Arktischer Ozean
Dr bis 5.608 m dief Arktisch Ozean, au Nordpolarmeer oder Nerdligs Yysmeer gnännt, isch mit 14,09 Mio. km² dr chlaischt Ozean vu dr Ärd. Är wird mänkmool au as Nääbemeer vum Atlantische Ozean aagsääne.
Geografi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Laag
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Arktisch Ozean lyt in dr Arktis, im usserschte Norde vu dr Nordhalbchugle vu dr Ärd, im Ramme vu dr vier Pol vu dr nerdlige Hemisphäre zwische dr Kontinänt Asie, Europa un Nordamerika, wu im Siide aagränze. Wel er zwische ne baar Kontinänt lyt un drotz ass er vu dr Wisseschaft här ain vu dr fimf Ozean vu dr Ärd isch, gilttet er au as Interkontinäntal Mittelmeer.
Mit em Atlantik isch dr Arktisch Ozean dur s rund 1.500 km brait Europäisch Nordmeer zwische Grenland un Nordeuropa bzw. Skandinavie verbunde un dur e baar verwinkleti Meeresstroße, wu dur d nordkanadisch Inselwält zue dr braite Davistroß weschtlig vu Grenland fiere. Mit em Pazifik isch s nume dur di rund 85 Kilometer brait Beringstroß verbunde.
Dr Arktisch Ozean het e Uusdehnig vu rund 14,09 Mio. km² un isch großflechig mit Yys deckt. Im Molloydief, wu 165 km weschtlig vu Spitzbärge lyt, isch er bis 5.607 m dief.[2]
Nääbemeer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Zwische Grenland un Skandinavie gränzt dr Arktisch Ozean an s Europäisch Nordmeer (s nerdligscht Randmeer vum Atlantik) un zwische Alaska un Oschtsibirie an d Beringstroß, wu zum Beringmeer (s nerdligscht Randmeer vum Pazifik) iberlaitet. Wyteri yysigi Nääbemeer vum Arktische Ozean sin: Beaufortsee, Lincolnsee, Wandelsee, Barentssee, Karasee, Laptewsee, Oschtsibirischi See un Tschuktschesee. D Grenlandsee un Europäischs Nordmeer sin au Randmeer vum Atlantik, wel si zue däm Ozean iberlaite
Zuefliss
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Di wichtigschte Zuefliss sin Ob, Jenissei, Lena un Kolyma, d Zuefliss vu dr Barentssee un vu Nordamerika dr Yukon River z Alaska un dr Mackenzie River mit dr Hudson Bay.
Staate, wu aagränze
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Arktisch Ozean gränzt an die Staate un Landesdail: Alaska (USA), Kanada, Grenland (Dänemark), Island, Norwege un Russland. Di bolitisch Zuegherigkait vu verschidene Dail vum Arktische Ozean zue dr Aarainerstaate isch aber umstritte.
Landmarche
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Kap Deschnjow
- Kap Morris Jesup
- Kap Tscheljuskin
Meeresbode
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Innerhalb vum Arktische Ozeans bzw. uf em Meeresbode vun em het s Schwelle, Diefseebecki un e Meeresdief.
Zue dr Schwelle ghere dr Fletcherrucke, dr Gakkelrucke, dr Lomonossow-Rucke (Harrisschwelle), di Oschtsibirisch Schwelle un d Tschuktscheschwelle. Di drei große Diefseebecki, wu alli im Zäntrum sin, sin s Litkedief bis 5449 m dief Eurasisch Becki, s bis 4994 m dief Kanadisch Becki un s bis 3290 m dief Zentralarktisch Becki.
Inselwält
[ändere | Quälltäxt bearbeite]An s Nordpolarmeer gränze unter anderem die Insle un Inselgruppe: d Banksinsle, d Chenigi-Elisabeth-Insle mit dr Ellesmere-Insle, Grenland, Island, Spitzbärge, Kolgujew, s Franz-Joseph-Land, Nowaja Semlja, Sewernaja Semlja, di Neisibirischi Insle un d Wrangelinsle.
Schifffahrt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Arktische Ozean wird ca. 3 bis 5 Monet im Johr fir d Schifffahrt gnutzt, wu Russland dur d Nordoschtpassage bedrybt un d USA un Kanada dur d Nordweschtpassage. Dr russisch Staat unterhaltet zue däm Zwäck e Atomyysbrächerflotte. Derzue sin im Arktische Ozean U-Boot vu ne baar Natione aktiv. Di wichtigschte Häfe sin Churchill, Archangelsk, Seweromorsk, Dikson, Murmansk, Pewek un Tiksi.
Dierwält
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Rund 50 Seevogel-Arte bruetle im Juni un Juli an dr Bruetfelse un Stränd, dodrunter Alke, Sturmvegel, Kormoran, Mewe, Seeschwalbe un Gryfvegel. Si alli hole ihres Frässe us em Meer.
In dr Arktis het s verschideni Robbe-Arte: Bandrobbe, Bartrobbe, Chaigelrobbe, Chapperobbe, Largha-Robbe, Ringelrobbe, Sattelrobbe, Seebär, Seehund, Walross.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- CIA World Factbook: Arktischer Ozean (englisch)
- Cryosphere today: Grafike zue dr derzytige Yysdeckig vu dr Polregione vu dr Ärd mit Archiv
- Charte vum Meeresbode
- R-ArcticNet - A Database of Pan-Arctic River Discharge
Fueßnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ International Bathymetric Chart of the Arctic Ocean (IBCAO)
- ↑ Jörn Thiede, Stephanie Pfirman, Hans-Werner Schenke, Wolfgang Reil: Bathymetry of Molloy Deep: Fram Strait between Svalbard and Greenland. In: Marine Geophysical Researches 12, Heft 3, 1990, S. 197–214 (änglisch) doi:10.1007/BF02266713
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Arktischer_Ozean“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |