Limet
D Limet (elter, aber bsunders im Aargöi na bikannt: de Limig; latinisiert althochtütsch Lindimagus) isch en Fluss i dr Schwiiz.
Si isch dr Abfluss vom Zürisee und äigetli der under Deil vu däm ganze Fluss, wo oben em See Linth heisst. Bis is nüünzähnt Jaarhundert isch si für di damalige Verhältnis nuch schiffbar gsii. Hüt isch si bi Wettige psunders höch ufgschtaut, will s EW Züri deet us der Wasserchraft Schtrom gwünnt.
Name[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dr Name chunnt vum gallische Wort lindu-, was «Gwässer, Wasser» bedütet, und vu *magos, wa «Feld, Ebeni» bidütet, also öppe «Ebeni am Wasser, sumpfigi Ebeni, Seefäld».[2] Veraltet sind d Dütig «Grosse Fluss» oder sogaar «Grosse Lindwurm», wie de Johann Ulrich Hubschmied vorgschlage het, und d Dütig as Zämesetzig us Linth und Maag.
De Flusslauf vo Züri a[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D Limet flüüst i dr Stadt Züri bi der Quaibrugg us em Zürisee use und goot näbem Bouschänzli und der Frauebadi verby, zwüschem Limetquai und em Stadthuusquai dure und bis zum Ändi vom Stadtpiet under zwänzg Brugge dure. Am rächte Ufer stoot s Rothuus uf Steipfyler im Wasser vo der Limet. Wenn der Fluss am Hauptbaanhof und am Landesmuseum verby isch, chunt d Sihl vo linggs derzue. De Ort zwüschet dene bäide Flüss het e truurigi Vergangeheit, denn deet het s vo 1986 bis 1992 en offni Droogeszenä ggä. De Ort heisst Platzschpitz und het dozmol international als «Needle Park» (Noodlepark) en schlächte Ruef gchaa, isch hüt aber en schöne Park. Underhalb vom Platzspitz isch e grosses Wehr, wo de Seespiegel vom Zürisee greglet werd. Innerhalb vu dr Stadt Züri fared chlini Personeschiff, wu au uf em Zürisee fare tüend. Die drüü Schiff – Felix, Regula und Turicum – sind alti Grachteschiff vo Holland. Bim Werdinseli isch s Chraftwerch Höngg vo de EWZ, wo gege Voraameldig aglueget werde cha. S Werdinseli isch e ganz biliebti Flussbadi und underhalb vom Chraftwerk het s dert e Naturistestrand.
Im Limettal liit ä groose Güeterbaanhoof, de Rangschierbaanhof Limettal (RBL). D Limet flüüsst näbetdra gege Weschtä vum Kantuu Züri i Kantuu Aargau. Uf irem letschte Abschnitt passiert si Badä, wu e hööchi Boogebrugg und di alti Holzbrugg de Fluss überqueret. Dänn flüüst d Limet bi Vogelsang, wo zu dr Gmaind Gäbischdorf ghört, bim Limetspitz i d Aare. Die Landschaft dert gheisst Wasserschloss vu der Schwiiz.
Früener isch de ganzi Fluss schiffbar gsii, hüt isch s Fahre mit de Schiff schwiriger, well Chraftwerch baut worde sind, um Strom z gwüne, und me drum mit de Kään dur Schleuse muess goo. D Chraftwerch vo der Limet sind die: Züri-Lette, Züri-Höngg, Dietike, Wettige, Bade, Oederli, Chappelerhof, Schiffmüli, Turgi, Vogelsang und Stroppel. Bi Wettige het s di gröschti Staumuur; det gwünnt s EW vo Züri ä Täil vu sym Strom. A dere Schtaustuefe het s ä Fischufstiig, wäge de grosse Chraftwerch am Rhy unde chöme aber kai Salm me bis i d Limet.
-
d Limet z Züri mit em Lindehof un de Peters-Chile -
d Limet i de Stadt Züri, wie si früener gsi isch -
d Limet bim Chloschter Fahr -
d Staumuur und Brugge vo Wettige -
drü Brugge z Bade -
s Chraftwärch im Stroppel
_IMG_6781.JPG)
Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Schiff vo de Limet uf zsg.ch
Fuessnoote[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- ↑ Bundesamt für Umwält: Hydrologisches Jahrbuch der Schweiz 2008, Bern 2009
- ↑ Felix Stähelin: Die vorrömische Schweiz im Lichte geschichtlicher Zeugnisse und sprachlicher Tatsachen. I: Zeitschrift für schweizerische Geschichte 15, 1935, S. 337–368, do S. 352.
