Glossaire des patois de la Suisse romande
| Dialäkt: Züritüütsch |
originaal und im truckte Wëërch
S Glossaire des patois de la Suisse romande, churz Glossaire oder abgchürzt GPSR, isch e vilbändigs Wöörterbuech, wo syt 1924 de Woortschatz vo de französischspraachige Weschtschwyyz publiziert. Es isch au de Name vo dëren Aarbetsstell, wo s Wöörterbuech usegit, und di säb isch en Täil vom Zäntrum für Dialäktology und Frankoprovänzaalischforschig vo der Uni Nöieburg.
Was es isch[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S GPSR isch, wie s Schwyyzerisch Idiotikon z Züri, s Vocabolario dei dialetti della Svizzera italiana z Belänz und s Dicziunari Rumantsch Grischun z Chuur, äis vo de vier «nazionaale Wöörterbüecher» vo de Schwyyz und edërewääg äis vo de groosse, wüsseschaftliche Referänzwëërch vo dëm Land.
S Glossaire dokumäntiert i eerschter Linie de Wortschatz von weschtschwyyzerische Tieläkt (patois), wo zum grööschte Täil zur frankoprowänzaalische Spraach und zum chlyyne Täil zun Langues d’oïl ghööred. Es bischryybt aber au de schriftspraachlich regionaalfranzösisch Woortschatz vo de Weschtschwyyz (d Romandisme), di spaatmittelalterlich und früenöizyytlich Kanzleispraach vo dëre Gäged und d Oorts- und Familienäme vo änet der Saane. Au di elter Volchs- und Sachkultur hät ire fescht Platz im Glossaire. S GPSR isch aso, wie di andere drüü nazionaale Wöörterbüecher vo de Schwyyz, e diachroons und pluridialäktaals Wöörterbuch mit enziklopëëdischem Aaspruch.
Syyni Vergangehäit[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S GPSR isch 1899 uf Aaregig vo drei Schüeler vom Zürcher Romanischtikprofässer Heinrich Morf gründet woorde, nämli vom Louis Gauchat (doozmaal z Bëërn, nachane z Züri), em Jules Jeanjaquet (Nöieburg) und em Ernest Tappolet (Basel).
Vo 1899 bis 1903 hät men i schier 400 Oort uf de Baasis vo 350 Woort di eerschte foneetischen Uufnaame gmachet. Zwüsched 1904 und 1907 sind wyyteri Uufnaame us 62 Oort und uf de Grundlaag vo 480 Woort dezuechoo. Uf em Koreschpondänzwääg hät me zwüsched 1900 und 1910 au na e läxikograafischi Enquête by über 150 Patois-Sprächer duregfüert. Paralell daadezue sind ab 1903 vom Ernest Muret Oorts- und Fluernämen uufzäichnet woorde. Dezue ane chömed Mundaarttäggscht, wo truckt oder au nie truckt woorde sind, spraachwüsseschaftlichi Abhandligen über Oortstialäkt und s Regionaalfranzösisch und dänn na Edizioone vo hischtoorische Dokumänt. Das ales isch d Grundlaag für d Aarbet am Glossaire.
Di eerscht Liferig vom Wöörterbuech isch 1924 usechoo.
Syyni Gägewaart[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S GPSR hät syn Sitz syt 1972 z Nöieburg. 2008 isch es i d Uniwërsitëët integriert woorde und isch syt doo es «laboratoire» vom Nöieburger Centre de dialectologie et d’étude du français régional (CD). 2018 isch de Yan Greub, de Tiräkter vom Französischen Etimoloogische Wöörterbuech z Nancy, au de Tiräkter vom Glossaire woorde.
Zale tüend s GPSR di ganz oder täilwyys französischspraachige Kantöön Gämf, Wadt, Nöieburg, Juura, Fryburg, Walis und Bëërn und di Schwyyzerisch Akademyy vo de Gäischtes- und Soziaalwüsseschafte.
Publikazioon[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Glossaire des patois de la Suisse romande. Nöieburg & Paryys reschp. spööter Nöieburg & Gämf 1924 ff. – D Bänd I–VII (de Band V und de Band VII i zwee Halbbänd) reschpäktyyv d Woortstrecki vo A bis F isch abgschlosse; d Bänd VIII und IX chömed iez i Liferigen use.
- Rapports annuels, avec bibliographie linguistique (früener all Jaar, hüt all ander Jaar).
Literatuur[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Introduction. I: Glossaire des patois de la Suisse romande, Band 1. Attinger, Nöieburg/Parys 1924, Syyte 5–24.
- Fabien Python, zäme mit der Elisabeth Berchtold, em Éric Flückiger, de Laure Grüner, de Camille Legrand und de Laurence Nicaise: Glossaire des patois de la Suisse Romande. Guide et complément. Droz, Gämf [2018].