José Ortega y Gasset

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
José Ortega y Gasset

Dr José Ortega y Gasset (* 9. Mai 1883 z Madrid; † 18. Oktober 1955 z Madrid) isch e schbanische Filosof, Sozioloog und Essejist gsi.

Lääbe und Wärk[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr José Ortega isch z Madrid in ere Schurnalistefamilie uf d Wält choo. Er isch uf d Jesuiteschuel San Estanislao de Miraflores z Málaga gange und het vo 1897 bis 1898 an dr Universidät vo Deusto z Bilbao studiert und denn an dr Universität Madrid Philosophii und het dört 1904 bromowiert. Vo 1905 bis 1911 isch er zum Studiere z Dütschland gsi, under anderem z Leipzig, z Berlin und vor allem z Marburg. Dört het en under anderem dr Neukantianismus vom Hermann Cohen und vom Paul Natorp beiiflusst und vo dr Marburger Uni het er 1952 dr Eeredokter überchoo. 1909 isch dr Ortega uf Schbanie zrugg.

Dr Ortega isch Gründer und Herusgäber vo de Zitschrifte España (1915–1924) und Revista de Occidente (1923), Mitarbäiter bi dr Zitig El Sol und het an dr schbanische Verfassig vo 1931 mitgschafft.

Under em Iidruck vo dr Weimarer Republik het er 1929 si zentrals Wärk „Der Aufstand der Massen“ verfasst. Vo 1910 bis 1936 isch er Brofässer für Metaphysik, Logik und Ethik an dr Universität Complutense Madrid gsii. 1936 het er s Manifest "Adhesiones de intelectuales" (ABC, 31. Juli 1936) zämme mit andere Intellektuelle underschriibe, wo dr Putsch vo de Milidäär verurdäilt und iiri Loyalität mit dr demokratisch gweelte Volksfront-Regierig vo dr Zwäite Schbanische Republik erkläärt het. Churz noch em Aafang vom Bürgerchrieg het er Schbanie verloo und z Frankriich, Argentinie und vo 1943 z Bortdugal gläbt, bevor er uf Schbanie zrugg isch, won er sich bis zu sim Dood im Joor 1955 regelmässig ufghalte het. As Kulturfilosof het er uf em Georg Wilhelm Friedrich Hegel, em Friedrich Nietzsche, em Wilhelm Dilthey und dr Lääbensfilosofii ufbaut.

En Uswaal vo sine Wärk[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Gesammelte Werke in 6 Bänden. Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart/München 1996. ISBN 3-421-01848-0
  • Los terrores del año mil. Crítica de una leyenda. Madrid 1904.
  • Meditaciones del Quijote. Madrid 1914.
  • El Espectador. Madrid 1916 (dt. Buch des Betrachters., Stuttgart 1952).
  • España invertebrada. Madrid 1921.
  • El tema de nuestro tiempo. Madrid 1923 (dt. Zürich 1928).
  • Ni vitalismo ni racionalismo. Madrid 1924.
  • La deshumanización del arte. Madrid 1925 (dt. Die Vertreibung des Menschen aus der Kunst. München 1964)
  • La “Filosofía de la historia” de Hegel y la historiología, Madrid 1928.
  • ¿Qué es filosofía? Buenos Aires 1929, Madrid ²1958 (dt. Titel: Was ist Philosophie? Stuttgart 1962)
  • La rebelión de las masas, Madrid 1929 (dt. Der Aufstand der Massen. Stuttgart 1931)
  • Prólogo a „Veinte años de caza mayor“ del conde de Yebes, Madrid 1943 (dt. Meditationen über die Jagd. Stuttgart 1998).
  • Pidiendo un Goethe desde dentro. Santiago 1932 (dt. Um einen Goethe von innen bittend. dva, 1949).
  • Meditación de la técnica. Buenos Aires 1939 (dt. Stuttgart 1949).
  • El intelectual y el otro. Madrid 1942 (dt. Stuttgart 1949).
  • Ideas y creencias. Madrid 1942 (dt. in: Vom Menschen als utopischem Wesen Stuttgart 1951).
  • Miseria y esplendor de la traducción. Madrid 1956 (dt. Ebenhausen bei München 1964).
  • El hombre y la gente. Madrid 1957 (dt. Titel: Der Mensch und die Leute. Stuttgart 1958).
  • La idea de principio en Leibniz y la evolución de la teoría deductiva. Madrid 1958 (dt. München 1966).
  • Der Mensch ist ein Fremder. Schriften zur Metaphysik und Lebensphilosophie. Freiburg 2008. ISBN 3-495-48104-4

Litratur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Franz Niedermeyer: José Ortega y Gasset, Berlin: Colloqium Verlag, 1959
  • Christoph Dröge: José Ortega y Gasset. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 6, Herzberg 1993, ISBN 3-88309-044-1, Sp. 1289–1291.
  • Rafael Capurro: Ortega y Gasset. in: J. Nida-Rümelin (Hrsg.): Philosophie der Gegenwart in Einzeldarstellungen von Adorno bis v. Wright. 2. Aufl. Kröner, Stuttgart 1999. ISBN 3-520-42302-2
  • Frauke Jung-Lindemann: Zur Rezeption des Werkes von José Ortega y Gasset in den deutschsprachigen Ländern. Unter besonderer Berücksichtigung des Verhältnisses von philosophischer und populärer Rezeption in Deutschland nach 1945, Frankfurt am Main: Lang, 2001, ISBN 3-631-34654-9
  • Marco Fuhrländer: José Ortega y Gasset. In: Joachim Kaiser (Hrsg.): Das Buch der 1.000 Bücher. Autoren, Geschichte, Inhalt und Wirkung. Harenberg, Dortmund 2002, S. 830 f. ISBN 3-611-01059-6

Weblingg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „José_Ortega_y_Gasset“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.