Alemannische Tierfeers

Tierfeers hend d Lütt scho immer gern ghaa, bsundrigs d Chind. „Chum Chueli chum!“ hett mer emole z Tuneesie en Araber nochegrueffe, astell vom übliche „Chuchichästli“. Anderi schwitzertütschi Sprüch, Feers und Liedli, wo Tier vorchömet, chasch uf dere Sitte finde.

Vo Entli, Gänsli und Füchs

S Lied Ali mini Entli isch sicher da, wo am maiste gsunge werd, aber s isch nöd echt Schwizertütsch, da gseet mer am Riim, wo nöd suber isch, ganz abgsie dodefoo, ases „Hööchi“, nöd „Höö“ haisse sött. S Lied Fuchs du hast die Gans gestohlen, werd maist uf Hochtütsch gsunge. Ases nöd aifach isch griimti Liedli in Tielekt z öbersetzt, zaiget die Feersli do:

„Fuchs du hesch üüs s Gänsli gstole, gib da wider her, gib da wider her,

sus chunt de Jäger dii cho hole, und schüüst mitem Gwee-e-er, sus chunt de Jäger dii cho hole, schüüst di mitem Gweer.“

Schnäggli-Schaaggi

Me chan aber o de Tegscht aifach dören andere ersetze. So hemmer i de Schuel bim französische Lied Frère Jaques – obwoll da jo aifach öbersetzt were chönnt –, de Schaaggi dör e Schnäggli ersetzt:

„Chrüücht e Schnäggli, chrüücht e Schnäggli, s Bäärgli uuf, s Bäärgli uuf,

hene wider abe, hene wider abe, ufem Buuch, ufem Buuch.“

Gaisse und Chitzeli

Lostig und deerb isch mer im Toggeborg sicher, aber im Appezellische nomee. Aber am liebste macht mer sowiso Witz öber d Nochbuure:

„Min Vatter isch en Appizeller (Jodel), er fresst de Chääs mit samtem Teller (Jodel),

mini Muetter isch es Schwyzeri (Jodel), het d Stobe fole Chitzeli (Jodel).“

D Wiis im vierviertel, ooni de Jodel, isch die: |: g | a g e c | g h d d :| De Jodel - sechsachtel - isch en Oktaaf hööcher: |: d-d-d-h-d_ :|

E höbsches Apizellerlied, wo wiit ume gsunge werd, isch da:

„Dèi äne im Bäärgli, dèi stòòt e wissi Gääs,

ii haa si wöle mèlche, do haut si mer ääs.

holeduuli, bisch e fuuli, hole duli, duli, duli, duuli,

holeduuli, bisch e fuuli, hole duli, duli, duli: duu!“

Di fröölichi Wiis im sechsfiertel got ase: g | d h h c a, a | e d (cc) g_ || g | d h (hh) c a, a | e d c h_
und den witter: (gg) d h (hh) c h | (aa) (ee) (dd) (cc) d h || (gg) d h (hh) c h | (aa) (ee) (dd) (cc) h_ ||

Wenn de Güggel sis Ai verlait

De Güggel abschüüse tuet aber s alt Bärnerlied „Wott e Froueli z Märit gaa“, wo foll brutaal misegüün isch, vo wege: „Mir Manne müese zämestah, zämestah, u dä Wiiber der Gring verschlah!“. Aber do goots um Hüenner und Güggle. I dem Lied joomeret de Maa nämmli, nochdem sini Frau en gfrööget het:

„U hei die Hüener alli gleit, alli gleit? – De Güggel het sis Ei verleit!“

Vo dem Lied, wo scho fast eepischi Züüg anee cha, gits vill Versione.

Müüs und Chatze

E lostigs Lied im Hexameter, wo ufenaart truurig si sööt, aber je nu, goot ase:

„ája popája, wa ráschlet im Stróó?

s Chätzli will steerbe, und s Müüsli isch froo.“

D Wiis im draifiertel isch rasch, scho fascht staccato: g g h d d, d e e e d_ || c c c h h, h a a a g_

Elifantetanz

E Tanzlied för Chinder goot ase. S erscht Chind tanzet alai, ase, as öbs ufeme iibildete Fädeli ufem Bode sailtänzle wuur. Dodezue singts:

„ǝn Èlifant, dè tanzt ǝsoo, ììmǝnǝ Špììnǝfaadǝ nòò;

dé tanzǝt aasǝ hǜpš ùnd nèt, aasǝr nò gèèrn ǝ Gšpäänli hèt.“

D Wiis isch langsam: d h c d, g fis e d, a h c d c h d g.

Bi schweere Silbe, blibt s Chind echli stoo. Es chan uf de Zeche tänzle, oder d Füess plump wienen Elifant absetze. Het s erscht Chind s Feersli gsunge, goot s en anders Chind goge hole und die tanzet henderenand of dem Spinefade und singet:

„zwee Èlifannte tanzǝt soo …“ (S Enn isch do lang, demit d Silbe schwer werd.)

Denn werd s nöchst Chind gholt. Umso mee Chind tanzet, umso wilder werd de Tanz, asmer scho singe cha:

„…diǝ tanzǝt aasǝ uferšent, assi no gèèrn e Gspäänli hend.“

Früelig

Wemmer de Gugger ghöört, fröögt mer luut, wiefill Schätzli asmer heb, oder wiefill Chinder asmer haa werd. Besser me fröögt nöd, wiefill Joor me no lebi, denn ase fill rüefft kann Gugger, usser me isch scho eerbe alt.

„d Zitt isch doo, d Zitt isch do, rüefts usem Wald: ,Ggugguu!’ “ (2x)

D Wiis isch die: d d h, c c a, g a h c: e d_.

Lueg no

• Alemannischi Tiernäme