Joseph Wright of Derby

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Sälbstportrait (um 1780)

De Joseph Wright of Derby (* 3. Septämber 1734 z Derby; † 28. Auguscht 1797 au z Derby) isch en änglische Maler gsi, de erschti wo de Gäischt vo de industrielle Revolution zäiget hät.[1]

E groossi Zaal vo sine Bilder sind im Museum und Kunschtsammlig vo Derby usgschtellt.

Läbe[ändere | Quälltäxt bearbeite]

De Joseph Wright of Derby isch am 3. Septämber 1734 z Derby uf d Wält cho. Siner Läbtig lang hät er guete Kontakt zu sinere Häimetstadt gha. Är hät sich psunders für Naturwüsseschaft intressiert. Das gseet mer au in e paar vo sine berüemtischte Bilder, zum Biischpil „S Experimänt mit me Vogel in de Luftpumpi“. I de Ziit vo de industrielle Revolution und de Naturwüsseschafte händ senig Bilder de Lüüt gfale und de Weight isch mit dene Bilder bekannt worde. Won är 17i gsi isch, hät er 1751 zum Thomas Hudson id Leer chöne. Dä isch en bekannte Porträmaler gsi. De Wright häd de Stil vom Hudson übernaa. Das isch de Start gsi vom Wrgiht sinere Karriäre als Porträmaler. Zerscht isch eär zwar enttüüscht gsi über sini Bilder. Aber mit de Ziit isch s em besser glunge und är isch en beliebte und bekannte Maler worde.[2]

1760 isch är dur Mittelängland gräist, zum deet Uufträg überzcho. De Wright hät dänn aber scho bald aagfange anderi Bilder z maale. Uf sine neue Bilder hänts naturphilosophischi und naturwissenschaftlichi Theme gha. Är hät dänn au mit psundere Liechteffäkt pröblet. Nach em Iifluss vom Hudson uf sin Porträstiil, hät er sich bi dene Bilder vo de Caravaggiste inschpiriere laa, psunders vo de Holländer. Är hät dänn d Hell-Tunkel-Malerei imitiert.

Wärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Experimänt mit me Vogel in de Luftpumpi

Bi de holländische Meischter us em 17. Jaarhundert gits vil Bilder mit Alchemischte won i tunkle Wärchstett hantiered. Wil sich de Wright vo de Holländer inpiriere laa hät, cha mer säge, das disi Bilder Vorläufer vo sim Wärch sind. Nume zwäi Jaar, nachdem de Wright settig Bilder gmaalt hät, hät en andere Künschtler, de Joseph Northcote 1772 behauptet, de Wright segi de berüemtischti Maler vo Cherzeliechtbilder wo no läbi. S Psunderi sind nöd di wirkigsvolle Liechteffäkt, sonder iri Theamtik. Früener sind uf settige Bilder mäischtens Lüüt gsi won gläse oder vilicht e Statue aaglueget händ. De Wright hät s Liecht me für dramatischi Belüüchtig pruucht, vor alem i de Naturwüsseschaft: En Philosoph hät den Vortrag über em Planetarium oder ebe S Experimänt mit me Vogel in de Luftpumpi.[3][4][5]

1768 isch är für drüü Jaar uf Liverpool gange. Deet händ vil Lüüt es Porträ von em wele. Eine devo isch de Erasmus Darwin gsi; de Großvater vom Charles Darwin. De Colonel Pale hät em Wright en psundere Uuftrag gee: i de Radburne Hall hät är en ganze Ruum mit Cherzeliechtbilder müese gstalte.[4]

S Bild De Alchemist uf de Suechi nach em Stäi vo de Wäise (1771), zäiget wie de Hennig Brand s Phosphor entdeckt hät.

Im Juli 1773 hät de Maler d Anne Swift ghürate. Zäme sinds dänn uf Rom. Deet hät er tagelang Aquarellstudie vo de Freske vom Michelangelo gmacht und antiki Skulpture kopiert. Die Skizze hät er dänn bis a Ändi vo sim Läbe als Voorlage pruucht. D Füürwärch vo Rom händ em neui Idee gee für sini Liechteffäkt. Won s wiiter in Süüde ud Neapel sind, isch grad de Vesuv uusproche. Schnäll hät de Wright d Ölfarbe füre gna und das gmalet. D Bilder won är spööter gmalet hät sind scho e chli romantisch. S isch de Übergang zu de nögschte Generation vo de änglische Landschaftsmaler. Är hät dänn mee au Bilder gmalet zu Sujet us de Literatuur.

Letschti Jaar[ändere | Quälltäxt bearbeite]

1775 isch er uf Derby zrugg. Aber scho zwee Monet spööter dänn uf Bath, eme änglische Seebad. Deet isch de Porträmale Thomas Gainsborough ewegg und de Wright hät tänkt, äär chöni jetzt für die fäine Härrschafte Porträ maale. Das hät aber nöd klappet. D Gescht sind sich gwonet gsi, es schmäichelhafts, idealisierends Bild überzcho. Em Wright sin nüchterne Porträstil, wo z Mittelängland guet aacho isch, hät ne gar nöd passt. Drum isch är wider zrugg uf Derby - dasmal ändgültig. 1784 isch är Vollmitglied vo de Royal Academy worde. Am 28. August 1797 isch de Joseph Wright z Derby gschtorbe.[2]

Literatur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Valerie Hammerbacher: Auf der Elemente – der Vulkanausbruch. Eine Motivstudie zur englischen Naturästhetik des 18. Jahrhunderts. München 2004

Weblinks[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Joseph Wright of Derby – Sammlig vo Multimediadateie

Referänze[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. ↑ F. D. Klingender; quoted in Ellis Waterhouse, Painting in Britain 1530 to 1790, Fourth Edition, New York, Viking Penguin, 1978; p. 285.
  2. ↑ 2,0 2,1 Joseph Wright of Derby Biograph. Archiviert vom Original am 14. Januar 2008. Abgrüeft am 1. Dezember 2007.
  3. ↑ Joseph Wright of Derby: Art, the Enlightenment and Industrial Revolution. Archiviert vom Original am 8. Januar 2008. Abgrüeft am 23. November 2007.
  4. ↑ 4,0 4,1 Olga Baird, Malcolm Dick: Joseph Wright of Derby: Art, the Enlightenment and Industrial Revolution. Archiviert vom Original am 16. März 2007. Abgrüeft am 23. November 2007..
  5. ↑ Edmund Burke: Letter To A Noble Lord. In: ourcivilisation.com. 1795-1796. Archiviert vom Original am 20. Mai 2011. Abgrüeft am May 9, 2011.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Joseph_Wright_of_Derby&oldid=986508"