Latium

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Latium
Wappe vo der Region Latium Flagge vo der Region Latium
Basisdate
Hauptstadt: Rom
Provinze: 5
Flechi: 17.207,68 km² (9.)
Iiwohner: 5.775.038 (31. Dezämber 2011)
Bevölkerigsdichti: 336 Iiwohner/km²
Website: www.regione.lazio.it
ISO 3166-2: IT-62
Presidänt: Renata Polverini (PdL)
Charte
Charte vo Italien, Latium useghobe

Latium (ital.: Lazio) isch e Regioon in Middelitalie mit 5.714.882 Iiwooner (Stand 31. Dezember 2022). Die wichdigsti Stadt in Latium isch die italiänischi Hauptstadt Rom.

Laag[ändere | Quälltäxt bearbeite]

In dr Antike het mä under Latium num s Gebiet zwüschen em Tiber, de Sabiner Bärg, Sinuessa (s hütige Mondragone) und em Tyrrhenische Meer verstande.

Die hütigi Regioon Latium goot vo Nordweste uf Südoste öbbe um s „Chnöi“ vom italiänische Schdiifel ume em Tyrrhenische Meer nooch, won e Däil vom Middelmeer isch. Die nördligsti Stadt isch Acquapendente, die südligsti Gaeta. Nördlig vo Latium lige im Uurzäigersinn d Regioone Toskana, Umbrie und Marke, östlig Abruzze und Molise und südlig Kampanie.

Geografii[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Geologisch däilt sich s Latium in drei Däil. S Chalchgebirg vo de Abruzze bildet Nord-Ost-Gränze vo dr Regioon und macht e groosse Däil vo dr Brovinz Rieti us. Si höggst Punkt isch dr Monte Gorzano (2.458 m). Vor im si d Sabiner Bärg, d Monti Lucretilli, d Monti Ernici und d Monti della Meta. Die Gebirg lige i Allgemäine in ere Nordwest-Südost-Richdig. So au d Monti Lepini, Monti Ausoni und Monti Aurunci, wo südöstlig vo Rom lige. Geologisch zu de Chalchgebirg ghööre au dr Monte Soratte im Tiberdaal und dr Monte Circeo an dr Küste.

S Hügelland vo dr Tuscia het im Nordweste e vulkanische Ursprung. Es bestoot us Tuffstäi und es git därt diefi Canyons. Use stönde d Monti Volsini mit em Bolsenasee, d Monti Cimini mit em Vicosee und d Monti Sabatini mit em Braccianosee, de verwitterete Caldere vo verloschnige Vulkan. Drzue ghööre au d Albaner Bärg östlig vo Rom mit em Albaner See und em Nemisee.

Latium het nume wenigi Eebene; d Maremma laziale, wo vo dr Toskana bis zu de Tolfabärg goot; s Mündigsgebiet vom Tiber südwestlig vo Rom, und die Pontinischi Eebenei, wo s Sümpf gee het wo erst in de 1930er Joor drochegläit worde si. Vor iire lige die Pontinische Insle.

Die mäiste Flüss, wie dr Tiber mit sim Nääbefluss, em Aniene, dr Marta und dr Garigliano mit sine Nääbeflüss Liri und Sacco fliesse ins Tyrrhenische Meer. Nume s Gebiet vo Amatrice wird über e Tronto in d Adria entwässeret.

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Im 6. Joorhundert v. d. Z. häi d Latiner Latium bewoont. Vo 340 bis 338 v. d. Z. het Rom d Region Latium rund ume im Zwäite Latinerchrieg underworfe. Das Gebiet isch dr Kärn vom Römische Riich worde. Noch em Ändi vom (West-)Römische Riich het s Latium bis 493 zum Riich vom Odoaker ghöört, 536 isch s vom Oströmische Riich erooberet worde. 755 isch s Latium as Lääche vom Köönig vo de Franke an Babst gange, und dr Chillestaat (Patrimonium Petri), wo s Kärngebiet drvo s Latium gsi isch, het sich afo entwickle. 843 isch s Latium bi dr Däilig vom Frankeriich zum Köönigriich Italie choo, isch aber bald unabhängig worde. 1796 het dr Napoleon dr Chillestaat uf sim Italiefäldzuug erooberet und Frankriich het en 1809 annektiert. Bim Wiener Kongräss 1815 isch beschlosse worde, dr Chillestaat wider häärzstelle. 1860 het s Köönigriich Sardinie-Piemont e Fäldzuug gegen e Chillestaat gmacht, wo denn Umbrie und d Marke an s nöije Köönigriich Italie het müesse abdräte. 1870 isch dr Chillestaat, wo denn uf s Latium beschränkt gsi isch, zwunge worde, sich em Köönigriich Italie aazschliesse. 1947 d Verwaltigsäihäit Region Latium gründet worde.

Weblingg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Lazio – Sammlig vo Multimediadateie


Koordinate: 41° 49′ N, 12° 44′ O

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Latium“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.