Wenkerbogen von Bànzene

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Wenkerboge vo Bànzene

Dr Bànzener Wenkerboge isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d' Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.

Hiwiis zuem Boge[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Bànzene het domols zuem Kreis Gebwiller im Oberélsaß ghärt.
  • De Ord liegt im Gebiet vum Niideralemannische.
  • Die vierzig Sätz sén dozémol in Bànzene vun de Schieler zämme mit em Léhrer üssgfillt worre. Léhrer war de Josef Herrbach us Dàwiller im Underelsàss.
  • As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Bānzènè“ angeh.
  • D' Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Bànzene het d' Nummere 41231 griägt.
  • D' geografisch Lag vu Bànzene isch in dere Karde iitrage.

Wenkersätz[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. Em Wentr fliaga trockéni Blättr in dr Luft umma.
  2. S' hert glie uf met schnéja, drno werds Wattr wedr béssr.
  3. Tüa Kohla in dr Ofa, daß d' Melch boll afangt z'koche.
  4. D'r güat alt mann esch mètém Roß durs Is brocha un ins kalta Waßr ksunke.
  5. Dr esch vor viar odr sechs Wochà gstorba.
  6. S' Fier esch z' stark, d' Küacha sén untà ganz schwarz brannt.
  7. Er esst d' Eier allawill ohna Salz un Pfaffer.
  8. D' Fiaß tiammer fern weh, i glaub i ha si allaweg durgloffa.
  9. I bé bittr Frau gse un hanàres gsaid un seh said seh wells ehrer Tochtr sagá.
  10. I wells ao nemma meh thüa.
  11. I schlah dr glie mètem Kochläffl um d'Ora düh Aff.
  12. Woh gesch dü hè sällamr medr gèh
  13. Sén schlachti Zitta.
  14. Mi liab Kend blieb do unta schtèh, d'bèsi Ganz bissati dod.
  15. Dü hésch hitt am meischta g'lehrt un besch artig gseh, dü derfsch friar haim aß d' andri.
  16. Dü bésch no nett gross gnüa um a Flascha Wieh us ds'trenka. Dü müasch nammeh waxa un grèsér wara.
  17. Gang besch so güat un sah diner Schweschter seh säll d'Klaidr fer äiari Müattr fährig naya un metr Berschta süfr macha.
  18. Hättsch dü n'en kannt, drno wars andrs ganga uns stat beßer umn schteh.
  19. War her mr dr Korb med 'm Fleisch gschtohla
  20. D'r tüat soh aß hattahsen züam dräscha bschtellt si hanns awr salbscht g'macht
  21. Wamm hätt'r d'näi Gschecht vrzählt
  22. Ma müaß lütt schreia sunscht vrschteht'rs nèt
  23. M'r senn miadt un hann Durscht
  24. Wom'r geschtr zruchkoh sènn leja d'andri scho em Bétt féscht em Schlof.
  25. D'r Schnee esch z'nacht léja bleba un am Morga eschr g'schmolza
  26. Hènt'r unsrm Hüss schtèhn dräi schèni Äpfelbäimli met rota Äpfl
  27. Kanannr net n'a Augablick uf uns warta, d'rnoh gèhmr mit
  28. Dr dérft kenni Kéderäia triiwa
  29. Unsri Bàrg sènn nèt so hoch aiàri sènn viel hech'r
  30. Wiaviel Pfund Werst und wiaviel Brod wànn'r hah
  31. I verschtand'ch nit d'r mian n'a bètzali lüttr rèda
  32. Hann'r kä Schtèckli wißi Saifi fèr mèh uf min'm Desch gfunda
  33. Si Brüad'r well'm zwai näi Hieser en àiara Garta bòja
  34. S' Wort kuntm vom Harz
  35. S' esch rächt vò èhna
  36. Was sètza do fer Végalè owa uf d'r Mühra
  37. D' Bühra hann femf Oksa un ninn Kia un zwölf Schéflè vors Dorf brocht sè wann sì vrkaüfa
  38. Dlitt senn hètta alle düßa ufm Fald un mahia
  39. Gang numma d'r brünn Hund mach d'r nitt
  40. I bè mè d'a Litt hènta ewr d'Matta ens Korn gangà

Werder im Wenkerboge[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • haiß, nai, blaü, hauen, Hand, Hamf, Helm, Faks, er wäkst, Bäsi, Pflumà, Briaf, Hof, jung, kromm
  • Suntig, Mantig, Dschischtig, Mettwoch, Dunnerschtig, Frittig, Samschtig
  • elfi, fofzeh, sachzeh, fofzig
  • Suntig, Mantig, Dschischtig, Mettwoch, Dunnerschtig, Frittig, Samschtig

lueg do[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Quelle[ändere | Quälltäxt bearbeite]

https://www.regionalsprache.de/Wenkerbogen/WenkerbogenViewer.aspx?Id=68030