vu siim 100. Toodestààg hàt m’r siina Gebainer ìn d’ Pfàrrkìrìch vu siim Geburtsort Aldein ìwwerfiahrt — zitter’m 19. Mai 1986 sìnn känna m’r sììe därt fìnda.

em z’ eehra

D’ Mìttelschüal z’ Leifers ìn Süüdtirool ìsch nooh-n-em g’nännt.

siina Schrìfta

Dr Franzelin hàt mehrera theoloogischa Lehrbiacher ìm Kìrchalàtiinischa g’schrììwa:

De Divina Traditione et Scriptura, vëräffentligt z’ Rom ànna 1870 — doo vertadigt dr Franzelin dr Schtàndpunkt, àss d’ kìrìchliga Tràdizioon wìchtiger ìsch àss d’ Hailiga Schrìft^[1]
De SS. Eucharistiæ Sacramento et Sacrificio ànna 1868
De Sacramentis in Genere ànna 1868
De Deo Trino ànna 1869
De Deo Uno ànna 1870
De Verbo Incarnato ànna 1870
De Ecclesia Christi, wo nooh siim Tood veräffentligt worra-n-ìsch

Lìteràtüür ìwwer’na

Franzelin Johannes B.. In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Band 1, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1957, S. 353.
Friedrich Lauchert: Franzelin, Johann Baptist. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 48, Duncker & Humblot, Leipzig 1904, S. 730 f.
Friedrich Wilhelm Bautz: Johannes Baptist Franzelin. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 2, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, Sp. 112–113.
Walther Killy (Begr.): Deutsche biographische Enzyklopädie. Saur, Mìncha 1990.
Peter Walter: Johann Baptist Franzelin (1816–1886). Jesuit, Theologe, Kardinal. Athesia, Bozen 1987, ISBN 88-7014-438-0 (122 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
John F.X. Murphy: Johann Baptist Franzelin. In: The Catholic Encyclopedia. Band 6. Robert Appleton Company, Näi York 1909 (amerikanisches Englisch, newadvent.org [abgerufen am 5. Juni 2025]).
Bonavenia: Raccolta di Memorie intorno alla vita dell’ Em. Cardinale Giovanni Battista Franzelin. Rom 1887 (italienisch).

Weblìnks

Literatur vu un iber Johannes Baptist Franzelin im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
Franzelin, S.J., Johannes Baptiste, In: Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church, online uf fiu.edu, Websyte vu dr Florida International University, abgruefen am 19. März 2017. (änglisch)
Yytrag zue Johannes Baptiste Franzelin uf catholic-hierarchy.org, aagluegt am 19. März 2017 (englisch)
Kardynał Jan Chrzciciel Franzelin i jego znaczenie w katolickiej nauce. Ks. Antoni Langer SI. "Przegląd Powszechny". Abgruefen am 19. November 2023 (polnisch).

Ainzelnoohwiisa

↑ Roisin Healy: Les Jésuites, Histoire et Dictionnaire. Bouquins Éditions, Pàriis 2022, ISBN 978-2-38292-305-4, S. 692–693 (französisch, Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Johannes_Baptist_Franzelin“ vu de hochdütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

[:0-1] Roisin Healy: Les Jésuites, Histoire et Dictionnaire. Bouquins Éditions, Pàriis 2022, ISBN 978-2-38292-305-4, S. 692–693 (französisch, Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).

[1]