Obersorbischi Sproch

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
(Witergleitet vun Obersorbisch)
Obersorbisch (hornjoserbšćina)
Verbreitig: Sachse (Dütschland)
Sprecher: 15'000 Müttersprochler

ca. 30'000 Zweitsprochler

Linguistischi
Klassifikation
:
Offizieller Status
Anerkannti Minderheitesprooch vo: Regionalsproch z Sachse und Brandeburg
Sproochchürzel
ISO 639-2

hsb

SIL

hsb

Obersorbisch (i der eigene Sproch hornjoserbšćina) isch e Sproch, wo in de dütsche Landschaft Lausitz, hütt z Sachse, gschwätzt wird. S isch e westslawischi Sproch und mit em Tschechisch verwandt.

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Gschicht vom Obersorbisch z Dytschland hät mit de Ywanderig vo de Slawe im 6. Johrhundert agfange. Sit em 12. Johrhundert hät s e massivi Flüet vo germanische Koloniste vo Flandre, Sachse, Thüringe und Franke ge. D Verwüestig vom Land durch Krieg devor hät de Afang vom Verschwinde vom Obersorbisch bedütet. Usserdem isch d Sproch z Sachse em Dütsch undergordnet gsi. Spöter, 1293, isch s Sorbisch im Berner Schloss verbotte worre, 1327 au z Zwickau und z Leipzig und 1424 z Meiße. In vyle Gilde vo de Städt hät mer numme Dütschsprochigi akzeptiert. Lausitz isch relativ wenig vo de dütsche Sproch und vo de Verbott affektiert worde. Drum hät sich s Obersorbisch dört chönne entwickle. Bis ins ins 17. Johrhundert isch d Zahl vo Müetersprochler vom Obersorbisch bis uf 300'000 gstyge. De ältst Beleg für s Obersorbisch isch s Monument "Burger Eydt Wendisch", wo z Bautze entdeckt worre isch.

Verdeilig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

E zweisprochigs Ortsschild vo Bautze.

Mer schätzt, dass dodal 40'000 Lyt z Sachse Obersorbisch könne. In sälle beide Länder isch Obersorbisch e offiziälli Regionalsproch. Drum isch es noch Dänisch, Friesisch und Romanes die vierti Minderheitssproch z Dütschland. Säll sin numme Schätzige; d Zahl vo de aktive Sprächer cha gringer sy. Bstimmti Spezialiste behaupte, dass es in 20 bis 30 Johr numme no 13'000 Sprecher ge wird. Im Moment cha mer allerdings kei genaui Vorussag mache.

Umschrift[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Mer schribt s Obersorbisch mit em latynische Alphabet, woby e baar Diakritika dezüegfüegt sin. S git im Ganze 34 Büechstabe, wyl Q, V und X normalerwis nit brucht werre.

Büechstabe Aa Bb Cc Čč Dd DŹ dź Ee Ěě Ff Gg Hh CH ch Ii
Ussproch [a] [b], [p] [t͡s] [] [d], [t] [], [] [ɛ] [iɪ] [f] [g] [h] [] [i]
Büechstabe Jj Kk Łł Ll Mm Nn Ńń Oo Óó Pp (Qq) Rr Řř
Ussproch [j] [k] [w] [l] [m] [n] [ɲ] [ɔ] [uʊ] [p]   [r] [ʃ]
Büechstabe Ss Šš Tt Ćć Uu (Vv) Ww (Xx) Yy Zz Žž  
Ussproch [s], [z], [ɕ] [ʃ] [t], [d] [] [u]   [v], [f]   [ɨ] [z], [s], [ʑ] [ʒ]

Grammatik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Im Obersorbische git s Deklinatione. S git im Ganze sybe Fäll:

Fall nan (Vatter) štom (Baum) wokno (Fenster) ramjo (Schulder) žona (Frau) ruka (Hand)
Nominativ nan štom wokno ramjo žona ruka
Genitiv nana štoma wokna ramjenja žony ruki
Dativ nanej štomej woknu ramjenju žonje ruce
Akkusativ nana štom wokno ramjo žonu ruku
Instrumentalis z nanom ze štomom z woknom z ramjenjom ze žonu z ruku
Lokativ wo nanje w štomje na woknje wo ramjenju wo žonje w ruce
Vokativ nano štomo

Weblinks[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Wikipedia uff Obersorbisch

 Commons: Obersorbischi Sproch – Sammlig vo Multimediadateie
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Haut-sorabe“ vu de franzeesische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.